- Dat wordt uitgevoerd ten behoeve van de aanbestedende dienst (de aanbestedende dienst moet dus een rechtstreeks economisch belang hebben).

Transcriptie

1 Ambtelijke G4-reactie op het Groenboek betreffende de modernisering van het EU-beleid inzake overheidsopdrachten. Naar een meer efficiënte Europese aanbestedingsmarkt. Namens: Gemeente Amsterdam Gemeente Rotterdam Gemeente Utrecht Gemeente Den Haag 1. WAAROM SPECIALE REGELS VOOR HET PLAATSEN VAN OVERHEIDSOPDRACHTEN? 1.1. Aanschaffingen 1. Vindt u dat het toepassingsgebied van de richtlijnen inzake overheidsopdrachten beperkt moet blijven tot aanschaffingen van de aanbestedende dienst zelf? Moet daarbij zonder meer het door het Hof gehanteerde criterium van het rechtstreekse economische belang wettelijk worden verankerd of moeten bijkomende/alternatieve voorwaarden en begrippen worden ingevoerd? Ja, het toepassingsgebied van de richtlijnen moet beperkt blijven tot aanschaffingen van de aanbestedende dienst zelf. Er moet een duidelijke afbakening komen welke opdrachten aanbestedingsplichtig zijn. Het gaat daarbij om het rechtstreeks economisch belang, zoals geformuleerd door het Hof. Het zou wenselijk zijn dat dit criterium in de richtlijn wordt opgenomen. Extra voorwaarden zijn onnodig, maar een uitleg van het criterium rechtstreeks economisch belang in de richtlijn of in de toelichting zou wél wenselijk zijn: wat wordt precies bedoeld met rechtstreeks economisch belang. Met name bij gebiedsontwikkeling is het vaak erg onzeker of er sprake is van een bezwarende titel en dus van een overheidsopdracht. Verder zouden subsidies volledig buiten dit begrip moeten vallen. Meer duidelijkheid over rechtstreeks economisch belang is gewenst Overheidsopdrachten 2. Acht u het behoud van de huidige structuur van het materiële toepassingsgebied, met zijn indeling in opdrachten voor werken, leveringen en diensten, wenselijk? Zo niet, welke alternatieve structuur zou u voorstellen? Ja, het behoud van de huidige structuur is wenselijk. 3. Vindt u dat de definitie van een "opdracht voor werken" moet worden aangepast en vereenvoudigd? Zo ja, zou u de verwijzing naar een specifieke lijst in een bijlage bij de richtlijn liever weglaten? Welke elementen moeten volgens u in de definitie voorkomen? Ja, aanpassing en vereenvoudiging is wenselijk. Een verwijzing naar een specifieke lijst in een bijlage is handig, omdat dit duidelijkheid schept over de vraag welke werkzaamheden als werk aangemerkt kunnen worden. De elementen die in de definitie zouden moeten voorkomen: - Werk volgens bijlage I - Dat wordt uitgevoerd ten behoeve van de aanbestedende dienst (de aanbestedende dienst moet dus een rechtstreeks economisch belang hebben). De derde voorwaarde in de huidige richtlijn "het laten uitvoeren met welke middelen dan ook van een werk dat aan de door de aanbestedende dienst vastgestelde eisen voldoet" kan dan achterwege blijven.

2 De samenloop met diensten zoals het ontwerp zou evenals de samenloop van A- en B-diensten afzonderlijk in de richtlijn geregeld kunnen worden. Eén duidelijk artikel over samenloop tussen de verschillende categorieën opdrachten, waarbij de samenloop met B-diensten en met werken de belangrijkste zijn, vanwege het verlichte regime voor B-diensten en de hogere drempel voor werken, zou wenselijk zijn. 4. Vindt u dat het onderscheid tussen A- en B-diensten moet worden herbekeken? Ja. De B-dienstenlijst is voorbehouden voor onderwerpen die óf niet grensoverschrijdend zijn óf een zodanig persoonlijk component bevatten dat aanbesteden niet wenselijk is. Daarom is slechts een beperkt regime van toepassing. Het transparantiebeginsel leidt ertoe dat er tóch een bepaalde verplichting tot openbaarmaking kan gelden. Het zou wenselijk zijn om in de B-dienstenlijst alleen diensten op te nemen die niet onder de transparantieverplichting vallen: dus diensten die - óf niet grensoverschrijdend zijn (bijv. inburgeringscursussen vanwege het feit dat deze diensten landsgebonden zijn, juridische dienstverlening vanwege het feit dat het gaat om dienstverlening op basis van nationaal recht) - óf een zodanig persoonlijk component bevatten, dat aanbesteden niet wenselijk is (bijv. diensten die te maken hebben met maatschappelijke aspecten, zoals maatschappelijke dienstverlening, maar ook persoonlijke dienstverlening voor de burger, leerlingenvervoer, vervoer van gehandicapten) Ook zouden A-diensten die niet geschikt zijn voor grensoverschrijdende handel overgeplaatst moeten worden naar de B-dienstenlijst. De wijze van gebruik van de aanvullende woordenlijsten roept ook vragen op, kan bijv. elke term in de categorie overige bijzonderheden voor bouwwerkzaamheden gecombineerd worden met de werken zoals opgesomd in de richtlijn, ook al leidt dit soms tot een uitbreiding van de werkenlijst in de richtlijn? Instrumenten, zoals bijv. een duidelijke toelichting of handleiding over de cpv-codes en over het gebruik van de aanvullende woordenlijsten, zouden wenselijk zijn. Deze instrumenten moeten het eenvoudig maken voor aanbestedende diensten om na te gaan of er sprake is van een A- of een B- dienst. 5. Vindt u dat de richtlijnen inzake overheidsopdrachten van toepassing moeten zijn op alle diensten, eventueel op basis van een versoepelde algemene regeling? Zo niet, welke dienst of diensten moeten volgens u onder de thans voor B-diensten geldende regeling blijven vallen, en waarom? Nee, het is wenselijk dat bepaalde diensten als B-dienst aangemerkt worden en onder het versoepelde regime vallen. Zie het antwoord op de vorige vraag. 6. Zou u ervoor pleiten de drempels voor de toepassing van de EU-richtlijnen te verhogen, hoewel dit op internationaal niveau de hierboven beschreven gevolgen zou meebrengen? Ja, als uit onderzoek blijkt dat het aantal opdrachten voor leveringen en diensten binnen de lidstaten dat gegund wordt aan ondernemers uit andere lidstaten gering is, dan is verhoging van de drempels zeer wenselijk. Het doel van de Europese aanbestedingsprocedures is om concurrentie op de interne markt te bewerkstellingen. Dit doel wordt niet bereikt/is niet aan de orde als buitenlandse ondernemingen toch niet inschrijven op opdrachten onder een bepaalde drempelwaarde. In dat geval kunnen de lidstaten de lasten van een Europese aanbestedingsprocedure bespaard blijven. Het argument van heronderhandeling van de GPA mag geen reden zijn om de drempels niet te verhogen. 7. Voldoen de huidige bepalingen inzake uitgesloten opdrachten aan uw 2

