Lezing uit het eerste testament: Numeri 21: 4-9

Transcriptie

1 Lezing uit het eerste testament: Numeri 21: Van de Hor trokken ze verder in de richting van de Rode Zee; ze moesten immers om Edom heen trekken. Maar onderweg werd het volk ongeduldig. 5 Waarom hebt u ons weggehaald uit Egypte? verweten ze God en Mozes. Om ons in de woestijn te laten sterven? We hebben geen brood en geen water, en we kunnen dit ellendige eten niet meer zien. 6 Toen stuurde de HEER giftige slangen op de Israëlieten af, die hen beten, zodat velen van hen stierven. 7 Daarop ging het volk naar Mozes. We hebben gezondigd, zeiden ze, want we hebben de HEER en u verwijten gemaakt. Bid tot de HEER dat hij ons van die slangen verlost. Mozes bad voor het volk, 8 en de HEER zei tegen hem: Laat een slang maken en bevestig die op een staak. Iedereen die gebeten is en daarnaar kijkt, blijft in leven. 9 Mozes liet een koperen slang maken en bevestigde die op een staak. En iedereen die door een slang gebeten was en opkeek naar de koperen slang, bleef in leven. Lezing uit Johannes 3: Zo was er een farizeeër, een van de Joodse leiders, met de naam Nikodemus. 2 Hij kwam in de nacht naar Jezus toe. Rabbi, zei hij, wij weten dat u een leraar bent die van God gekomen is, want alleen met Gods hulp kan iemand de wondertekenen doen die u verricht. 3 Jezus zei: Waarachtig, ik verzeker u: alleen wie opnieuw wordt geboren, kan het koninkrijk van God zien. 4 Hoe kan iemand geboren worden als hij al oud is? vroeg Nikodemus. Hij kan toch niet voor de tweede keer de moederschoot ingaan en weer geboren worden? 5 Jezus antwoordde: Waarachtig, ik verzeker u: niemand kan het koninkrijk van God binnengaan, tenzij hij geboren wordt uit water en geest. 6 Wat geboren is uit een mens is menselijk, en wat geboren is uit de Geest is geestelijk. 7 Wees niet verbaasd dat ik zei dat jullie allemaal opnieuw geboren moeten worden. 8 De wind waait waarheen hij wil; je hoort zijn geluid, maar je weet niet waar hij vandaan komt en waar hij heen gaat. Zo is het ook met iedereen die uit de Geest geboren is. 9 Maar hoe kan dat? vroeg Nikodemus. 10 Begrijpt u dit niet, zei Jezus, terwijl u een leraar van Israël bent? 11 Waarachtig, ik verzeker u: wij spreken over wat we weten en we getuigen van wat we gezien hebben, maar jullie accepteren ons getuigenis niet. 12 Wanneer jullie me niet geloven als ik over aardse dingen spreek, hoe zouden jullie me dan geloven als ik over hemelse dingen spreek? 13 Er is toch nooit iemand opgestegen naar de hemel behalve

2 degene die uit de hemel is neergedaald: de Mensenzoon? 14 De Mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhoog geheven heeft, 15 opdat iedereen die gelooft, in hem eeuwig leven heeft. 16 Want God had de wereld zo lief dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft. Gemeente van onze Heer, Jezus Christus, Dit i de tekst waar het vanmorgen allemaal om draait: De Mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhoog geheven heeft, opdat een ieder die gelooft, in hem eeuwig leven heeft. (Johannes 3: 14) Ik las ergens een verhaal over een vader op Vaderdag die naar beneden komt en in zijn stoel gaat zitten,. en wat ziet hij? Op de muur staat een krastekening. De muur is vol gekrast met kleurpotloden door zijn beide dochters van vier en twee jaar. Hij vliegt naar boven en brult het uit: Wat had ik nu gezegd? Niet met kleurpotloden op de muur. Zijn vrouw brengt hem tot bedaren. Ga nu eens kijken wat er boven staat. Hij gaat weer naar beneden en leest hardop Voor de liefste Vader.. Natuurlijk zijn vrouw vindt het ook helemaal niets, maar de kinderen hadden gezegd het is voor papa, voor morgen,. Voor de liefste vader.. Een ontroerend verhaaltje is dit. Het laat zien dat we niet te snel op het eerste gezicht af

3 moeten gaan. De kinderen tekenden het uit liefde. Zo zag het er niet naar uit, maar het was wel zo. Zij wilden hun vader laten merken dat zij veel van hem hielden. Oog hebben voor een breder verband, dat er misschien meer aan de hand is dan op het eerste gezicht lijkt, het is goed om dat in het gewone leven te doen. Het is ook goed om dit te doen als we de bijbel lezen. Het lijkt op een boek vol krastekeningen zonder bijschrift. De bijbel is prachtig boek, maar soms niet één twee drie te begrijpen. Het is duizenden jaren geleden geschreven. Toen zag de wereld er heel anders uit en we kunnen niet alles van toen met nu vergelijken. We hebben een tekst gelezen uit het boek Numeri en een tekst uit het evangelie van Johannes. Beide verhalen zijn niet gemakkelijk. Vooral niet vanwege de eerste indruk. Het lijken wel krastekeningen zonder bijschrift. Vooral dat verhaal uit Numeri zou ik er zo uit willen scheuren, zei eens iemand tegen mij. Maar als je goed leest dan komt het onderschrijft er toch uit: van de liefste Vader.ook in 2019.

