Loket Onderhoud Buitengebied Getevallei: samen werken aan een onvergetelijk landschap

Transcriptie

1 Loket Onderhoud Buitengebied Getevallei: samen werken aan een onvergetelijk landschap

2 Tekst: Regionaal Landschap Zuid-Hageland Foto s: RLZH, tenzij anders vermeldt Lay-out: Ramdesign Druk: DVprint Verantwoordelijke uitgever: Kristien Justaert, Regionaal Landschap Zuid-Hageland vzw, Schoolpad 43, 3300 Tienen Promotor: Regionaal Landschap Zuid-Hageland vzw. Copromotor: Provincie Vlaams-Brabant, Vlaamse Landmaatschappij, Agrobeheercentrum Ecokwadraat vzw (ABC Eco²). Partners: gemeente Linter, gemeente Geetbets, Stad Tienen, Stad Landen, Stad Zoutleeuw, Bekkensecretariaat Demerbekken. Het project Loket Onderhoud Buitengebied Getevallei is gerealiseerd binnen het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.

3 Loket Onderhoud Buitengebied Getevallei: samen werken aan een onvergetelijk landschap 3

4 4

5 Inhoudstafel Inleiding:... 6 Deel 1: DE RESULTATEN... 7 Straffe cijfers...8 Enkele realisaties uitgelicht... 9 Het EHBB-team: Eerste Hulp Bij Bacterievuur Goedgeknot: Het vrijwillige knotteam Word landschapsbouwer voor één dag!...12 Zorg voor ons unieke landschap Deel 2: Het Loket Onderhoud Buitengebied in jouw gemeente? Wat is een LOB?...16 Wat doet een LOB?...16 Samenwerking met gemeenten...16 Financieel aspect...17 Waarom een digitaal platform? Toekomst van het Loket Onderhoud Buitengebied

6 Inleiding: Het Loket Onderhoud Buitengebied Getevallei zet in op een beter beheer van het landschap in deze regio. Door samen te werken aan een efficiënte organisatie van het beheer van kleine landschapselementen en wandelwegen, zetten de partners hun schouders onder een kwalitatief, veerkrachtig en mooi landschap, waarin de mens zich verbonden voelt met zijn omgeving. Een goed landschapsbeheer is het resultaat van de inzet van velen: de gemeenten, sociale economie, natuur- en landbouwverenigingen, vrijwilligers. Het Loket Onderhoud Buitengebied is werkzaam in de gemeenten GEETBETS Hoegaarden, Tienen, Linter, Zoutleeuw, Landen en Geetbets. ZOUTLEEUW TIENEN LINTER HOEGAARDEN LANDEN In deze brochure stellen we u de resultaten van dit project voor, en houden we een pleidooi voor de duurzame verderzetting van de opgebouwde landschapswerking. Dit omvat onder meer een efficiënt en duurzaam beheer van het landschap gericht op biodiversiteit, de tewerkstelling van vele sociale economieploegen, het behoud en onderhoud van trage wegen, en het ontzorgen van de gemeenten in hun onderhoudstaken. In 2008 gaf het Interbestuurlijk Plattelandsoverleg (IPO) beleidsaanbevelingen mee aan de Vlaamse regering over nieuwe, alternatieve mogelijkheden voor het onderhoud van landschappelijke structuren. Regionale landschappen, gemeenten of intergemeentelijke samenwerkingsverbanden werden aangemoedigd om met Europese plattelandsmiddelen (PDPO) een project Loket Onderhoud Buitengebied aan te vragen. In 2016 werd het LOB Getevallei goedgekeurd voor een periode van 2,5 jaren. Aan het einde van het project gaan de partners op zoek naar structurele financiering om het LOB te kunnen verderzetten.. 6

7 Deel 1 DE RESULTATEN Het Loket Onderhoud Buitengebied is een streekloket waar vraag en aanbod over het onderhoud van het landschap optimaal op elkaar afgestemd worden. Alle actoren in het buitengebied zijn betrokken in een overlegmodel waarbij we zoeken naar concrete, efficiënte en duurzame oplossingen voor het beheer van het landschap. De werken worden uitgevoerd door de best mogelijke partner (sociale economie, een landbouwer, een natuurvereniging, een vrijwilliger).

