Preventie van langdurig ziekteverzuim en depressie bij werknemers met een hoog risico

Transcriptie

1 Preventie van langdurig ziekteverzuim en depressie bij werknemers met een hoog risico Werkblad beschrijving interventie Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad Werkblad erkenningscommissie, versie mei 2015 Dit is een gezamenlijk werkblad van de volgende kennisinstituten:

2 Colofon Ontwikkelaar / licentiehouder van de interventie Naam organisatie: School Caphri, Maastricht University, Prof.dr. IJ. Kant Postadres: Vakgroep Epidemiologie, Maastricht University, Postbus 616, 6200 MD, Maastricht ij.kant@maastrichtuniversity.nl Telefoon: (secretariaat) Website (van de interventie): Contactpersoon Vul hier de contactpersoon voor de interventie in. Naam : Prof.dr. IJ. Kant ij.kant@maastrichtuniversity.nl Telefoon : (secretariaat) Referentie in verband met publicatie Naam auteur interventiebeschrijving: Prof. dr. IJ. Kant Titel interventie: Preventie van langdurig ziekteverzuim en depressie bij werknemers met een hoog risico Databank(en): RIVM Plaats, instituut: Maastricht, Maastricht University Datum:25 maart 2019 Het werkblad is een invulformulier voor het maken van een interventiebeschrijving, geordend naar onderwerp (doelgroep, doel, enzovoort). De onderwerpen volgen de criteria voor beoordeling. De interventiebeschrijving is een samenvatting van de beschikbare schriftelijke informatie over de interventie voor de bezoeker van de databanken effectieve interventies en voor de erkenningscommissie interventies. De informatie is van belang voor de beoordeling van de kwaliteit, effectiviteit en randvoorwaarden van de interventie. Dit werkblad wordt na erkenning, inclusief contactgegevens gepubliceerd op Loketgezondleven.nl en in indien relevant ook in de databases van onze samenwerkingspartners. Kijk bij het invullen in de handleiding die bij dit werkblad hoort. Preventie langdurig ziekteverzuim * 2

3 Inhoud Colofon... 2 Inhoud... 3 Samenvatting... 4 Korte samenvatting van de interventie... 4 Doelgroep... 4 Doel... 4 Aanpak... 4 Materiaal... 4 Onderbouwing... 4 Onderzoek Uitgebreide beschrijving... 6 Beschrijving interventie Doelgroep Doel Aanpak Uitvoering Onderbouwing Onderzoek Onderzoek naar de uitvoering Onderzoek naar de behaalde effecten Samenvatting Werkzame elementen Aangehaalde literatuur Praktijkvoorbeeld Preventie langdurig ziekteverzuim * 3

4 Samenvatting Eén A-4tje, max 600 woorden Korte samenvatting van de interventie max 150 woorden De interventie betreft een psychologische interventie gericht op het reduceren van zowel depressieve klachten als toekomstig langdurig verzuim. Het betreft een vorm van geïndiceerde preventie in de arbeidsgeneeskundige context, waarbij werknemers worden geïdentificeerd met een hoog risico om in de toekomst te gaan verzuimen en die tevens milde tot ernstige depressieve klachten hebben. Het interventiekader bestaat uit cognitieve gedragstherapie en daarbij gekozen voor de specifieke variant van probleemoplossende therapie. De interventie is opgebouwd uit 2 delen. Het basisdeel betreft 7 sessies, probleemoplossende therapie, toegespitst op de doelgroep. Het optionele specifieke deel bestaat uit maximaal 5 sessies, waarin de cliënt zelf onderwerpen aangeeft. Aan het toepassen van de interventie worden eisen gesteld m.b.t. vooropleiding en training. De effectiviteit van deze interventie is onderzocht middels een grootschalige RCT. De resultaten laten zien dat de interventie leidt tot een significante en relevante daling van het ziekteverzuim en depressieve klachten. Doelgroep max 50 woorden De interventie is specifiek ontwikkeld voor werknemers die momenteel niet verzuimen, maar wel geïdentificeerd zijn met een hoog risico om in de toekomst te gaan verzuimen en die tevens milde tot ernstige depressieve klachten hebben. Doel max 50 woorden Het doel van de preventieve interventie is tweeledig: ten eerste het voorkomen van langdurig ziekteverzuim en ten tweede het reduceren van depressieve klachten. Aanpak max 50 woorden Het interventiekader bestaat uit cognitieve gedragstherapie en daarbij gekozen voor de specifieke variant van probleemoplossende therapie. De interventie is opgebouwd uit 2 delen. Het basisdeel betreft 7 individuele sessies, probleemoplossende therapie, toegespitst op de doelgroep. Het optionele specifieke deel bestaat uit maximaal 5 individuele sessies, waarin cliënt zelf onderwerpen aangeeft. Materiaal max 50 woorden Er is een protocol beschikbaar voor de behandelaar, als ook werkboeken voor de cliënten. Daarnaast zijn er ook sessieregistratieformulieren beschikbaar, waarop de behandelaar kan bijhouden welke onderdelen per therapiesessie zijn behandeld en wat er inhoudelijk aan bod is gekomen. Onderbouwing max 150 woorden Langdurig ziekteverzuim komt veelvuldig voor. Mentale gezondheidsklachten vormen momenteel de belangrijkste oorzaak van ziekteverzuim in de meeste welvarende landen. Depressieve klachten vormen een groot aandeel hierbinnen, en zijn sterk geassocieerd met langdurig ziekteverzuim. Re-integratie na langdurig verzuim verloopt nochtans vaak moeizaam. Een pro-actieve aanpak gericht op vroegtijdige opsporing en begeleiding van werknemers met milde depressieve klachten en een hoog risico op verzuim maar die momenteel nog niet verzuimen, wordt daarom verondersteld effectiever te zijn. Voor selectie van de doelgroep m.b.t. het risico op langdurig ziekteverzuim is de screeningsvragenlijst Balansmeter ontwikkeld en gevalideerd. Voor het inventariseren van depressieve klachten wordt de HAD-D gebruikt. De doelgroep wordt vroegtijdige begeleiding aangeboden, waarbij de interventie aangrijpt op psychosociale werkkenmerken die tot kwetsbaarheid voor verzuim en depressie leiden, en op verhoging Preventie langdurig ziekteverzuim * 4

5 van de weerbaarheid. Uit een grootschalige randomized controlled trial (RCT) is deze aanpak effectief gebleken, zowel in reductie van ziekteverzuim als van depressieve klachten. Onderzoek max 100 woorden In 2007/2008 werd een RCT uitgevoerd naar de effectiviteit van de preventieve interventie op het voorkomen van langdurig ziekteverzuim en depressie. Werknemers van ABN AMRO Bank met een hoog risico op verzuim en milde tot ernstige depressieve klachten werden gerandomiseerd over interventie- en controlegroep. Na 12 maanden had de interventiegroep gemiddeld 27,5 en de controlegroep 50,8 verzuimdagen (p=0.017). Tevens was er een reductie van >40% van de proportie werknemers met een langdurige verzuimperiode (>28 verzuimdagen). Depressieve klachten lieten een significante en klinisch relevante afname zien na 12 maanden in de interventiegroep, terwijl de controlegroep een toename van klachten liet zien. Preventie langdurig ziekteverzuim * 5

