Smeer met olijfolie. Onverzadigd met olijven
|
|
- Hans Claessens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Smeer met olijfolie Onverzadigd met olijven Inleiding De Hof van Olijven is in de christelijke relige de meest bekende tuin. Zo n 2000 jaar geleden startte daar, na het laatste avondmaal, het lijdensverhaal. De olijf groeide al 3000 jaar eerder op Kreta in in Klein Azië, Iran, Syrie en Palestina. In graftomben in Egypte komen al olijven voor, 4000 jaar geleden. De olijf is een van de oudste cultuurbomen. Van de olea europaea zijn er meer dan 600 soorten. Olijfbomen bereiken een hoge leeftijd, tot meer dan 2000 jaar. Ruim 1400 jaar geleden adviseerde Mohammed, de grondlegger van de Islam, zijn volgelingen hun lichaam in te smeren met olijfolie. Olijfolie heeft in veel religies een functie. Katholieken krijgen bij het vormsel, de opname in als lid van de kerk, een zalving met olie. Ook het sacrament van de stervenden gaat met olie gepaard. Het gebruik van olijfolie beperkt zich niet tot religies, ook atleten smeren zich voor en na de sport graag in met (massage)olie. Franciscaner monniken brachten de olijf naar Amerika, maar de meeste olijven worden nog steeds rond de Middellandse zee verbouwd. De belangrijkste producenten zijn: Spanje (30%), Italie (24%), Griekenland, Portugal, Tunesie, Turkye, Syrie. De Griekse godin Athena bracht volgens de overlevering de olijf naar Griekenland. Ze won er een prijsvraag mee. De olijf als bron voor licht, warmte, voeding, medicijn en parfum, als meest vreedzaam geschenk voor de Grieken. De eerste boom werd volgens die religie op de Acropolis geplant. Olijfolie bestaat uit een mengsel van triglyceriden. Een triglyceride is een ester, een verbinding tussen een alcohol en een zuur. Een eenvoudige ester is ethylacetaat: verbinding van ethanol en azijnzuur (ethaanzuur). Ethylacetaat is een klein en vluchtig molecuul. Het zorgt onder meer voor de smaak van ijsco s. Hoe groter het molecuul, hoe minder vluchtig de ester wordt.
2 De alcohol in plantaardige olie en plantaardige en dierlijke vetten is glycerol. De systematische naam is: 1,2,3-propaantriol. Met elk van deze alcoholgroep kan een carbonzuur tot een ester reageren, onder afsplitsing van water. In olijfolie zijn deze vetzuren lineaire ketens. Deze vetzuren tellen een even aantal koolstofatomen tussen de 12 en 22. Als er geen dubbele bindingen in de ketens voorkomen heten ze: verzadigde vetzuren. Voorbeeld: stearinezuur en palmetinezuur vooral in dierlijke vetten Met 1 dubbele binding: onverzadigde vetzuren. Voorbeeld: oliezuur: C 17 H 35 COOH cis-9- octadecenoaat. Dit zuur komt tussen de 55-85% in olijfolie voor. Met meer dan 1 dubbele binding: meervoudig onverzadigde vetzuren. linolzuur (vitamine F) C 17 H 29 COOH. Dit zuur komt voor ca 9% in olijfolie voor. Dit is een omega-6 zuur, de dubbele binding zit op het 6 e C-toom vanaf het staarteind (omega). Linoleenzuur 0-1,5% een omega-3 zuur. Arachidonzuur afkomstig uit arachides = pinda s. Ontdooiende olijfolie De dubbele bindingen zijn telkens cis (Z-in de nieuwe naamgeving: zusammen) Bij de meervoudig onverzadigde vetzuren valt op dat er telkens een CH 2 tussen de dubbele bindingen zit. Bij het hydrogeneren van oliën worden dubbele bindingen voorzien van waterstof, dit heet harden van oliën. De knik in de onverzadigde keten verdwijnt. De ketens kunnen gemakkelijk gestapeld worden. De vetten met verzadigde ketens zijn daardoor vast bij kamertemperatuur. Handig voor margarine en halvarine. Dierlijke vetten, roomboter bijvoorbeeld, en reuzel, bevatten minder onverzadigde vetzuren en zijn van nature vast bij kamertemperatuur. De samenstelling van olijfolie varieert met de plant, het seizoen en het klimaat. In het relatief koele Toscane bevat olijfolie meer van de meervoudig onverzadigde vetzuren oleïnezuur dan in warmere streken.