3 verwachtingen? Vindt u dat de desbetreffende bepalingen moeten worden herschikt of dat bepaalde uitsluitingen moeten worden verduidelijkt? Verduidelijking van de uitzonderingsbepalingen is wenselijk. Zo is het bijv. niet duidelijk welke financiële diensten onder de uitzondering van artikel 16 vallen en wanneer sprake is van een A-dienst, categorie 6. Een ander voorbeeld zijn de concessieovereenkomsten voor diensten. Gaat het bij deze concessieovereenkomsten over openbare concessieovereenkomsten voor diensten (bijv. busvervoer) of over alle concessieovereenkomsten voor diensten (bijv. exploitatie van de bedrijfskantine). Ook is het wenselijk dat aangegeven wordt of voor bepaalde uitzonderingen het transparantiebeginsel dat voortvloeit uit het EG-Verdrag dan toch nog geldt (bijv. concessieovereenkomsten voor diensten) en voor welke uitzonderingen het transparantiebeginsel niet geldt (bijv.: arbeidsovereenkomsten, grondtransacties). 8. Vindt u dat bepaalde uitsluitingen moeten worden afgeschaft, herbekeken of geactualiseerd? Zo ja, welke? Wat zou u voorstellen? Zie het antwoord op de vorige vraag. Verder zou een extra uitsluiting voor opdrachten tussen aanbestedende diensten wenselijk zijn. Aangezien overheden verplicht zijn om verantwoord om te gaan met het belastinggeld van de burger, is het wenselijk dat overheden een beroep op elkaars kennis en kunde kunnen doen tegen een vergoeding van de gemaakte kosten, zonder dat er een aanbestedingsverplichting geldt. Voorbeeld 1: Bijvoorbeeld: twee gemeenten besteden gezamenlijk een product aan. Dit product dient na aflevering nog in elkaar gezet te worden. Gemeente 1 kan dit niet zelf, gemeente 2 wel omdat zij een sociale werkplaats heeft. Gemeente 2 is bereid om dit tegen een vergoeding van de gemaakte kosten ook voor gemeente 1 te doen. Afhankelijk van de waarde kan dit een aanbestedingsplichtige opdracht zijn voor gemeente 2. Voorbeeld 2: Twee gemeenten willen gezamenlijk een onderzoek doen. Gemeente 1 kan het onderzoek intern laten uitvoeren, maar wil hiervoor dan wel een vergoeding van de gemaakte kosten ontvangen van gemeente 2. Afhankelijk van de waarde kan dit een aanbestedingsplichtige opdracht zijn voor gemeente Inkopers in de publieke sector 9. Beantwoordt de wijze waarop inkopers in de publieke sector thans worden gedefinieerd aan uw verwachtingen ter zake? Bent u meer bepaald van mening dat het begrip "publiekrechtelijke instelling" in het licht van de jurisprudentie van het Hof moet worden verduidelijkt en geactualiseerd? Zo ja, wat voor actualisering acht u passend? De definitie van een publiekrechtelijke instelling behoeft aanpassing. Het is voor bedrijven lastig om na te gaan of zij te maken hebben met een publiekrechtelijke instelling. De definitie bevat namelijk criteria over financiën en toezicht die niet door anderen te controleren zijn. Daarnaast heeft het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen de criteria voor publiekrechtelijke instelling ingevuld. Het Comité beveelt de Commissie aan een nieuwe definitie van het begrip publiekrechtelijke instelling op te stellen. Daarnaast zouden kleine publiekrechtelijke instellingen vrijgesteld moeten worden van de aanbestedingsplicht. Een aanbestedingsplicht is namelijk een onevenredige belasting voor deze kleine publiekrechtelijke instellingen. Of sprake is van een kleine publiekrechtelijke instelling kan bepaald worden aan de hand van de omzet en/of personeelsomvang van een publiekrechtelijke instelling. 10. Denkt u dat er nog steeds behoefte is aan EU-voorschriften voor het plaatsen van opdrachten in deze sectoren? Motiveer uw antwoord. 3

4 10.1. Zo ja: moeten bepaalde sectoren die momenteel onder de richtlijn vallen worden uitgesloten of, omgekeerd, moeten andere sectoren aan de voorschriften worden onderworpen? Leg uit welke sectoren volgens u onder de regels moeten vallen, en waarom. 11. Momenteel wordt het toepassingsgebied van de richtlijn omschreven op basis van de activiteiten die de betrokken entiteiten uitvoeren, hun juridische status (publiek- of privaatrechtelijk) en, als het om particuliere ondernemingen gaat, de vraag of al dan niet bijzondere of uitsluitende rechten zijn verleend. Acht u die criteria relevant of moeten andere criteria worden gebruikt? Motiveer uw antwoord. 12. Mag worden aangenomen dat het winststreven of de commerciële ethiek van particuliere ondernemingen toereikend is om te garanderen dat zij bij hun aanschaffingen objectief en eerlijk te werk gaan (zelfs wanneer ze hun activiteiten uitoefenen op basis van bijzondere of uitsluitende rechten)? 13. Vormt de huidige bepaling in artikel 30 van de richtlijn een doeltreffende methode om het toepassingsgebied van de richtlijn aan te passen aan de veranderende patronen van regulering en mededinging op de relevante (nationale en sectorale) markten? 2. VERBETERING VAN HET INSTRUMENTARIUM VOOR AANBESTEDENDE DIENSTEN 14. Vindt u de gedetailleerdheid van de huidige EU-aanbestedingsregels passend? Zo niet, zijn ze te gedetailleerd of niet gedetailleerd genoeg? Op bepaalde gebieden is de richtlijn te gedetailleerd en is versimpeling mogelijk. Denk bijv. aan de zeer gedetailleerde regelingen over de (voor)aankondigingen. De praktijk leert dat hoe meer de richtlijn in detail voorschrijft, hoe meer (vaak slechts formele) punten er zijn waarover partijen een kort geding kunnen starten. Op andere gebieden is meer duidelijkheid juist wenselijk. Denk hierbij bijv. aan regels/uitleggingen die voortkomen uit de jurisprudentie, zoals de uitleg van het transparatiebegrip, quasi-inhouse etc. Cruciale vragen, zoals moet er wel of niet aanbesteed worden, moeten duidelijk beantwoord worden in de richtlijn, zodat er niet een latere invulling door het Hof van Justitie nodig is. Denk bijv. aan de vraag of B-diensten, subsidies, opdrachten onder de drempel of quasi-inhouse opdrachten wel of niet aanbesteed moeten worden Modernisering van de procedures 15. Denkt u dat de aanbestedende diensten met de procedures van de huidige richtlijnen de best mogelijke aanbestedingsresultaten kunnen boeken? Zo niet: hoe kunnen de procedures worden verbeterd om de administratieve lasten en de transactiekosten te verminderen en/of de duur van de procedures te verkorten, terwijl toch wordt gewaarborgd dat de aanbestedende diensten de beste kwaliteit/prijsverhouding krijgen? 4

