Rendement Kennis voor Beleid. Hans Peter Benschop Den Haag, 22 juni 2017

Transcriptie

1 Rendement Kennis voor Beleid Hans Peter Benschop Den Haag, 22 juni 2017

2 Hoger rendement kennis voor beleid? Normale aanbevelingen - Meer onderzoek naar de effecten van beleid - Eisen aan de beleidsontwikkeling Toont onderzoek de effecten van voorgestelde maatregelen aan? Aangeven welke indicatoren gebruikt zouden moeten worden om effecten beleid te toetsen - Onafhankelijkheid Zinvolle aanbevelingen. Maar: omstandigheden waarin andere maatregelen effectiever rendement te verhogen.

3 Enkele kanttekeningen de normale aanbevelingen - Effecten zijn vaak te meten, maar is beleid de oorzaak van die effecten? - De keuze voor indicatoren bepaalt de blik op de werkelijkheid -kan belangrijke fenomenen missen -onderwerp van politieke discussie

4 1. Beleidsrealiteit complex Weinig éénduidige oorzaak-gevolg relaties Betekent ook: resultaten uit verleden bieden geen garantie voor toekomst.

5 2. Focus op indicatoren kan zicht op belangrijke fenomenen ontnemen Bron: Ursus Wehrli, Opruimen, dat is de kunst, 2012 Voorbeeld: focus op economische groei, terwijl ongelijkheid het probleem werd.

6 Normale reactie werkt goed bij gestructureerde problemen -Zekerheid kennis -Consensus waarden, indicatoren (groene cirkel) Normale aanbevelingen werken bij gestructureerde problemen Minder in de andere gevallen (rode pijlen). Bron: Hisschemoler/Hoppe, Coping with intractable controversies, 1996

7 Verhoging rendement vereist inzicht in politieke besluiten Het gaat vrijwijl nooit over gestructureerde vraagstukken -Inschatting van de huidige situatie - Veelkleurig, vaak tegengestelde tendensen -Oordeel over waar je heen wil - Meerdere waarden spelen een rol, soms tegenstrijdig -Oordeel over de manier om doel te bereiken - Vaak heel veel onzekerheid Natuurlijk: iedereen streeft naar meer kennis. Het minstens zo belangrijk is de toepassing van algemene inzichten in de concrete situatie hier en nu (= Aristotelische definitie van wijsheid ).

8 Wat heeft dat nu voor consequenties? 1. Aandacht voor multidisciplinariteit Wetenschappers bekijken de werkelijkheid met specifieke (en dus beperkte) bril. Terwijl de werkelijkheid multi-interpretabel is. Op het moment dat je een hamer hebt, wordt de wereld een spijker Voorbeeld: ruimtelijk economen die belang verbindingen of agglomeratieeffecten benadrukken (en niet de investeringen in onderwijs) Voorbeeld: bestuurskundigen die zeggen dat de kloof tussen burgers en politiek zo belangrijk is, terwijl economen de kloof tussen arm en rijk zich zien verdiepen, en sociologen het over bubbels hebben. Vanuit het oogpunt van een politicus is een wetenschapper iemand met een beperkte blik en dat is vrijwel altijd terecht.

9 Wat heeft dat nu voor consequenties? 2. Aandacht voor onzekerheid Beleid gaat vrijwel altijd over de toekomst Zelfs evaluaties doe je om lessen voor de toekomst te leren WRR: de toekomst is open, maar niet leeg Niet leeg : de wereld is geen onbeschreven blad, niet alles kan open : er is onzekerheid, niet alles is bepaald Schinkel: politiek is een risicovol beslissen op een door visie gecompenseerd gebrek aan kennis.

10 Wat heeft dat nu voor consequenties? 3. Aandacht voor het particuliere De algemene waarheid is interessant, maar de toepassing minstens zo interessant Voorbeeld uit één van de best onderzochte beleidsterreinen (SWOV): verkeersdrempels zijn effectieve snelheidsremmers. Ja, maar zijn ze ook de beste maatregel hier in mijn dorp met veel sociale cohesie en veel oude mensen die last hebben van die bobbels? Eindeloze hoeveelheid meer voorbeelden in regionale economie, zorg etc.

11 Ik zeg niet: stop met wetenschap en monitoring Belangrijk om te blijven zoeken naar oorzaak-gevolg relaties Het streven is belangrijk, hoewel doel nooit bereikt zal worden. Vergelijk Popper: je weet niet zeker wat waar is, maar wel wat onwaar is. Nu: je weet niet zeker wat werkt, maar wel wat niet werkt (en je hebt redenen om te denken dat wat je besluit te doen wel werkt) Dus niet: anything goes. Maar andere kant: evidence based beleid kan niet. Evidence informed beleid wel.

12 Hoe organiseer je een hoger rendement van kennis voor beleid/politiek? -Tijd en plek voor ontmoeting - Wetenschappers, politici (bestuurders en volksvertegenwoordigers), bedrijven, maatschappelijke organisaties, kunstenaars enz. elkaar ontmoeten en vraagstukken bespreken. -Tijd en plek voor onzekerheid. - Zoeken centraal, niet het debat. -Verschillende plekken: niet iedereen kan altijd bij elkaar - Tijdelijke denk/samenwerkingsverbanden. Netwerken, geen instituten met een mening.

13 Voorbeelden bestaan al - en werken. Parlementaire enquetes: vaak opmerkelijk effectief. BrabantKennis Trendbureau Overijssel - Provincie gefinancierd - Onafhankelijke aansturing programmaraad (waar provincie niet in zit). - Toekomstverkenningen door en voor Overijsselaars over groot aantal onderwerpen (Trendbureau zelf is 1,4 fte) - Zoveel mogelijk gebruik bestaande kennis (vaak van rijksniveau).. - Presentaties, discussies, workshops met raden, BenW s, politieke partijen ambtenaren, dorpsraden etc. - Inbreng externen: lezingen, discussies, congressen - Kwaliteit, chique, een beetje vreemd - Evaluaties beschikbaar

14 Recent Werk Trendcurve gemeentelijke verkiezingen 2018

15 Recent Werk Grotere Verschillen? - Feitenonderzoek - Bijzondere gesprekken - Wetenschappelijke klankbordgroep samen met BrabantKennis - Totempaal - Congres - Kunstenaars: hoe krijgen we zwijgende meerderheid aan de praat? - Brochure voor politici - Confetticongresjes - Hacketon - Essaybundel - Presentaties voor raden, bestuur, etc.

16 Dank voor uw aandacht. Meer informatie is te vinden op