De genetische basis van zomereczeem of insect bite hypersensitivity Liesbet M. Peeters

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De genetische basis van zomereczeem of insect bite hypersensitivity Liesbet M. Peeters"

Transcriptie

1 De genetische basis van zomereczeem of insect bite hypersensitivity Liesbet M. Peeters Onderzoeksgroep Huisdierengenetica Promotoren prof. Nadine Buys, prof. Bruno Goddeeris, dr. Steven Janssens

2 Zomereczeem of insect bite hypersensitivity (IBH) = allergische reactie tegen speeksel allergenen van Culicoïdes mugjes

3 Doctoraatsproject augustus januari 2013 Doelstellingen: 1. Prevalentie van zomereczeem bij Belgische warmbloed paarden in vlaanderen? 2. Is zomereczeem erfelijk? => berekenen van fokwaarden 3. Lab-test ontwikkelen voor het ondersteunen van diagnose van zomereczeem 4. Moleculaire basis van zomereczeem ontrafelen Aanreiken van tools aan de fokkers om selectie van IBH mogelijk te maken

4 Doctoraatsproject augustus januari 2013 Doelstellingen: 1. Prevalentie van zomereczeem bij Belgische warmbloed paarden in vlaanderen? 2. Is zomereczeem erfelijk? => berekenen van fokwaarden 3. Lab-test ontwikkelen voor het ondersteunen van diagnose van zomereczeem 4. Moleculaire basis van zomereczeem ontrafelen Aanreiken van tools aan de fokkers om selectie van IBH mogelijk te maken

5 Voorkomen van zomereczeem bij BWP Verzamelen van data: ENQUETE - 35 Wedstrijden zomers BWP prijskampen - Persoonlijk contact 4295 IBH records 5

6 Doctoraatsproject augustus januari 2013 Doelstellingen: 1. Prevalentie van zomereczeem bij Belgische warmbloed paarden in vlaanderen? 2. Is zomereczeem erfelijk? => berekenen van fokwaarden 3. Lab-test ontwikkelen voor het ondersteunen van diagnose van zomereczeem 4. Moleculaire basis van zomereczeem ontrafelen Aanreiken van tools aan de fokkers om selectie van IBH mogelijk te maken

7 Is zomereczeem erfelijk?

8 Is zomereczeem erfelijk? Erfelijkheidsgraad is gedefinieerd als het deel van de totale geobserveerde variatie in een kenmerk dat veroorzaakt wordt door genetische variatie tussen dieren Fenotype = Genotype + omgevingsfactoren + restterm h 2 = V genotype V genotype + V omgeving h 2 : erfelijkheidsgraad V genotype : Variantie door erfelijke invloeden V omgeving : Variantie door omgevingsinvloeden - Vegetatie - Leeftijd - Periode van enquêteren - Aantal paarden per eigenaar

9 Is zomereczeem erfelijk? Zomereczeem is een binaire eigenschap= Zomereczeem negatief, unaffected Zomereczeem positief, affected h obs 2 = 0.26 h und 2 = 0.78

10 Is zomereczeem erfelijk? winsom volbloeden prestaties springen prestaties dressuur Exterieur OCD hoogtemaat Zomereczeem => erfelijkheidsgraad blijkt zeer hoog te zijn => Selectie op gevoeligheid voor zomereczeem is mogelijk

11 Is zomereczeem erfelijk? Vergelijking met andere studies h obs 2 = 0.26 h obs 2 = 0.08 Ijslanders geboren in Zweden (Eriksson et al. 2008) Shetland ponies in Nederland (Schurink et al., 2009) Friezen in Nederland (Schurink et al., 2011) Reden is nog onzeker : - Manier van overerving anders in warmbloed paarden? - Collectie van data is anders gebeurd : internet-gebaseerde enquetes en veulen inspecteurs die merries scoorden. - Hoge erfelijkheidsgraad duidt aan dat er geen selectie op zomereczeem gebeurt is tot op heden

12 Is zomereczeem erfelijk? Berekenen van fokwaarden = De inschatting van de erfelijke aanleg van een paard voor zomereczeem = is een cijfer dat aangeeft waar we een paard situeren in vergelijking met de andere paarden in de populatie (100 is gemiddelde)

13 Is zomereczeem erfelijk? % zomereczeem positieve nakomelingen Overervers van zomereczeem gevoeligheid Fokwaarde

14 Doctoraatsproject augustus januari 2013 Doelstellingen: 1. Prevalentie van zomereczeem bij Belgische warmbloed paarden in vlaanderen? 2. Is zomereczeem erfelijk? => berekenen van fokwaarden 3. Lab-test ontwikkelen voor het ondersteunen van diagnose van zomereczeem 4. Moleculaire basis van zomereczeem ontrafelen Aanreiken van tools aan de fokkers om selectie van IBH mogelijk te maken

15 Lab-test voor diagnose van zomereczeem

16 Lab-test voor diagnose van zomereczeem

17 Worden opgenomen in de genetische studie als zomereczeem NEGATIEF paard Worden opgenomen in de genetische studie als zomereczeem POSITIEF paard Percentage Worden misschien in tweede fase opgenomen in genetische studie Laag antistof gehalte Licht verhoogd antistof gehalte Verhoogd antistof gehalte Zomereczeem? Symptomen Geen zomereczeem symptomen Resultaat lab-test

18 Doctoraatsproject augustus januari 2013 Doelstellingen: 1. Prevalentie van zomereczeem bij Belgische warmbloed paarden in vlaanderen? 2. Is zomereczeem erfelijk? => berekenen van fokwaarden 3. Lab-test ontwikkelen voor het ondersteunen van diagnose van zomereczeem 4. Moleculaire basis van zomereczeem ontrafelen Aanreiken van tools aan de fokkers om selectie van IBH mogelijk te maken