4 Laten we beginnen met Numeri. De Israëlieten zwerven jaren en jaren door de woestijn. Bevrijd uit hun slavenbestaan in Egypte, zijn ze op weg naar een nieuw land, het land van belofte, een land waar het leven goed zal zijn. Ze zwerven lang door woestijnen. Er gebeurt veel onderweg. Uiteindelijk zijn ze er bijna en willen ze van de zuidkant de bewoonde wereld intrekken. Ze zoeken een plaats onder de zon, gewoon tussen andere volken in. Dat moet toch kunnen zou je denken. Maar ze worden teruggeslagen en dat is een grote tegenvaller. Er zit niets anders op dan te proberen aan de oostkant het land binnen te komen. De meest voor de hand liggende weg is door Edom. Maar dat land weigert aan Israël de doorgang. Men moet daarom langs Edom. Dat is een onmenselijk eind om. Wat een tegenslag. Het volk dacht dat ze er bijna waren en nu moeten ze opnieuw de woestijn in. Ze hebben geen moed meer, ze zijn het trekken en reizen meer dan moe. Waarom hebt u ons weggehaald uit Egypte? verweten ze God en Mozes. Om ons in de woestijn te laten sterven? We hebben geen brood en geen water, en we kunnen dit ellendige eten, het manna, niet meer zien Zeer begrijpelijk vindt u niet? En dan volgt een vers die op het eerste gezicht wat onrustig maakt. De Heer liet slangen gaan onder het volk, die beten het volk, veel volk uit Israël stierf.

5 Wat is dit? Het is toch zo begrijpelijk dat het volk het niet meer trekt. Dit lijkt, zo op het eerste gezicht, wel heel streng en willekeurig. Maar als we het wat breder zien is het eigenlijk een heel bijzonder verhaal, ook voor ons, vandaag de dag. Laat ik beginnen met een Joods verhaal dat bij deze Bijbeltekst uit Numeri hoort. Het zet ons op een spoor. Even terug naar Vaderdag. Een jongen is bang voor honden. Hij wordt daarom elke dag opnieuw gedragen door zijn vader. Hij raakt daar zo aan gewend dat hij niet meer beseft dat hij op zijn vaders schouders zit. Hij vraagt aan een ander: Heb jij mijn vader nog gezien? De vader wordt boos en zet hem van zijn schouders en zegt: al die tijd heb ik je gedragen! Dan wordt de jongen door een hond gebeten en beklaagt zich bij zijn vader, dat die hem heeft neergezet in een gebied met gevaarlijke honden. Waarop die zegt: Al die tijd bracht ik je door een gebied met gevaarlijk honden,, maar je zat op mijn schouders en merkte het niet

6 De zorg van deze vader is groot. Als dit te vergelijken is met de zorg van God voor zijn volk, dan kan dit betekenen dat God tot dan toe de slangen in toom heeft gehouden onderweg en ze nu vrij spel geeft, om als wilde dieren/slangen naar hun eigen aard tekeer te gaan tegen het volk. Ze duiken overal op. Slangen en schorpioenen waren zeer gevaarlijke beesten in de woestijn, één beet was dodelijk. Het volk komt snel bij zinnen. Ze zeiden: we hebben gezondigd, want we hebben de Heer en u (Mozes) verwijten gemaakt. Bid de Heer dat hij de slang doet wijken. Mozes bad voor het volk, en de Heer zei tegen hem: laat een slang maken en bevestig die op een staak. Iedereen die gebeten is en daarnaar kijkt blijft in leven. Het wordt een soort ritueel. Een koperen slang op een staak. Een dode slang die in de lucht hangt tussen hemel en aarde. Alleen een dode slang, een slang die niet meer beweegt, kan redden. Het is duidelijk dat de macht van God groter is dan die van de slang. Het is niet zo dat de Israëlieten niet meer gebeten worden, maar het bijten heeft geen effect, het gif kan zijn werk niet doen als ze omhoog kijken naar de koperen slang. Het venijn van de slang is onschadelijk gemaakt. JHWH verwijdert de slangen niet, zoals het volk gevraagd had, maar maakt de beet van de dieren onschadelijk.