8 Straffe cijfers Wandelpaden opengesteld: m per jaar Wandelpaden in onderhoud: 15 km per jaar Hooilandbeheer: 3.2 ha per jaar Advies holle wegen beheer: 10km Bijvriendelijk bermen (advies en uitvoering): 5 gemeenten Hagen/Heggen/Houtkantenbeheer: 3 km per jaar Werkuren door sociale economieploegen: u Boomverzorging: 10 cases 8

9 Enkele realisaties uitgelicht Het EHBB-team: Eerste Hulp Bij Bacterievuur Een duurzaam landschapsbeheer speelt in op de typische karaktertrekken van een streek. De Getestreek is een belangrijke fruitstreek. Op vraag van de gemeenten startte het Loket Onderhoud Buitengebied met een EHBB-team. Het EHBB-team geeft advies en praktische ondersteuning bij infecties van bacterievuur (of perenvuur) in kleine landschapselementen. Doelstelling is sensibiliserend te werken en om het draagvlak voor onze waardevolle landschapselementen te vergroten. Een team van groenwerkers werd de nodige kennis over snoei en ontsmetting bijgebracht en kan op pad gestuurd worden om de infectie op korte termijn aan te pakken. Het EHBB team werkt onder aansturing van RLZH en komt pas in actie na de formele vaststelling van bacterievuur door het FAVV; Particulieren, gemeenten en andere grondeigenaars kunnen beroep doen op het team. Het EHBB-team mikt echter niet op de fruittelers. Bacterievuur Bacterievuur is een bacteriële ziekte die zich als een lopend vuur kan verspreiden. Deze ziekte kan op korte tijd zeer veel schade veroorzaken, niet alleen in boomgaarden van appels en peren, maar ook in openbare parken en privé tuinen kunnen sierbomen of struiken plots worden aangetast en hierdoor geheel of gedeeltelijk afsterven. 9

10 Het EHBB-team doorheen het jaar: In de lente houdt het team de bloei in het oog: bloeien de meidoorns en de appelen en peren gelijktijdig dit jaar? Valt er hagel? Vanaf de vroege zomer tot de herfst staat het team paraat voor adviesverlening en uitvoering. Tegelijk worden de locaties waar de vorige zomer ingegrepen werd, bezocht en gecontroleerd: herstelt de meidoorn zich goed? Is de infectie verdwenen? Nieuw of gesnoeid plantgoed wordt vrijgesteld. In de winter gebeurt er indien nodig een inboet van delen van de hagen en worden overige delen eventueel mee gesnoeid. Enkele cijfers Bij 33 cases werd er advies gegeven waarvan er 11 cases ook werden uitgevoerd. Goedgeknot: Het vrijwillige knotteam Knotbomen: Knotbomen zijn al eeuwenlang een vertrouwd beeld in het Zuid- Hagelandse cultuurlandschap. De jongste decennia dreigen deze door de mens gevormde bomen echter uit ons landschap te verdwijnen. Indien ze niet meer geknot worden, kunnen ze openscheuren onder het gewicht van de takken. (k)notting is happening: 10

11 Het knotteam in opleiding: Knotters van het knotteam van Regionaal Landschap Zuid Hageland kregen een meerdaagse opleiding van professionele boomverzorgers Knotteam: Het knotteam: inwoners uit onze streek die op vrijwillige basis zich regelmatig met het nodige enthousiasme inzetten voor de natuur en het landschap. Een knotter komt gratis knotbomen, houtkanten terugzetten in ruil voor het brandhout. De dunnere takken worden door de knotters verzameld en worden door de eigenaar zelf verwerkt. Onze knotteams voeren geen regulier tuinwerk uit maar focussen zich enkel op landschapsonderhoud. Knotter Bart aan het werk Enkele cijfers Knotbomenbeheer: 30 stuks Vrijwilligersdagen: 40 stuks Wilgentenen verdeeld: 30 stuks 11

