Werkstuk Geschiedenis 2e wereldoorlog

Transcriptie

1 Werkstuk Geschiedenis 2e wereldoorlog Werkstuk door een scholier 3460 woorden 7 april , keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoudsopgave 1. Hoe ontstond de 2e wereldoorlog 2. Adolf Hitler 3. De oorlog in Europa 4. De oorlog in Azië 5. De jodenvervolging 6. De bevrijding Bronvermelding Hoofdstuk 1 Hoe ontstond de 2e wereldoorlog De crisis In 1920 ontstonden er fabrieken. De fabrieken deden er een jaar over om de producten te produceren. Toen de producten op de markt kwamen kochten de rijke mensen die producten. Maar de arme mensen konden niks kopen, want ze hadden niet genoeg geld. Maar de fabrieken bleven maar door produceren. En de rijke mensen hadden op een gegeven moment alles al. Dus toen moesten mensen die in de fabriek werkte ontslagen worden. En toen konden veel mensen geen geld meer verdienen. Dus toen kwamen de crisis jaren van Dus in 1929 begon de crisis in veel landen. Ook in Nederland. Er werden veel mensen uit hun huis gezet, omdat ze de huur niet meer konden betalen. De steun De regering gaf miljoenen gulden uit om werkeloze mensen te steunen of werk te geven. De mensen kregen gulden steun waar ze per week hun eten, drinken, ziekenfonds, huur voor het huis Pagina 1 van 10

2 en de radiodistributie van moesten betalen. De mensen gaven dan ongeveer uit en hielden dan niet veel meer over. Je moest voor de steun gaan stempelen. Elke keer op een andere tijd, omdat de regering dan zeker wist dat je niet stiekem toch ging werken. Er waren ook controleurs die na gingen of je geen werk had terwijl je steun kreeg. Als je te jong of te oud was kreeg je geen steun en moest de familie voor je zorgen. Het was heel vol in zo n huis, want bijna de hele familie woonde daar. De kinderen kregen bijna nooit nieuwe kleren, want daar was geen geld voor. Als er een gaatje in zat werd daar een lapje stof op genaaid. Ze gooiden bijna nooit kleren weg. Als het te klein was dan kreeg je broertje, zusje of de buurvrouw het. De moeder in het gezin maakte heel soms zelf kleding, want dat kon je echt bijna nooit betalen. Heel soms kreeg je extra kleding, brandstof of eten van de steun. De mensen die van de steun leefden kregen een eigen fietsplaatje met daarop kosteloos en een gaatje er in, zodat de mensen konden zien dat je arm was en steun kreeg. Doordat de regering niet voor genoeg geld zorgde ontstond er een grote ontevredenheid bij de arbeiders (of die al ontslagen waren). Maar doordat er wegen werden aangelegd, bruggen werden gebouwd en door het droogleggen van de Wieringermeerpolder kregen toch nog meer mensen werk. Bij de Zuiderzee ( IJsselmeer ) vonden ook veel mensen werk. Alleenheersers (dictators) Er waren ook alleenheersers die zeiden dat als ze naar hun zouden luisteren dat alles goed kwam en dat ze werk kregen. In ons land was dat Anton Adriaan Mussert. In december 1931 hebben Mussert en Cornelis van Geelkerken de N.S.B. ( Nationaal Socialistische beweging ) opgericht. Zowel Mussert als Van Geelkerken lieten zich inspireren door Benito Mussolini. Amilcare Andrea Mussolini was een bekende alleenheerser in Italië. Hoofdstuk 2 Adolf Hitler In Duitsland was Adolf Hitler. Hij is de bekendste van de drie. Hij werd geboren op 20 april 1889 in Branau am inn in Oostenrijk. Toen Hitler 16 was stierf zijn vader. Op school ging het toen heel slecht. En hij werd ook van school afgestuurd, omdat hij zijn best niet meer deed. Toen Hitler 18 was, ging hij naar Wenen toe. Daar was een school waar je kunstschilder kon worden (kunstacademie). Hitler liet zijn mooiste tekeningen zien, maar de mensen vonden zijn tekeningen niet goed genoeg. Hij werd dus niet toegelaten op de school. Kort daarop overleed zijn moeder. Hij was er kapot van. Toch bleef Hitler in Wenen. Hij huurde een kamer samen met een muziekvriend. In Wenen bleef hij tekenen, Pagina 2 van 10