3 Hoe hoger het gehalte aan meervoudig onverzadigde vetzuren, hoe sneller de olie bederft: ranzig wordt. Ranzigheid kan ontstaan door auto-oxidatie De ranzigheid ontstaat door reacties met zuurstofradicalen. Deze zuurstofradicalen kunnen afgevangen worden door anti-oxidanten. Foto-oxidatie. Onder invloed van licht ontstaat uit luchtzuurstof singlet zuurstof (diradicaal) dat levert een x snellere ranzigheid dan via auto-oxidatie. Verder is er nog enzymatische peroxidatie onder invloed van lipoxygenase en cyclooxygenase De CH 2 groep naast de dubbele binding heet allyl. Waterstofatomen op de allylplaats zijn minder stevig aan koolstof gebonden dan waterstofatomen aan koolstofatomen in verzadigde vetzuren. Zionnebloemolie met pepertjes en knoflook (ontdooiend) Een zuurstofradicaal kan een allyl-h verwijderen. Er ontstaat een allylradicaal. Dit allyradicaal is mesomeer gestabiliseerd door de dubbele binding. De nieuw p-orbitaal overlapt met de p-orbitalen van de C=C. Bij meervoudig onverzadigde bindingen gaat dit nog gemakkelijker. Het allylradicaal kan aan zuurstof koppelen. Het peroxide reageert verder en vernetting of ketensplitsing is het gevolg. Bij vernetting ontstaat een polymeernetwerk. Dat gebeurt in frituurolie die niet tijdig wordt ververst. Afbraak in kortere ketens levert onaangenaam ruikende aldehyden, ketonen en vetzuren. Dat is de oorzaak van ranzigheid. Boterzuur butaanzuur- komt voor in zweetvoetenlucht en ook caprinezuur en caprylzuur (Caper = geit) stinken. Ranzigheid komt door pentenal, hexanal, octanal, nonanal. En vooral: 2-pentenal en 2-heptenal. In olijfolie komen ook vrije vetzuren voor. Ze zijn niet veresterd. Je kunt de ph niet meten. De ph, de zuurgraad, geldt voor waterige oplossingen. Als je olijfolie in de koelkast plaatst vlokken de vrije vetzuren, de wassen esters van monoalcoholen en monovetzuren- en de zwaardere oliën, uit. De kristallen maken de olie troebel. Bij verwarmen verdwijnen de kristallen weer.
4 Andere bestanddelen In kleine hoeveelheden * fenolen * vrije vetzuren * peroxides, triglyceriden, diglyceriden, monoglyceriden, thiobarbituurzuurderivaten, pheophytine A en chlorophyl. * chlorofyl zorgt voor de groene zweem van olijfolie. Geel komt van carotenoïden. In licht zorgt chlorofyl in olijfolie voor versnelde afbraak, in het donker werkt het als antioxidant. * PAKs Polyaromatische koolwaterstoffen als benzanthraceen en chryseen (meer dan 17 verschillende) Indeling, vaak mengsel van diverse soorten. Extra virgin olie: vrije vetzuren < 0,8% Virgin olijfolie: vrije vetzuren < 2,0 % gewone virgin olijfolie: vrije vetzuren < 3,3% lampante virgin olijfolie: vrije vetzuren > 3,3%. Niet voor consumptie maar voor technisch gebruik o.a. zeepbereiding. Pomace olie; na koude persing met organische oplosmiddelen geextraheerd.voor zeepbereiding. Aroma Het aroma van olijfolie wordt bepaald door honderden verbindingen, er is niet een die de hoofdgeur veroorzaakt. Namaak is daardoor lastig. In extra virgin olijfolie: alifatische en aromatische koolwaterstoffen, alifatische en triterpeen alcoholen, aldehyden en ketonen, esters, furan, thiofeenderivaten. hexanal (groen, grassig) trans-2-hexenal (groen, bitter) 1-hexanol en 3-methylbutan-1-ol belngrijkste vluchtige bestanddelen. Veel verdwijnen bij sterke verhitting, vandaar het belang van koude persing ( < 27 graad C) fenolen: bittere smaak. Smaak: hydroxytyrosol (in goede olie), tyrosol (in mindere kwaliteit), caffeinic acid, coumaric acid, p-hydroxybenzoic acid. De bittere smaak van olijven komt van oleuropin, een glycoside. Blijft in de pulp en het waterige sap achter en werd o.a. gebruikt als herbicide en insecticide en bij leerlooien door Romeinen: amurca.
5 Uitvoering Ik deed een experiment en plaatste olijfolie en zonnebloemolie in de koelkast en vriezer. De olijfolie werd vast en kromp. De zonnebloemolie pas bij 18 C. en smolt heel snel weer. De krimp bij stollen is goed te zien. Aanstekelijk? Is het mogelijk Zoektermen: Weblinks Uitvoering Ik deed een experiment en plaatste olijfolie en zonnebloemolie in de koelkast en vriezer. De olijfolie werd vast en kromp. De zonnebloemolie pas bij 18 C. en smolt heel snel weer. De krimp bij stollen is goed te zien. Een film over olijven en olijfolie is te vinden op Vragen en opdrachten bij de film staan in de Wiki op Gerard Stout,
Gezondheid & Voeding
Vetten zijn gezond en noodzakelijk laat je niets wijsmaken Vet heeft een slecht imago en dat is vreemd omdat vet noodzakelijk is en zeker niet alleen maar slecht is en het het is niet iets wat je zoveel
Nadere informatieBrouwland, 26 mei 2012
Zuurstof, een vloek of een zegen? Jacques Bertens Een vet verhaal Brouwland, 26 mei 2012 Vet Dit verhaal gaat over zuurstof en vet Verzadigde vetzuren worden onder invloed van zuurstof omgezet in onverzadigde
Nadere informatieWerkstuk door een scholier 1731 woorden 28 juli keer beoordeeld. Scheikunde. Bepaling van het zuurgetal van frituurvet
Werkstuk door een scholier 1731 woorden 28 juli 2011 7 32 keer beoordeeld Vak Scheikunde Bepaling van het zuurgetal van frituurvet 1.Experiment: bepaling van het zuurgetal Doel - Het zuurgetal bepalen
Nadere informatieVerhitte frituurvetten
Verhitte frituurvetten 034 1 Verhitte frituurvetten Inleiding Gefrituurde etenswaren zijn in onze samenleving niet meer weg te denken. Het nog steeds toenemende gebruik ervan gaat echter met enige zorg
Nadere informatieKoolstofverbindingen 2
Koolstofverbindingen 2 Een samenvatting van hoofdstuk 15 1 Inleiding Koolstofverbindingen uit hoofdstuk 5 algemene voorbeeld naam formule Alkanen C n H 2n+2 2,3-dimethylbutaan Alkenen C n H 2n 2-methyl-2-
Nadere informatieAlles over (KOKOS)OLIE. E-book
Alles over (KOKOS)OLIE E-book WAT IS KOKOS EIGENLIJK? KOKOS EN KOKOSVET KOMEN VAN DE KOKOSNOOT. KOKOSVET BEVAT HET MEESTE VERZADIGD VET VAN ALLE VET- EN OLIESOORTEN. VERZADIGD VET STAAT EROM BEKEND NIET
Nadere informatieGoede Vetten Slechte Vetten
Goede Vetten VS Slechte Vetten Leef Puurr/http://eerlijkoverbuikspieren.nl Pagina 1 Soorten vetzuren Voordat je een goed beeld kunt krijgen van wat goede en slechte vetten zijn en in welke producten deze
Nadere informatieVoor op brood (kuipjes 41 % totaal vet) Voor op brood (kuipjes > 41 % vet) Twenty Four Brio Light Becel pro.activ Calorie Light
INFOKAART n van margarine-, halvarine- en bak- en braadproducten December 2016 - Het assortiment margarineproducten wordt steeds groter en sluit steeds beter aan op de wensen en eisen van de consument.