19 Moleculaire basis van zomereczeem ontrafelen Zomereczeem gevoeligheid detecteren: - Op jonge leeftijd (voor eerste symptomen zichtbaar worden) - In omstandigheden waarin normaal geen symptomen optreden => Kan selectieproces aanzienlijk versnellen

20 Conclusies Prevalentie van zomereczeem is gemiddeld 10% bij BWP paarden Belangrijkste risicofactoren zijn: - Vegetatie: bij houtkanten, prevalentie is hoger - leeftijd: zomereczeem komt zelden voor bij jonge dieren - aantal paarden per eigenaar: gerapporteerde prevalentie bij grote fokkers is lager De gevoeligheid voor zomereczeem is erfelijk Een erfelijkheidsgraad tot 0.78 werd bekomen Het is mogelijk met een diagnostische test de selectie van zomereczeem positieve en negatieve dieren te ondersteunen Een merker ondersteunde selectie methode zal het mogelijk maken om het voorkomen van zomereczeem te verminderen

21 Promotoren: Prof. Nadine Buys Prof. Bruno Goddeeris Dr. Steven Janssens De BWP paardeneigenaars voor hun medewerking en steun Bij vragen, aarzel niet mij te contacteren:

Genetische analyse van de gevoeligheid voor zomereczeem bij Belgische warmbloed paarden

Genetische analyse van de gevoeligheid voor zomereczeem bij Belgische warmbloed paarden 3 de Vlaamse fokkerijdag 26 oktober 2011 Genetische analyse van de gevoeligheid voor zomereczeem bij Belgische warmbloed paarden LIESBET PEETERS Onderzoeksgroep Huisdierengenetica Departement Biosystemen

Nadere informatie

Genetische achtergrond van staart- en maneneczeem in pony s en paarden

Genetische achtergrond van staart- en maneneczeem in pony s en paarden Genetische achtergrond van staart- en maneneczeem in pony s en paarden Anouk Schurink Bart Ducro Nijkerk, 11 november 2011 Informatie- en discussiebijeenkomst NSIJP Introductie Ervaring met IJslandse paarden

Nadere informatie

Voorstelling lopend onderzoek van de groep Huisdierengenetica. Prof. N. Buys

Voorstelling lopend onderzoek van de groep Huisdierengenetica. Prof. N. Buys Voorstelling lopend onderzoek van de groep Huisdierengenetica Prof. N. Buys Onderzoeksgroep Huisdierengenetica Situering binnen de K.U.Leuven K.U.Leuven Groep Wetenschap en Techniek Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen

Nadere informatie

Staart- en maneneczeem steeds verder ontrafeld!

Staart- en maneneczeem steeds verder ontrafeld! Staart- en maneneczeem steeds verder ontrafeld! Staart- en maneneczeem is een veel voorkomende allergische aandoening bij paarden en pony s en veroorzaakt veel leed. De afgelopen jaren hebben onderzoekers

Nadere informatie

Paard en Genomisch onderzoek

Paard en Genomisch onderzoek Paard en Genomisch onderzoek Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre Vlaamse Fokkerijdag, 18 nov 2015 Inhoud Kenmerken in de paardenfokkerij Geschikt voor genomics? Genomics middelen Genomics toegepast

Nadere informatie

STAND VAN ZAKEN HORSEGENE-PROJECT

STAND VAN ZAKEN HORSEGENE-PROJECT STAND VAN ZAKEN HORSEGENE-PROJECT Eind november vond in domein Diepensteyn een Horsegene-workshop plaats omtrent genomica in de paardenfokkerij. Verscheidene gastsprekers uit België, Nederland, Engeland

Nadere informatie

Genetische index voor springen - GSIn2007

Genetische index voor springen - GSIn2007 Genetische index voor springen - GSIn2007 Steven Janssens, Maité Rustin en Nadine Buys, Afd. Gentechnologie, Departement Biosystemen, KULeuven. De Genetische Spring Index 2007 voor sportpaarden werd vrijgegeven.

Nadere informatie

Staart- en maneneczeem

Staart- en maneneczeem Staart- en maneneczeem Dr. Robin van den Boom Dept. Gezondheidszorg Paard Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht wat is het? hoe ziet het er uit? oorzaak diagnostiek therapie preventie toekomst

Nadere informatie

Vruchtbaarheidsindex 2008 voor schapen

Vruchtbaarheidsindex 2008 voor schapen Vruchtbaarheidsindex 008 voor schapen S. Janssens, 0/0/009 Onderzoeksgroep Huisdierengenetica, departement Biosystemen, K.U.Leuven Inleiding De index voor vruchtbaarheid, afgekort als, wordt berekend na

Nadere informatie

Zomereczeem. Wat is zomereczeem?

Zomereczeem. Wat is zomereczeem? Zomereczeem Wat is zomereczeem? Zomereczeem is een chronische seizoensgebonden en elk jaar terugkerende dermatitis. Paarden over de hele wereld zijn aangetast, met een globale prevalentie in alle paardenrassen

Nadere informatie

Inteelt en genetische diversiteit van de Cavalier King Charles Spaniel op basis van afstammingsgegevens

Inteelt en genetische diversiteit van de Cavalier King Charles Spaniel op basis van afstammingsgegevens Inteelt en genetische diversiteit van de Cavalier King Charles Spaniel op basis van afstammingsgegevens // dr. Steven Janssens, lic. Katrien Wijnrocx en prof. Nadine Buys Livestock Genetics, KULeuven Data

Nadere informatie

Nieuwe fokwaarden, hoe te lezen?

