Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Wateroverlast in Nederland Nr Samenstelling: Leden: Terpstra (VVD), Schutte (GPV), Te Veldhuis (VVD), ondervoorzitter, De Cloe (PvdA), voorzitter, Van den Berg (SGP), Van de Camp (CDA), Scheltema-de Nie (D66), Van der Hoeven (CDA), Van Heemst (PvdA), Noorman-Den Uyl (PvdA), Oedayraj Singh Varma (GroenLinks), Dankers (CDA), Hoekema (D66), Rijpstra (VVD), Cornielje (VVD), Rehwinkel (PvdA), Luchtenveld (VVD), Wagenaar (PvdA), De Boer (PvdA), Buijs (CDA), Duijkers (PvdA), Rietkerk (CDA), Halsema (GroenLinks), Kant (SP), Balemans (VVD). Plv. leden: Van den Doel (VVD), Rouvoet (RPF), Van Beek (VVD), Zijlstra (PvdA), Ravestein (D66), Van Wijmen (CDA), Augusteijn-Esser (D66), Bijleveld-Schouten (CDA), Barth (PvdA), Gortzak (PvdA), Rabbae (GroenLinks), Schreijer-Pierik (CDA), Dittrich (D66), Cherribi (VVD), Nicolaï (VVD), Van Oven (PvdA), Brood (VVD), Apostolou (PvdA), Kuijper (PvdA), De Milliano (CDA), Belinfante (PvdA), Eurlings (CDA), Van Gent (GroenLinks), Poppe (SP), Essers (VVD). 2 Samenstelling: Leden: Blaauw (VVD), Biesheuvel (CDA), voorzitter, Witteveen-Hevinga (PvdA), Leers (CDA), Voûte-Droste (VVD), ondervoorzitter, Rabbae (GroenLinks), Hessing (VVD), Giskes (D66), Marijnissen (SP), Crone (PvdA), Van Dijke (RPF), M. B. Vos (GroenLinks), Van Zuijlen (PvdA), Augusteijn-Esser (D66), Hofstra (VVD), Van Walsem (D66), Wagenaar (PvdA), Stroeken (CDA), De Boer (PvdA), Van den Akker (CDA), Geluk (VVD), Verburg (CDA), Bos (PvdA), Van Dok-van Weele (PvdA), Blok (VVD). Plv. leden: Verbugt (VVD), Atsma (CDA), Kalsbeek-Jasperse (PvdA), Wijn (CDA), Klein VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 5 november 1998 De vaste commissies voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 1, voor Economische Zaken 2 en voor Landbouw, Natuurbeheer en Visserij 3 hebben op 1 oktober 1998 overleg gevoerd met staatssecretaris G. M. de Vries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de Wet tegemoetkoming schade bij rampen en zware ongevallen (WTS) (24 071). Van het gevoerde overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissies Mevrouw Wagenaar (PvdA) ondersteunde de beslissing van het kabinet de WTS van toepassing te verklaren op de extreme regenval van 13 en 14 september Het is goed dat de Kamer er snel over spreekt om de mensen niet te lang in onzekerheid te laten. Het drempelbedrag voor de uitkering van inboedelschade aan particulieren is vastgesteld op f Daarmee wijkt de regering af van de regeling zoals die in 1995 werd gehanteerd. Dat bedrag is méér dan een wettelijk minimummaandinkomen. Deze drempel is veel te hoog voor Molekamp (VVD), Vendrik (GroenLinks), Kamp (VVD), Van den Berg (SGP), Poppe (SP), Kuijper (PvdA), Van Middelkoop (GPV), Van der Steenhoven (GroenLinks), Schoenmakers (PvdA), Bakker (D66), Cornielje (VVD), Schimmel (D66), Herrebrugh (PvdA), Van der Hoeven (CDA), Smits (PvdA), De Haan (CDA), Van Beek (VVD), Van der Knaap (CDA), Koenders (PvdA), Rehwinkel (PvdA), Udo (VVD). 3 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), ondervoorzitter, Swildens-Rozendaal (PvdA), Ter Veer (D66), voorzitter, Witteveen-Hevinga (PvdA), Feenstra (PvdA), Poppe (SP), Van Ardenne-van der Hoeven (CDA), Duivesteijn (PvdA), Stellingwerf (RPF), M.B. Vos (GroenLinks), Augusteijn-Esser (D66), Klein Molekamp (VVD), O. P. G. Vos (VVD), Passtoors (VVD), Eisses-Timmerman (CDA), Th.A.M. Meijer (CDA), Hermann (GroenLinks), Geluk (VVD), Schreijer-Pierik (CDA), Atsma (CDA), Oplaat (VVD), Schoenmakers (PvdA), Waalkens (PvdA), Udo (VVD), Herrebrugh (PvdA). Plv. leden: Van Vliet (D66), Van Zuijlen (PvdA), Ravestein (D66), Zijlstra (PvdA), Albayrak (PvdA), Kant (SP), Balkenende (CDA), Bos (PvdA), Van Middelkoop (GPV), Van der Steenhoven (GroenLinks), Scheltema-de Nie (D66), Verbugt (VVD), Te Veldhuis (VVD), Cornielje (VVD), Buijs (CDA), Rietkerk (CDA), Karimi (GroenLinks), Kamp (VVD), Reitsma (CDA), Van Wijmen (CDA), Patijn (VVD), Dijksma (PvdA), Belinfante (PvdA), Voorhoeve (VVD), De Boer (PvdA). KST32079 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 1998 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 41 1

