werkplan akademie van Kunsten

Transcriptie

1 werkplan akademie van Kunsten

2 1. INLEIDING De Akademie van Kunsten heeft tot doel de stem te vertolken van de kunsten in de Nederlandse samenleving (inclusief de politiek) en de interactie tussen de kunsten onderling, de kunst en de maatschappij en tussen wetenschap en kunst te bevorderen. 1 Daartoe heeft de Akademie van Kunsten een viertal ambities geformuleerd: 1. Ze wil de politiek informeren en adviseren op het gebied van kunsten en samenleving en waar nodig maatschappelijk debat entameren; 2. Ze wil verbindingen tussen wetenschap en kunst tot stand brengen en waar nodig versterken; 3. Ze wil het belang van kunst in het onderwijs over het voetlicht brengen; 4. Ze wil bijdragen aan een actief en betrokken netwerk van Akademieleden. Om deze ambities verder uit te werken heeft de Akademie van Kunsten in de periode activiteiten georganiseerd. Dat kan gaan om symposia, expertbijeenkomsten, bijdragen aan symposia van andere Akademies en lezingen. Vaak gebeurde dit in samenwerking met verschillende onderdelen van de KNAW, maar soms ook met andere instituten (zie de bijlage voor een overzicht). Bovendien heeft de Akademie van Kunsten in 2017 voor het eerst de maximale hoeveelheid van vijftig leden bereikt. Binnen de Akademie van Kunsten zijn in principe alle disciplines, van edelsmederij tot dans en architectuur, vertegenwoordigd. De Akademie van Kunsten is zich terdege bewust van de noodzaak van een zo divers mogelijke vertegenwoordiging. De uitbreiding van het ledenbestand tot een maximum van vijftig leden heeft inmiddels geleid tot een in alle opzichten betere en meer diverse weerspiegeling van het culturele veld. In wat volgt zal per bovengenoemde ambitie worden aangegeven hoe deze in de periode verder zal worden uitgewerkt. 1 De verbeelding en de macht. Strategische agenda en activiteiten van de Akademie van Kunsten, april

3 2. WERKPLAN Ambitie 1: Stem van de kunsten Met de oprichting van de Akademie van Kunsten kwam er een stem bij in het culturele veld. In de eerste jaren van haar bestaan kreeg de Akademie van Kunsten dan ook regelmatig de vraag voorgelegd: Wat doet de Akademie van Kunsten eigenlijk? En soms ging deze vraag gepaard met een andere: hoe onderscheidt de Akademie van Kunsten zich van andere culturele belangenorganisaties? Het zijn vragen die horen bij de oprichting van een nieuwe organisatie. In navolging van het KNAWbestuur is de Akademie van Kunsten overgegaan tot de formulering van een aantal portefeuilles op het gebied van onderwijs, de relatie kunst-wetenschap, de rol van de kunst in de politiek, en maatschappelijk debat. Deze portefeuilles zijn tevens de lijnen voor de toekomstige programmering en agendering: Daarnaast heeft de Akademie van Kunsten besloten om in 2017/2018 het programma vorm te geven langs twee grote thematische lijnen: 1. De teloorgang van het publiek domein. Haast alle leden van de Akademie van Kunsten hebben in hun werk te maken met het publiek domein. Overal is merkbaar dat het publieke domein onder druk staat. Zo is er sprake van toenemende privatiseringen van wat voorheen publiek eigendom was. Verschillende leden hebben hun zorgen geuit over de mogelijke teloorgang van het publiek domein. De Akademie van Kunsten kan vanuit de positie van makers een goede rol spelen in het entameren en faciliteren van discussies over deze teloorgang. In 2017 hebben al enkele discussiesessies plaatsgevonden en begin 2018 zal een groot symposium worden georganiseerd over de verbeelding van de publieke ruimte. Om de gedachtevorming in een meer beklijvende vorm te boekstaven zal de Akademie van Kunsten een boek uitbrengen, waarin leden worden geïnterviewd over de verbeelding van het publiek domein. Daarbij zal niet alleen de noodklok worden geluid, maar worden juist ook nieuwe voorstellen gedaan van hoe we ons het publiek domein van de toekomst kunnen voorstellen. 3