Nadere informatieInhoudsopgave. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen C1 54 de stofklassen op basis van de functionele groep herkennen.
Inhoudsopgave Carbonzuren en carbonzuurderivaten... 2 1. Karakteristieke groep en naamgeving... 2 2. Toepassingen en voorkomen... 2 3. Fysische eigenschappen... 3 3.1. Kook- en smeltpunt... 3 3.2. Oplosbaarheid...
Nadere informatieAFDELING III HOOFDSTUK 15
31.10.2011 GECOMBINEERDE NOMENCLATUUR III 1 AFDELING III VETTEN EN OLIËN (DIERLIJKE EN PLANTAARDIGE) EN DISSOCIATIEPRODUCTEN DAARVAN; BEWERKT SPIJSVET; WAS VAN DIERLIJKE OF VAN PLANTAARDIGE OORSPRONG HOOFDSTUK
Nadere informatieAFDELING III HOOFDSTUK 15
30.09.2006 GECOMBINEERDE NOMENCLATUUR III 1 AFDELING III VETTEN EN OLIËN (DIERLIJKE EN PLANTAARDIGE) EN DISSOCIATIEPRODUCTEN DAARVAN; BEWERKT SPIJSVET; WAS VAN DIERLIJKE OF VAN PLANTAARDIGE OORSPRONG HOOFDSTUK
Nadere informatie23 keer beoordeeld 18 juni Plantaardige stoffen.
7,9 Samenvatting door F. 1034 woorden 23 keer beoordeeld 18 juni 2013 Vak Scheikunde Methode Nova Scheikunde hoofdstuk 7. 7.1. Energie haalt je lichaam uit brandstoffen: - Koolhydraten bestaan uit koolstof,
Nadere informatieInleiding. in de. koolstofchemie
uitgevoerd door: ingeleverd dd: Inleiding in de koolstofchemie Werkblad voor 4 VWO 1 Inleiding Organische chemie is de scheikunde van organische stoffen, van verbindingen met koolstof. Levende organismen
Nadere informatieOliën en vetten kies gezond en lekker
Meer weten? Op www.vettefeiten.nl vind je nog veel meer informatie over de rol van oliën en vetten in ons dagelijks leven. Volg ons ook op twitter: @MVOvettefeiten Contact MVO - de ketenorganisatie voor
Nadere informatieOrganismen die organisch en anorganische moleculen kunnen maken of nodig hebben zijn heterotroof
Boekverslag door A. 1802 woorden 20 juni 2007 5 71 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting stofwisseling Stofwisseling is het totaal van alle chemische processen in een organisme
Nadere informatieH C H. 4-amino-2-pentanon propylmethanoaat 4-hydroxy-2-methyl-2-buteenzuur. 2,3-dihydroxypropanal
efenopgaven hoofdstuk 12 1 pgave 1 Geef de systematische naam van de volgende stoffen: 2 2 2 4-amino-2-pentanon propylmethanoaat 4-hydroxy-2-methyl-2-buteenzuur 2 2 -methoxycycolpentaancarbonzuur de ester
Nadere informatieHonden worden (nog sterker dan. Vetten
Vetten Honden worden (nog sterker dan katten) van nature aangetrokken tot vetrijke voeding.als de hond weinig aan lichaamsbeweging doet, moet de opname van vetten echter beperkt worden. Als er geen nauwkeurig
Nadere informatieSpel Organische stoffen. Spelbord:
Spel Organische stoffen Spelbord: 1 Alkanen lossen niet op in 4 Van C5 ketens tot C18 ketens is de toestand bij kamertemperatuur vast. Fout Vloeibaar. 7 Bij een slechte verbranding van alkanen ontstaan
Nadere informatieAlles over VETTEN GOEDE ÉN SLECHTE. E-book
Alles over VETTEN GOEDE ÉN SLECHTE E-book WAT IS VET? VET IS EEN VOEDINGSSTOF DIE ZIT IN BIJVOORBEELD HALVARINE, OLIE, VLEES, KAAS EN IN KOEK, SNACKS EN SAUZEN. VET IS ALTIJD EEN MENGSEL VAN VETZUREN.