3 want hij vond dat zijn tekeningen wel goed genoeg waren. Een jaar later probeerde hij om weer op de kunstacademie te komen. Maar hij werd opnieuw afgewezen. En zijn geld was toen ook nog op. 4 jaar lang was Hitler heel arm. Soms moest hij zelfs buiten slapen. Hij probeerde overal aan werk te komen, maar hij had geen diploma s. Daarom hielp hij mensen met koffers dragen, sneeuw te ruimen en soms bedelde hij zelfs! De mensen zagen hem als een zwerver. De rijke burgers haalden hun neus voor hem op. Zo kreeg Hitler de pest aan rijke mensen, vooral de rijke joden. De joodse bevolking in Duitsland had vaak een goede baan(advocaat, juwelier of handelaar). In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. Hitler vocht met de Duitsers mee. Hij deed dat vrijwillig. Hij vond de Duitsers een goed volk. In die oorlog kreeg hij zelfs 2 medailles voor zijn dapperheid. Gewond raakte hij ook, maar niet zo ernstig. Toen Duitsland in 1918 de oorlog verloren had, bleef Hitler in het Duitse leger. De Duitse officieren waren tevreden over hem. Ze merkten dat hij heel mooi kon spreken. Met zijn toespraken wist hij mensen te overtuigen. Daarom gaven ze Hitler de taak om les te geven aan nieuwe soldaten. Na de oorlog moest Duitsland de schade aan veel landen terugbetalen. Vooral aan Frankrijk. In het verdrag van Versailles (spreek uit: verzaijes) stond dat Duitsland 132 miljard moest terugbetalen. De Duitsers wilden natuurlijk een keer wraak nemen. N.S.D.A.P. Op een dag ging Hitler naar de vergadering van de Duitse Arbeiderspartij. Die partij had maar 50 leden. Hitler werd ook lid van die partij. In het begin deed hij allerlei kleine werkjes voor de partij, zoals kranten rondbrengen en geld ophalen. Ook de naam van de partij werd veranderd. Het werd de N.S.D.A.P. (Nationaal Socialistische Duitse Arbeiders Partij). 2 Jaar later werd Hitler leider van de partij. Toen hadden ze al leden. Het symbool van de partij was een vlag met een zwart hakenkruis erop. Bijna iedereen kende Adolf Hitler toen al. Hij was een kleine beroemdheid geworden. De partij van Hitler sprak heel erg aan bij de Duitsers. Leden van de partij: Eind leden September leden Januari leden Mei leden leden leden leden Pagina 3 van 10

4 Vooral in 1933 steeg het aantal leden snel. Toen had Hitler de verkiezingen gewonnen en werd hij bondskanselier (soort premier) van Duitsland. Al snel dacht Hitler dat hij wel even de macht zou kunnen nemen. In het geheim maakte hij samen met anderen een plan om de regering in Berlijn af te zetten. Hij wilde dus een revolutie, een opstand. In 1923 liepen duizenden mensen samen met Hitler naar Berlijn om daar de regering af te zetten, maar de opstand ging helemaal mis.er klonken plotseling schoten en er vielen 19 doden. De mensen liepen in paniek weg. Hitler werd later gearresteerd, omdat ze wisten dat hij de opstand bedacht had. Hij werd veroordeeld tot 5 jaar gevangenisstraf. In de gevangenis zou hij het boek Mein Kampf (mijn strijd) hebben geschreven. Het boek is nu verboden in veel landen. In het boek Mein Kampf schreef Hitler hoe hij over bepaalde dingen dacht. Hij schreef eigenlijk zijn eigen toekomst als hij aan de macht zou komen. Er stonden 2 gevaarlijke dingen in: 1. Volgens Hitler zijn niet alle rassen van gelijke waarde. Het blanke ras is meer waard dan het zwarte ras. Het Germaanse ras (o.a. Duitsers maar ook bijv. Nederlanders) is het beste ras. Zij waren beter dan wie dan ook. Je kon een echte Germaan herkennen aan blond haar, blauwe ogen en zijn lange lengte. Het slechtste ras vond Hitler het joodse ras. Die mensen hadden alle problemen in de wereld veroorzaakt. Maar hij haatte ook zigeuners, homofielen en gehandicapten. Dat vond Hitler! Helaas zijn er meer mensen die in ongelijkheid geloofden en geloven. Er waren ook professoren, journalisten, leraren en schrijvers die het met Hitler eens waren. Nu zijn er nog neonazi s die achter Hitler s ideeën staan. In dat boek stond dat Hitler alle Joden wilde vermoorden! 2. Om Duitsland weer tot een groot en machtig land te maken, was maar 1 leider nodig. Dat was natuurlijk Hitler. Het hele volk moest achter hem staan. Als mensen het niet met de leider eens waren werden ze vermoord of opgepakt. Er mocht maar op een partij gestemd worden, de N.S.D.A.P. Na 1 jaar in de gevangenis gezeten te hebben, werd Hitler al vrijgelaten. Hij werd weer leider van de N.S.D.A.P. Hitler beloofde de mensen een oplossing te geven voor alle ellende, armoede en werkeloosheid. Hij zorgde voor allerlei grote projecten. Hij liet veel wegen maken, zodat veel werkelozen weer aan de slag konden gaan. Er kwamen ook veel fabrieken die oorlogspullen maakten, zoals tankers, vliegtuigen, bommen en andere wapens. Het geld leende hij veel in het buitenland. Op deze slimme manier wist hij wapens te maken met het geld van zijn toekomstige vijanden. En Duitsland had nu een flinke wapenvoorsprong. Pagina 4 van 10