5 De huidige procedures zijn te star om de best mogelijke aanbestedingsresultaten te kunnen boeken. Een paar voorbeelden: - Zonder de gelijke behandeling van partijen in het geding te brengen, zouden de procedures meer ruimte moeten bieden voor interactie tussen aanbestedende diensten en inschrijvers: * Zo komt het vaak voor dat alle of een groot deel van de partijen ongeldig hebben ingeschreven, maar niet binnen de reikwijdte van de artikelen 30 en 31 van de richtlijn vallen. In dergelijke gevallen is het wenselijk dat de reguliere procedures ruimte bieden voor bijv. een laagdrempelig herstelrondje op het moment dat er bijv. minder dan 3 geldige inschrijvingen zijn: partijen krijgen bijv. 48 uur om de ongeldigheden in hun inschrijvingen op te heffen. * Artikel 51 biedt aanbestedende diensten wel de mogelijkheid om aanvullende informatie/bescheiden/toelichting te vragen, maar het is niet duidelijk wat de reikwijdte van deze bepaling is: hoe ver mogen aanbestedende diensten hierin gaan? Het is zonde als een goede inschrijver wordt afgewezen, omdat een aanbestedende dienst wellicht ingegeven door nationale jurisprudentie te terughoudend is in het vragen van nadere informatie. Artikel 51 ziet alleen op de geschiktheidseisen, een vergelijkbaar artikel m.b.t. de gunningscriteria zou wenselijk zijn. - Aanbestedende diensten kunnen niet altijd tot in de detail in een bestek beschrijven hoe de opdracht eruit ziet. Een bouwwerk kan bijv. gedurende de bouw aanpassingen vergen die op voorhand niet te voorzien waren. Het zou handig zijn als er een eenvoudige meerwerkregeling in de richtlijn opgenomen wordt. Bijv.: wijzigingen in een opdracht die minder dan x% van de oorspronkelijke waarde van de opdracht bedragen, kunnen zonder meer door de oorspronkelijke opdrachtnemer worden uitgevoerd. Op dit moment is er wel een bepaling in de richtlijn over aanvullende opdrachten, maar die kent nogal strenge voorwaarden (art. 31). Wijzigingen in een opdracht die meer dan x% van de oorspronkelijke opdracht bedragen, vallen dan wél onder artikel Naar aanleiding van vragen van inschrijvers tijdens de aanbestedingsprocedure kunnen aanbestedende diensten de behoefte hebben een aanpassing te maken in hun opdracht. Dit kan een wezenlijke wijziging van de opdracht zijn die ertoe leidt dat de aanbesteding stopgezet moet worden en een heraanbesteding moet plaatsvinden. Meer flexibiliteit, bijv. een eenvoudigere werkwijze/procedure in dergelijke gevallen, zou wenselijk zijn. - Een wijziging van de indeling van de niet-openbare procedure: Bij een dergelijke procedure in twee fasen wordt in de eerste fase een selectie gemaakt van inschrijvers. In de niet-openbare procedure kunnen naast minimumeisen tevens selectiewensen worden opgenomen. Dat betreft meestal een vraag over referentieprojecten. Over het algemeen hebben grotere bedrijven meer projecten uitgevoerd dan MKB-bedrijven. Hierdoor kunnen grotere concern meer passende referentieopdrachten aandragen, waar MKB-bedrijven moeilijk tegen kunnen concurreren. Een andere indeling van de niet-openbare procedure zou hierbij uitkomst kunnen bieden. Bijv.: een procedure in twee delen waarbij in de eerste ronde ook de mogelijkheid bestaat voor aanbestedende diensten om (bepaalde) gunningscriteria mee te nemen. Daarnaast zou een verruiming van de elementen waarop marktpartijen beoordeeld worden wenselijk zijn, dus niet alleen maar een beoordeling op referenties maar bijv. ook op competenties, visie e.d. - De termijn van de niet openbare procedure, en dan met name de selectiefase, zou ingekort kunnen worden. - Invoeren watervalconstructie bij tussentijdse beëindiging van contract: Ingeval de gegunde leverancier om wat voor reden dan ook niet presteert en het contract wordt beëindigd, dan is 5

6 het wenselijk dat de aanbestedende dienst kan terugvallen op de twee na beste inschrijver bij de aanbestedingsprocedure. Met deze tweede beste van de aanbestedingsprocedure kan een lege raamovereenkomst worden gesloten. Indien leverancier 1 niet presteert val je terug op de raamovereenkomst van leverancier 2. Die raamovereenkomst is dan niet langer een lege raamovereenkomst. 16. Kunt u andere soorten procedures bedenken dan die waarin de huidige richtlijnen voorzien en die volgens u de kosteneffectiviteit van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten zouden kunnen verbeteren? - Onderhandelingsprocedure met voorafgaande selectie: Deze procedure biedt aanbestedende diensten de ruimte om hun behoefte beter in kaart te brengen en toe te lichten en inschrijvers kunnen hun aanbiedingen beter toespitsen. Dit leidt tot kwalitatief betere aanbiedingen. De procedure biedt zowel aanbestedende diensten als inschrijvers een bepaalde mate van flexibiliteit. Het is namelijk van belang dat de winnende partij het beste goed, dienst of werk aanbiedt en het gaat niet zozeer om de partij die het aanbestedingsproces het beste beheerst. Meer gebruik van de onderhandelingsprocedure komt tevens kmo s ten goede. De focus van kmo s ligt namelijk op kennis van hun product c.q. dienst en niet op het aanbestedingsproces. Het is zeer wenselijk een dergelijke procedure als reguliere procedure op te nemen in de richtlijn. Dat kan op dezelfde wijze geregeld worden als in richtlijn 2004/17/EG. Volgens deze richtlijn kunnen aanbestedende diensten de gunningsprocedure kiezen die het best bij de betreffende aanbesteding past. Een ruimere toepassing van de concurrentiegerichte dialoog, bij voorkeur in een light versie, met handhaving van de waarborgen van het gelijkheids- en transparantiebeginsel zou hieraan ook tegemoet kunnen komen. De aanbestedende dienst heeft vaak de behoefte om gedurende de procedure de specificaties en criteria aan te passen n.a.v. de communicatie met de markt. - Marktplaats voor alle diensten (boven de drempel): Momenteel wordt er voor bepaalde b-diensten gebruik gemaakt van een zogenaamde marktplaats. Het systeem werkt als volgt: Aanbestedende dienst creëert een openbaar portaal, waarop geïnteresseerde aanbieders zich kunnen registreren voor het type opdrachten of marktsegmenten waar de specialisatie ligt. Het bestaan van deze portaal zal de gemeente periodiek aan de aandacht brengen op sites als TED, aanbestedingskalender en aanbestedingsmakelaar, zodat de markt volledig op de hoogte is van de inschrijvingsmogelijkheid. Aanbestedende dienst stelt minimumeisen op waaraan de ondernemer moet voldoen, zoals een akkoordverklaring met de inkoopvoorwaarden en overige huisregels, VAR, VAR- DGA etc. De ondernemer ontvangt in de toekomst per mail de aankondiging van de opdrachten waarvoor hij zijn interesse heeft aangegeven. De opdrachten worden op de marktplaats gepubliceerd. Geïnteresseerde ondernemers kunnen per opdracht reageren. Bij de uitvraag wordt aangegeven wat de opdracht is, aan welke eisen (verdergaand dan de prekwalificatie) de aanbieder moet voldoen en welk gunningcriterium toegepast zal worden. Indien gekozen wordt voor het gunningscriterium economisch meest voordelige aanbieding, wordt eerst een rangorde gemaakt op basis van de ingediende prijs. Alleen van de vijf goedkoopste aanbieders worden vervolgens de kwaliteitsaspecten bekeken en beoordeeld. De aanbieder die de economisch meest voordelige aanbieding heeft gedaan van de vijf aanbiedingen krijgt dan de opdracht. De andere 4 inschrijvers krijgen een gemotiveerd bericht van afwijzing. Op deze manier zorgt de marktplaats voor optimale marktwerking die voldoet de grondregels van het aanbesteden: objectief, transparant en niet discriminerend. Dit deels van het proces is voor marktpartijen laagdrempelig, snel, flexibel en kent lage proceskosten. De markplaats biedt de volgende voordelen: Optimale concurrentiestelling, wat leidt tot een hogere kwaliteit en/of lagere prijs; 6