6 1. Uitgebreide beschrijving Beschrijving interventie Het werkblad is ook geschikt voor een samenvattende beschrijving van complexe of samengestelde interventies. Dit zijn interventies die uit twee of meer afzonderlijke onderdelen bestaan. Denk aan interventies met aparte onderdelen voor verschillende doelgroepen, zoals een leefstijlinterventie die zowel gericht is op de community als op de school als op de individuele docent. Of aan interventies met verschillende modules die bij een doelgroep op maat worden toegepast. Naarmate er meer onderdelen zijn is het aan te bevelen de structuur visueel weer te geven in een schema. Dit geldt met name voor de subdoelen en voor de aanpak van de interventie. Zie ook de aanwijzingen in de handleiding. 1.1 Doelgroep Uiteindelijke doelgroep max 100 woorden Wat is de uiteindelijke doelgroep van de interventie? De doelgroep van de interventie zijn werknemers, die nog niet verzuimen, maar die geïdentificeerd zijn met een hoog risico op toekomstig ziekteverzuim en met milde tot ernstige depressieve klachten. Identificatie van de doelgroep m.b.t. het risico op langdurig verzuim kan bijvoorbeeld worden gedaan met de screeningsvragenlijst Balansmeter (Kant et al., 2009) en depressieve klachten kunnen bijvoorbeeld geïnventariseerd worden middels de depressieschaal van de Hospital Anxiety and Depression Scale (HAD-D) (Zigmond & Snaith, 1983) (zie ook paragraaf Selectie van doelgroepen). Intermediaire doelgroep max 100 woorden Zijn er intermediaire doelgroepen? Zo ja, welke? N.v.t. Selectie van doelgroepen max 250 woorden Hoe wordt de (intermediaire)doelgroep geselecteerd? Zijn er contra-indicaties? Zo ja, welke? Het betreft alle werknemers in de leeftijd van jaar in loondienst werkzaam bij een bedrijf dat besloten heeft deze preventieve strategie uit te gaan voeren. De doelgroep, die bestaat uit werknemers met een hoog risico op toekomstig ziekteverzuim en met milde tot ernstige depressieve klachten, kan bijvoorbeeld worden geselecteerd met de screeningsvragenlijst Balansmeter (Kant et al., 2009), in combinatie met de HAD-D. Op basis van de somscores op beide vragenlijsten wordt bepaald welke werknemers tot de doelgroep behoren. Voor de Balansmeter is een apart algoritme voor mannen en vrouwen ontwikkeld om het risico op verzuim te berekenen (Kant et al., 2009a; Kant et al., 2009b), omdat zowel het voorkomen van verzuim als depressie verschilt tussen mannen en vrouwen. Een score boven het afkappunt betekent een hoog risico op toekomstig verzuim. Voor de HAD-D betekent een score van > 8 milde tot ernstige depressieve klachten (Zigmond & Snaith, 1983). Indien beide scores boven het afkappunt liggen behoren werknemers tot de doelgroep van de interventie. Werknemers die slechts op één van beide scores een verhoogd risico hebben, werden in de onderzoekssetting waarin deze interventie werd bestudeerd, doorverwezen naar de bedrijfsarts van de betrokken arbodienst. Opgemerkt dient te worden dat naast het gebruik van een screeningsvragenlijst uiteraard ook voor een andere wijze van identificatie kan worden gekozen. Preventie langdurig ziekteverzuim * 6

7 Contra-indicatie criteria zijn: werknemers die reeds verzuimen of al onder behandeling zijn voor depressie, omdat hierbij niet meer voldaan kan worden aan het primaire doel van preventie. Betrokkenheid doelgroep max 150 woorden Was de doelgroep betrokken bij de (door)ontwikkeling van de interventie, en op welke manier? Doorontwikkeling van de preventieve strategie, inclusief de interventie, heeft zich met name gericht op verdere optimalisatie van de implementatie. In dit implementatie onderzoek is terdege rekening gehouden met de doelgroep (de werknemers in kwestie), en de (Arbo)professionals betrokken bij deze preventieve strategie (Arbo-artsen, bedrijfsmaatschappelijk werk, Arboverpleegkundigen) alsmede de uitvoerders van de psychologische interventie. De betrokkenheid van de cliënten in het implementatieonderzoek betrof met name de inventarisatie en evaluatie van o.a. belemmerende en bevorderende factoren voor deelname aan de preventieve strategie voor de cliënt. Betrokkenheid van de professionals bij het implementatieonderzoek betrof ook de inventarisatie en evaluatie van belemmerende en bevorderende factoren in de uitvoering van de preventieve strategie, inclusief de benodigde skills en vaardigheden. Bovengenoemde deelstudies naar de betrokkenheid van de verschillende stakeholders zijn onderdeel van 2 voltooide promotietrajecten (de Brouwer, 2018; Lexis, 2011) en een lopend promotie traject (ZonMW project ). Preventie langdurig ziekteverzuim * 7