Nieuwe fokwaarden, hoe te lezen? Nieuwe fokwaarden, hoe te lezen? Bijeenkomst Studieclub Geitenhouderij 23 juni 2015 Jan ten Napel, senior genetics researcher Fokken of gokken? De melkgeitenhouderij moet zich steeds aanpassen om voorbereid

Nadere informatie

PROJECT Duurzaam fokken van Cavalier King Charles Spaniels

PROJECT Duurzaam fokken van Cavalier King Charles Spaniels PROJECT Duurzaam fokken van Cavalier King Charles Spaniels Arnold Jacques @2013 Na de uitzending (2008) Zal de Kynologie nooit meer dezelfde zijn! Het gevolg van de uitzending was PANIEK De gevolgen van

Nadere informatie

Genetische diversiteit in de Gelderse paarden populatie

Genetische diversiteit in de Gelderse paarden populatie Genetische diversiteit in de Gelderse paarden populatie Bart Ducro 1,, Anouk Schurink 1, Sipke-Joost Hiemstra 1,2, Kor Oldenbroek 2 Juli, 2011 1) Animal Breeding and Genomics Centre, Wageningen UR 2) Centrum

Nadere informatie

REGLEMENT TOT HET BEHALEN VAN DE LABELS EN HET PREDIKAAT VOOR WARMBLOEDMERRIES

REGLEMENT TOT HET BEHALEN VAN DE LABELS EN HET PREDIKAAT VOOR WARMBLOEDMERRIES REGLEMENT TOT HET BEHALEN VAN DE LABELS EN HET PREDIKAAT VOOR WARMBLOEDMERRIES 1. SITUERING De fokkersvereniging Belgian Wamblood BWP stelt zich het fokken van een paard tot doel dat beantwoordt aan de

Nadere informatie

Onderzoek bij varkens gericht op genetica

Onderzoek bij varkens gericht op genetica Onderzoeksprioriteiten voor de fokkerij van varkens het kader Genetica-aanbod is divers zowel qua zeugen als beren Onderzoek bij varkens gericht op genetica Dr. ir. Steven Janssens Onderzoeksgroep Huisdierengenetica

Nadere informatie

Genomica in de melkveehouderij de praktische toepassingen

Genomica in de melkveehouderij de praktische toepassingen Genomica in de melkveehouderij de praktische toepassingen Yvette de Haas Doel van vandaag Is er behoefte aan een gastcollege Genomica? Aan welk soort informatie heeft het onderwijs behoefte m.b.t. genomica?

Nadere informatie

REGLEMENT TOT HET BEHALEN VAN DE LABELS EN HET PREDIKAAT VOOR WARMBLOEDMERRIES

REGLEMENT TOT HET BEHALEN VAN DE LABELS EN HET PREDIKAAT VOOR WARMBLOEDMERRIES REGLEMENT TOT HET BEHALEN VAN DE LABELS EN HET PREDIKAAT VOOR WARMBLOEDMERRIES 1. SITUERING De fokkersvereniging Het Belgisch Warmbloedpaard v.z.w. - B.W.P. stelt zich het fokken van een paard tot doel

Nadere informatie

Genomic selection. Spervital Hengstenhouderij Dag februari Mario Calus, Wageningen U & R, Animal Breeding & Genomics

Genomic selection. Spervital Hengstenhouderij Dag februari Mario Calus, Wageningen U & R, Animal Breeding & Genomics Genomic selection Spervital Hengstenhouderij Dag 2017-14 februari 2017 Mario Calus, Wageningen U & R, Animal Breeding & Genomics Betrokken personen (Genomic selection) Rianne van Binsbergen Claudia Sevillano

Nadere informatie

Jeuk bij dikbillen Een zoektocht naar genen voor schurftgevoeligheid

Jeuk bij dikbillen Een zoektocht naar genen voor schurftgevoeligheid Jeuk bij dikbillen Een zoektocht naar genen voor schurftgevoeligheid ANNELIES COUSSÉ 1, R. ABOS 2, C. SARRE 3, X. HUBIN 4, C. BOCCART 4, B. LOSSON 2, C. SAEGERMAN 2, E. CLAEREBOUT 3, M. GEORGES 5, N. BUYS

Nadere informatie

A c. Dutch Summary 257

A c. Dutch Summary 257 Samenvatting 256 Samenvatting Dit proefschrift beschrijft de resultaten van twee longitudinale en een cross-sectioneel onderzoek. Het eerste longitudinale onderzoek betrof de ontwikkeling van probleemgedrag

Nadere informatie

Wat heeft de veehouder aan Genomics

Wat heeft de veehouder aan Genomics 2/1/21 Wat heeft de veehouder aan Genomics Mario Calus en Johan van Arendonk Wageningen UR Livestock Research en Wageningen University Wat wil de veehouder? Een goed inkomen halen van het bedrijf door

Nadere informatie

Kengetallen E-23 Fokwaarde levensvatbaarheid bij geboorte Fokwaarde levensvatbaarheid bij afkalven

Kengetallen E-23 Fokwaarde levensvatbaarheid bij geboorte Fokwaarde levensvatbaarheid bij afkalven Kengetallen E-23 Fokwaarde levensvatbaarheid bij geboorte Fokwaarde levensvatbaarheid bij afkalven Inleiding Sinds 1989 wordt op basis van geboortegegevens van koeien de index geboortegemak berekend. Deze

Nadere informatie

Genetische verbetering van honden: feiten en fictie van lijnenteelt

Genetische verbetering van honden: feiten en fictie van lijnenteelt Genetische verbetering van honden: feiten en fictie van lijnenteelt Johan van Arendonk Animal Breeding and Genomics Centre Wageningen Universiteit Hilvarenbeek, zaterdag 18 april Bij hond denk ik aan:

Nadere informatie

Genetische variatie en inteelt : basisconcepten. Steven Janssens Nadine Buys

Genetische variatie en inteelt : basisconcepten. Steven Janssens Nadine Buys Genetische variatie en inteelt : basisconcepten Steven Janssens Nadine Buys Inteelt Inteelt treedt op voor dieren waarvan de ouderdieren met elkaar verwant zijn (dit betekent dat in de afstamming van vader