7 Wij worden in onze tijd niet belaagd door slangen. Sommige mensen houden ze als huisdier, maar meestal leven ze in een dierentuin. In het wild zien we ze op televisie. Wat moeten wij nog met een verhaal over het venijn van slangen? Wat dat aangaat is de bijbel een prachtig boek. In de Bijbel heeft de slang een stem, een venijnige stem, denkt u maar aan het paradijsverhaal. Dat kan al helemaal niet, maar toch komt het verhaal dan dichterbij. Een stem die zegt dat God niet het goede voorheeft met ons mensen, een stem die twijfel zaait over Gods toekomst met mensen en het is tenslotte een stem die ons misschien wijs maakt dat we niet goed genoeg zijn voor God. Dat kan ook in ons hoofd en onze gedachten. Dat doet de venijnige stem van de slang. Zo was het ook met de Israëlieten. Hun spankracht verdween, ze hadden er geen vertrouwen meer in, bij de zoveelste tegenslag. Ze gingen twijfelen of ze zich nog wel toe konden vertrouwen. Van God was niets te merken, hij liet hen vast zitten in deze woestijn, deze wildernis. Die stemming hing in de lucht, het riep uit de struiken, het zong in de wind, het steeg op uit het zand: het kan niet, we komen nooit in het land. Dat hoort bij de slang, die giftig kan spreken. Het gif doet langzaam zijn werk. Dat wilde God duidelijk maken. Jullie zijn in de ban van het giftige venijn van de slang. Hij zond tegen het volk slangen. Niet zozeer als een straf, maar om hen duidelijk te maken wat er gaande was. Alleen het tempo werd versneld. Wat een slepende ziekte had kunnen worden, werd hier tot een acute aanval gemaakt. Het volk begreep het en wendde zich tot God. Om het volk te helpen wordt een koperen slang op een staak neergezet, zichtbaar en tastbaar. Het volk hoefde alleen maar omhoog te kijken om het weer te weten: de macht van Gods liefde is groter dan de macht van giftige venijnige slangen. Het hielp het volk zich toe te vertrouwen aan God en voor

8 het leven te kiezen. In het evangelie van Johannes, in het gesprek tussen Jezus en Nicodemus grijpt Jezus terug op dit Bijbelgedeelte uit het Oude Testament : De mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhoog geheven heeft, opdat een ieder die gelooft, in hem eeuwig leven heeft. Het gesprek tussen Jezus en Nicodemus is ook al niet zo n gemakkelijk Bijbelgedeelte. Er is veel meer over te zeggen dan ik nu vanwege de tijd kan doen. Nicodemus is een Joodse Schriftgeleerde, hij is veel met God en met de bijbel bezig zou je kunnen zeggen. En Hij was onder de indruk van de wondertekenen die Jezus deed. Zo iemand moet wel van God komen dacht hij en in de nacht ging hij naar Jezus toe om met hem te praten. Het wordt een open gesprek, zoals je die kunt hebben in de nacht. In de nacht durven we vaak kwetsbaarder te zijn. Zo ook Nicodemus. Hij begint met zijn bewondering voor Jezus uit te spreken: wij weten, zei hij tegen Jezus, dat u een leraar bent, die van God gekomen is, want alleen met Gods hulp kan iemand de wondertekenen doen die u verricht. Daar gaat Jezus op in. Het gaat over omhoog en omlaag, opstijgen en neerdalen en het van bovenaf geboren worden. Van bovenaf geboren worden, dat klinkt u misschien wat raar in de oren, daarom is het ook vertaald met opnieuw geboren worden. Dat wordt ook bedoeld, opnieuw tot leven komen, van bovenaf, van God uit. Wat Jezus Nicodemus probeert duidelijk te maken is dat het opnieuw tot leven komen niet zozeer met wonderbaarlijke zaken te maken heeft en met wonderbaarlijke tekenen, maar met de neerdaling van de Mensenzoon, van Jezus zelf. Jezus wil niet dat we vol bewondering opkijken naar Hem en naar God. Als we toch omhoog willen kijken, dan naar de verhoging van de Mensenzoon in zijn neerdaling aan het kruis. Zoals Mozes in de woestijn de slang omhoog geheven heeft, zo moet de Mensenzoon hoog verheven worden. Jezus haalt dit beeld uit de woestijn aan als beeld voor Hem zelf en als een verwijzing naar het kruis. Jezus zal aan het hout hangen, tussen hemel en aarde, prijsgegeven aan de donkere machten. Ook aan de macht en het gif van de slang. Wij mogen mens zijn, God heeft nog steeds vertrouwen in ons, en wij kunnen iets goeds maken van deze aarde. Het zwijgen van Jezus aan het kruis betekent ook het zwijgen van de slang.

9 Wat heb je er nu aan? In tijden van ontkerkelijking vragen wij ons af: heeft het zin om met deze God door het leven te trekken? Heeft Hij met ons het geode voor. De meeste mensen kunnen zonder deze God. De stem van de slang klinkt. Zit tussen onze oren. Ons leven begint ook letterlijk op een woestijn te lijken. Zijn wij als mensen nog wel goede verbondspartners. Wij twijfelen aan ons zelf en aan God. Ook nu mag het klinken: De Mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhoog geheven heeft, opdat een ieder die gelooft, in hem eeuwig leven heeft. God heeft u, jou en mij nodig. Juist in deze tijd. Uw, jouw en mijn leven is van eeuwigheidswaarde. Vriendschap met de Eeuwige is een eeuwige vriendschap. Amen.