8 1.2 Doel Hoofddoel max 100 woorden Wat is het hoofddoel van de interventie? De doelen van de preventieve interventie zijn: 1) het voorkomen van toekomstig langdurig ziekteverzuim (afname totaal aantal verzuimdagen en proportie langdurig verzuim (>28 kalenderdagen verzuim achter elkaar)), gemeten over een periode van 12 maanden vanaf de start van de interventie, bij de eerdergenoemde doelgroep. 2) het reduceren van depressieve klachten (gemeten met de Beck Depression Inventory, een afname van minimaal 7 punten representeert een klinisch relevante afname van depressieve klachten) gemeten over een periode van 12 maanden vanaf de start van de interventie bij eerder genoemde doelgroep. Subdoelen max 350 woorden Wat zijn de subdoelen van de interventie? Indien van toepassing: welke subdoelen horen bij welke intermediaire doelgroepen of subdoelgroep(en)? Door het vergroten van de probleemoplossende vaardigheden en verbeteren van het psychische welbevinden wordt beoogd langdurig ziekteverzuim en depressie te voorkomen. Subdoelen zijn de volgende: Na afloop van de interventie hebben deelnemers hun probleemoplossende vaardigheden vergroot. Na afloop van de interventie is het psychisch welbevinden van deelnemers vergroot. 1.3 Aanpak Opzet van de interventie max 200 woorden Hoe is de opzet van de interventie en wat is de omvang (duur, aantal contacten indien van toepassing)? Voeg eventueel een schema toe als bijlage. De hierbeschreven interventie maakt onderdeel uit van een preventieve strategie, waarbij allereerst een screeningsfase plaatsvindt om de doelgroep voor de, in dit werkblad beschreven, interventie, op te sporen. De preventieve strategie wordt uitgevoerd in een arbeidsgeneeskundige setting. Dit om de privacy van de deelnemers te borgen. Dit betreft ook de screeningsfase. Deze wordt in samenspraak vormgegeven door arbodienst, werkgevers, en werknemers en volgt de volgende stappen: - Voorbereidingsfase: Werkgever en arbodienst maken afspraken over de wijze van benaderen van werknemers, maken afspraken over verantwoordelijkheden, en maken afspraken over kosten. - Uitvoeringsfase screening#: o Informeren werknemers over preventieve strategie, doel screening, en doel vroegtijdige interventie o Selectie te screenen populatie o Uitvoering screening o Selecteren hoogscoorders op basis van de screening - Uitvoering interventie: o Uitvoering basisdeel interventie: 7 sessies van 45 minuten, verspreid over maximaal 4 maanden o Evaluatiebasisdeel interventie o Optioneel aangevuld met specifiek deel interventie: maximaal 5 sessies van 45 minuten, waarvan de laatste sessie is gericht op terugvalpreventie o Evaluatie specifiek deel interventie Preventie langdurig ziekteverzuim * 8

9 # Het vormgeven van de uitvoeringsfase van de screening is de gezamenlijke verantwoordelijkheid van de arbodienst en de werkgevers. De wijze van informeren, uitnodigen voor screening, en de screening zelf is volledig aan deze partijen. Het is om deze reden dat hiervoor geen standaard materiaal ter beschikking is. Ook het instrumentarium voor de screeningsfase valt buiten de scope van een evaluatie van de hierbeschreven interventie. De onderzoekers hebben bij het vaststellen van de effectiviteit van de interventie in de screeningsfase gebruik gemaakt van de Balansmeter (Kant et al., 2009) en de depressieschaal van de Hospital Anxiety and Depression Scale (HAD-D) (Zigmond & Snaith, 1983) om de doelgroep voor de interventie te selecteren. Het staat gebruikers van de interventie evenwel vrij om deze fase anders in te richten of daarbij een ander instrumentarium te kiezen. De interventie zelf is een individuele psychologische behandeling. Het kader van de interventie bestaat uit cognitieve gedragstherapie (CGT) en er is gekozen voor de specifieke variant van probleemoplossende therapie (PST) als basis van de interventie. De interventie is opgebouwd uit twee delen: het basisdeel en het specifieke deel. Het basisdeel bestaat uit 7 sessies, waarin de stappen van probleemoplossende therapie aan bod komen, specifiek toegespitst op doelgroep van werknemers met relatief milde klachten. Het specifieke deel bestaat uit maximaal 5 extra sessies, indien de 7 basissessies niet afdoende zijn gebleken, waarin de cliënt zelf aangeeft welke onderwerpen hij/zij (nog extra of uitgebreider) aan bod wil laten komen. Aan het einde van het basisdeel en aan het einde van de interventie vindt een evaluatiesessie plaats. Elke sessie duurt gemiddeld 45 minuten (exclusief 15 minuten voorbereidings- en rapportagetijd) en sessies vinden bij voorkeur wekelijks plaats, zodat de totale interventie een maximale duur van 4 maanden heeft. De interventie is voorbehouden om door gediplomeerde en ervaren psychologen, met werkervaring op CGT gebied, uit te worden gevoerd. De interventie kan worden uitgevoerd in de praktijk van de (vrijgevestigde) psycholoog of bijvoorbeeld bij een arbodienst. Inhoud van de interventie max 1200 woorden Welke concrete activiteiten worden uitgevoerd en -eventueel- in welke volgorde? Geef geen uitputtende beschrijving van activiteiten; het is voldoende als de lezer zich een beeld kan vormen van wat er gedaan wordt en hoe dit gedaan wordt. Indien van toepassing per onderdeel samenvatten. Vergeet niet aandacht te besteden aan de werving. Bij interventies op maat: geef aan wat op basis van welke criteria wanneer wordt uitgevoerd. Geef ook aan wat minimaal moet worden uitgevoerd om de gestelde doelen te behalen. De meerwaarde van de interventie zit in de combinatie van vroegtijdige opsporing en behandeling. Dit vergt een vorm van screening waarmee medewerkers met milde depressieve klachten én een verhoogd risico op langdurig ziekteverzuim (de zogenaamde hoogscoorders) vroegtijdig opgespoord kunnen worden. In de onderzoekssetting werd hiervoor gebruik gemaakt van de Balansmeter m.b.t. het screenen van het risico op langdurig verzuim en de HAD-D voor het scoren van depressieve klachten. Werknemers werden middels een brief van de betrokken arbodienst en Maastricht University uitgenodigd voor vrijwillige deelname aan de preventieve strategie. Bij deze brief was de screeningsvragenlijst en retourenvelop bijgesloten. Nonrespondenten ontvingen na twee weken een reminder. De totaalscores op de vragenlijsten werden berekend door Maastricht University. Hoogscoorders, zoals geclassificeerd middels het vooraf bepaalde afkappunt, werden doorgegeven aan de arbodienst. Deze hoogscoorders werden door bedrijfsmaatschappelijk werk van de betreffende arbodienst uitgenodigd voor een gesprek, waarbij de toegeleiding naar de hier voor liggende geprotocolleerde interventie centraal stond. Tijdens de uitvoering van het basisdeel van het protocol worden de 6 stappen van probleemoplossende therapie behandeld. Hierbij worden cognitief-gedragstherapeutische principes toegepast. Elke sessie bevat een aantal standaard elementen, zoals terugblik op de vorige sessie, bespreken van de huiswerkopdracht(en), uitleg van de nieuwe huiswerkopdracht(en) en vooruitblik naar de volgende sessie. Sessie 1 tot en met zes richten zich op de achtergrond en introductie van probleemoplossende vaardigheden. In de eerste sessie krijgen deelnemers uitleg over de rationale van de interventie en wordt een stukje bewustwording gecreëerd van het feit dat bij elke gebeurtenis die iemand mee maakt zich een fysieke reactie voordoet, er bepaalde gedachten opkomen en zich emoties voordoen en dat deze samen bepalen hoe men op de (probleem)situatie reageert. De tweede sessie bestaat uit het leren identificeren van problemen ( Welke problemen heb ik, welke zijn het meest belangrijk en waarom zijn ze eigenlijk een probleem? ). De derde sessie is gericht op het formuleren van doelen ( Wat wil ik bereiken en waarom? ). Daarna volgt de fase van het bedenken van mogelijke oplossingen, waarbij deelnemers gestimuleerd Preventie langdurig ziekteverzuim * 9