Nadere informatie

De erfelijke aanleg voor aantal geboren lammeren bij vleesschapen

De erfelijke aanleg voor aantal geboren lammeren bij vleesschapen De erfelijke aanleg voor aantal geboren lammeren bij vleesschapen S. Janssens, maart Onderzoeksgroep Huisdierengenetica, departement Biosystemen, KU Leuven www.huisdierengenetica.be Vruchtbaarheidsindex

Nadere informatie

Nieuwe vruchtbaarheidsindexen voor schapen

Nieuwe vruchtbaarheidsindexen voor schapen Nieuwe vruchtbaarheidsindexen voor schapen S. Janssens, mei Onderzoeksgroep huisdierengenetica, departement Biosystemen, KU Leuven www.huisdierengenetica.be Gegevens De Vruchtbaarheids voor schapen werd

Nadere informatie

Fokwaardenschatting bij varkens: principes en actualisatie. 7 november 2012, Steven Janssens & Lien Vandebroeck

Fokwaardenschatting bij varkens: principes en actualisatie. 7 november 2012, Steven Janssens & Lien Vandebroeck Fokwaardenschatting bij varkens: principes en actualisatie 7 november 2012, Steven Janssens & Lien Vandebroeck Overzicht van de presentatie Principe van fokwaardeschatting Voorbeeld Selectie Mesterij Index

Nadere informatie

Erfelijkheidsleer en populatiegenetica

Erfelijkheidsleer en populatiegenetica Erfelijkheidsleer en populatiegenetica Samen Friese paarden fokken Studieclub Fokvereniging Het Friesche Paard Zuid Nederland Gemonde 21 maart 2014 Even voorstellen Wie is Myrthe Maurice Van Eijndhoven

Nadere informatie

Nieuwe Vruchtbaarheidsindexen voor schapen

Nieuwe Vruchtbaarheidsindexen voor schapen Nieuwe Vruchtbaarheidsindexen voor schapen S. Janssens, november Onderzoeksgroep Huisdierengenetica, departement Biosystemen, KU Leuven www.huisdierengenetica.be Gegevens De meest recente Vruchtbaarheids

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift bestaat uit een aantal studies waarin onderzocht is waar individuele verschillen vandaan komen in welbevinden (WB) en gerelateerde menselijke eigenschappen, zoals

Nadere informatie

Fokkerijkansen voor de geit

Fokkerijkansen voor de geit Fokkerijkansen voor de geit Kor Oldenbroek Symposium duurzame toekomst geitenrassen 12 november 2016, Putten Centrum voor Genetische Bronnen, Nederland (CGN) CV Kor Oldenbroek IVO in Zeist/ASG Lelystad

Nadere informatie

Resultaten: Enquête BWP

Resultaten: Enquête BWP 2014 Resultaten: Enquête BWP Resultaten enquête Demografie...2 Administratie en lidmaatschap...5 Communicatie... 10 Activiteiten... 14 Overzicht opmerkingen... 22 1 Resultaten enquête Demografie Gemiddelde

Nadere informatie

Basisprincipes fokkerij en inteelt

Basisprincipes fokkerij en inteelt Basisprincipes fokkerij en inteelt Krista A. Engelsma Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) Introductie Fokkerij ras Dieren met bepaalde eigenschappen Genetische vooruitgang Selectie Open/gesloten

Nadere informatie

Beschikbare DNA-testen voor het vaststellen van monogene afwijkingen. Prof. Dr. Nadine Buys, KULeuven 3 de Vlaamse Fokkerijdag, 26 oktober 2011

Beschikbare DNA-testen voor het vaststellen van monogene afwijkingen. Prof. Dr. Nadine Buys, KULeuven 3 de Vlaamse Fokkerijdag, 26 oktober 2011 Beschikbare DNA-testen voor het vaststellen van monogene afwijkingen Prof. Dr. Nadine Buys, KULeuven 3 de Vlaamse Fokkerijdag, 26 oktober 2011 1 Is het erfelijk? Een aandoening is erfelijk als er een verband

Nadere informatie

Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie. Anja Huizink

Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie. Anja Huizink Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie Anja Huizink Adolescentie = grenzen verkennen Op zoek naar prikkels Brein in ontwikkeling Nucleus accumbens (basale ganglia): -

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 5. Inleiding 6

Inhoud. Voorwoord 5. Inleiding 6 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Erfelijkheidsleer 9 1.1 Erfelijke verandering 9 1.2 Ontdekking van de erfelijkheidsleer (genetica) 12 1.3 De chromosomen 13 1.4 Kwalitatieve eigenschappen 17 1.5 De monogene

Nadere informatie

Module Basisgenetica. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2

Module Basisgenetica. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2 Module Basisgenetica De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteurs Body Bosgra Hans Hilverda

Nadere informatie

Vruchtbaarheidsindex 2008 voor schapen

Vruchtbaarheidsindex 2008 voor schapen Vruchtbaarheidsindex 008 voor schapen S. Janssens, 0/06/008 Departement Biosystemen, KULeuven Achtergrond De index voor vruchtbaarheid, afgekort als, wordt ieder jaar berekend na het aflammerseizoen. Dit

Nadere informatie

Werkgroep kleine herkauwers. bepaald sjabloon. U kan deze website zelf gebruiken op

Werkgroep kleine herkauwers. bepaald sjabloon. U kan deze website zelf gebruiken op vzw Steunpunt Levend Erfgoed 29 Werkgroep kleine herkauwers Genetische diversiteit van Vlaamse en Kempense geit vraagt gezamenlijke actie Wat heel wat fokkers van deze twee oude geitenrassen al vermoedden

Nadere informatie

INFORMATIEFOLDER BIJ HET ONDERZOEK GETITELD. Tweelingfamilieonderzoek naar genetische invloeden op lichamelijke en geestelijke gezondheid

INFORMATIEFOLDER BIJ HET ONDERZOEK GETITELD. Tweelingfamilieonderzoek naar genetische invloeden op lichamelijke en geestelijke gezondheid VRIJE UNIVERSITEIT NERDERLANDS REGISTER TWEELINGEN INFORMATIEFOLDER BIJ HET ONDERZOEK GETITELD Tweelingfamilieonderzoek naar genetische invloeden op lichamelijke en geestelijke gezondheid 2 Tweelingfamilieonderzoek

