Innovatie Woononderzoek

Transcriptie

1 Innovatie Woononderzoek Een toekomst zonder vragenlijst? Daniël Herbers, onderzoeker & projectleider

2 Introductie De vragenlijst is al jarenlang de basis van het Woononderzoek Nederland. Ook in 2018 is de enquête de waardevolle methode waarmee we de woonsituatie en woonwensen van Nederlandse huishoudens beter leren begrijpen. Daarnaast spelen integrale gegevensbronnen een steeds belangrijkere rol in het woononderzoek. Daar waar integrale gegevens uit bv. registers beschikbaar zijn, vervangen ze de betreffende vragen in de vragenlijst. Is er in de toekomst een woononderzoek mogelijk zonder vragenlijst?

3 Opbouw - Methoden dataverzameling - Huidige opzet WoON enquête en registers - Stand van zaken WoON Innovatie - Feedback: wat wil je weten? - Big Data: Verhuiskansen Nederlandse huishoudens

4 Dataverzameling Bij het CBS drie manieren waarop data binnenkomt Primaire waarneming Enquêtes, direct van personen en bedrijven Secundaire waarneming Registers, indirect via overheden en bedrijven Big Data Nieuwe bronnen, via bv. sensoren

5 Vragenlijst Voordelen: - Lange traditie, veel kennis - Subjectieve onderwerpen mogelijk - Antwoorden niet (beperkt) beïnvloedbaar Nadelen: - Eigen interpretatie van vragen en antwoordopties - Kleine groep die ondervraagd kan worden (kostenintensief) - Representativiteit en non-respons

6 Registraties Voordelen: - Veelal voor alle relevante eenheden beschikbaar - Systematische waarneming - Altijd op dezelfde manier (ook fouten) Nadelen: - Alleen objectieve metingen - Niet verzameld met als hoofddoel statistiek maken - Veel bewerkingen en keuzes voordat bruikbare dataset beschikbaar

7 Big Data Nieuwe databronnen, verwerking met nieuwe methoden en technieken Voordelen: - Veel en vaak informatie, actueel - Toekomstbestendig - Nieuwe soort informatie Nadelen: - Structuur en consistentie, combinatie met andere bronnen lastig - Grote hoeveelheden data, gaafmaken kost veel tijd - Weinig ervaring mee

8 Huidige waarneming WoON - Vragenlijst Tijdlijn Dataverzameling WoON 18: - Vanaf augustus 2016 Steekproefontwerp (oversampling!) - Vanaf januari 2017 Vragenlijstontwikkeling & Onderzoeksopzet - Vanaf augustus 2017 Veldwerk - Vanaf mei 2018 Verwerking, Weging & Verantwoording 84 respons targets (krimpgebieden, oversampling van 56 deelgebieden) personen benaderd, respons Veel onzekerheden met 3 modes en veel targets

9 WoON- Modeverhouding

10 Huidige waarneming WoON - Registers Registers worden al gebruikt in het huidige WoON, op 2 manieren: Registers leidend bij tweetal onderwerpen, correctie op vragen - Inkomen (oa aangifte inkomstenbelasting) - Woonlasten, (huur)toeslag (aangifte inkomstenbelasting, aanvraag huurtoeslag) Vragenlijst aangevuld met bestaande registraties, verrijking - Vermogen (oa aangifte inkomstenbelasting) - Energieverbruik - Verhuizingen (VerhuisModule) (via BRP)

11 Innovatie Woononderzoek Naar een woononderzoek op basis van registers en andere gegevensbronnen. Het doel is om te verkennen op welke wijze, op welke termijn en tegen welke kosten het mogelijk is om een woononderzoek te ontwikkelen waarvan de basis zo veel mogelijk wordt gevuld met integrale en actuele data uit registers en andere (Big Data) gegevensbronnen. Per thema verkennen wat de mogelijkheden zijn; huishoudens en personen, woning en woonomgeving, woonlasten en inkomen, energie, etc.

12 Innovatie Woononderzoek Het doel van het Woononderzoek Nederland is en blijft: Inzicht geven in de woonsituatie van Nederlandse huishoudens, hun wensen voor wonen en de woonomgeving en de keuzes die mensen maken op de woningmarkt. Dit inzicht is onmisbaar voor woonbeleid. Het onderzoek wordt gebruikt voor beleidsontwikkeling, kennisontwikkeling op het gebied van bouwen en wonen, voor het beantwoorden van Kamervragen en als input voor prognoses over de toekomstige woningbehoefte.

13 Innovatie Woononderzoek - Huishoudens Mogelijkheden: - Gegevens van alle personen ingeschreven in Nederland via de BRP - Leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, adres, - Veranderingen direct zichtbaar Beperkingen: - Personen niet (goed) in- (of uit)geschreven in de BRP - Afhankelijk van aanpassingen en goed doorgeven personen

14 Innovatie Woononderzoek - Huishoudens Input van jullie, gebruikers, geïnteresseerden en experts: - Wat zouden jullie (nog meer) over personen en huishoudens willen weten? - Welke bron(nen) kunnen daarvoor gebruikt worden?

15 Innovatie Woononderzoek - Woningen Mogelijkheden: - Veel kenmerken van de woningen voor alle wooneenheden beschikbaar - Oppervlakte, eigendomssituatie woning, WOZ-waarde, bouwjaar - Veel kenmerken van de woonomgeving te koppelen - Afstand tot voorzieningen, buurtkenmerken Beperkingen: - Personen wonen ook in ruimtes niet bestemd voor wonen - Meerdere personen en huishoudens in één woning (combinatie personen)

16 Innovatie Woononderzoek - Woningen Input van jullie, gebruikers, geïnteresseerden en experts: - Wat zouden jullie over woningen en de woonomgeving willen weten? - Welke bron(nen) kunnen daarvoor gebruikt worden?