10 worden om vrij te denken en alle denkbare oplossingen op te noemen. In sessie vijf wordt ingegaan op het maken van een keuze voor de oplossing ( welke oplossing past het beste bij het betreffende probleem? ). De zesde sessie gaat in op de vraag hoe de gekozen oplossing vervolgens in de praktijk kan worden gebracht, dus de feitelijke oplossing van het probleem. Gedurende de sessies worden principes van cognitieve gedragstherapie, zoals de in de eerste sessie toegepaste analyse van de invloed van gedachten en gevoelens op het reageren op een bepaalde situatie, toegepast. Andere principes die hierbij aan bod komen zijn het identificeren van en leren omgaan met emotionele signalen, zoals angst, boosheid of rusteloosheid en gedragsmatige signalen, zoals klagen of teruggetrokken zijn, en het identificeren van irreële gedachten en deze leren omzetten in reële en positieve gedachten. De zevende sessie bestaat uit een evaluatiesessie op basis waarvan drie keuzes gemaakt kunnen worden door de deelnemer in samenspraak met de psycholoog. De eerste optie is om verder te gaan met het specifieke deel van het protocol. Voor de achtste tot en met de elfde sessie kunnen deelnemers kiezen welke modules zij willen volgen die het beste aansluiten bij de persoonlijke problemen. Een van de opties is om de stappen van het basisdeel voort te zetten of te herhalen, andere modulen zijn verdere training in cognitieve herstructurering, assertiviteitstraining of verbeteren van communicatievaardigheden. De modules bestaan uit het trainen van vaardigheden specifiek gericht op medewerkers. Voor het specifieke deel wordt aanbevolen om voor elke module minimaal twee sessies te volgen, zodat de deelnemer de mogelijkheid heeft om te oefenen met de vaardigheden, zoals het doen van huiswerkopdrachten, tussen de twee sessies en de ervaringen of vragen te bespreken met de psycholoog. De laatste sessie is gericht op terugvalpreventie, het geven van handvaten aan de deelnemer om terugval te voorkomen en bestaat uit de eindevaluatie, waarbij de inhoud en het proces van de interventie met de deelnemer worden geëvalueerd. Uit analyses blijkt dat de totale preventieve strategie het meest effectief is voor de groep werknemers die exact 7 sessies hebben gevolgd. Echter, hieruit mag niet uit worden afgeleid dat een individu die na het basisdeel nog verder gaat met het specifieke deel, daar geen baat bij zou hebben. Immers, het keuzemoment na het basisdeel hangt onder andere af van de aard en ernst van de problematiek. Individuen met ernstigere klachten kunnen wel degelijk baat hebben bij het specifieke deel en zouden waarschijnlijk aanzienlijk benadeeld worden als het specifieke deel van de interventie hen protocollair onthouden. Preventie langdurig ziekteverzuim * 10

11 2. Uitvoering Materialen max 200 woorden Welke materialen zijn beschikbaar voor de uitvoering, werving en evaluatie van de interventie? De materialen behorend bij de preventieve interventie zijn: - het ontwikkelde protocol, - het werkboek en - de sessieregistratieformulieren. Deze materialen zijn verkrijgbaar via Maastricht University, Unit Arbeidsepidemiologie, Prof. dr. IJ. Kant. Voor de ontwikkeling van het protocol zijn met name twee Nederlandse bronnen van belang: Kole-Snijders AM, Geurts SM, van den Hout JH, et al. Probleemoplossende vaardigheidstraining: een groeps- en individueel programma. Handleiding voor therapeuten en werkboek voor deelnemers. Amsterdam: Boom test publishers, Bouman TK. Draaiboek Omgaan met ziektevrees, Probleem Oplossen. Intern document. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen, Afdeling Klinische Psychologie, T.a.v. de werving van de interventie dient opgemerkt te worden dat de interventie onderdeel uit maakt van een preventieve strategie, waarbij allereerst een screeningsfase plaatsvindt om de doelgroep voor de interventie op te sporen. De werving voor de screening voorafgaand aan de interventie valt onder de verantwoordelijkheid van de gemaakte afspraken tussen arbodienst en de organisatie. Het staat een uitvoerder vrij om zelf een screeningsinstrument daarvoor te selecteren en te gebruiken. De vragenlijsten die in de screeningsfase in het onderzoek zijn gebruikt om de doelgroep te detecteren betreffen de Balansmeter (Kant et al., 2009) en de depressieschaal van de Hospital Anxiety and Depression Scale (Zigmond & Snaith, 1983). Locatie en type organisatie max 200 woorden Waar kan de interventie uitgevoerd worden en welk(e) soort(en) organisatie(s) kan/kunnen de interventie uitvoeren? De hier beschreven interventie betreft een vorm van gesprekstherapie die zowel bij de behandelaar (extern) als op locatie (intern), zijnde de werkplek van de werknemer, uitgevoerd zou kunnen worden. De ervaring leert dat de deelnemers de interventie bij voorkeur extern volgen. De uitvoering van de interventie is voorbehouden aan gediplomeerde psychologen met werkervaring op CGT gebied. De interventie zelf kent geen restricties met betrekking tot het opleidingsniveau en/of het beroep van de deelnemers aan de interventie. Omdat de interventie in de arbeidsgeneeskundige context plaatsvindt, is samenwerking met een arbodienst onontbeerlijk, ook om de interventie onder het medisch geheim te laten vallen. Opleiding en competenties van de uitvoerders max 200 woorden Wie zijn de uitvoerders en welke opleiding en competenties hebben zij nodig? Het opleidingstraject betreft een tweedaagse training, gevolgd door een boostertraining na vier maanden, alsmede positieve beoordeling van therapiesessies door deelnemers in de praktijk verzorgd. In de tweedaagse training wordt een introductie in de specifieke variant van de interventie (CGT en PST) gegeven, alsmede instructie in het gebruik van protocol en werkboeken, en het oefenen met cases d.m.v. rollenspelen. De boostertraining dient als opfrissing van de tweedaagse training, en klankbord voor problemen waartegen deelnemers in de praktijk aanlopen. Preventie langdurig ziekteverzuim * 11