Nadere informatie

Handleiding Proefdekking maken in DAS-Online

Handleiding Proefdekking maken in DAS-Online Handleiding Proefdekking maken in DAS-Online Als de zomer langzaam wegtrekt en het najaar weer in aantocht is begint elke fokker om zich heen te kijken naar een dekram voor het nieuwe seizoen. In sommige

Nadere informatie

Aangeboren genetische afwijkingen bij biggen. Dr. Anneleen Stinckens, KULeuven 3 de vlaams fokkerijdag, 26 oktober 2011

Aangeboren genetische afwijkingen bij biggen. Dr. Anneleen Stinckens, KULeuven 3 de vlaams fokkerijdag, 26 oktober 2011 Aangeboren genetische afwijkingen bij biggen Dr. Anneleen Stinckens, KULeuven 3 de vlaams fokkerijdag, 26 oktober 2011 Aangeboren genetische aandoeningen bij biggen Belangrijkste aangeboren of congenitale

Nadere informatie

Psychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga

Psychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga Psychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga Nederlandse samenvatting INLEIDING Mensen met een mogelijk verhoogde kans op kanker kunnen zich

Nadere informatie

Algemene voorwaarden Genoomfokwaarden. Definities

Algemene voorwaarden Genoomfokwaarden. Definities Algemene voorwaarden Genoomfokwaarden Definities 1. KWPN: Koninklijk Warmbloed Paardenstamboek Nederland te Ermelo aan de Beek 119, verder te noemen KWPN. 2. Opdrachtgever: de natuurlijke- of rechtspersoon

Nadere informatie

PCA3. www.urologischcentrum.be

PCA3. www.urologischcentrum.be PCA3 www.urologischcentrum.be De PCA3 test, een eenvoudige urinetest die kan helpen bij de diagnose van prostaatkanker en de keuze van therapie. Over prostaatkanker Prostaatkanker is één van de meest voorkomende

Nadere informatie

Onderzoeksgroep Neurodegeneratieve Hersenziekten

Onderzoeksgroep Neurodegeneratieve Hersenziekten WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK NAAR DE ROL VAN GENETICA IN JONGDEMENTIE: FAMILIES, MUTATIES EN GENETISCHE TESTEN. Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica,

Nadere informatie

KARKASFOKWAARDEN EEN VERSCHIL AAN DE HAAK

KARKASFOKWAARDEN EEN VERSCHIL AAN DE HAAK DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Artikel KARKASFOKWAARDEN EEN VERSCHIL AAN DE HAAK 6.05.2019 www.vlaanderen.be Colofon Samenstelling Departement Landbouw en Visserij Auteurs Andries Colman, Laurence Hubrecht

Nadere informatie

II Een nakomelingenkeuring is geen theorie.

II Een nakomelingenkeuring is geen theorie. II Een nakomelingenkeuring is geen theorie. Inleiding. Binnen een fokkerij die zichzelf serieus neemt is een nakomelingenonderzoek een must. Maar men moet zich goed realiseren waar men mee bezig is of

Nadere informatie

Karkasfokwaarden, een verschil aan de haak

Karkasfokwaarden, een verschil aan de haak Een fokdoel: hoe kom je er toe? Kijk om de markt wat wil je klant, wat wil de maatschappij. Karkasfokwaarden, een verschil aan de haak Wim Veulemans Secretaris Vlaams stamboek Belgisch witblauw Visie Hoe

Nadere informatie

Genetische relatie tussen schisis en tandagenesie? Annelies Kellens 3 e jaar tandarts 2007 2008 Promotor: Prof C. Carels

Genetische relatie tussen schisis en tandagenesie? Annelies Kellens 3 e jaar tandarts 2007 2008 Promotor: Prof C. Carels Genetische relatie tussen schisis en tandagenesie? Annelies Kellens 3 e jaar tandarts 2007 2008 Promotor: Prof C. Carels Genetische relatie tussen schisis en tandagenesie? Schisis Tandagenesie Tweelingenonderzoek

Nadere informatie

Genomic revolution : betekenis voor

Genomic revolution : betekenis voor Genomic revolution : betekenis voor karakterisering, behoud en fokkerij van zeldzame rassen? Jack Windig Centre of Genetic Resources, The Netherlands (CGN) Genomic revolution Genoom Het hele DNA Alle chromosomen

Nadere informatie

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström 1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström Dr. S.A.M. van de Schans, S. Oerlemans, MSc. en prof. dr. J.W.W. Coebergh Inleiding Epidemiologie is de wetenschap die eenvoudig gezegd

Nadere informatie

DEMENTIE EN HET GENETISCH ONDERZOEK

DEMENTIE EN HET GENETISCH ONDERZOEK DEMENTIE EN HET GENETISCH ONDERZOEK Prof. Dr. Julie van der Zee, PhD Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium Neurogenetica, Instituut Born Bunge, Universiteit

Nadere informatie

Fokprogramma Vereniging Barock Pinto Studbook

Fokprogramma Vereniging Barock Pinto Studbook Fokprogramma Vereniging Barock Pinto Studbook Fok programma BPS: Het fokprogramma beschrijft de strategie om het geformuleerde fokdoel te realiseren. Een fokprogramma bestaat uit de volgende componenten:

Nadere informatie

Genetische diversiteit in de Nederlandse Trekpaardenpopulatie

Genetische diversiteit in de Nederlandse Trekpaardenpopulatie Genetische diversiteit in de Nederlandse Trekpaardenpopulatie Door: Myrthe Maurice Van Eijndhoven Centrum voor Genetische Bronnen Nederland Animal Breeding and Genetische diversiteit in de Nederlandse

Nadere informatie

Hoe veredel je voor duurzame resistentie in aardappel en de rol van moleculaire merkers?