7 Kostenbesparing met betrekking tot externe inhuur; Het MKB krijgt makkelijker toegang tot opdrachten van de gemeente; Ook echte schaarse specialistische expertise is bereikbaar; Een rechtstreekse relatie met opdrachtnemers, ook zzp-ers, zonder doorlevering en/of opslagpercentages; Opbouwen van inzicht over de totale inhuur aan specialistische zzp-ers, stuurinformatie voor de inrichting van de organisatie. De marktplaats kan een groot deel van de ongewenste effecten van inhuur wegnemen. Het is een plek waar specifieke opdrachten en aanvragen voor tijdelijke invulling van functie voor de hele markt wordt opengesteld. Uit ervaringen van andere overheidsorganisatie met externe marktplaatsen blijkt dat er bij het uitvragen zeer deskundige aanbiedingen worden gedaan voor lagere tarieven. Tevens levert een markplaats eenduidige proces- en ICT-infrastructuur die inhuurtrajecten ondersteunt, procesbesparingen op en vergemakkelijkt het inhuurproces voor budgethouders. Voor a-diensten zou een dergelijk systeem ook wenselijk zijn als alternatief voor raamovereenkomsten, omdat er op het gebied van sommige a-diensten relatief veel kundige zzp-ers werkzaam zijn. Te denken valt bijv. aan opdrachten op het gebied van ict. Het dynamisch aankoopsysteem is niet slagvaardig genoeg omdat voor de plaatsing van iedere opdracht de aanbestedende dienst verplicht is om een aankondiging te publiceren, zodat de nog niet tot het systeem toegelaten bedrijven nog een kans krijgen om toegelaten te worden tot het dynamisch aankoopsysteem. - Burgerkeuze-model. Het zogenaamde burgerkeuze-model is een procedure die uitkomst biedt bij opdrachten waarbij de keuzevrijheid van de burger voor een bepaalde bedrijf van belang is. Dit speelt onder andere bij opdrachten inzake persoonlijke dienstverlening. Het is een systematiek waarbij alle inschrijvers die voldoen aan de kwaliteitseisen en instemmen met een door de aanbestedende dienst vastgestelde (maximum) prijs een raamcontract krijgen. De burger kiest vervolgens van welke organisatie hij persoonlijke dienstverlening wil ontvangen. - Procedure fluctuerende prijs. In sommige markten, zoals de energiemarkt, is er sprake van snel fluctuerende prijzen. Bij dergelijke opdrachten is het wenselijk dat de beroepstermijn zo kort mogelijk is. De aanbiedingen van de inschrijvers zijn namelijk gebaseerd op de marktprijs van energie op de dag van inschrijving en aanschaf vindt op dezelfde dag via een veiling plaats. Een reguliere beroepstermijn is daarbij niet mogelijk. Voor dergelijke aanbestedingen zou een aparte procedure moeten gelden. - Erkenningsregeling Het zou voor aanbestedende diensten ook wenselijk zijn als de mogelijkheid van een erkenningsregeling wordt geboden zoals in de richtlijn 2004/17/EG voor speciale sectoren is toegestaan. Deze regeling in combinatie met de onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking biedt voldoende waarborgen voor transparantie en geeft de aanbestedende diensten meer ruimte tot efficiëntere opdrachtverstrekking van opdrachten. 17. Denkt u dat de procedures en instrumenten waarin de richtlijn voorziet om tegemoet te komen aan specifieke behoeften en om de deelneming van particulieren aan publieke investeringen via publiek-private partnerschappen te bevorderen (bv. dynamische aankoopsystemen, concurrentiegerichte dialoog, elektronische veilingen, prijsvragen) dienen te worden gehandhaafd in hun huidige vorm, gewijzigd (zo ja, hoe) of afgeschaft? Het dynamisch aankoopsysteem mag wat slagvaardiger worden gemaakt. Het dynamisch aankoopsysteem is in de huidige vorm niet slagvaardig, omdat voor de plaatsing van iedere opdracht 7