12 Aftekening van het opleidingstraject gebeurt o.b.v. de beoordeling (door de ontwerpers van de interventie), van video-opnames van drie therapiesessies plaatsvindend tussen de tweedaagse training en de boostertraining. Het totale opleidingstraject bedraagt circa zes maanden. De focus ligt op gesprekstechnieken, toe te passen bij werknemers waarbij hulpzoekend gedrag slechts beperkt/niet aanwezig is, hetgeen typerend bij deze vorm van geïndiceerde preventie. Aan bovengenoemd opleidingstraject wordt bijgedragen door experts op het gebied van depressie en cognitieve gedragstherapie. Het traject is alleen uitvoerbaar bij voldoende belangstelling qua aantal deelnemers, hetgeen ook mede de opleidingskosten bepaalt. De organisatie is in handen van Maastricht University, Prof.dr. Kant. Wanneer men het opleidingstraject gevolgd heeft, ontvangt men een licentie voor het gebruik van de interventie voor een vijf-jaars periode. Kwaliteitsbewaking max 200 woorden Hoe wordt de kwaliteit van de interventie bewaakt? De kwaliteit van de interventie is onderzocht in het onderzoek naar de effectiviteit van de preventieve interventie. De resultaten van het onderzoek laten zien dat de interventie effectief is in het voorkomen van langdurig ziekteverzuim en het reduceren van depressieve klachten. Psychologen hebben tijdens het onderzoek gebruik gemaakt en kunnen in de toekomst gebruik maken van de ontwikkelde sessieregistratieformulieren, waarop men per sessie kan registreren welke onderdelen van de interventie behandeld zijn (per sessie staat aangegeven welke onderdelen aan bod dienen te komen) en wat er inhoudelijk besproken is in iedere sessie. De kwaliteit van de interventie wordt mede bepaald door de ervaring van de behandelaars en training in het protocol. Om de kwaliteit van de interventie te waarborgen worden daarom eisen gesteld aan de opleiding en werkervaring van de behandelaars die de interventie gaan uitvoeren, Verder is training van de behandelaars in het protocol voorwaardelijk voor de kwaliteit van de interventie. Een korte booster training van de behandelaars na 4 maanden blijkt noodzakelijk om de kwaliteit van de interventie op peil te houden. Randvoorwaarden max 200 woorden Wat zijn de organisatorische en contextuele randvoorwaarden voor een goede uitvoering van de interventie? Bij de uitvoering van de interventie is een nauwe samenwerking met de arbodienst van de organisatie/het bedrijf waar de werknemer werkzaam is, onontbeerlijk. Belangrijkste reden hiervoor is dat zowel de screening, toeleiding, alsmede de interventie, onder medisch geheim dienen te vallen, om zodanig de privacy van de betreffende werknemer te garanderen en de deelname aan de (vrijwillige) interventie te verhogen. Een andere randvoorwaarde betreft dat de screening uitgevoerd dient te worden in het gehele bedrijf, of gehele vestiging in geval het bedrijf meerdere vestigingen heeft, dit om te voorkomen dat mogelijk de suggestie gewekt zou kunnen worden dat specifieke bedrijfsonderdelen of vestigingen bijzondere aandacht verdienen. Om dezelfde reden dient er ook niet geselecteerd te worden op geslacht, leeftijd of opleidingsniveau. Verder heeft de praktijk uitgewezen dat indien de kosten van de interventie niet voor rekening komen voor de werknemer dit bevorderlijk is voor de deelname aan de interventie. Implementatie max 200 woorden Is er een systeem voor implementatie? Geef een samenvatting. Aan de interventie is geen commercieel doel verbonden en er is geen actieve werving of reclamecampagne voorzien. Omdat de interventie in wetenschappelijk onderzoek effectief is gebleken, vinden we het belangrijk dat bedrijven hiervan notie kunnen nemen om de gezondheid en welbevinden van hun medewerkers te kunnen bevorderen. De werkzaamheid van de interventie is in diverse nationale en internationale tijdschriften gepubliceerd en wordt uitgedragen op symposia en vakcongressen. Preventie langdurig ziekteverzuim * 12

13 Ook de erkenning van de interventie door Centrum Gezond Leven en de opname in de database Interventies draagt nadrukkelijk bij aan de bekendheid van de interventie. Kosten max 200 woorden Wat zijn de kosten van de interventie? Benoem daarbij de personele (in aantallen uren) en de materiële kosten. De interventiekosten hebben m.n. betrekking op kosten voor interventie uitgevoerd door de psycholoog. De interventie betreft 7 tot maximaal 12 sessies per cliënt. Elke sessie duurt 1 uur (45 minuten behandeling, 15 minuten voorbereidings-/rapportagetijd). De kosten voor een psychologische behandeling worden, afhankelijk van de ziektekostenverzekering van de betreffende werknemers, (deels) vergoed door de zorgverzekeraar. De selectie van de werknemers voor de interventie alsook toegeleiding naar de interventie is een taak van de arbodienst (bedrijfsartsen/bedrijfsmaatschappelijk werkers). De praktijk leert dat deelname bevorderd kan worden door het doel van de interventie duidelijk te communiceren. De kosten hiervan laten zich moeilijk inschatten, aangezien het nagenoeg allemaal in kind kosten betreft. Na afronding van de interventie dient terugkoppeling plaats te vinden naar de arbodienst. Indien de werknemer de interventie in werktijd mag volgen, dient men rekening te houden met extra kosten voor de werkgever t.g.v. loonderving. Bovenop genoemde kosten komen kosten voor het opleidingstraject en licentieverstrekking. Tot dusver hebben het opleidingstraject en licentieverstrekking steeds plaatsgevonden in de context van uiteenlopende onderzoeken naar de effectiviteit/implementatie van de interventie, en zijn dientengevolge kosten daarvan niet in rekening gebracht. Voor niet-research gebonden opleidingstrajecten zal bij voldoende vraag een passende offerte worden opgesteld. Dit geldt ook de licentieverstrekking. Preventie langdurig ziekteverzuim * 13