17 Innovatie Woononderzoek - Woonlasten Mogelijkheden: - Jaarlijkse statistiek over inkomen en vermogen - Veel kennis en ervaring - Bijna alle woonlasten integraal beschikbaar Beperkingen: - Keuze van het huishouden, of daadwerkelijke last - Ontbreken spaar- en beleggingshypotheken - Ontbreken hoogte huur particulier huurders

18 Innovatie Woononderzoek - Woonlasten Input van jullie, gebruikers, geïnteresseerden en experts: - Wat zouden jullie over woonlasten en inkomen willen weten? - Welke bron(nen) kunnen daarvoor gebruikt worden?

19 Innovatie Woononderzoek Overige thema s Energie, verhuizingen, wonen en werken, etc. - Wat zouden we nog meer in registraties en big data kunnen waarnemen? - Welke bronnen zouden aanvullend gebruikt kunnen worden?

20 WoON register?

21 Hoe zou het WoON-register eruit kunnen zien? Jaarlijkse foto: Wie woont waar (set van persoons-, huishoudens-, woningen woonomgevingskenmerken)? Inkomensgegevens van personen en huishoudens Energieverbruik Verhuizingen in het afgelopen jaar (x-jaarlijks) aangevuld met: Thematische vragenlijst(en) of doelgroepbenadering Thema's, zoals bv. Duuraamheid, woongeluk, ervaren woonlasten, langer zelfstandig wonen, verhuiswensen. Doelgroepen zoals bv. Woonsituatie van studenten, ouderen, wonen in instellingen. * Dit is een voorbeeld, het is niet gezegd dat het ook zo gaat beuren. De daadwerkelijke invulling moet gaan blijken in het verdere verloop van het Innovatietraject.

22 Big Data eerst verkenning door het CBS Binnen het thema Woningmarkt een aantal verkenningen naar gebruik van nieuwe (big data) bronnen: - Identificeren verhuiswensen via sociale media - Identificeren zonnepanelen via luchtfoto s - Spanningsindicator via gegevens JAAP.nl - Verhuiskansen voorspellen van Nederlandse huishoudens

23 Verhuiskansen voorspellen van Nederlandse huishoudens Verhuiskansen van Nederlandse huishoudens Doel: onderzoeken of de geschatte verhuiskans als vervanging zou kunnen dienen van de enquêtevraag in het WoON: Wilt u binnen nu en 2 jaar verhuizen?

24 4 Verhuiskans Bestandsopzet Bevolking Nederland : 22 jaar data voor iedereen inclusief nieuw geborenen, migranten en de institutionele bevolking Persoons-, huishoudens-, regiokenmerken - Verhuizingen, inkomen, woningbezit Stand ieder jaar, veranderingen in kenmerken (levensloopgebeurtenissen) - Tijd verstreken sinds verandering per gebeurtenis, en het aantal veranderingen Per persoon een uitgebreide historie!

25 5 Verhuiskans - Modelontwikkeling Steekproef voor training/ test dataset WoON respondenten toegevoegd voor vergelijking Training op personen in 2013, test op personen in 2015 Daadwerkelijke verhuizingen in volgende 2 jaar voor kwaliteit schatting Regressiemodellen (GLM, Lasso, Ridge), random forest, survival model: model kiest kenmerken uit

26 6 Verhuiskans Resultaten - Ridge-2 model presteert het beste, alhoewel methode weinig uitmaakt voor de keuze van kenmerken - Deze verhuiskansen voorspellen een verhuizing even goed als de verhuiswensvraag uit WoON - 60% van de personen die in het bestand 2015 aangemerkt (voorspeld) werd als verhuizer, verhuist binnen 2 jaar, - 19% van de personen aangemerkt (voorspeld) als blijver, verhuist toch. - WoON: groot deel van de huishouden met een verhuiswens, verhuist niet binnen 2 jaar

27 7 Verhuiskans Resultaten - Belangrijkste kenmerken die verhuiskans bepalen: leeftijd - Tijd verstreken sinds laatste verandering huishouden - Woonachtig in huur-/ koopwoning - Aantal verhuizingen in verleden - Ook: recent geïmmigreerd - Buurtkenmerken zijn relatief onbelangrijk - Zoekterm verhuizen Google trends voegt geen voorspellende waarde toe - Opvallend: imputatie huishouden van belang

28 8 Verhuiskans naar leeftijd uit steekproef

29 9 Verhuiskans voor de bevolking

30 0 Verhuiskans - Conclusies Geschatte verhuiskans kan in de toekomst gebruikt worden ter vervanging van verhuiswensvraag Maar: eerst verder onderzoek nodig naar de kwaliteit van de schatting voor afzonderlijke bevolkingsgroepen Beperking: modelontwikkeling o.b.v steekproef van de hele populatie Vervolgonderzoek: waar verhuizen mensen naartoe? Bruikbaarheid: steekproeftrekking, weging, woningmarktbeleid, regionale bevolkingsprognoses Analysetechnieken gericht op grote hoeveelheden data kunnen helpen bij beter gebruik maken van registerinformatie.

31 Innovatie Woononderzoek Verkennen en bepalen mogelijkheden toekomstig WoON Inventariseren wensen experts en gebruikers Uitbreiden verhuiskansen onderzoek (en andere BigData onderzoeken?) Vragen en/of opmerkingen?

32 Bedankt voor uw aandacht!