4 2. De rol van kunst in een post-truth-tijdperk. Sinds enige tijd is er sprake van een nieuw fenomeen: het nieuws is zelf nieuws geworden. Volgens menig denker bevinden we ons, met de ontkenning van feiten en de circulatie van nepnieuws, in een zogenoemd post-truth-tijdperk. In de politiek zouden feiten er niet meer toedoen. En als de werkelijkheid even niet gelegen komt, presenteert men eenvoudig een ander perspectief of uitsnede, om daarmee de publieke opinie naar de hand te zetten. Als feiten er niet meer toedoen, lijkt de verbeelding vrij spel te krijgen. Politici en journalisten brengen soms wel erg bevreemdende scenario s naar voren en doen een mateloos beroep op de verbeelding. Kunstenaars lijken daarbij buiten spel te staan, terwijl juist zij de experts van de verbeelding zijn. In een serie gesprekken tussen kunstenaars en wetenschappers wordt daarom de rol van kunst in een post-truth-tijdperk onderzocht. Hoe staat het vandaag met de Nederlandse kunsten en haar rol in onze samenleving? Hoe veerkrachtig zijn kunst en kunstenaar in tijden van financiële crises en politiek radicalisme? Hoe gaan kunstenaars hier mee om? Hoe draagt de kunst bij aan politieke en culturele veerkracht? Voelen kunstenaars zich door deze gebeurtenissen geëngageerd of juist niet? En draagt dit iets bij aan het belang en de relevantie van de kunsten vandaag? Wat leert dit ons over de rol van kunst en verbeelding in tijden zonder waarheid? In het najaar van 2017 organiseert de Akademie van Kunsten, in samenwerking met het Domein Geesteswetenschappen, Spui25 en het Leiden Centre for the Arts in Society een reeks debatavonden KunstKracht waarin aankomende en toonaangevende kunstenaars in gesprek treden met wetenschap en publiek over de kracht van de kunst. 2.2 Ambitie 2: Kunst & Wetenschap In de twee voorgaande jaren heeft de Akademie van Kunsten in samenwerking met de Jonge Akademie en het Domein Geesteswetenschappen een symposiumreeks georganiseerd getiteld KunstKennis. In deze reeks werd de relatie tussen wetenschap en kunst onderzocht. Wat voor kennis wordt er in kunst geproduceerd? Hoe kan de wetenschap leren van de kunsten? Wat is de rol van musea als kennisinstellingen? Wat is artistic research en waarin verschillen wetenschappelijk en artistiek onderzoek? Het zijn stuk voor stuk vragen die door kunstenaars én wetenschappers werden besproken. 4

5 In het voorjaar van 2018 wil de Akademie van Kunsten een nieuwe reeks KunstKennis-symposia organiseren. Dit keer in samenwerking met het Domein Geesteswetenschappen en het Amsterdam Research Institute of the Arts and Sciences. Tijdens vier symposia gaan sprekers in op vragen over andere vormen van schrijven, de relatie tussen geneeskunde en kunst, de relatie tussen milieu, omgeving en kunst en de vraag waartoe kunststudenten worden opgeleid. Kunnen kunstopleidingen misschien een ander perspectief op economie en educatie bieden? Het veld van artistic research is in Nederland nog een jong onderzoeksveld. Met de expertise die de Akademie van Kunsten en de KNAW in huis hebben kan er grondig over worden gereflecteerd. Samen met De Jonge Akademie heeft de Akademie van Kunsten gewerkt aan de oprichting van een online platform waar kunstenaars en wetenschappers elkaar kunnen treffen: Mingler. In het najaar van 2017 is het platform geevalueerd en besloten door te gaan met de verdere ontwikkeling. Daarbij wordt gekeken welke aanvullende middelen daarvoor nodig zijn. 2.3 Ambitie 3: Kunst & Onderwijs Als je de manier waarop naar de wereld gekeken wordt wilt veranderen moet je vroeg beginnen. Een belangrijk speerpunt van de Akademie van Kunsten betreft daarom de rol van kunst in het primair en voortgezet onderwijs. Verschillende leden hebben in de eerste jaren van het bestaan van de Akademie Van Kunsten ledenprojecten opgezet om de rol van kunst in het onderwijs over het voetlicht te brengen. Ook in 2018 zal dit gebeuren aan de hand van een project getiteld Culturele Dienstplicht, de herinvoering van de dienstplicht. Het doel van de Culturele Dienstplicht is om jongeren op een cruciaal moment in hun opleiding in direct contact met kunstenaars te brengen. Het is de bedoeling dat uiteindelijk alle door de overheid ondersteunde kunstenaars, zoals beeldend kunstenaars, choreografen, schrijvers, ontwerpers, musici, filmmakers en theatermakers zich committeren om één dag per jaar hun praktijk naar scholen te brengen. Kunstenaars en leerlingen gaan dan samen aan de slag om de mogelijkheden van de verbeelding te onderzoeken. Verscheidene van deze sessies worden gefilmd en toegevoegd aan een groeiend archief van korte impressies. Dat archief is vervolgens vrij beschikbaar als een vorm van lesmateriaal, school-tv of online schooltube, zodat iedere leerling (en iedereen) kan zien er ervaren wat kunst allemaal kan zijn en wat dit voor hen kan betekenen. 5