8 de aanbestedende dienst verplicht is om een aankondiging te publiceren, om de niet-geselecteerde bedrijven een kans te geven om mee te doen. Vergelijk het hiervoor beschreven marktplaatsmodel. 18. Zou u, op basis van uw ervaringen met het gebruik van de versnelde procedure in 2009 en 2010, voorstander zijn van een veralgemening van deze mogelijkheid tot verkorting van de termijnen onder bepaalde voorwaarden? Zou dit volgens u mogelijk zijn zonder de kwaliteit van de inschrijvingen in het gedrang te brengen? Wij zijn voorstander van deze procedure, maar de procedure moet wel slechts onder hoge uitzondering toegepast worden, juist vanwege het feit dat de kwaliteit van de inschrijvingen gewaarborgd dient te worden. 19. Zou u het een goede zaak vinden als meer ruimte werd geschapen voor onderhandelingen in het kader van procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten en/of als het gebruik van onderhandelingsprocedures zonder voorafgaande bekendmaking werd veralgemeend? Ja; dit biedt meer flexibiliteit en kan een beter resultaat opleveren. In bepaalde gevallen is het dé aangewezen vorm: kleine markt, persoonlijke klik, niet goed genoeg kunt specificeren. Zie ook het antwoord op vraag Als u op dit laatste positief antwoordt, vindt u dan dat die mogelijkheid moet worden geboden voor alle categorieën van opdrachten en aanbestedende diensten, of alleen onder bepaalde voorwaarden? Zolang er voldoende waarborgen zijn voor de gelijke behandeling van partijen, transparantie en objectiviteit zou het voor alle categorieën moeten gelden. 21. Bent u het ermee eens dat een veralgemeend gebruik van onderhandelingsprocedures bepaalde risico's van misbruik/discriminatie zou meebrengen? Moeten er, naast de garanties die met betrekking tot onderhandelingsprocedures reeds in de richtlijnen zijn opgenomen, nog extra waarborgen voor transparantie en non-discriminatie komen om een tegenwicht te bieden voor de grotere keuzevrijheid? Zo ja, waarin zouden die extra waarborgen kunnen bestaan? Ook al wordt het toepassingsbereik vergroot, dit verandert niets aan het feit dat de verdragsbeginselen toegepast moeten worden zoals die nu ook al bij onderhandelingsprocedures worden toegepast. De huidige ervaringen leiden niet tot frictie met de verdragsbeginselen. De garanties in de richtlijn bieden dus voldoende bescherming. 22. Acht u het wenselijk vereenvoudigde procedures in te voeren voor de aanschaf van commerciële goederen en diensten? Zo ja, welke vormen van vereenvoudiging zou u voorstellen? Ja; een kortere procedure met verwijzing naar Europese normen en laagste prijs voor goederen die op de markt verkrijgbaar zijn in een gestandaardiseerde vorm is wenselijk. 23. Bent u voorstander van een soepeler aanpak van de wijze waarop en de volgorde waarin de selectie- en gunningscriteria worden getoetst in het kader van de aanbestedingsprocedures? Zo ja, vindt u dat het mogelijk moet zijn de gunningscriteria vóór de selectiecriteria te toetsen? Ja; in bepaalde gevallen is het efficiënter om gunningscriteria vóór de selectiecriteria te toetsen. Het voorkomt mogelijk ook juridische procedures. Wellicht dat een partij minder snel opkomt tegen zijn uitsluiting als hij toch weet dat hij niet gegund krijgt 8

9 24. Vindt u dat het in uitzonderlijke gevallen gerechtvaardigd kan zijn aanbestedende diensten toe te staan in de gunningsfase rekening te houden met criteria die op de inschrijver zelf betrekking hebben? Zo ja, in welke gevallen, en welke extra waarborgen zouden volgens u nodig zijn om het eerlijke en objectieve verloop van de gunning in een dergelijk systeem te garanderen? Ja; met name in gevallen waarbij het personeel dat wordt ingezet van belang is, zou er een mogelijkheid moeten zijn om de geschiktheid van het personeel (ervaring, opleiding, cv s) mee te wegen bij de gunning. Te denken valt aan diensten die persoonlijk van aard zijn (bijv. leerlingenvervoer, huishoudelijke verzorging) maar ook aan diensten waarbij het resultaat sterk afhankelijk is van de kennis en kunde van het in te zetten personeel (bijv. ict-maatwerk systemen). Zolang de criteria niet dubbel worden beoordeeld (in de selectie én in de gunningsfase) én er sprake is van een transparante beoordelingssystematiek, is het eerlijke en objectieve verloop van de gunning niet in het geding. 25. Vindt u dat de richtlijn uitdrukkelijk moet toestaan dat rekening wordt gehouden met eerder opgedane ervaringen met een of meer inschrijvers? Zo ja, welke waarborgen zijn noodzakelijk om discriminatie te voorkomen? Ja; Het is wenselijk om ervaringen die een aanbestedende dienst eerder met opdrachtnemers heeft gehad te gebruiken bij komende aanbestedingen. Goede ervaringen kunnen een rol spelen, maar met name ook negatieve ervaringen waarbij het eindresultaat onvoldoende is geweest. Denk bijvoorbeeld aan wanprestatie doordat de contractpartij zich voortdurend niet houdt aan contractuele afspraken en kwaliteit levert die met regelmaat niet conform het contract is. Ook hebben we soms te maken met de situatie dat een contractpartij moedwillig wanprestatie pleegt, omdat hij van het contract af wil, bijv. omdat hij beseft dat hij eigenlijk te laag heeft ingeschreven. Op dit moment kan een partij die eerst (moedwillig) wanprestatie pleegt in principe weer inschrijven bij een nieuwe aanbesteding, die in bepaalde gevallen zelfs alleen gehouden moet worden doordat de zittende partij afgehaakt is. Dit is vaak onwenselijk gezien de verstoorde verhoudingen, het verstoorde vertrouwen en de geleverde prestaties. Een systeem dat het mogelijk maakt om eigen ervaringen met een bepaald bedrijf mee te laten wegen, maar waarbij de objectiviteit wel gewaarborgd is, is erg welkom. Een voorbeeld ter illustratie: na afloop van een opdracht evalueert de aanbestedende dienst samen met de opdrachtnemer de opdracht op basis van rapportages en worden er waarderingen aan de uitvoering van de opdracht toegekend. Het kan dan zijn dat een opdrachtnemer een slecht "rapportcijfer" krijgt en afhankelijk van dit cijfer kan de opdrachtgever deze partij een aantal maanden tot max. 2 jaar uitsluiten van (niet)-openbare aanbestedingen. 26. Vindt u dat er speciale regels noodzakelijk zijn voor het plaatsen van opdrachten door nutsbedrijven? Houden de afwijkende regels die gelden voor nutsbedrijven en openbare ondernemingen voldoende rekening met de specifieke kenmerken van het aankoopgebeuren in de nutssector? 2.2. Specifieke instrumenten voor kleine aanbestedende diensten 27. Denkt u dat een onverkorte toepassing van de aanbestedingsregels beantwoordt of juist niet beantwoordt aan de behoeften van kleinere aanbestedende diensten? Kunt u uw antwoord toelichten? 28. Zo ja, bent u voorstander van vereenvoudigde aanbestedingsregels voor relatief 9