Hoe veredel je voor duurzame resistentie in aardappel en de rol van moleculaire merkers? Hoe veredel je voor duurzame resistentie in aardappel en de rol van moleculaire merkers? Edith Lammerts van Bueren Louis Bolk Instituut, Wageningen University DNA labs, 8 maart 2013 De schrik van elke

Nadere informatie

TEKST: PETER VAN DER WAAIJ BEELD: DIRK CAREMANS E.A.

TEKST: PETER VAN DER WAAIJ BEELD: DIRK CAREMANS E.A. TOEGELICHT Kiezen voor aanst of bewezen vader Het veulenseizoen is inmiddels alweer van start gegaan en de eerste hengstenkeuzes zullen al door vele fokkers gemaakt zijn. Een belangrijke beslissing waarin

Nadere informatie

Populatie- en kwantitatieve genetica. Wieneke van der Heide

Populatie- en kwantitatieve genetica. Wieneke van der Heide Populatie- en kwantitatieve genetica Wieneke van der Heide Leerdoelen Na afloop van deze cursus en het uitvoeren van de leertaak 5a en 5b is de student in staat selectie- en rassenproeven te beoordelen

Nadere informatie

Populatiegenetica van de mantelbaviaan Papio hamadryas, in Emmen en Amersfoort

Populatiegenetica van de mantelbaviaan Papio hamadryas, in Emmen en Amersfoort Populatiegenetica van de mantelbaviaan Papio hamadryas, in Emmen en Amersfoort Jack Windig, Richard Crooymans, Mirte Bosse, Hendrik-Jan Megens, Yvonne van de Weetering, Ilse Kornegoor, Esmee Rienstra,

Nadere informatie

nederlandse samenvatting Dutch summary

nederlandse samenvatting Dutch summary Dutch summary 211 dutch summary De onderzoeken beschreven in dit proefschrift zijn onderdeel van een grootschalig onderzoek naar individuele verschillen in algemene cognitieve vaardigheden. Algemene cognitieve

Nadere informatie

Aanmeldingsformulier voor proeven met gewervelde dieren.

Aanmeldingsformulier voor proeven met gewervelde dieren. Aanmeldingsformulier voor proeven met gewervelde dieren. Secretariaat DEC Aanvrager: Afdeling: Titel dierproef: Bloedafname van paarden voor onderzoek naar Staart- en Maneneczeem Aanmeldcode / Protocol:

Nadere informatie

BWP keuring kandidaat-dekhengsten 2013

BWP keuring kandidaat-dekhengsten 2013 BWP keuring kandidaat-dekhengsten 2013 De laatste jaren werden er meer dan 100 hengsten aangeboden voor de kandidaat keuring BWP en kan er zeker en vast gesproken worden van kwaliteitsvolle en interessante

Nadere informatie

R&D-programma Novogen Genen voor betere eieren. Door Dhr. Thierry Burlot, R&D Manager Novogen

R&D-programma Novogen Genen voor betere eieren. Door Dhr. Thierry Burlot, R&D Manager Novogen R&D-programma Novogen Genen voor betere eieren Door Dhr. Thierry Burlot, R&D Manager Novogen Genetica bij Novogen: reageren op marktvraag Marktvraag 1. Eieren van hoge kwaliteit 2. Productiviteit (levensduur,

Nadere informatie

Selectie tegen berengeur als duurzaam alternatief voor castratie van biggen

Selectie tegen berengeur als duurzaam alternatief voor castratie van biggen Selectie tegen berengeur als duurzaam alternatief voor castratie van biggen Chris Lamberigts, Francesca Bertolini, Machteld Brebels, Martine Schroyen, Steven Janssens, Nadine Buys, Marijke Aluwé, Alice

Nadere informatie

Kengetallen E-15 Fokwaarde melksnelheid

Kengetallen E-15 Fokwaarde melksnelheid Kengetallen E-15 Fokwaarde melksnelheid Inleiding Het is van belang om te weten hoe snel dochters van een bepaalde stier melken. Immers, te snel melkende koeien hebben een grotere kans op mastitis en kunnen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. (summary in Dutch)

Nederlandse samenvatting. (summary in Dutch) (summary in Dutch) Type 2 diabetes is een chronische ziekte, waarvan het voorkomen wereldwijd fors toeneemt. De ziekte wordt gekarakteriseerd door chronisch verhoogde glucose spiegels, wat op den duur

Nadere informatie

De praktijkwaarde van Better Life-fokkerijgetallen

De praktijkwaarde van Better Life-fokkerijgetallen De praktijkwaarde van Better Life-fokkerijgetallen De veestapel maakt het verschil Wat is een goed presterende veestapel? Hoge melkproductie met goede gehalten Efficiënt omzetten van voer in melk Hoge

Nadere informatie

Inteelt en genetische diversiteit van hondenrassen in België

Inteelt en genetische diversiteit van hondenrassen in België Inteelt en genetische diversiteit van hondenrassen in België 23 februari 2012 Prof. Nadine Buys, Dr. Steven Janssens en lic. Katrien Wijnrocx Onderzoeksgroep Huisdierengenetica, K.U.Leuven Overzicht Achtergrond:

Nadere informatie

Kengetallen E-32 Fokwaarde Kalvervitaliteit

Kengetallen E-32 Fokwaarde Kalvervitaliteit Kengetallen E-32 Fokwaarde Kalvervitaliteit Inleiding Een duurzame en welzijnsvriendelijke melkveehouderij vraagt om vitale kalveren. Uitval van kalveren tijdens de opfok levert niet alleen economische

Nadere informatie

Zomereczeem bij paarden

Zomereczeem bij paarden Industriële en biowetenschappen Geel Master in de biowetenschappen: landbouwkunde Zomereczeem bij paarden Prevalentie bij BWP-paarden en onderzoek naar invloedsfactoren CAMPUS Geel Marijke Caers Academiejaar