12 Word landschapsbouwer voor één dag! Het buitengebied kent veel actoren en gebruikers. Bij het beheer van het landschap zijn vele eigenaars en visies betrokken. Investeren in draagvlak is cruciaal om tot duurzame resultaten te komen. Daarmee kan je niet jong genoeg beginnen! Regionaal Landschap Zuid-Hageland ontwikkelde een educatief spel over landschapsbeheer voor leerlingen uit het basisonderwijs Door kleine landschapselementen te gebruiken maken de kinderen een verbinding tussen een groot natuurgebied en een klein natuurgebied. Tegelijk leren ze via spelletjes over het belang van biodiversiteit in het landschap en maken ze kennis met verschillende dieren die ons landschap bevolken en groenblauwe verbindingen nodig hebben. 12

13 Zorg voor ons unieke landschap De Getestreek is gekend voor haar (naar Vlaams-Brabantse normen) nog grote stukken open ruimte, met in de brede vallei heggen omringde graslanden en uitgestrekte akkers op de vruchtbare leemplateaus. Het Loket Onderhoud Buitengebied ondersteunt dit unieke landschap. Met een gedragen beheer wil het Loket de natuurwaarden van de streek koesteren en het landschap versterken in haar omgang met de klimaatverandering. Hagen horen thuis in het Hageland. Voor het herstel, behoud en duurzaam beheer van deze landelijke hagen zorgde ECO² voor de komst van een gloednieuwe hagendorser die in heel Vlaams- Brabant gebruikt kan worden. Lokale landbouwers worden opgeleid om ermee aan de slag te gaan. Demo-moment hagendorser uit Limburg Enkele cijfers 8 heringerichte plekken in functie van biodiversiteit 200 m exotenbestrijding 3150 aantal streekeigen plantgoed aangeplant De hagendorser 13

14 14

15 Deel 2 Het Loket Onderhoud Buitengebied in jouw gemeente? Vraag en aanbod op elkaar afstemmen Beter en efficiënter beheer Gericht op een sterk en duurzaam landschap Draagvlak voor een mooi en biodivers landschap 15

16 Wat is een LOB? Als gemeente zie je soms door de bomen het buitengebied niet meer. Het is vaak een hele uitdaging om het buitengebied en de bijhorende landschapselementen enerzijds duurzaam en anderzijds met kennis van zaken te beheren. Om in te spelen op deze specifieke nood starten de regionale landschappen met een LOB-werking. Een LOB// Loket Onderhoud Buitengebied is een samenwerkingsverband dat streeft naar de uitbouw van een kwaliteitsvol en duurzaam beheerd landschap. Het ondersteunt gemeente- en stadsbesturen bij het regulier landschapsonderhoud. Het LOB kan ingezet worden voor het beheer van kleine landschapselementen (vb. poelen, bomenrijen, houtkanten), trage wegen, bermen en recreatieve infrastructuur. Wat doet een LOB? Het LOB// Loket Onderhoud Buitengebied biedt 3 mogelijkheden aan, die nauw met elkaar verweven zijn, maar ook los van elkaar kunnen worden uitgevoerd. Inventarisatie van de landschapselementen (KLE s) en recreatieve infrastructuur. In samenspraak met alle betrokkenen werkt het Loket vervolgens aan een visie en vertaling in (digitaal) beheerplan. Het Loket coördineert en begeleidt de uitvoering van het beheer. Samenwerking met gemeenten Het LOB// Loket Onderhoud Buitengebied is een samenwerkingsverband met verschillende mogelijkheden. Gemeentebesturen kunnen zelf beslissen of ze een volledige of gedeeltelijke ondersteuning wensen bij hun landschapsonderhoud. In samenspraak met het regionaal landschap bekijkt de gemeente wat wenselijk en/of nodig is voor een kwaliteitsvol en duurzaam landschap. Optie 1. Het regionaal landschap neemt volledige coördinatie op zich Het regionaal landschap neemt de volledige coördinatie op zich van inventarisatie tot uitvoer. Dit gebeurt steeds in nauw overleg met de gemeente. Optie 2. Gedeelde coördinatie Het regionaal landschap en gemeente maken onderling afspraken in verband met de optimale taakverdeling voor de coördinatie en uitvoering. 16