14 3. Onderbouwing Probleem max 400 woorden Voor welk probleem of (mogelijk) risico is de interventie ontwikkeld? Omschrijf aard, ernst, spreiding en gevolgen. Langdurig ziekteverzuim vormt een groot probleem voor de volksgezondheid en is tevens een groot sociaaleconomisch probleem in veel Westerse landen (o.a. (Hooftman et al., 2017; Kivimaki et al., 2004)). Langdurig ziekteverzuim kent vele negatieve gevolgen voor o.a. werknemers, hun families, bedrijven en de samenleving. Voor de werknemer betekent langdurig verzuim een bron van stress en sociale beperkingen, voor de werkgever en de samenleving brengt verzuim voornamelijk hoge kosten met zich mee (o.a. (Borritz, Rugulies, Christensen, Villadsen, & Kristensen, 2006; Kivimaki et al., 2004; Marmot, Feeney, Shipley, North, & Syme, 1995)). Vooral langdurig ziekteverzuim draagt aanzienlijk bij aan het totaal aantal werkdagen dat verloren gaat en het is m.n. deze relatief kleine populatie van werknemers met langdurig ziekteverzuim die verantwoordelijk is voor de meerderheid van de kosten (Lexis, 2011). Op dit moment vormen mentale gezondheidsklachten de belangrijkste oorzaak van ziekteverzuim in de meeste welvarende landen, vanwege de vaak zeer lange verzuimduur die gepaard gaat met mentale klachten (Shiels, Gabbay, & Ford, 2004). Dit geldt ook voor de Nederlandse situatie (ArboNed, 2017). Depressieve klachten vormen een belangrijk aandeel van deze mentale gezondheidsklachten in de beroepsbevolking. Van depressie, maar ook van depressieve klachten is bekend dat zij geassocieerd zijn met (toekomstig) langdurig ziekteverzuim (Lexis, Jansen, van Amelsvoort, van den Brandt, & Kant, 2009). De effecten van behandeling en re-integratie van werknemers die met ziekteverzuim zijn vanwege mentale gezondheidsklachten, inclusief depressieve klachten, zijn echter nog altijd beperkt. Dit komt doordat een afname van de symptomen niet automatisch werkhervatting hoeft te betekenen (Blank, Peters, Pickvance, Wilford, & Macdonald, 2008). Een preventieve benadering die zich richt op preventie van langdurig ziekteverzuim en depressie wordt daarom verondersteld effectiever te zijn dan behandeling en re-integratie van werknemers die reeds aan het verzuimen zijn. De doelgroep bestaat daarom uit werknemers met een hoog risico op toekomstig ziekteverzuim en met milde tot ernstige depressieve klachten. Oorzaken max 400 woorden Welke factoren veroorzaken het probleem of (mogelijk) risico? Ziekteverzuim kent een multifactoriële etiologie (o.a. (Duijts, Kant, Swaen, van den Brandt, & Zeegers, 2007)). Onderzoek naar de voorspelling van langdurig ziekteverzuim (o.a. (Kant et al., 2009a; Kant et al., 2009b)) wijst op (een combinatie van) van vele risicofactoren. Dit betrof demografische factoren (o.a. leeftijd en opleidingsniveau), risicofactoren in de werkomgeving kwamen o.a. uit de domeinen arbeidsomstandigheden, bijvoorbeeld hoge fysieke werkbelasting; werkinhoud, bijvoorbeeld vaardigheidsmogelijkheden; arbeidsverhoudingen, bijvoorbeeld sociale steun van collega s; arbeidsvoorwaarden, bijvoorbeeld werktijdregelingen of toekomstonzekerheid; en arbeidsbeleving, bijvoorbeeld arbeidssatisfactie. Risicofactoren in de privésituatie waren o.a. life-events in het afgelopen jaar en de zorg voor een chronisch ziekfamilielid. Risicofactoren in het domein van (mentale) gezondheid waren o.a. items over vermoeidheid, psychische klachten, depressieve stemming, en de aanwezigheid van een langdurige ziekte. Ook depressieve klachten en depressie kennen een multifactoriële etiologie, waarbij risicofactoren ook afkomstig zijn uit o.a. de werksituatie, privésituatie en individuele kenmerken (o.a. (Nuijen et al., 2017; Smit, 2006)). Zoals onder andere uiteengezet in het rapport van Nuijen et al. (2017) komt uit onderzoek in de algemene bevolking een breed scala aan kenmerken naar voren die samenhangen met een verhoogd risico op een depressieve stoornis. De belangrijkste demografische risicogroepen zijn: vrouwen, alleenstaanden, alleenstaande ouders, werklozen, arbeidsongeschikten, lager opgeleiden en mensen met een laag inkomen. Daarnaast zijn er diverse andere risicofactoren, waaronder kindertraumata (verwaarlozing of mishandeling in de jeugd), psychopathologie bij ouders of andere eerstegraads familieleden, stressvolle Preventie langdurig ziekteverzuim * 14

15 levensgebeurtenissen, voorgaande psychopathologie, een kwetsbare persoonlijkheid (zoals het hebben van een lage zelfwaardering), ongezonde leefstijl en ongunstige werkomstandigheden. Dikwijls komen meerdere risicofactoren voor depressieve stoornis tegelijkertijd voor bij dezelfde persoon. Daarnaast verschillen de risicofactoren voor een deel per levensfase. Er zijn ook enkele kenmerken die juist een beschermend effect lijken te hebben, zoals het aanhangen van een religie en floreren (de ervaring gelukkig te zijn én een betekenisvol leven te leiden) (Nuijen et al., 2017). Aan te pakken factoren max 200 woorden Welke factoren pakt de interventie aan en welke onder 1.2 benoemde (sub)doelen horen daarbij? Langdurig ziekteverzuim kan gezien worden als een coping strategie die wordt ingezet op het moment dat werknemers geen andere coping strategieën meer over hebben of wanneer deze ontoereikend zijn. De interventie is erop gericht de probleemoplossende vaardigheden van werknemers te vergroten en de eigen controle weer terug te geven. Depressieve klachten kunnen bijvoorbeeld sombere gedachten, vermoeidheid inhouden waardoor mensen niet meer in staat zijn om zelf hun problemen, bijvoorbeeld gerelateerd aan de werk- of privésituatie, op te lossen. Bij werkgerelateerde problemen kan men bijvoorbeeld denken aan de heersende bedrijfscultuur (veilig, competitief, collectief, individualistisch), de aard van het eigen werk (o.a. regelmogelijkheden), de eigen plaats in de hiërarchie, en/of concrete problemen of conflicten op het werk. Door het vergroten van de probleemoplossende vaardigheden en verbeteren van het psychische welbevinden wordt beoogd langdurig ziekteverzuim en depressie te voorkomen. Verantwoording max 1000 woorden Maak aannemelijk dat met deze aanpak ook daadwerkelijk de doelen bij deze doelgroep bereikt kunnen worden. Het hoge risico op verzuim en de milde tot ernstige depressieve klachten bij de doelgroep kunnen beïnvloed worden met een psychologische behandeling, bestaande uit cognitieve gedragstherapie en probleemoplossende therapie (zie ook paragraaf Inhoud van de Interventie) Er is veel onderzoek en literatuur beschikbaar over het effect van cognitieve gedragstherapie op depressie. Cognitieve gedragstherapie is werkzaam bij milde maar ook bij ernstige vormen van depressie en heeft een bewezen langdurig effect (Beck, 2005; Hollon, Stewart, & Strunk, 2006). Cognitieve gedragstherapie blijkt werkzaam voor vele doelgroepen, leeftijden etc. Ook het effect van probleemoplossende therapie op depressie is bewezen (Mynors-Wallis, Gath, Day, & Baker, 2000). Tevens is er een studie bekend waarbij gebleken is dat probleemoplossende therapie een positief effect heeft op ziekteverzuim (van den Hout, Vlaeyen, Heuts, Zijlema, & Wijnen, 2003). De voorliggende interventie vormt een aanpassing van cognitieve gedragstherapie en probleemoplossende therapie in die zin dat deze specifiek ontwikkeld en toegespitst werd op het diffuse patroon van milde klachten bij de betreffende doelgroep. Het vernieuwende van de interventie zit juist ook in de timing van de interventie (d.w.z. begeleiding alvorens ziekteverzuim optreedt). Aangezien de doelgroep van de interventie werknemers betreft, zijn de in de interventie gehanteerde voorbeeldsituaties ook specifiek toegespitst op de werkomgeving. Het betreft hier een vorm van geïndiceerde preventie. Kenmerkend voor geïndiceerde preventie is dat er in dit vroegtijdige stadium nog geen concrete hulpvraag van de cliënt is, hetgeen de deelname van de cliënt aan de interventie negatief kan beïnvloeden. Voor de hier beschreven interventie kan dit betekenen dat het hoog risico op verzuim, zoals bij de screening gebleken, nog niet per definitie overeen hoeft te komen met het hulpzoekend gedrag en/of (h)erkenning van een probleem bij de betreffende werknemer. Het is om deze reden dat er studies zijn uitgevoerd naar het ontrafelen en beter begrijpen van het concept risico op Preventie langdurig ziekteverzuim * 15