Nadere informatie

Ondanks dat het in Nederland niet is toegestaan om alcohol te verkopen aan jongeren onder de 16 jaar, drinkt een groot deel van deze jongeren

Ondanks dat het in Nederland niet is toegestaan om alcohol te verkopen aan jongeren onder de 16 jaar, drinkt een groot deel van deze jongeren Ondanks dat het in Nederland niet is toegestaan om alcohol te verkopen aan jongeren onder de 16 jaar, drinkt een groot deel van deze jongeren alcohol. Dit proefschrift laat zien dat de meerderheid van

Nadere informatie

DOSSIER HEUPDYSPLASIE DEEL I

DOSSIER HEUPDYSPLASIE DEEL I Newsletter Nationale Fokkerijcommissie Maart 2018 DOSSIER HEUPDYSPLASIE DEEL I Beste fokkers, keurmeesters, dierenartsen en hondenliefhebbers, Heupdysplasie (HD) is één van de meest voorkomende genetische

Nadere informatie

Selectie tegen berengeur als duurzaam alternatief voor castratie van biggen

Selectie tegen berengeur als duurzaam alternatief voor castratie van biggen Selectie tegen berengeur als duurzaam alternatief voor castratie van biggen Alice Van den Broeke, Marijke Aluwé, Frank Tuyttens, Sam Millet, Steven Janssens en Nadine Buys Vlaamse Fokkerijdag 07/11/2012

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 137 138 Het ontrafelen van de klinische fenotypen van dementie op jonge leeftijd In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, komt dementie ook op jonge leeftijd voor. De diagnose

Nadere informatie

14/11/2012. ... maar er zijn ook problemen! Dit is wat we een koe graag zien doen... (4 to 9 uur/dag - Hafez & Bouissou, 1975)

14/11/2012. ... maar er zijn ook problemen! Dit is wat we een koe graag zien doen... (4 to 9 uur/dag - Hafez & Bouissou, 1975) Voeropname (ds/d) 14/11/2012 Fokken voor efficiëntieverbetering Dit is wat we een koe graag zien doen... (4 to 9 uur/dag - Hafez & Bouissou, 1975) Yvette de Haas... maar er zijn ook problemen! Broeikas

Nadere informatie

Sam envatting en conclusies T E N

Sam envatting en conclusies T E N Sam envatting en conclusies T E N Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies Sinds de zeventigerjaren van de vorige eeuw zijn families beschreven met dominant overervende herseninfarcten,dementie

Nadere informatie

UITVOERINGSBEPALINGEN NRPS KEURINGEN Nederlands Rijpaarden- en Ponystamboek

UITVOERINGSBEPALINGEN NRPS KEURINGEN Nederlands Rijpaarden- en Ponystamboek UITVOERINGSBEPALINGEN NRPS KEURINGEN Nederlands Rijpaarden- en Ponystamboek Artikel 1-Algemeen 1. De Uitvoeringsbepalingen zijn onderdeel van het Keurings- en Predicatenreglement. 2. In de Uitvoeringsbepalingen

Nadere informatie

CELLULAIRE EN MOLECULAIRE PATHOLOGIE

CELLULAIRE EN MOLECULAIRE PATHOLOGIE 10 juni 2012 3 e bachelor arts DEEL A VRAAG 1. 10 PUNTEN Atrofie is een vorm van celadaptatie. Definieer atrofie, bespreek het mechanisme en geef enkele voorbeelden. 1/8 10 juni 2012 3 e bachelor arts

Nadere informatie

Moderne technologie voor identificatie en registratie. Pieter van Goor : Hoofd Genetic Development

Moderne technologie voor identificatie en registratie. Pieter van Goor : Hoofd Genetic Development Moderne technologie voor identificatie en registratie Pieter van Goor : Hoofd Genetic Development CRV is een internationale onderneming op het gebied van rundveeverbetering CRV is een coöperatie in eigendom

Nadere informatie

Newsletter April 2013

Newsletter April 2013 1. Inleiding Met het thema van deze nieuwsbrief willen we ons richten op de fundamenten van het fokken: de basisgenetica. Want of je het nu wil of niet. dit is ook de basis voor een succesvolle fok! Misschien

Nadere informatie

Beleving van welzijn door het dier

Beleving van welzijn door het dier Beleving van welzijn door het dier Dr. Ir. Kathalijne Visser-Riedstra Hartmann Studie Zoötechniek Universiteit Wageningen Promotie onderzoek: Horsonality, a study on the personality of the horse Wetenschappelijk

Nadere informatie

de ziekte van Alzheimer

de ziekte van Alzheimer Wanneer het geheugen ons in de steek laat de ziekte van Alzheimer Prof. Dr. Sebastiaan Engelborghs Afdeling Neurologie en Geheugenkliniek ZNA-Middelheim & ZNA-Hoge Beuken Referentiecentrum voor Biologische

Nadere informatie

BWP keuring kandidaat-dekhengsten 2019

BWP keuring kandidaat-dekhengsten 2019 BWP keuring kandidaat-dekhengsten 2019 Een BWP gekeurde hengst staat garant voor kwaliteit. Dit wordt bevestigd door de knappe prestaties van de BWP gekeurde hengsten op nationaal en internationaal niveau.