10 kleine opdrachten die worden geplaatst door lokale en regionale aanbestedende diensten? Wat moeten volgens u de kenmerken zijn van een dergelijke vereenvoudigde regeling? 29. Vindt u dat de rechtspraak van het Hof van Justitie, zoals die is uitgelegd in de interpretatieve mededeling van de Commissie, voldoende rechtszekerheid biedt voor het plaatsen van opdrachten beneden de drempels van de richtlijnen? Of bent u van mening dat nadere richtsnoeren, bijvoorbeeld over de vraag welke factoren wijzen op een mogelijk grensoverschrijdend belang, of een ander initiatief van de EU gewenst zijn? Met betrekking tot welke punten acht u dit wenselijk of noodzakelijk? Het is niet altijd duidelijk of er sprake is van een grensoverschrijdend belang. Dit vergt in veel gevallen een marktonderzoek, hetgeen weer extra kosten met zich meebrengt voor aanbestedende diensten. Een verduidelijking die aanbestedende diensten meer zekerheid geeft over de vraag wat onder grensoverschrijdendheid verstaan moet worden zonder dat aanbestedende diensten voor elke opdracht onder de drempel een marktonderzoek moeten verrichten is wenselijk. De Commissie zou een lijst kunnen opstellen van onderwerpen c.q. markten waarbij grensoverschrijdendheid speelt. Een onderscheid of dit voor de volledige lidstaat geldt of alleen voor de grensgebieden zou dan ook gemaakt moeten worden. Overigens is het de voorvraag of opdrachten onder de Europese drempels wel onder het begrip grensoverschrijdend zouden moeten vallen: De huidige praktijk leert dat er slechts voor een zeer beperkt aantal opdrachten boven de Europese drempels buitenlandse gegadigden meedingen naar opdrachten. Onderzoek zou moeten uitwijzen om welke cijfers het hier gaat. Afhankelijk hiervan kan bepaald worden of het überhaupt wel aan de orde is om opdrachten onder de Europese drempels aan grensoverschrijdendheid te toetsen Publiek-publieke samenwerking 30. Acht u het in het licht van het bovenstaande nuttig op EU-niveau wetgeving vast te stellen betreffende de werkingssfeer en de criteria voor publiek-publieke samenwerking? Ja. Verder zou voor opdrachten tussen aanbestedende diensten (publieke-publieke samenwerking) wenselijk zijn om te bepalen dat er geen aanbestedingsplicht op rust. Zie het antwoord op vraag 8 m.b.t. een extra uitsluiting voor opdrachten tussen aanbestedende diensten. 31. Bent u het ermee eens dat een concept met bepaalde gemeenschappelijke criteria voor de vrijstelling van bepaalde vormen van publiek-publieke samenwerking dient te worden ontwikkeld? Wat zouden volgens u belangrijke elementen van dat concept moeten zijn? Gemeenschappelijke criteria kunnen aan bovengenoemde problematiek zeker tegemoet komen, alhoewel het de vraag is of daarmee in alle gevallen de gewenste ruimte wordt geschapen, vanwege het waarschijnlijk uitputtend karakter. Belangrijk element van een vrijstelling voor de aan besteding van publiek-publieke samenwerking is dat overeenkomsten tussen twee aanbestedende diensten, worden uitgesloten van de verplichting tot aanbesteding. 32. Of zou u de voorkeur geven aan specifieke regels voor verschillende vormen van samenwerking, in de lijn van de rechtspraak van het Hof van Justitie (bv. "in-house" en horizontale samenwerking)? Zo ja, kunt u nader toelichten waarom en wat die regels zouden moeten zijn? 10

11 Indien het niet haalbaar is om een algemene vrijstelling voor vormen van publiek-publieke samenwerking te realiseren dat moet er meer duidelijkheid komen door specifieke regels op te stellen Horizontale samenwerking zou ook bij commerciële aankopen van goederen en diensten mogelijk moeten zijn. Een grote aanbestedende dienst kan binnen de eigen organisatie wél samenwerken, terwijl twee kleine aanbestedende diensten dat niet kunnen. Zie voorbeelden onder vraag 8. De Commissie gaat ervan uit dat een aanbestedende dienst óf op publieke taken focust óf op de markt, maar in de praktijk is het vaak een combinatie. Voor de uitvoering van de publieke taken heb je goederen en diensten nodig. 33. Moeten er voor overdrachten van bevoegdheden ook EU-regels komen? Leg uit waarom. Nee, dat is een nationale aangelegenheid Geschikte instrumenten voor het bundelen van de vraag / Gezamenlijke inkoop 34. Bent u in het algemeen voorstander van een grotere bundeling van de vraag / meer gezamenlijke aanbestedingen? Wat zijn daarvan volgens u de voordelen en/of nadelen? Nee, zie ook het antwoord op vraag Bestaan er volgens u hinderpalen die aan een efficiënte bundeling van de vraag / gezamenlijke aanbestedingen in de weg staan? Vindt u dat de instrumenten die in de bestaande richtlijnen zijn opgenomen voor het bundelen van de vraag (aankoopcentrales, raamovereenkomsten) goed functioneren en toereikend zijn? Zo niet, hoe dienen deze instrumenten te worden aangepast? Welke andere instrumenten of bepalingen zijn volgens u noodzakelijk? De huidige instrumenten zijn toereikend. 36. Denkt u dat een grotere bundeling van de vraag / gezamenlijke aanbestedingen bepaalde risico's zouden kunnen meebrengen, meer bepaald door de mededinging te beperken en de toegang van kmo's tot overheidsopdrachten te belemmeren? Zo ja, hoe kunnen de eventuele risico's worden verkleind? Hoewel een grotere bundeling tot schaalvoordelen en risicospreiding kan leiden, kan dit leiden tot een belemmering van de toegang van kmo s tot overheidsopdrachten. Het is daarom wenselijk dat de Commissie het belang van een percelenregeling benadrukt in een toelichting of beleidsdocument. 37. Vindt u dat gezamenlijke aanbestedingen voor sommige specifieke productgebieden beter geschikt zijn dan voor andere? Zo ja, kunt u aangeven welke gebieden en waarom? Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen gezamenlijke aanbestedingen die leiden tot afzonderlijke contracten tussen de verschillende aanbestedende diensten en de opdrachtnemer en contracten die gesloten worden tussen alle aanbestedende diensten gezamenlijk en de opdrachtnemer. In het eerste geval is de mogelijkheid om gezamenlijk aan te besteden, uit het oogpunt van kostenefficiëntie doordat er maar één procedure gevolgd hoeft te worden, wenselijk. 11