2 mensen met een laag inkomen. Kan in dezen soepelheid worden betracht of kan de grens naar beneden worden bijgesteld? Voor bedrijven geldt een vergoeding van 65% van de door een expert vastgestelde totale schade. Waarop is dat percentage gebaseerd? Geldt deze regeling voor alle ondernemers, of vallen bijvoorbeeld kermisexploitanten daarbuiten? In sommige polders hebben de besturen van de waterschappen besloten de gemalen stop te zetten om ergere schade te voorkomen. Moet de ten gevolge van deze beslissing geleden schade niet anders worden bezien dan de schade die voorkomt uit een zuivere natuurcalamiteit? Is in dit geval een schadevergoeding van 100% op haar plaats? Staat in de crisisplannen ook aangegeven op welk moment niet de waterschappen beslissen, maar een ander bestuurlijk niveau? Mevrouw Wagenaar vroeg zich af, hoe de rol van het Rijk zich verhoudt tot die van de medeoverheden. De provincie Brabant bijvoorbeeld heeft zelf een fonds voor schadevergoeding opgericht. Hoe wordt daar de schade berekend? Is er een waarborg dat mensen bij het goede loket aankloppen? Het zou goed zijn als er één loket is waar de mensen kunnen aankloppen en geholpen kunnen worden bij het invullen van de formulieren. Hoe gaan de schade-experts te werk en welke bevoegdheden krijgen zij? Mevrouw Wagenaar zou een evaluatie van het crisismanagement zeer op prijs stellen. Heeft men lering kunnen trekken uit eerdere situaties van wateroverlast? Walcheren en zelfs sommige gemeenten op dat eiland aldaar worden doorsneden bij de aanwijzing als schadegebied. Hoe hard zijn die grenzen? Wellicht is binnen gemeentegrenzen enige soepelheid op haar plaats. En waarom is de gemeente s-gravendeel niet opgenomen als schadegebied, terwijl die wel door het waterschap is voorgesteld? Bovendien zou het voor betrokkenen prettig geweest zijn als zij wat eerder hadden geweten, welke regio s binnen de schaderegeling vallen. De heer Van den Doel (VVD) dankte de brandweer, de politie, de hulpverleningsdiensten, de krijgsmacht en alle vrijwilligers die zich hebben ingezet om de schade van de wateroverlast zo veel mogelijk te beperken. Hij prees de regering voor de voortvarendheid waarmee zij heeft besloten de gedupeerden tegemoet te komen. Het nut van de WTS wordt hiermee aangetoond. De regering maakt het voorbehoud dat de Europese Commissie de schaderegeling moet goedkeuren. De heer Van den Doel ging ervan uit dat dit meer een voorbehoud was uit beleefdheid t.a.v. Brussel, maar kon zich niet voorstellen dat de regering op de schaderegeling zou terugkomen. Kan de staatssecretaris reeds een indruk geven van de totale omvang van de schade en welk deel voor schadevergoeding in aanmerking komt? De voorgestelde regeling voor bedrijven is alleszins redelijk en sluit aan bij de regeling van Ook de belangenverenigingen hebben positief gereageerd. Er is geen reden te veronderstellen dat bedrijven als gevolg van de wateroverlast in ernstige moeilijkheden komen of zelfs failliet gaan. Wat betekent de zinsnede dat de regeling van toepassing is voor ondernemers en gedupeerden? Hoe staat het met de bedrijven die hun productieproces bijna compleet