5 Toen de Tweede wereldoorlog begon in september 1939 hadden de Duitsers het beste leger van de wereld. In 1945 pleegde Hitler zelfmoord in zijn bunker onder Berlijn. Hoofdstuk 3 De oorlog in Europa In 1939 sloot Hitler een verbond met Russen. Zo zou Polen van 2 kanten worden aangevallen. Toen Hitler op 1 september 1939 Polen binnenviel verklaarde Frankrijk en Engeland na 2 dagen de oorlog. Amerika wou zich er niet mee bemoeien, maar uiteindelijk gebeurde dat toch. Dit was het begin van de tweede wereldoorlog. In 1938 had Hitler Oostenrijk en een deel van Tsjecho-Slowakije al veroverd. In april 1940 veroverde Duitsland de landen: Denemarken, Noorwegen en België. Denemarken en België gaven zich meteen over. Noorwegen wou niet, maar moest zich uiteindelijk ook overgeven. Ondanks dat wij neutraal waren trok Hitler met zijn soldaten op vrijdag 10 mei 1940 zo rond half 4 Nederland binnen. Duitsland viel ons aan, omdat Hitler Engeland wou veroveren. De legerleiding van ons land wou dat vesting Holland stand zou houden. De vesting bestond uit de provincies: Noord-Holland, Zuid-Holland en het westen van Utrecht, de randstad dus. Toegang tot die provincies kon je alleen maar krijgen via de Moerdijkbruggen, de Grebbeberg en de afsluitdijk. Om die plekken goed te beschermen had het Nederlandse leger bunkers gebouwd. Daarom is op die plek ook goed gevochten, maar niet goed genoeg, want op 10 mei hebben de Duitsers ons daar toch verslagen. Op 11 mei braken ze door de vesting Holland. Op 12 mei verliet het prinselijke gezin ons land. De dag daarna vertrok koningin Wilhelmina met het kabinet De Geer. Nederland was niet sterk genoeg om van de Duitsers te winnen. Ze bombardeerden de stad Rotterdam op 14 mei. De hele stad was verwoest. Nadat Hitler dreigde om ook Utrecht te bombarderen gaf Nederland zich uiteindelijk over. In 5 dagen tijd waren er 2500 Nederlandse soldaten gesneuveld. Nederland was vanaf toen een bezet gebied. Heel veel mensen zijn toen gevlucht naar andere landen en werelddelen die Hitler niet in zijn bezit had. Veel mensen waren bezorgd of hun familieleden nog wel leefden. Doordat Frankrijk er niet op rekende dat Duitsland hun zou gaan aanvallen hadden de Duitsers Frankrijk snel veroverd. Duitsland had bijna heel Europa in bezit. Duitsland was nog niet tevreden, want ze wouden Engeland ook in bezit hebben. Duitsland had een heel groot leger gemaakt om van Engeland te kunnen winnen. Engeland had niet zoveel vliegtuigen als Duitsland, maar had wel betere. Het was in het begin al duidelijk dat de Engelsen zouden gaan winnen. De Duitsers gingen de strijd toch Pagina 5 van 10