Nadere informatieBasisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media
Hoofdstuk 11 Biomoleculen bladzijde 1 Opgave 1 Geef de reactie van de verbranding van glucose (C 6H 12O 6) tot CO 2 en water. C 6H 12O 6 + 6 O 2 6 CO 2 + 6 H 2O Opgave 2 Hoe luidt de reactie (bruto formules)
Nadere informatieHet assortiment Lipid Oils
Inhoudsopgave Introductie van Contined bv....3 Concept Lipid Oils...3 Het assortiment Lipid Oils...4 Beschrijving van de oliën...4 1. Zonnebloemolie...4 2. HOZOL, Hoog oliezuurhoudende (HO) zonnebloemolie...4
Nadere informatieEen inleiding. in de. organische chemie
1 Een inleiding in de organische chemie Werkblad voor 3-/V Inleiding rganische chemie is de scheikunde van organische stoffen, van verbindingen met koolstof. Levende organismen worden grotendeels uit deze
Nadere informatieProductinformatie: Boter en boterproducten. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van jou verwacht? Kwaliteitskenmerken van boter
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over de eigenschappen van boter en boterproducten. We vertellen je ook waar je boter en boterproducten voor kunt gebruiken in de keuken en welke soorten boter
Nadere informatieExamen VWO. Scheikunde 1 (nieuwe stijl)
Scheikunde 1 (nieuwe stijl) Examen VW Voorbereidend Wetenschappelijk nderwijs Tijdvak 1 Maandag 27 mei 13.30 16.30 uur 20 02 Voor dit examen zijn maximaal 66 punten te behalen; het examen bestaat uit 24
Nadere informatieOverzicht van reactievergelijkingen Scheikunde
verzicht van reactievergelijkingen Scheikunde Algemeen Verbranding Een verbranding is een reactie met zuurstof. ierbij ontstaan de oxiden van de elementen. Volledige verbranding Bij volledige verbranding
Nadere informatiePERFECT BALANCE. supergezonde oliemelange met omega-3, omega-6 en omega-9
PERFECT BALANCE supergezonde oliemelange met omega-3, omega-6 en omega-9 Deze combinatie van bijzondere biologische oliën bevat precies de essentiële vetzuren die uw lichaam nodig heeft om goed te kunnen
Nadere informatieSE voorbeeldtoets 5HAVO antwoordmodel
SE voorbeeldtoets 5AV antwoordmodel Stikstof Zwaar stikstofgas bestaat uit stikstofmoleculen waarin uitsluitend stikstofatomen voorkomen met massagetal 15. 2p 1 oeveel protonen en hoeveel neutronen bevat
Nadere informatieOriginal GEBRUIK TIP BIJ FRITUREN
Original Original GEBRUIK Vandemoortele Original heeft alle kwaliteiten van een goede frituurolie. Heerlijk frituren begint dan ook bij deze olie. U moet deze olie pas om de 10 bakbeurten vervangen. INGREDIËNTEN
Nadere informatieD4.2 QA 001 Geraffineerde koolzaadolie 0002 (100) Rev datum 21/02/2014 Rev: 6 SDB Blad 1 van 6 Opgesteld door: Sandra De Beukelaer.
Rev datum 21/02/2014 Rev: 6 SDB Blad 1 van 6 Firma : Adres : Tel : Fax : E-mail : Bedrijf Cebag B.V. Blankenstein 130 7943 PE Meppel The Netherlands Tel +31 522 466660 Fax +31 522 242523 info@cebag.com
Nadere informatieScheikunde Chemie Overal Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 15 Hoofdstuk 18
Scheikunde Chemie Overal Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 15 Hoofdstuk 18 Reactietypen Substitutiereactie Een atoom(groep) wordt vervangen door een andere atoomgroep. Bij halogenen gebeurt dat alleen onder straling.
Nadere informatieEindexamen scheikunde 1-2 vwo I
Biobrandstofcel De bacterie Rhodoferax ferrireducens leeft in anaëroob milieu (zuurstofloze omstandigheden). Voor zijn energievoorziening zet deze bacterie glucose om tot onder andere koolstofdioxide.
Nadere informatieChemlab proef: vetten Kwalitatieve en kwantitatieve analyse van vetten (en olie)
1 Chemlab proef: vetten Kwalitatieve en kwantitatieve analyse van vetten (en olie) 1 Voorbereiding 1.1 Inleiding Lipiden, de verzamelnaam voor vetten (vast bij kamertemperatuur) en olie (vloeibaar bij
Nadere informatieLesbundels Levensmiddelentechnologie 7
Inhoud Woord vooraf 5 Lesbundels Levensmiddelentechnologie 7 1 Melk 11 1.1 Melkvet 12 1.2 Eiwit 26 1.3 Lactose 47 1.4 Zouten en sporen-elementen 60 1.5 Biologisch actieve stoffen 64 1.6 Eigenschappen van
Nadere informatieH18 Opdracht 5: Voedingsstoffen in blanke vla
H18 Opdracht 5: Voedingsstoffen in blanke vla Hoe toon je aan welke voedingsstoffen blanke vla bevat? In je onderzoek probeer je water, suiker, zetmeel, eiwit en vet aan te tonen. a. Bedenk zelf een methode
Nadere informatiePRODUCTEN VOOR DE FOODSERVICE
Creative with oils & fats PRODUCTEN VOOR DE FOODSERVICE A.1. ONS GAMMA FRITUURVETTEN Product Omschrijving Kenmerken FRIBEL 4x2,5 kg en 12,5 kg Het goudgele uitzicht en de niet te evenaren smaak blijven
Nadere informatieParagraaf 1: Fossiele brandstoffen
Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,
Nadere informatieDomein C: Koolstofchemie. Subdomein: Toepassingen van synthetische polymeren
Domein C: Koolstofchemie Subdomein: Toepassingen van synthetische polymeren 28 verband leggen tussen de structuur van synthetische polymeren en de eigenschappen en toepassingen: (supersterke) vezel; kabel;
Nadere informatieEindexamen scheikunde 1-2 vwo I