hebben moeten stilleggen omdat de toevoer van agrarische producten stagneert? Deze bedrijven zijn ernstig gedupeerd. Kunnen attractieparken en kermisbedrijven ook een beroep doen op deze regeling? Voor particulieren wordt een andere vergoedingssystematiek toegepast. Gelukkig wordt geen maximumschadebedrag gehanteerd, maar de eigen bijdrage is behoorlijk hoog. Waarom is niet gekozen voor een maximum eigen bijdrage? Het is belangrijk dat gedupeerden zo snel mogelijk informatie krijgen over de uitvoeringsregeling en de termijn waarop de schade vergoed wordt. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 41 2

3 Wanneer verschijnt de ministeriële regeling en hoeveel tijd is nodig voor het opnemen en afwikkelen van de schade? Kunnen mensen die niet over voldoende liquide middelen beschikken om hun bedrijf voort te zetten, een voorschot of renteloze lening krijgen? De heer Van den Doel wees op het belang van een goede voorlichting. Er wordt gesproken over een callcentre en bovendien wordt Internet ingeschakeld. Worden gemeentelijke organisaties en de regionale media ook ingeschakeld bij de publieksvoorlichting? Direct na de waterlast zijn schaderapporten opgemaakt. Worden deze meegenomen door de schade-experts van LASER? De omvang van het schadegebied is gebaseerd op de neerslaggegevens van het KNMI. Het KNMI heeft echter niet overal meetpunten staan. De waterschappen hebben wel meetpunten. Zijn ook die gegevens meegenomen? Met name in de provincie Zeeland vallen gebieden buiten het schadegebied, terwijl zij wel lijken te voldoen aan de criteria van de wet. Kan de staatssecretaris reageren op de kanttekeningen die de provincie Zeeland plaatst bij de grenzen van het schadegebied? Een niet onbelangrijk punt betreft de evaluatie. De wateroverlast van september was vrij uniek. Kan een dergelijke situatie in de rampenbestrijdingsplannen worden opgenomen? Verder moet bekeken worden, of burgemeesters en brandweer die primair verantwoordelijk zijn voor hulpverlening en rampenbestrijding, voldoende bevoegdheden hebben om dwingend te kunnen optreden, met name in relatie tot de waterschappen en Rijkswaterstaat. In de evaluatie moet eveneens aandacht besteed worden aan het verloop van de coördinatie tussen de verschillende provincies. De heer Van den Doel vroeg zich af, of de landelijke hulpverleningsorganisaties over voldoende materiaal beschikken. Moet er niet méér materiaal komen? De brandweer heeft immers her en der pompen voornamelijk bij particuliere bedrijven moeten lenen. In het convenant met betrekking tot het sluiten van de Oosterscheldekering was een situatie zoals die zich begin september heeft voorgedaan, niet opgenomen. Zou het niet nuttig zijn die daarin wél op te nemen? Mevrouw Van der Hoeven (CDA) ondersteunde de reeds gestelde vragen en wees op de grote problemen bij bedrijven en particulieren als gevolg van de extreme regenval. Bij de schaderegeling voor bedrijven wordt gesproken over een drempelbedrag van f 2000, een vergoeding van 65% en een eigen bijdrage van maximaal f Van welk bedrag wordt die 65% berekend? Hoe verhouden deze drie voorwaarden zich tot elkaar? Wat krijgt men wel en wat krijgt men niet uitgekeerd? Datzelfde geldt voor de vervolgschade. Er is soms driekwart jaar later nog sprake van vervolgschade. Welke mogelijkheden zijn er om die vervolgschade te claimen? In 1995 was geen sprake van een drempelbedrag in de schadevergoeding voor particulieren en in 1993 is het terugbetaald. In feite is dus nooit sprake geweest van een drempelbedrag van f Destijds zijn ook schadeclaims gehonoreerd die betrekking hadden op tuinhuisjes, stacaravans, enzovoorts. Dat zou