12 In het tweede geval kunnen gezamenlijke aanbestedingen ook de voorkeur verdienen, bijv. voor opdrachten die te maken hebben met (het grondgebied van) verschillende aanbestedende diensten of gecompliceerde opdrachten (bijv. telecom). 38. Ziet u specifieke problemen voor grensoverschrijdende gezamenlijke aanbestedingen (bijvoorbeeld in termen van de toepasselijke wetgeving en beroepsprocedures)? Denkt u meer bepaald dat uw nationale recht zou toelaten dat in een andere lidstaat een beroepsprocedure wordt ingesteld tegen een aanbestedende dienst? 2.5. Problemen in verband met de uitvoering van de opdracht aanpakken 39. Moeten de richtlijnen inzake overheidsopdrachten de kwestie van ingrijpende wijzigingen in een lopend contract regelen? Zo ja, welke elementen ter verduidelijking stelt u voor? Het is inderdaad niet altijd duidelijk wat onder wezenlijke wijziging verstaan moet worden. Een uitleg van dit begrip in de richtlijn of in een toelichting is handig. Zie ook het antwoord op vraag 15, tweede gedachtestreepje: wijzigingen met de waarde onder x% van de opdracht worden niet als wezenlijke wijziging aangemerkt. Vanuit doelmatigheid en kosten is het vrijwel altijd ongewenst om bij een (wezenlijke) wijziging tot heraanbesteding over te gaan. Marktpartijen realiseren zich dat ook. Daarom verdient het aanbeveling de plicht tot het volgen van een nieuwe procedure te beperken. Het verdient verder ook de voorkeur te bepalen dat bij de wijziging van de contractpartner, bijvoorbeeld door overname of fusie van de leverancier, er geen sprake is van wezenlijke wijziging van de opdracht. Het geschiedt immers buiten de macht van de aanbestedende dienst dat een leverancier wordt overgenomen. In die situatie opnieuw een aanbesteding moeten uitvoeren is dat niet doelmatig. 40. Wanneer na een wijziging van een of meer wezenlijke voorwaarden een nieuwe procedure moet worden opgestart om tot mededinging op te roepen, zou het dan gerechtvaardigd zijn een soepeler procedure te volgen? Wat voor procedure zou dat kunnen zijn? Het volgen van een nieuwe aanbestedingsprocedure is niet altijd mogelijk. Een opdracht kan in een zodanig ver stadium van uitvoering zijn, dat een nieuwe aanbesteding zeer onwenselijk is omdat de opdracht dan bijna 2 keer wordt uitgevoerd en er dus een dubbele investering qua tijd en kosten moet worden gedaan bij een nieuwe aanbesteding. Gebieden waar dit bijv. vaak voorkomt zijn ict-maatwerksystemen en bouwprojecten: als in een laat stadium van de uitvoering blijkt dat het toch deels anders moet, of dat een leverancier niet aan zijn verplichtingen kan voldoen, kan er niet zomaar opnieuw aanbesteed worden, technisch verbonden, alleen met aanzienlijke kosten door een andere partij uit te voeren. Mocht er wel een nieuwe procedure kunnen plaatsvinden, dan zou een beperktere procedure wenselijk zijn. 41. Denkt u dat EU-voorschriften met betrekking tot wijzigingen in het kader van de uitvoering van de opdracht een meerwaarde zouden hebben? Zo ja, wat zou die meerwaarde van regels op EU-niveau zijn? Moeten de EU-regels met name voorzien in de uitdrukkelijke verplichting of het uitdrukkelijke recht van aanbestedende diensten om van leverancier te veranderen / het contract in bepaalde gevallen te beëindigen? Zo ja, in welke gevallen? Moet de EU ook in concrete procedures vastleggen hoe de nieuwe leverancier moet / kan worden gekozen? 12

13 Het verdient het de voorkeur te bepalen dat bij de wijziging van de contractpartner, bijvoorbeeld door overname of fusie van de leverancier, er geen sprake is van wezenlijke wijziging van de opdracht. Het geschiedt immers buiten de macht van de aanbestedende dienst dat een leverancier wordt overgenomen. In die situatie opnieuw een aanbesteding moeten uitvoeren is dat niet doelmatig. 42. Bent u het ermee eens dat de EU-richtlijnen inzake overheidsopdrachten de lidstaten ertoe moeten verplichten in hun nationale wetgeving te voorzien in het recht om contracten op te zeggen die in strijd met de aanbestedingsregels zijn toegewezen? Ja, gecombineerd met een bepaling inzake uitsluiting of beperking van schadevergoeding (is in Nederland geregeld d.m.v. de Wira). 43. Vindt u dat sommige aspecten van de uitvoering van de opdracht op EU-niveau moeten worden geregeld? Welke aspecten? Gelieve dit toe te lichten. Nee, het contractenrecht is een nationale aangelegenheid. 44. Vindt u dat aanbestedende diensten meer mogelijkheden moeten hebben om invloed uit te oefenen op het in onderaanneming geven van delen van de opdracht door de winnende inschrijver? Zo ja, welke instrumenten zou u voorstellen? Ja; In de richtlijnen zou moeten worden neergelegd de vrijheid voor de aanbestedende dienst om te bepalen dat een hoofdaannemer meer dan 50% zelf uitvoert. Een andere benadering zou de selectie van de leverancier (voor gunning van de opdracht) feitelijk uithollen. Overigens moet de aanbestedende dienst de mogelijkheid hebben de onderaannemer ook te screenen. Ook is een bepaling wenselijk met daarin de voorwaarden waaronder voorgestelde onderaannemers kunnen worden geweigerd. Deze bepaling dient zich toe te spitsen op de gevallen dat er redelijke twijfel bestaat omtrent de betrouwbaarheid van de onderaannemer bij het uitvoeren van de opdracht. 3. EEN TOEGANKELIJKER EUROPESE AANBESTEDINGSMARKT 45. Denkt u dat ondernemingen met de huidige richtlijnen ten volle gebruik kunnen maken van de mogelijkheden om mee te dingen naar overheidsopdrachten binnen de interne markt? Zo niet: welke bepalingen beantwoorden volgens u niet aan de behoeften van ondernemingen, en waarom? Complexiteit v.d. regels en gebrek aan flexibiliteit brengen met zich mee dat kosten hoog zijn. Dit kan drempel zijn Betere toegang voor het midden- en kleinbedrijf en voor starters 46. Vindt u dat de EU-regels inzake overheidsopdrachten reeds voldoende kmovriendelijk zijn? Of vindt u daarentegen dat sommige bepalingen van de richtlijn moeten worden aangepast of dat extra maatregelen moeten worden ingevoerd om de deelneming van kmo's aan aanbestedingen te bevorderen? Kunt u uw keuze toelichten? Bij een juiste toepassing van de bepalingen is het voor kmo s mogelijk om mee te dingen naar opdrachten. Een marktplaats-systematiek kan ook nog uitkomst bieden (zie het antwoord op vraag 16). Verder komt het met name aan op de professionalisering van zowel aanbestedende diensten, die de bepalingen juist moeten toepassen als van kmo s, die bij grote opdrachten combinaties kunnen vormen om toch in aanmerking te komen voor de opdracht. Een (nationaal) kennisinstituut zou hiertoe kunnen bijdragen. 47. Bent u van mening dat sommige van de in de code van goede praktijken beschreven 13