Beoordelingsmodel Biobrandstofcel 1 maximumscore 2 berekening van de afname van het aantal mmol glucose per liter en van de toename van het aantal mmol Fe 2+ per liter in 150 uur: 1,03 ± 0,01 (mmol L 1
Nadere informatie2.2 De Weende-analyse bij veevoeding
2.2 De Weende-analyse bij veevoeding Scheikunde voor VE31-VE41, 2018-2019 Auteur: E. Held; bewerkt door H. Hermans : Hoofdstuk 2 De Weende-analyse (presentatie) 1 Bij het oprispen boeren komt methaan (CH4)
Nadere informatieWat zijn vetten? Soorten vetten Onverzadigde vetten Verzadigde vetten Transvetten Vetpercentages Tips
Vetten 1 Onderwerpen Wat zijn vetten? Soorten vetten Onverzadigde vetten Verzadigde vetten Transvetten Vetpercentages Tips 2 Wat zijn vetten? Vetten zijn naast eiwitten en koolhydraten, een van de drie
Nadere informatieOnderzoek olijfolie Naleving van EU-wetgeving
Onderzoek olijfolie Naleving van EU-wetgeving Olijfolie heeft bepaalde organoleptische en voedingskundige en die maken dat voor olijfolie een hogere prijs gevraagd kan worden dan de meeste andere plantaardige
Nadere informatieOVER VETTEN. DRS. J.D.VERVEEN FEBRUARI 2002/ MAART 2003/ SEPTEMBER 2004/ MAART 2006/JUNI 2008 natuurlijkevoeding@12move.nl
OVER VETTEN DRS. J.D.VERVEEN FEBRUARI 22/ MAART 23/ SEPTEMBER 24/ MAART 26/JUNI 28 natuurlijkevoeding@12move.nl Over vetten is veel te doen. Men heeft het over verzadigde en onverzadigde vetten in verband
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Kunstboter margarine vs natuurlijke roomboter Kunstboter margarine vs natuurlijke roomboter. Ja, het is onbegrijpelijk dat er nog hele kuddes mensen en organisaties roepen dat de kunstboter margarine gezonder
Nadere informatieDe functie van spijsoliën en vetten. De voedingswaarde van spijsoliën en vetten
De functie van spijsoliën en vetten Je kunt oliën en vetten verwerken in bepaalde gerechten of gebruiken om in te frituren, te bakken of te braden. Hieronder vind je een beknopt overzicht van de gebruiksmogelijkheden.
Nadere informatieVe#en. Deze avond 31/05/17. De Lelieboom. Indeling vetzuren FuncEes van vetzuren Cholesterol TransveHen De prakejk: BehoeMe Warm en koud gebruik
Ve#en 2 juni 2017, Adonai DE De Lelieboom De Lelie leidt je door t bestaan. Bij hem kun je altijd te rade gaan. De Lelie helpt je stap voor stap, Te klimmen op de levenstrap. DE - www.delelieboom.be -
Nadere informatieDe Weende-analyse bij veevoeding. Scheikunde voor VE41, Auteur: E. Held; bewerkt : door H. Hermans
De Weende-analyse bij veevoeding Scheikunde voor VE41, 2017-2018 Auteur: E. Held; bewerkt : door H. Hermans Weende-analyse: DS-gehalte Droge stof (DS): Het materiaal dat overblijft als, door verwarming
Nadere informatieBeste kwaliteit. Bewerking
smaaktest De olijfboom is de oudste gecultiveerde boom. De olijf komt oorspronkelijk uit Azië en verspreidde zich zo'n 6000 jaar geleden via Iran, Syrië en Palestina naar het Middellandse zee gebied..
Nadere informatieMetrologische Reglementering
K_740423.doc - 2000-01-28 MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN Bestuur Kwaliteit en Veiligheid Afdeling Metrologie Metrologische Dienst Metrologische Reglementering Koninklijk besluit van 23 april 1974 betreffende
Nadere informatieperfect balance uitgebalanceerde oliemelange met omega-3, omega-6 en omega-9 vetzuren
perfect balance uitgebalanceerde oliemelange met omega-3, omega-6 en omega-9 vetzuren perfect balance uitgebalanceerde oliemelange met omega-3, omega-6 en omega-9 vetzuren Deze combinatie van bijzondere
Nadere informatieINTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 5: ORGANISCHE CHEMIE
INTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 5: ORGANISCHE CHEMIE OVERZICHT 1. Structuur van het koolstofatoom 2. Isomerie 3. De verzadigde koolwaterstoffen of alkanen 4. De alkenen 5. De alkynen 6. De alcoholen
Nadere informatie(Voor de EER relevante tekst)
L 160/14 VERORDENING (EU) Nr. 579/2014 VAN DE COMMISSIE van 28 mei 2014 inzake een afwijking van enkele bepalingen van bijlage II bij Verordening (EG) nr. 852/2004 van het Europees Parlement en de Raad
Nadere informatieEindexamen scheikunde 1 vwo I
Beoordelingsmodel Biobrandstofcel 1 maximumscore 2 berekening van de afname van het aantal mmol glucose per liter en van de toename van het aantal mmol Fe 2+ per liter in 150 uur: 1,03 ± 0,01 (mmol L 1
Nadere informatieInleiding tot de organische chemie. Voorbereidingsdagen diergeneeskunde
Inleiding tot de 2011-2012 Inhoudstabel Hoofdstuk 1: De verbindingsklassen 1. Inleiding 3 1.1 Wat zijn koolstofverbindingen? 1.2 Waarom zijn er zoveel koolstofverbindingen? 1.3 Voorstellen van koolstofverbindingen
Nadere informatieKies gezond vet! Wetenschap en praktijk! Gerard Hornstra,"
Kies gezond vet! Wetenschap en praktijk! Gerard Hornstra," emeritus hoogleraar " Experimentele Voedingskunde" Universiteit Maastricht" " Voorzitter MVO stuurgroep" Kies gezond vet! Kies gezond vet!! Vet
Nadere informatieVe#en. 29 maart 2017, De Lelieboom. L i e s b e t h H a l e w y c k!