6 2.4 Ambitie 4: Wij, de Akademie Een behoorlijk aantal leden is geïnteresseerd in de rol van de kunsten in het onderwijs. Andere leden denken liever na over de samenwerking tussen kunst en wetenschap. Weer andere leden gaan liever thematisch aan de slag, of willen zich juist politiek inzetten. In de praktijk blijkt dat met name een kleine groep actieve leden zorg draagt voor het merendeel van het programma van de Akademie van Kunsten. De ontwikkeling van ideeën kost tijd, tijd die veroverd moet worden op een meestal overvolle agenda van de eigen leden. De ervaring leert dat het rondom specifieke thema s zoals publiek domein gemakkelijker is om geëngageerde leden samen te brengen om na te denken over het hoe en waarmee de Akademie van Kunsten naar buiten moet treden. Op dit moment wordt door De Jonge Akademie al gebruik gemaakt van een structuur die leidt tot een evenwichtige verdeling van het engagement van de leden: het tracémodel. Het afgelopen jaar heeft de Akademie van Kunsten al stappen gezet op weg naar een tracémodel. Daarbij kunnen de onderlinge verdeling van portefeuilles en het opstellen van grotere thematische lijnen als uitgangspunt worden genomen. Te denken valt aan de tracés: 1. Kunst en onderwijs, 2. Kunst en wetenschap, 3. Kunst en politiek, 4. De kunsten onderling en 5. Het thematisch tracé. Invoering van dit systeem maakt het voor de verantwoordelijke portefeuillehouders in het bestuur gemakkelijker om met voorstellen en ideeën te komen, die vervolgens in samenwerking met het bureau van de KNAW verder kunnen worden uitgewerkt. 6

7 3. BESTUUR De periode is begonnen met het aantreden van een nieuwe voorzitter, Gijs Scholten van Aschat. Daarnaast is Anne Vegter tot vicevoorzitter van de Akademie van Kunsten benoemd. Het bestuur van de Akademie van Kunsten bestaat uit de volgende leden: 1. Gijs Scholten van Aschat, voorzitter en portefeuille kunst en politiek. 2. Anne Vegter, vicevoorzitter en portefeuille kunsten onderling. 3. Jurgen Bey, portefeuille kunst en onderwijs. 4. Irma Boom. 5. Koert van Mensvoort, portefeuille kunst en wetenschap. 6. Ed Spanjaard. 7

8 BIJLAGE In de periode heeft de Akademie van Kunsten 35 activiteiten georganiseerd of een inhoudelijke bijdrage geleverde aan. In de volgende tabel zijn alle bijeenkomsten waaraan leden van de Akademie van Kunsten hebben bijgedragen weergegeven: Datum Titel bijeenkomst Boekman discussiebijeenkomst over archieven Uit de Kunst met Liesbeth Bik Arts/Science Academy honours programme for young artists and scientists Symposium In reprise Uit de Kunst: Kyteman Voorpremière bij InScience Microbe Fighters Ledenproject Heddy Honigmann Hollandse Meesters in de 21e Eeuw If you are not here, where are you? Kunst of Koopwaar?; Hoe de cultuurpolitiek uit Nederland verdween Ontmoeting musici Akademie van Kunsten en leden Sectie Geneeskunde van de KNAW Arts/science: Academy honours programme for young artists and scientists Professionalisering in de kunsten. Tussen vrijheid en verantwoordelijkheid AvK/OCW: Expertbijeenkomst Vernieuwend Vermogen Arts/science: Academy honours programme for young artists and scientists Voorbij Autonomie Ledenproject Micha Hamel Dialoogsessie 1: Arbeidsmarktagenda Cultuur Expert Meeting KNAW en Boekmanstichting over cultuur en sport Dialoogsessie 2: Arbeidsmarktagenda Cultuur Filmpremière Microbe Fighters Dialoogsessie 3: Arbeidsmarktagenda Cultuur Te koop of ten strijde, over morele dilemma s in het zaken doen met dubieuze regimes InterScience De Jonge Akademie: Perceptie Symposium Kunstkennis deel Dialoogsessie 4: Arbeidsmarktagenda Cultuur Uit de Kunst met Maarten Baas Symposium Kunstkennis deel Uit de Kunst met Conny Janssen Onthulling Lorentz monument Arnhem. Symposium Lorentz, een briljante geest en een levend kunstwerk en onthulling Lorentzmonument Arnhem Symposium Kunstkennis deel Dialoogsessie 5: Arbeidsmarktagenda Cultuur Symposium Kunstkennis deel Dialoogsessie 6: Arbeidsmarktagenda Cultuur Paradisodebat Installatie nieuwe leden KNAW, AvK en DJA Home without hands