16 langdurig verzuim die de behandelaar kunnen helpen bij de risicocommunicatie met de cliënt (de Brouwer, 2018). De effectiviteit van de interventie is middels een randomized controlled trial onderzocht, zoals gedetailleerd beschreven in hoofdstuk 4.2. Werknemers met een hoog risico op verzuim en met milde tot ernstige depressieve klachten werden gerandomiseerd over de interventie- en controlegroep. Na 12 maanden had de interventiegroep gemiddeld 27,5 en de controlegroep 50,8 verzuimdagen (p=0.017). Tevens was er een reductie van >40% van de proportie werknemers met een langdurige verzuimperiode (>28 verzuimdagen achter elkaar) in de interventie- versus controlegroep. Depressieve klachten lieten een significante en klinisch relevante afname zien na 12 maanden in de interventiegroep. In de controlegroep was een toename van klachten te zien tussen de start van het onderzoek en 12 maanden follow-up (Lexis et al., 2011). Preventie langdurig ziekteverzuim * 16

17 4. Onderzoek 4.1 Onderzoek naar de uitvoering max 600 woorden Wat is op basis van het beschikbare onderzoek bekend over de uitvoering van de interventie? Beschrijf kort welke onderzoeken zijn gedaan en wat daarvan de uitkomsten waren. Stuur bij het indienen van het werkblad de volledige publicatie van ieder genoemd onderzoek mee. Beschrijf per onderzoek: a) De titel, auteurs, organisatie en jaar van uitgave (indien gepubliceerd) b) Het type onderzoek, de onderzoeksmethode en de omvang van het onderzoek c) Een samenvatting van de meest relevante uitkomsten met betrekking tot inzicht in de mate waarin activiteiten zijn uitgevoerd volgens plan, het bereik van de interventie, de waardering en ervaring van de uitvoerders en doelgroep, succes- en faalfactoren, en -indien beschikbaar- de uitvoerbaarheid, de randvoorwaarden en de omgevingsvariabelen. Onderzoek 1 a) Titel studie(s) De totale effectiviteit van de interventie wordt mede bepaald door de screenings-uptake en de bereidheid tot deelname. Om hierin meer inzicht te krijgen is naast het effectonderzoek ook onderzoek uitgevoerd naar de tevredenheid van de deelnemers met de interventie, en heeft een procesevaluatie plaatsgevonden met de betrokken partijen. E.e.a. vond plaats in het kader van een Verspreidings- en Implementatiesubsidie van ZonMW, getiteld Kennisoverdracht en verdere implementatie van een effectieve preventieve strategie om langdurig ziekteverzuim en depressie te voorkomen (ZonMW projectnummer ). Deze studie werd uitgevoerd door de Unit Arbeidsepidemiologie, Maastricht University, in nauwe samenwerking met Arbodienst Beter, Amsterdam. b) Type onderzoek Tevredenheidsonderzoek bij de deelnemers aan de interventie, alsmede een procesevaluatie bij alle betrokken partijen. c) Samenvatting resultaten 1. Tevredenheidsonderzoek bij de deelnemers aan de interventie Een maand nadat de deelnemers aan het onderzoek (zie ook Onderzoek 1 in hoofdstuk 4.2, (Lexis et al., 2011)) de laatste follow-up vragenlijst hebben ontvangen, hebben de deelnemers nog een korte tevredenheidsvragenlijst gekregen. Hiermee werd geïnventariseerd of de deelnemers die de interventie daadwerkelijk gevolgd hebben, tevreden waren met het resultaat en de voorwaarden onder welke de interventie werd uitgevoerd, zoals volgen van de interventie tijdens/na werktijd, reistijd etc. Ook werd een totaaloordeel gevraagd a.d.h.v. een score tussen op een schaal van 0-10 (10=helemaal tevreden). Deelnemers die het basisdeel van de interventie hebben voltooid, rapporteerden een gemiddelde tevredenheidsscore van 7.4 en gaven allemaal aan dat de interventie had opgeleverd wat ze er van tevoren van verwacht hadden. Deze score gaf geen aanleiding tot aanpassingen in het protocol. Wel bleek er een relatie te zijn tussen het vroegtijdig beëindigen van deelname aan de interventie en de mate van tevredenheid. Deelnemers die de interventie op eigen verzoek vroegtijdig beëindigden rapporteerden een tevredenheidsscore van 6.1. Deelnemers die na het basisdeel van de interventie nog deelnamen aan additionele sessies rapporteerden een tevredenheidsscore van Procesevaluatie Het doel van de procesevaluatie was om het perspectief van alle betrokken partijen (deelnemers aan de interventie, psychologen, de betrokken psychologenorganisatie, bedrijfsartsen, maatschappelijk werk, en management van de betrokken arbodienst) aangaande de preventieve interventie te inventariseren, Preventie langdurig ziekteverzuim * 17