Ve#en 29 maart 2017, De Lelieboom DE LELIEBOOM De Lelieboom De Lelie leidt je door t bestaan. Bij hem kun je altijd te rade gaan. De Lelie helpt je stap voor stap, Te klimmen op de levenstrap. DE LELIEBOOM
Nadere informatieEindexamen vwo scheikunde pilot I
Biodiesel uit plantaardig afval 16 maximumscore 2 De verbrandingswarmte van 1,0 L ethaanzuur bedraagt 3 1, 0 1, 05 10 5 6 8,72 10 10 = 15(MJ). 60,05 (Dit is kleiner dan 24 MJ L 1.) berekening van het aantal
Nadere informatieEindexamen scheikunde 1 vwo 2009 - I
Biobrandstofcel De bacterie Rhodoferax ferrireducens leeft in anaëroob milieu (zuurstofloze omstandigheden). Voor zijn energievoorziening zet deze bacterie glucose om tot onder andere koolstofdioxide.
Nadere informatieExamen VWO. Scheikunde 1 (nieuwe stijl)
Scheikunde 1 (nieuwe stijl) Examen VW Voorbereidend Wetenschappelijk nderwijs Tijdvak 1 Maandag 27 mei 13.30 16.30 uur 20 02 Voor dit examen zijn maximaal 66 punten te behalen; het examen bestaat uit 24
Nadere informatieEindexamen scheikunde 1 vwo 2004-I
Eindexamen scheikunde 1 vwo 004-I 4 Beoordelingsmodel Zink 1 Een juist antwoord kan als volgt zijn geformuleerd: IJzerionen zijn Fe + of Fe 3+ en sulfide-ionen zijn en dat leidt tot de formule Fe of Fe
Nadere informatieLA GLA AA. Enkelvoudig meervoudig Enzymen Delta-6 desaturase Elongase Delta 5-desaturase
Over vetzuren en waar je op moet letten bij het kopen van een olie voor je dier. Irene Rol 30 oktober 2018 LA GLA AA Enkelvoudig meervoudig 3 6 9 Enzymen Delta-6 desaturase Elongase Delta 5-desaturase
Nadere informatieINHOUD 1 De verschillende kwaliteitsgradaties 2 Van de pluk tot in de fles, hoe wordt olijfolie gemaakt? 3 De zoektocht naar echt goede olijfolie
INHOUD 1 De verschillende kwaliteitsgradaties 11 - Olijfolie volgens de wet - Geraffineerde olie - Kwaliteitsfactoren - Rijpheid van de olijf op het moment van oogsten - Tabel olijven, polyfenolen en houdbaarheid
Nadere informatieSCH-1998-05 DE WAARDERING VAN VETTEN EN VETZUURMENGSELS IN VARKENS- EN PLUIMVEEVOEDERS. Advies
SCH-1998-05 DE WAARDERING VAN VETTEN EN VETZUURMENGSELS IN VARKENS- EN PLUIMVEEVOEDERS Met name in voeders voor varkens en pluimvee is een goede energiewaardering van vetten van groot belang, aangezien
Nadere informatieD4.2 QA 001 Geraffineerde SLA OLIE (100) Rev datum 18/12/2008 Rev: 2 SDB Blad 1 van 6 Opgesteld door: Sandra De Beukelaer. Bedrijf
Rev datum 18/12/2008 Rev: 2 SDB Blad 1 van 6 Bedrijf Firma : Adres : Tel : Fax : E-mail : Cebag B.V. Blankenstein 130 7943 PE Meppel The Netherlands Tel +31 522 466660 Fax +31 522 466670 info@cebag.com
Nadere informatieHet verhaal van V. S T A C Industrial Coatings. V : Vinyl-Ester systemen: 1-component met initiators
et verhaal van V V : Vinyl-Ester systemen: 1-component met initiators Vinyl-Ester systemen: 1-component vrij-radicaal gekatalyseerde co-polymerisatiereactie van Vinyl-Ester harsen. De reactie wordt gestart
Nadere informatieSpec : Raapzaadolie Koolzaadolie (100 AOR) Rev datum 08/01/07 Rev: 1 SDB Blad 1 van 6 Goedkeurder QAM. Bedrijf
Kopie aan: Rev datum 08/01/07 Rev: 1 SDB Blad 1 van 6 Klant : Adres : Tel : Fax : E-mail : Website : Bedrijf R & J Leysen Ceulemansstraat 34-36 2060 Antwerpen Belgique/Belgium Tel +32 (0)3 236 28 83 Fax
Nadere informatieEindexamen vwo scheikunde pilot I
Duurzame productie van waterstof uit afvalwater 1 maximumscore 4 C 6 H 12 O 6 + 4 H 2 O 4 H 2 + 2 CH 3 COO + 2 HCO 3 + 4 H + molverhouding CH 3 COO : HCO 3 = 1 : 1 en C balans juist 1 coëfficiënt voor
Nadere informatieNATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE
NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE CORRECTIEMODEL VOORRONDE 1 (de week van) woensdag 3 februari 2010 Deze voorronde bestaat uit 24 meerkeuzevragen verdeeld over 6 onderwerpen en 3 open vragen met in totaal
Nadere informatieAangepast Examen VWO. scheikunde 1,2. tijdvak 1 dinsdag 26 mei uur
Aangepast Examen VWO 2009 tijdvak 1 dinsdag 26 mei 13.30-16.30 uur scheikunde 1,2 Dit examen is aangepast aan de eindtermen voor het CE 2010. De volgende wijzigingen zijn aangebracht: de opdrachten 5 en
Nadere informatieAntwoordmodel Aangepast Examen VWO