14 maatregelen bindend zouden moeten zijn voor de aanbestedende diensten, bijvoorbeeld (onder bepaalde voorwaarden) de verdeling van de opdracht in percelen? Het is goed om aandacht te schenken aan de mogelijkheid om dit te doen, maar de uiteindelijke keuze moet overgelaten worden aan de aanbestedende diensten net als de mogelijkheid om in sommige gevallen een deel van de opdracht aan een speciale groep bedrijven te gunnen. Een bindende maatregel is dus niet wenselijk. Een verduidelijking van de percelenregeling, zeker in het licht van gebiedsontwikkeling, is ook wenselijk. 48. Vindt u dat de regels betreffende de keuze van de inschrijver buitensporige administratieve lasten meebrengen voor kmo's? Zo ja, hoe kunnen deze regels versoepeld worden zonder dat de garanties voor transparantie, non-discriminatie en een kwalitatief hoogstaande uitvoering van de opdracht op losse schroeven worden gezet? Zie het antwoord op vraag Bent u er voorstander van dat alleen van geselecteerde gegadigden / de winnende inschrijver de bewijsstukken moeten worden overgelegd en gecontroleerd? Ja, dit is bij veel aanbestedende diensten ook al gebruikelijk. Een eigen verklaring volstaat in eerste instantie, behalve voor de referenties. Bij niet-openbare aanbestedingsprocedures zullen de verlangde documenten die gebruikt worden voor de shortlisting wel direct ingediend moeten worden. Overigens kan ook overwogen worden om een aanbestedingspaspoort in te voeren. Het paspoort bewijst dat een ondernemer verklaringen en bewijsstukken bezit die bij aanbestedingen vaak door aanbestedende diensten worden opgevraagd. Door éénmaal een paspoort aan te vragen hoeft een ondernemer niet steeds dezelfde verklaringen en bewijsstukken aan te leveren. Dit is een groot voordeel als een ondernemer vaak aan aanbestedingsprocedures deelneemt. Een dergelijk aanbestedingspaspoort geldt voor een bepaalde periode omdat de onderliggende certificaten beperkt geldig zijn, hetgeen de betrouwbaarheid van het paspoort ten goede komt. Een dergelijk systeem bestaat hier en daar nu al op decentraal niveau en er zijn goede ervaringen mee opgedaan. Ook kan gedacht worden aan de invoering van een centrale databank waarin ondernemers hun bewijsstukken kunnen opnemen, die vervolgens raadpleegbaar zijn door aanbestedende diensten. (zie bijv. de website Vindt u dat eigen verklaringen een geschikt middel zijn om de administratieve belasting in verband met het bewijs dat aan de selectiecriteria is voldaan te verminderen, of zijn die niet betrouwbaar genoeg om getuigschriften te vervangen? Voor welke aspecten zouden eigen verklaringen dienstig kunnen zijn (vooral feiten in verband met de onderneming zelf) en voor welke niet? Zie het antwoord op de vorige vraag. 51. Bent u het ermee eens dat al te strenge omzetvoorwaarden als bewijs van financiële draagkracht problematisch zijn voor kmo's? Moet in de EU-wetgeving een maximumniveau worden vastgesteld om de evenredigheid van de selectiecriteria te waarborgen (bijvoorbeeld: de verlangde omzet mag niet meer dan een bepaald veelvoud van de waarde van de opdracht bedragen)? Zou u andere instrumenten voorstellen om ervoor te zorgen dat de selectiecriteria in verhouding staan tot de waarde en de inhoud van de opdracht? 14

15 In principe moeten aanbestedende diensten de vrijheid hebben om geschiktheidseisen te stellen die zij noodzakelijk achten ter verzekering van een correcte uitvoering van de opdracht. Dit is maatwerk. Zie ook het antwoord op vraag 46. Mede om die reden zou een uitputtende opsomming van parameters al dan niet met dwingende maximumniveau s achterwege moeten blijven. Omzet is lang niet altijd een goede indicatie voor de financieel economische draagkracht. 52. Wat zijn de voor- en nadelen van een keuzemogelijkheid voor de lidstaten om hun aanbestedende diensten toe te staan c.q. op te leggen dat zij de winnende inschrijver verplichten een bepaald percentage van de opdracht aan derden uit te besteden? Geen verplichting, omdat dit in de praktijk niet zal werken. Niet elke opdracht leent zich hiervoor. Het toestaan van deze mogelijkheid is mogelijk, zij het dat de aanbestedende dienst evenals bij onderaannemers dan wel gerechtigd is te verlangen dat zij de geschiktheid van deze derde partij kan beoordelen. Het nadeel van een dergelijke eis is wel dat de inschrijving duurder kan uitvallen. En wat als er geen derde partij gevonden wordt? Het is een bestekseis waaraan de inschrijver dan uiteindelijk toch niet voldoet: heeft dit consequenties voor de gunning en/of de uitvoering van het contract? Goed opdrachtgeverschap betekent het zo veel mogelijk vrij laten van de opdrachtnemer in de wijze van uitvoering van de opdracht Een eerlijke en daadwerkelijke concurrentie waarborgen 53. Bent u het ermee eens dat overheidsopdrachten een belangrijke invloed kunnen hebben op de marktstructuren en dat inkopers, waar mogelijk, hun inkoopstrategieën moeten trachten aan te passen om concurrentiebeperkende marktstructuren te bestrijden? Ja; probleem is niet altijd op te lossen d.m.v. kleinere opdrachten, zie ook vraag Vindt u dat in het kader van het Europese recht en beleid inzake overheidsopdrachten moet worden voorzien in (facultatieve) instrumenten om dergelijke concurrentiebevorderende inkoopstrategieën aan te moedigen? Zo ja, welke instrumenten zou u voorstellen? Instrumenten die gericht zijn op professionalisering van aanbestedende diensten en inschrijvende ondernemers zijn hier het meest effectief. Een kennisinstituut/netwerk kan voorzien in informatie over hoe bepaalde markten in elkaar zitten (marktstrategie). Dwingende regelgeving werkt verlammend. 55. Bent u van mening dat er in dit verband meer specifieke instrumenten of initiatieven vereist zijn om de deelneming van inschrijvers uit andere lidstaten aan te moedigen? Zo ja, beschrijf deze instrumenten of initiatieven. Nee, want de problemen staan vaak daarbuiten: taal, wetgeving, cultuur, kosten om een opdracht in een ander land uit te voeren (vervoer). 56. Vindt u dat de wederzijdse erkenning van getuigschriften moet worden verbeterd? Zou u voorstander zijn van de invoering van een systeem van voorafgaande erkenning voor heel Europa? Het ligt er aan wat hier onder 'getuigschriften' moet worden verstaan. In het geval het bepaalde kenmerken betreft, zoals die bijv. gelden voor het milieu, is dit zeer wenselijk. Wij lopen soms tegen problemen aan bij het aantonen c.q. aannemen van de gelijkwaardigheid van een buitenlands geschrift aan de gestelde eis. Dit geldt hetzelfde wat betreft buitenlandse uittreksels uit het handelsregister. 57. Hoe zou volgens u het probleem van de taalbarrières moeten worden aangepakt? 15