17 Financieel aspect Bij interesse wordt steeds een verkennend gesprek opgestart. Dit om de noden en wensen van een gemeente te leren kennen. Daarna zal op basis van de aangewezen vorm van ondersteuning, de uit te voeren taken en de grootte van de opdracht een financieel voorstel op maat gemaakt worden. Uitgevoerde werken worden steeds door de gemeente bekostigd. Waarom een digitaal platform? Een LOB// Loket Onderhoud Buitengebied maakt bij voorkeur gebruik van een digitaal platform. De voordelen op een rijtje: - Het is dynamisch, een digitaal platform kan inspelen op omstandigheden. - Het maakt de bundeling en uitwisseling van kennis en informatie mogelijk. - Het verplicht tot standaardisatie: dit vergroot de efficiëntie en verzekert een kwalitatieve dienstverlening. - Het geeft vlot opdrachten door aan de betrokkenen. - Het houdt de historiek van beheer en beheerkeuzes bij. - Het laat toe de uitvoer van opdrachten efficiënt op te volgen. - Het kan eigendoms- en gemeentegrenzen overstijgen. 17

18 Toekomst van het Loket Onderhoud Buitengebied De middelen voor het project LOB eindigen in juni Maar we willen doorgaan met wat opgebouwd is en verder bouwen aan een goed onderhouden landschap. Daarvoor hebben we financiële zekerheid en een stevige samenwerking nodig tussen het Europese, Vlaamse, provinciale en lokale beleid. Concreet gaat het om middelen voor de sociale economie (bijvoorbeeld via groenjobs ) en middelen voor een regisseur van het Loket Onderhoud Buitengebied, de taak die Regionaal Landschap Zuid-Hageland op zich neemt. De werking van het Loket Onderhoud Buitengebied heeft naast een impact op het landschapbiodiversiteit en klimaat, ook een: Impact op gemeenten: het LOB ondersteunt de groendiensten, organiseert opleidingen en ontzorgt de gemeenten in hun beheertaken. Onderzoek toont de noodzaak aan van een goed gecoördineerde intergemeentelijke samenwerking voor het beheer van het buitengebied. Het landschap beheren is immers meer dan hagen scheren. Om efficiënt te kunnen werken, is voldoende procesbegeleiding en visievorming op bovenlokaal niveau nodig. Sociale impact: we werken bij voorkeur samen met sociale economiebedrijven voor de terreinwerken. Impact op recreatie en toerisme: het buitengebied is de trots van deze streek. Onderzoeken tonen aan dat een mooi en goed onderhouden landschap de belangrijkste reden is waarom recreanten een streek opzoeken. 18

19 19

20 Promotor: Regionaal Landschap Zuid-Hageland vzw. Copromotor: Provincie Vlaams-Brabant, Vlaamse Landmaatschappij, Agrobeheercentrum Ecokwadraat vzw (ABC Eco²). Partners: gemeente Linter, gemeente Geetbets, Stad Tienen, Stad Landen, Stad Zoutleeuw, Bekkensecretariaat Demerbekken. Het project Loket Onderhoud Buitengebied Getevallei is gerealiseerd binnen het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.