Nadere informatie

Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen

Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen Inleiding De fokwaardeschatting voor stieren valt onder regelgeving van de overheid. De GES (Genetische Evaluatie Stieren) is verantwoordelijk voor de publicatie

Nadere informatie

PhD Thesis Wouter J. Peyrot

PhD Thesis Wouter J. Peyrot PhD Thesis Wouter J. Peyrot NEDERLANDSE SAMENVATTING In het eerste deel van dit proefschrift wordt de complexe relatie tussen genetische effecten en omgevingsfactoren bij het ontstaan van depressie onderzocht

Nadere informatie

KEURINGS- EN PREDICATENREGLEMENT Nederlands Rijpaarden- en Ponystamboek

KEURINGS- EN PREDICATENREGLEMENT Nederlands Rijpaarden- en Ponystamboek KEURINGS- EN PREDICATENREGLEMENT Nederlands Rijpaarden- en Ponystamboek Inhoudsopgave: Artikel 1 -Algemeen Artikel 2 -Fokdoel Artikel 3 -Keuringen Algemeen Artikel 4 -Inschrijven en aanmelden voor keuringen

Nadere informatie

Inteelt in kleine populaties. Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre

Inteelt in kleine populaties. Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre Inteelt in kleine populaties Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre Inhoud Inteelt Populatiegrootte Fokbeleid Wat is inteelt? Inteelt: paren van verwanten samenbrengen van genetisch identiek materiaal

Nadere informatie

Grondbeginselen erfelijkheid. Piter Bijma Fokkerij en Genetica, Wageningen UR

Grondbeginselen erfelijkheid. Piter Bijma Fokkerij en Genetica, Wageningen UR Grondbeginselen erfelijkheid Piter Bijma Fokkerij en Genetica, Wageningen UR Kwalitatieve versus Kwantitative kenmerken Kwalitatieve kenmerken Kun je niet uitdrukken in een getal Hoornloosheid Vachtkleur

Nadere informatie

Aanpassingen fokwaardeschatting 2013 Stand van zaken omrekening genomics. 12 maart 2013 Gerben de Jong

Aanpassingen fokwaardeschatting 2013 Stand van zaken omrekening genomics. 12 maart 2013 Gerben de Jong Aanpassingen fokwaardeschatting 2013 Stand van zaken omrekening genomics 12 maart 2013 Gerben de Jong Aanpassingen april 2013 Exterieur: openheid en parameters Kalvervitaliteit: nieuw kenmerk uitstel aug

Nadere informatie

Promotor: Prof. dr. E.J. Kuipers Prof. dr. E.W. Steyerberg. Co-promotors: Dr. W.N.M. Dinjes Dr. M.E. van Leerdam Dr. A. Wagner

Promotor: Prof. dr. E.J. Kuipers Prof. dr. E.W. Steyerberg. Co-promotors: Dr. W.N.M. Dinjes Dr. M.E. van Leerdam Dr. A. Wagner Samenvatting van het proefschrift Celine H.M. Leenen Diagnostic strategies for early Lynch syndrome detection Promotiedatum: 28 januari 2015 Universiteit: Erasmus Universiteit Rotterdam Promotor: Prof.

Nadere informatie

Domesticeren, fokken, winnen en verliezen

Domesticeren, fokken, winnen en verliezen Domesticeren, fokken, winnen en verliezen Natuurlijke en kunstmatige selectie Kor Oldenbroek Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (WUR) De Vereniging Het Nederlandsch Natuur en Geneeskundig Congres

Nadere informatie

Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology NEDERLANDSE SAMENVATTING

Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology NEDERLANDSE SAMENVATTING Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology EDERLADSE SAMEVATTIG 157 Het komt regelmatig voor dat psychiatrische klachten clusteren in families. Met andere woorden, familieleden

Nadere informatie

Erfelijke ziekten bij rashonden: Hoe los ik dat probleem nou op?

Erfelijke ziekten bij rashonden: Hoe los ik dat probleem nou op? Erfelijke ziekten bij rashonden: Hoe los ik dat probleem nou op? Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren Prof. dr. Jan Rothuizen Departement Geneeskunde van Gezelschapsdieren Faculteit Diergeneeskunde

Nadere informatie

12 APRIL Ledenvergadering KWPN-Limburg Noord

12 APRIL Ledenvergadering KWPN-Limburg Noord 12 APRIL 2011 Ledenvergadering KWPN-Limburg Noord 1 Agenda 1. Opening. 2. Mededelingen en ingekomen stukken. 3. Notulen najaarsledenvergadering 22-11-2010. 4. Jaarverslag 2010. 5. Financieel Jaarverslag

Nadere informatie

Waarde van Genomics voor Belgisch Witblauw

Waarde van Genomics voor Belgisch Witblauw Waarde van Genomics voor Belgisch Witblauw Onderzoeksgroep Livestock Genetics KU Leuven Ir. Annelies Coussé Dr. Anneleen Stinckens Prof. Nadine Buys Doel van de presentatie Vroeger: uitsluitend selectie

Nadere informatie

SZH voor levend erfgoed

SZH voor levend erfgoed SZH voor levend erfgoed Populatiemanagement Infoavond Drentsche Patrijshonden Woudenberg 19 november 2013 Een korte introductie Kor Oldenbroek Myrthe Maurice Van Eijndhoven Wat kunt u vandaag verwachten:

Nadere informatie

212

212 212 Type 2 diabetes is een chronische aandoening, gekarakteriseerd door verhoogde glucosewaarden (hyperglycemie), die wereldwijd steeds vaker voorkomt (stijgende prevalentie) en geassocieerd is met vele

Nadere informatie

Is een bipolaire stoornis erfelijk?

Is een bipolaire stoornis erfelijk? Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen p/a Dimence Postbus 398 7600 AJ Almelo www.kenbis.nl Vragen over erfelijkheid bij de bipolaire stoornis Op dit moment wordt ervan uitgegaan dat een combinatie van erfelijke

Nadere informatie

<A> Thymine is een pyrimidinebase en vormt 3 waterstofbruggen met adenine. <B> Adenine is een purinebase en vormt 2 waterstofbruggen met thymine.

<A> Thymine is een pyrimidinebase en vormt 3 waterstofbruggen met adenine. <B> Adenine is een purinebase en vormt 2 waterstofbruggen met thymine. Biologie Vraag 1 Welke uitspraak is correct? Thymine is een pyrimidinebase en vormt 3 waterstofbruggen met adenine. Adenine is een purinebase en vormt 2 waterstofbruggen met thymine. Cytosine

Nadere informatie