Antwoordmodel Aangepast Examen VW 2009 tijdvak 1 dinsdag 26 mei 13.30-16.30 uur scheikunde 1,2 Dit examen is aangepast aan de eindtermen voor het E 2010. De de volgende wijzigingen zijn aangebracht: de
Nadere informatieBOUWSTENEN VAN HET LEVEN
BOUWSTENEN VAN HET LEVEN Pearson Basisboek Biologie 10voorBiologie VWO Hoofdstuk 1 L. Grotenbreg (MSc.) Bouwstenen van het leven Organische moleculen, groot of klein, bevatten chemische energie en zijn
Nadere informatieVe#en. Deze avond. Enkele cijfers 12/11/16. Indeling vetzuren FuncDes van vetzuren Cholesterol TransveGen De prakdjk: BehoeLe Warm en koud gebruik
Ve#en 14 november 2016, De Lelieboom Deze avond Indeling vetzuren FuncDes van vetzuren Cholesterol TransveGen De prakdjk: BehoeLe Warm en koud gebruik Enkele cijfers 1 Oliezuur: Olijfolie Zonnebloem, soja,
Nadere informatieVe#en. Deze avond 26/03/17. De Lelieboom. Indeling vetzuren FuncFes van vetzuren Cholesterol TransveIen De prakfjk: BehoeNe Warm en koud gebruik
Ve#en 29 maart 2017, De Lelieboom DE LELIEBOOM De Lelieboom De Lelie leidt je door t bestaan. Bij hem kun je altijd te rade gaan. De Lelie helpt je stap voor stap, Te klimmen op de levenstrap. DE LELIEBOOM
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9 Samenvatting door Dylan 551 woorden 30 december 2016 9 4 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Aardolie ( onzuivere stof ) - Organisch materiaal -
Nadere informatieReactie propaan-2-ol, azijnzuur en zwavelzuur
Reactie propaan-2-ol, azijnzuur en zwavelzuur 1. Onderzoeksvraag Wat verkrijg je wanneer je propaan-2-ol, azijnzuur en zwavelzuur samen gaat verwarmen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor
Nadere informatie5.2.5 - atomen uit de hoofdgroepen, het aantal elektronen op de buitenste schil afleiden uit hun plaats in het periodiek systeem;
Leergebied: groep Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 3.5.3 - op het periodiek systeem aanwijzen dat elementen waarvan de enkelvoudige stoffen overeenkomstige chemische eigenschappen hebben, onder elkaar
Nadere informatieEen mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken
Hoofdstuk 5 In vuur en vlam 5.1 Brand! Voorwaarden voor verbranding Ontbrandingstemperatuur De temperatuur waarbij een stof gaat branden De ontbrandingstemperatuur is ook een stofeigenschap. Er zijn drie
Nadere informatieBeschrijving van Olivie Woestijnparels
Beschrijving van Olivie Woestijnparels De chef-kok van de Tiesse di Bwes heeft met genoegen mediterrane gerechten bereid met onze Olivie Woestijnparels. Laat uw ogen en smaakpapillen genieten! 2 van 13
Nadere informatieDagelijkse inname van energie en voedingsstoffen door diverse bevolkingsgroepen naar locatie (berekening inclusief nulgebruikers)
Tabel 41 Dagelijkse inname van energie en voedingsstoffen door diverse bevolkingsgroepen naar locatie (berekening inclusief nulgebruikers) Project : basis rapportage VCP (SAS) Weergave: Gewogen, vast aantal
Nadere informatieVe#en. 11 mei 2017, De lelieboom. L i e s b e t h H a l e w y c k!
Ve#en 11 mei 2017, De lelieboom DE LELIEBOOM De Lelieboom De Lelie leidt je door t bestaan. Bij hem kun je altijd te rade gaan. De Lelie helpt je stap voor stap, Te klimmen op de levenstrap. DE LELIEBOOM
Nadere informatieChemie van de Polymeren
hemie van de Polymeren hemie van de arbonylgroep Stapsgewijze Polymerisatie verzicht Structuur van de carbonylgroep verzicht van de polymeren Vorming van polyesters Vorming van polyamides Vorming van polyanhydrides
Nadere informatieUITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I VWO
UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I VAK: SCHEIKUNDE 1 NIVEAU: VWO EXAMEN: 2002-I De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen.
Nadere informatieDia 1. Dia 2 Wat is voeding: Dia 3. Voeding - Alles over voeding - Voeding in de praktijk - Voedingsschema. Koolhydraten
Dia 1 Voeding - Alles over voeding - Voeding in de praktijk - Voedingsschema Dia 2 Wat is voeding: Voeding = alle organische stoffen die je als mens of organisme nodig hebt om energie op te wekken in je
Nadere informatieDe hoofdbestanddelen van RAIN CORE.