6 aan. En als voorspeld won Engeland. Duitsland nam wraak door Engelse steden te bombarderen. Door die bombardementen waren er mensen gedood. Maar Engeland was nog niet van Duitsland. Italië stond vanaf het begin al aan de kant van de Duitsers en werd dus niet aangevallen. Alle landen die neutraal waren of vonden dat Duitsland gelijk had werden niet door de Duitsers aangevallen. De Italianen veroverden met hulp van Duitsland grote delen van Noord-Afrika. Amerika steunde de Engelsen door wapens en soldaten te geven. D-day De geallieerden D-day staat voor decision, dat betekent: beslissing. D-day had als codenaam operation overlord, in het Nederlands operatie opperheer. De geallieerden wouden bij de kust van Normandië een inval plegen met zoveel man dat ze de Duitsers zouden verpletteren. De invasie was op 6 juni Ze konden niet allemaal via één haven, want ze moesten met zo n miljoen man naar Duitsland. Daarom start deze operatie uit vele havens van Groot-Brittannië. Aan de kust van Frankrijk lagen veel mijnen en hindernissen, zodat het voor de geallieerden moeilijker was om aan wal te komen. Gelukkig waren de geallieerden kort voor de invasie via luchtfoto s er achtergekomen dat die hindernissen er lagen. Het plan was om gewoon het strand op te komen en als ze die hindernissen niet hadden zien liggen dan zou het nog wel eens verkeerd afgelopen kunnen zijn. Van de film Saving Privat Ryan. Op de dag van de invasie waren er ruim soldaten. Die kwamen uit Engeland, Amerika, Canada, Frankrijk, Polen, Nederland, België en Noorwegen. Zij werden verspreid over de stranden: Sword beach, Juno beach, Gold beach, Omaha beach en Utah beach. Alle legers stonden onder bevel van generaal Dwight Eisenhower. Deze generaal was in 1911 geboren in New York en was in de eerste wereldoorlog generaal bij een tankdivisie geweest. Op 6 juni was het slecht weer voor de kust van Normandië. Een aantal troepen waren op een verkeerd strand geland. De andere mariniers die wel goed waren geland hadden het ook zwaar te verduren. Niet alleen omdat ze meteen zwaar onder vuur lagen, maar ook omdat de meeste van hen totaal geen ervaring hadden. De Duitsers hadden wel goede ervaring. De Duitsers in D-day Pagina 6 van 10

7 Erwin Rommel was een van de beste officieren van Duitsland. Hij vocht ook mee in de eerste wereldoorlog. In de tweede wereldoorlog had hij een van de hoogste rangen bij Hitler. Hij moest in 1937 Hitler beschermen met zijn soldaten. In 1940 leidde hij een pantserdivisie in Afrika. En in 1944 benoemt Hitler hem als commandant over Normandië. Dit was Rommels idee over de Atlantische muur (verdediging).volgende blz. Zo dacht Rommel dat hij het wel voor elkaar had, maar dat was niet waar. Door het slechte weer dacht Rommel dat de geallieerden niet zouden gaan aanvallen, maar de geallieerden gingen toch aanvallen. Als Rommel dit had geweten had hij zich voorbereid en zou de hele invasie mislukt zijn. Maar rond de morgen kwamen de geallieerden met bommenwerpers om de vestingen te bombarderen. En een paar uur later kwamen er zweefvliegtuigen met parachutisten. En nog wat later kwamen ook de geallieerde schepen die de vestingen bombardeerden. Toen kwamen de landingsboten met veel soldaten, daar waren de Duitsers niet op voorbereid. Maar ze hielden toch nog moedig weerstand. De oorlog in Nederland De regering van Nederland was naar Engeland gevlucht, daarom kregen we een nieuwe bestuurder: Seys- Inquart. Hij beloofde dat de mensen die nog vrij waren vrij bleven. Niemand hoefde lid te worden van de N.S.B. Alles wat de Duitsers beloofden bleken leugens te zijn. Wie zich in het openbaar verzette werd in een concentratiekamp gezet. Nederlanders verzetten zich tegen de strenge maatregelen van Duitsland. Veel mensen moesten naar Duitsland toe om te helpen in de wapenfabrieken. Iedereen die boven de 18 was moest een persoonsbewijs hebben. In dat persoonsbewijs stond je leeftijd, je adres, je vingerafdruk, je volledige naam en je foto. Het verzet organiseerde in 1941 de februaristaking. Veel bedrijven gingen dicht. In illegale blaadjes werden mensen tot verzet aangeroepen. Politieke partijen en vakverenigingen verdwenen. Alleen de N.S.B. mocht blijven. Radioverenigingen mochten niet langer blijven uitzenden. Veel Nederlanders luisterden naar Radio Oranje. De programma s werden vanuit Londen uitgezonden. Via radio werd er de Nederlanders moed ingesproken. Daarna moesten alle radiotoestellen ingeleverd worden. Vervoersmiddelen, zoals fietsen en auto s werden ook in beslag genomen. De verzetgroepen probeerden door dingen kapot te maken de vijand tegen te werken. De soldaten moesten bij elkaar slapen, want als er iets gebeurde waren ze al bij elkaar. Ze sliepen in de scholen, zodat de kinderen niet meer naar school konden. Steeds meer Nederlanders gingen onderduiken of zich in het geheim tegen de Duitsers verzetten. Ze gaven berichten door aan Engeland, over de Duitse bezetting en de Duitse verdediging. Pagina 7 van 10