18 inclusief belemmerende en bevorderende factoren, om de implementatie van de preventieve strategie, bestaande uit de screeningsvragenlijst en de preventieve interventie zo goed mogelijk vorm te kunnen geven. Om een goed beeld te krijgen van de perceptie, houding en barrières ten aanzien van screenen en vroegtijdige interventie is ervoor gekozen vragenlijsten en interviews als onderzoeksmethoden te gebruiken voor de procesevaluatie. In de vragenlijsten en interviews stond de trial naar het screenen op toekomstig langdurig verzuim en depressieve klachten en de speciaal daarvoor ontwikkelde vroege interventie centraal. Daarnaast is ook gevraagd naar de ervaring met screenen en vroege interventie in de huidige zorgpraktijk. De interviews zijn gehouden met psychologen die de interventie in het onderzoek hadden uitgevoerd (N=2), het management van de betreffende psychologenorganisatie (N=1), een aantal bedrijfsartsen van de betrokken arbodienst (N=5), company counselors van de betrokken arbodienst (N=2) en het management van de betrokken arbodienst (N=2). Daarnaast zijn er vragenlijsten verstuurd naar alle betrokken psychologen (N=10) en alle betrokken bedrijfsartsen (N=25). Hiervoor zijn interviewschema s per stakeholder ontwikkeld en vragenlijsten opgesteld. Van 33 deelnemers aan de vroege interventie zoals aangeboden tijdens de hierboven genoemde trial, zijn evaluatievragenlijsten beschikbaar waarin naar perceptie van effecten, randvoorwaarden voor deelname, reden voor vroegtijdige beëindiging en suggesties voor verbetering wordt gevraagd (respons =48%). Zowel de interviews als de vragenlijsten zijn afgenomen na het voltooien van het project. Er is dus sprake van een summatieve procesevaluatie, waarvan de resultaten gebruikt kunnen worden voor het optimaliseren van de implementatie van de vroege interventie. N.a.v. de vragenlijsten en interviews kan geconcludeerd worden dat alle betrokken professionals (psychologen, bedrijfsartsen en company counselors) positief staan tegenover het aanbieden van vroege interventie bij milde depressieve klachten en andere milde problemen. Als zodanig heeft de procesevaluatie geen aanleiding gegeven tot aanpassing van de interventie zelf. Wel wordt aangegeven dat het omgaan met cliënten zonder hulpvraag als lastig wordt ervaren. Vooral de communicatievaardigheden om cliënten zonder hulpvraag te motiveren, worden gezien als noodzakelijke competentie bij pro-actief werken. Het is om deze reden dat vervolgonderzoek heeft plaatsgevonden naar het ontrafelen en beter begrijpen van het concept risico op langdurig verzuim die de behandelaar kunnen helpen bij de risicocommunicatie met de cliënt (de Brouwer, 2018). Onderzoek 2 a) Titel studie(s) Early detection and treatment of workers at risk for sickness absence: Substantiating benefits, costs and long-term effects of a proven effective strategy (ZonMW project ). Dit project wordt uitgevoerd door de Unit Arbeidsepidemiologie, Maastricht University, i.s.m. partners in het veld, o.a. Arbodienst Beter, Amsterdam, en Shell Health International, Den Haag. b) Type onderzoek Needs assessment Thans wordt een needs assessment uitgevoerd onder werkgevers en werknemers m.b.t. de wenselijkheid en nut van deze preventieve strategie, waarbij de nadruk echter wel ligt op de screeningsfase. De studie wordt uitgevoerd onder werknemers en werkgevers met en zonder ervaring met de preventieve strategie en moet inzicht geven in de belemmerende/bevorderende factoren voor grootschalige implementatie. c) Samenvatting resultaten Deze studie kent een looptijd van 2018 tot Data worden momenteel verzameld. Preventie langdurig ziekteverzuim * 18

19 4.2 Onderzoek naar de behaalde effecten max 600 woorden Wat is op basis van het beschikbare onderzoek bekend over de behaalde effecten met de interventie? Beschrijf kort welke onderzoeken zijn gedaan en wat daarvan de uitkomsten waren. Stuur bij het indienen van het werkblad de volledige publicatie van iedere genoemde studie mee. Beschrijf per onderzoek: a) De titel, auteurs, organisatie en jaar van uitgave b) Het type onderzoek, de meetinstrumenten en de omvang van het onderzoek c) Een samenvatting van de meest relevante uitkomsten met betrekking tot het bereik van de interventie, de gevonden effecten en -indien beschikbaar- de door de doelgroep ervaren effectiviteit en de mate waarin de veronderstelde werkzame elementen daadwerkelijk zijn uitgevoerd. Onderzoek 1 a) Titel studie(s) Prevention of long-term sickness absence and major depression in high-risk employees: a randomised controlled trial. Lexis 1, MA, Jansen 1, NW, Huibers 1, MJ, van Amelsvoort 1, LG, Berkouwer 2, A, Tjin A Ton 2, G, van den Brandt 1, PA, Kant 1, IJ. (2011). Occupational and Environmental Medicine, 68(6), Maastricht University 2 Arbodienst Beter Lexis, M.A.S. (2011). Prevention of long-term sickness absence and major depression through early intervention (dissertation). Maastricht: Maastricht University. b) Type onderzoek In 2007 en 2008 werd een grootschalig onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van de preventieve strategie bij werknemers van ABN AMRO Bank in Nederland. Deze preventieve strategie bestaat uit een screeningsfase en een interventiefase. De effectiviteit van zowel het screeningsinstrument (screeningsvragenlijst bestaande uit de Balansmeter (Kant et al., 2009a; Kant et al., 2009b) en de depressieschaal van de Hospital Anxiety and Depression Scale (Zigmond & Snaith, 1983)) en de preventieve interventie werden onderzocht in een gerandomiseerd gecontroleerd experiment (RCT). De resultaten van het totale onderzoek staan beschreven in het proefschrift van Monique Lexis (Lexis, 2011). De studie naar de effecten van de preventieve interventie is onderdeel van het bovengenoemde proefschrift en de resultaten staan beschreven in een internationale publicatie (Lexis et al., 2011). De primaire doelen van de preventieve interventie zijn: 1) het voorkomen van langdurig ziekteverzuim en 2) het voorkomen van (major) depressie. De onderzoeksgroep bestond uit werknemers die a.d.h.v. de screeningsvragenlijst geïdentificeerd waren met een hoog risico op toekomstig ziekteverzuim en met milde tot ernstige depressieve klachten. Het studiedesign betrof een gerandomiseerd gecontroleerd experiment. In 2007 ontvingen in totaal medewerkers een screeningsvragenlijst op hun thuisadres. In de uitnodigingsbrief werd de medewerkers om toestemming gevraagd voor het onderzoek ( informed consent ). Hieronder viel het gebruik van de vragenlijstgegevens, verzuimgegevens en de mogelijkheid om uitgenodigd te worden voor deelname aan het experiment. In totaal hebben medewerkers (38.2%) de vragenlijst teruggestuurd. Hiervan bleken vragenlijsten geschikt voor de analyses. Medewerkers die geïdentificeerd werden met milde depressieve klachten en een hoog risico op toekomstig verzuim (n=211) ontvingen vervolgens de basisvragenlijst. Exclusiecriteria voor deelname waren: 1) het volledig of gedeeltelijk met ziekteverzuim zijn, 2) zwangere vrouwen of met vrouwen met zwangerschaps-/ ouderschapsverlof, of 3) het al onder behandeling zijn bij een psychiater of psycholoog op het moment van invullen van de screeningsvragenlijst. Medewerkers die de basisvragenlijst retourneerden (n=150) en die Preventie langdurig ziekteverzuim * 19