Onze organen zijn van wezenlijk belang. Het is belangrijk dat ze hun werk optimaal kunnen doen. Organen zijn prachtige biologische machines die een leven lang kunnen meegaan, maar leeftijd en arbeid eisen
Nadere informatieSamenstellig en vervaardiging van basisoliën (II)
1 Smeermiddelchemie... 3 1.1 Functionele groepen... 3 2 Minerale basisolie... 4 2.1 Verwijdering van aromaten... 4 2.2 Dewaxing... 4 2.3 Toevoegen van waterstof... 4 2.3.1 ydrofinishing... 4 2.3.2 ydrorefining...
Nadere informatieNATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE
NATINALE SCHEIKUNDELYMPIADE PGAVEN VRRNDE 1 (de week van) woensdag 3 februari 2010 Deze voorronde bestaat uit 24 meerkeuzevragen verdeeld over 6 onderwerpen en 3 open vragen met in totaal 12 deelvragen
Nadere informatieFood Information Regulation
Artikel ID: 9877673 Supplier ID: 67210 arab med turks fruit 250g Barcode: 8716695392994 suiker, water, tarwezetmeel (gluten), aroma, kleurstof: E163, voedingszuur: citroenzuur. Kan sporen van noten bevatten.
Nadere informatieBeste KOOK-OOK klant!
Beste KOOK-OOK klant! Waarom maakt KOOK-OOK gebruik van biologisch vlees? Naast dat het dier een beter leven heeft gehad, is de samenstelling van biologisch vlees veel beter voor onze gezondheid. Biologisch
Nadere informatie11 Aanvulling hoofdstuk 11 Bitumen en bitumineuze producten
11 Aanvulling hoofdstuk 11 Bitumen en bitumineuze producten 11.1 Bitumen 11.2 Asfalt en ZOAB 11.1 Bitumen Bij paragraaf 11.1 in het boek. Figuur A11.1 geeft de benamingen van bindmiddelen en mengsels.
Nadere informatieStofveranderingen in 9 projecten 90 proeven Proefjes met lekkere, (on)gezonde voedingsmiddelen
Stofveranderingen in 9 projecten 90 proeven Proefjes met lekkere, (on)gezonde voedingsmiddelen maandag 11 mei 2015 Begeleiding: F. Poncelet Filip.Poncelet@khlim.be + 20 studenten lerarenopleiding BASO
Nadere informatieEr bestaat geen eerlijker vorm van liefde dan de liefde voor eten. George Bernard Shaw (1903)
Er bestaat geen eerlijker vorm van liefde dan de liefde voor eten. George Bernard Shaw (1903) Methoni Pure Griekse Olijfolie De absolute top in olijfolie. Met een zuurgraad van slechts 0,35% behoort Methoni
Nadere informatieEindexamen scheikunde 1 vwo 2002-I
Fles wijn 1 et juiste antwoord is: 6 12 6 2 2 6 + 2 2 6 12 6 als enige formule voor de pijl 1 2 6 en 2 na de pijl 1 juiste coëfficiënten 1 Indien de volgende vergelijking is gegeven: 12 22 11 + 2 4 2 6
Nadere informatieVe#en. Deze avond 10/05/17. De Lelieboom. Indeling vetzuren FuncDes van vetzuren Cholesterol TransveGen De prakdjk: BehoeLe Warm en koud gebruik
Ve#en 11 mei 2017, De lelieboom De Lelieboom De Lelie leidt je door t bestaan. Bij hem kun je altijd te rade gaan. De Lelie helpt je stap voor stap, Te klimmen op de levenstrap. - www.delelieboom.be -
Nadere informatieKORONEIKI DE KONINKLIJKE BOOM
-03- KORONEIKI DE KONINKLIJKE BOOM Van veel Koroneiki olijfbomen in de boomgaarden van Messinia wordt gezegd dat ze honderden jaren oud zijn, terwijl aan een aantal individuele bomen de leeftijd van 2000
Nadere informatieInleiding. Inhoud. Alvast bedankt en wij wensen je veel leesplezier!
Inhoud Inleiding... 1 1. Wat is Kokosolie?... 2 2. Hoe gezond is kokosolie?... 2 3. Waarvoor kan ik kokosolie gebruiken?... 4 Beauty... 4 Voeding... 5 Huishoudelijk... 6 4. Waar kan ik kokosolie het beste
Nadere informatieOmega-3, -6, of -7? Kiezen uit de belangrijkste vetzuren. Productinformatie
Omega-3, -6, of -7? Kiezen uit de belangrijkste vetzuren Productinformatie Cod Liver Oil Kabeljauwleverolie met extra vitamine A en D3 Gezondheidsclaims EPA en DHA optimaliseren de normale werking van
Nadere informatieWat zijn anorganische of minerale stoffen? In hoeveel stofklassen zijn de anorganische stoffen in te delen?
Wat zijn anorganische of minerale stoffen? A. Deze stoffen komen hoofdzakelijk voor in de niet-levende natuur. In hoeveel stofklassen zijn de anorganische stoffen in te delen? B. 4 Welk van deze stofklassen
Nadere informatieSleutelbegrippen en dossiervoorbereiding, deel III
Sleutelbegrippen en dossiervoorbereiding, deel III UVCB-stoffen Gabriele CHRIST http://echa.europa.eu 1 UVCB-stof Unknown or Variable composition Complex reaction product or Biological origin Stof van
Nadere informatießCalciumChloride oplossing
Samenvatting door R. 1673 woorden 17 februari 2013 8 1 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Pulsar chemie Additiereactie Bij een reactie tussen hexeen en broom springt de C=C binding open. Aan het molecuul
Nadere informatie