8 De Engelse piloten die neergeschoten waren werden door het verzet geholpen. Ze kregen van de Engelsen veel wapens. Via Radio Oranje werd er in geheimtaal de wapendroppingen bekend gemaakt. De L.O. (Landelijke Organisatie Hulp aan Onderduikers) zorgde er zoveel mogelijk voor dat de onderduikers te eten kregen. De organisatie werd geholpen door de K.P. (knokploegen). Zij overvielen distributiekantoren, gevangenissen en vernietigden bevolkingsadministraties. Er werden veel valse persoonsbewijzen gemaakt. Johannes Post was een bekende verzetsstrijder. De illegale verzetskrantjes, zoals trouw en parool vermeldde de oorlog. Veel verzetsstrijders werden gevangen gezet in concentratiekampen. In het verzet had bijna iedereen een andere naam. We noemen dat schuilnamen. Door het gebruiken van schuilnamen konden de mensen in het verzet bijna niets over elkaar vertellen als ze opgepakt werden door Duitse soldaten. Verzetsstrijders hielpen de onderduikers aan een nieuwe naam en een nieuw adres. Ze zorgden voor eten en drinken voor de mensen die dat echt nodig hadden. Er waren ook joodse mensen die in het verzet zaten. Er zijn 8000 mensen uit het verzet die de tweede wereldoorlog niet overleefd hebben. Voor die mensen is in Loenen een ereveld aangelegd. Ze zijn doodgeschoten door Duitse soldaten of omgekomen in een concentratiekamp. Hoofdstuk 4 De oorlog in Azië Japan was in juli 1937 in oorlog met China verwikkeld om het bezit van de Chinese Kuststrook. Op 27 september 1940 sloot Japan met Duitsland en Italië het driemogendhedenpact. Japan profiteerde van de machteloosheid en bezette in 1941 het franse Indo-China. Plotseling bombardeerde Japan op 7 december 1941 Pearl Harbor, de vlootbasis van de Amerikanen in de Grote Oceaan. De Amerikaanse pacificvloot werd hierdoor geheel verwoest. Birma en Malaka met de basis Singapore de Filippijnen en Nederlands-Indië werden zonder moeite door Japan bezet, nadat de Britse vloot bij Malaka was vernietigd. De Amerikanen verklaarde Japan de oorlog en de Amerikaanse mariniers drongen steeds verder door de linies van de Jappen. Hoofdstuk 5 De jodenvervolging De joden hebben in de tweede wereldoorlog ook veel geleden. Veel joden hebben in 1940 geprobeerd om naar Engeland of Amerika te vluchten. De meeste is dat niet gelukt. Er werden miljoenen joden gevangen genomen en weggevoerd naar concentratiekampen. Auschwitz is er een van. Pagina 8 van 10

9 Veel N.S.B.-ers hebben de Duitsers geholpen om de joden op te sporen. In Duitsland was de vervolging al veel eerder begonnen. Veel joden waren naar Nederland gevlucht. In Nederland woonden ongeveer joden. De meeste stierven aan een gruwelijke dood in een van de concentratiekampen of in Polen. Het Nederlandse concentratiekamp in Drenthe, Westerbork was een soort via-viakamp daar werden joden opgevangen en dan richting andere concentratiekampen gestuurd. In Nederland maar ook in andere landen werden joden apart gehouden. Ze mochten niet meer in openbare gelegenheden, zoals schouwburgen, bioscopen, leeszalen, parken, plantsoenen of zwembaden. Joden mochten ook niet met het openbaar vervoer, zoals trein, bus of de tram. De kinderen moesten naar een Joodse school. En andere kinderen mochten niet met Joodse kinderen spelen. Er stond in hun persoonsbewijs een j. Later moesten alle joden een gele ster (davidsster) dragen met daarop het woord jood. Er werd ook in winkels en andere plaatsen waar de joden niet mochten komen borden opgehangen met: joden niet gewenscht. Doordat de joden een jodenster droegen wisten de Duitse soldaten wie ze moesten oppakken en wie niet. Anne Frank Anne Frank was een Joods meisje dat in de tweede wereldoorlog moest onderduiken. Ze werd geboren op 12 juni 1929 in de Duitse stad Frankfurt am Main. Otto (vader van Anne ) en Edith (moeder) zijn allebei Joods. Deze families wonen al eeuwen lang in Duitsland. Anne is het tweede kind in de familie Frank. Al eerder op 16 februari 1926 is Margot (Annes zus) geboren. In de winter van 1933 verandert er veel voor de familie Frank. In januari kwam Hitler aan de macht. Otto en Edith maken zich veel zorgen hierom maar laten niks merken aan Anne en Margot. In Maart wint de partij van Hitler veel stemmen. Deze overwinning word uitgebreid gevierd op straat. Als Hitler aan de macht komt besluiten Otto en Edith Duitsland te verlaten. Hitler neemt namelijk steeds meer maatregelen tegen Joden. De familie Frank besluit naar Nederland te verhuizen. Otto heeft in Amsterdam een aanbod gekregen om een nieuw bedrijf te beginnen. Op vrijdag 12 juni is Anne Frank jarig en ze wordt 13. Die dag kreeg ze een dagboek dat later wereldberoemd werd. Ruim 2 jaar lang heeft Anne in haar dagboek geschreven wat ze meemaakte. Op 6 juli 1942 verlaat de familie Frank hun huis. Ze verhuizen naar het achterhuis om onder te duiken. Pagina 9 van 10

10 Over het achterhuis schrijft Anne veel in haar dagboek. Het is het kantoorgebouw van Otto.Alleen Victor Kugler, Johannes Kleiman, Miep Gies en Bep Vosuijl weten dat zij daar wonen.op 4 augustus 1944 worden de onderduikers in het achterhuis ontdekt.vijf mannen stormden naar binnen en dwongen Victor Kugler de kast open te maken.alle onderduikers zijn naar beneden gedwongen.de onderduikers zaten 4 dagen in een cel.op 8 augustus worden ze overgebracht naar het concentratiekamp Westerbork.De hele maand augustus blijven ze daar in een zogenaamde strafbarak. Ze zijn 'strafgevangen' omdat ze zichzelf niet hadden gemeld, maar als onderduikers zijn opgepakt.op 3 september 1944 gaan de onderduikers samen met ruim duizend andere met de trein naar kamp Auschwitz in Polen.Drie dagen lang zitten ze met ongeveer zeventig anderen in een goederenwagon. Als ze in Auschwitz aankomen word de helft van de mensen vermoord. Anne ontkomt hieraan, want ze is net 15 geworden. De mannen worden van de vrouwen gescheiden en de vrouwen moeten naar het vrouwenkamp Birkenau lopen. De familie Frank word gescheiden. Het is vreselijk in Auschwitz. De gevangen krijgen bijna niets te eten. Dagelijks sterven veel mensen. Ook worden er elke dag mensen doodgeslagen door de bewaking, zomaar.ook worden er mensen vergast. In 1944 moeten Anne en Margot hun moeder achterlaten. De twee meisjes worden naar het concentratiekamp Bergen-Belsen overgebracht. Edith Frank leeft nog twee maanden in Auschwitz. Op 6 januari 1945 stierf zij. In maart 1945 stierf Margot. Enkele dagen daarna overlijd ook Anne. Otto Frank is de enige van de onderduikers die de oorlog heeft overleefd. Pagina 10 van 10