nu ook het geval moeten zijn. Kermisexploitatie betreft een mobiel bedrijf. Als een kermis eenmaal staat, is die niet in een halve dag weg te halen. Daarom moet die schade eveneens binnen de regeling vallen. Zijn de in Zeeland genoemde schadegebieden exact dezelfde als de gebieden die aangegeven zijn door de Zeeuwse waterschappen? Als dat niet het geval is, waarom is daarvan dan afgeweken? Terneuzen, Veere, Borssele, Middelburg en Axel worden slechts gedeeltelijk als schadegebied aangewezen. Hoe wordt omgegaan met de begrenzing daarvan? Er moet toch sprake zijn van enige ruimte. De provincies Overijssel en Gelderland vallen buiten de regeling, terwijl in een aantal gevallen sprake is van exact dezelfde schade. Alleen is het Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 41 3

4 water niet op de 13de en de 14de gevallen, maar op de 12de en op de 15de september. Dat kan toch geen reden zijn om deze gebieden buiten de regeling te laten vallen? Is er een hardheidsclausule? Het gaat immers om schade die geleden is ten gevolge van eenzelfde oorzaak! De grenzen moeten niet te rigide gesteld worden. Misschien kan ook eens gekeken worden naar die gebieden waar tussen 70 mm en 100 mm regen is gevallen, niet om valse verwachtingen te wekken, maar de lijnen kunnen niet te strak getrokken worden. In een aantal gebieden is de schade immers niet alleen ontstaan ten gevolge van het water dat ter plekke naar beneden kwam, maar ook door het water dat elders viel. Op welke normbedragen zal de ministeriële regeling gebaseerd worden? Welk normbedrag wordt bijvoorbeeld gehanteerd bij schade bij aardappelen? Is dat f per hectare en f 2000 vervolgschade per hectare? Of is dat kg à f 0,20 per hectare? Dat laatste leidt tot een heel ander bedrag en bovendien is een opbrengst van kg per hectare al lang achterhaald. Bij een heleboel rassen gelden andere opbrengsten. Een en ander moet goed geregeld worden in de ministeriële regeling. Mevrouw Van der Hoeven vroeg tevens aandacht voor aanpalende problemen van de wateroverlast, zoals bijvoorbeeld de verwerking van de loopfolie bij tuinders. Zij sloot zich aan bij de opmerkingen over de overbruggingskredieten, snelle taxatie, afwikkeling van de schade en de te houden evaluatie. Daaraan dienen nog vier zaken te worden toegevoegd. Hoe wordt er omgegaan met het watermanagement? Heeft de informatie de mensen op het juiste moment bereikt? Hoe wordt de wet in de praktijk toegepast? Hoe werkt de uitvoeringsorganisatie? Het ingrijpen door de waterschappen was een bestuurlijke beslissing en heeft op een aantal plaatsen schade veroorzaakt. Daarom moet heel zorgvuldig worden bekeken, hoe met die schade wordt omgegaan. Mevrouw Ravestein (D66) was het van harte eens met de beslissing de WTS van toepassing te verklaren en kon zich op hoofdlijnen vinden in de voorgestelde regeling. Na de ramp van 1995 heeft een evaluatie plaatsgevonden. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat iedere minister een schadevergoeding voor zijn eigen sector had vastgesteld. Waarom gebeurt dat nu niet? In 1995 was ook sprake van een noodfaciliteit voor bedrijven met acute liquiditeitsproblemen. Het zou goed zijn als dat nu ook gebeurt. Ook was er een aparte regeling voor gebieden die voor de tweede of derde keer getroffen werden. Daarover wordt nu niet gesproken. Mevrouw Ravestein sloot zich aan bij de vraag welke ondernemers voor schadevergoeding in aanmerking komen en wees in dit verband ook op de loonwerkers die worden betrokken bij de aardappeloogst. Die hebben uiteraard ook inkomstenderving. Komen die voor een vergoeding in aanmerking? Gelukkig blijkt het genoemde maximumbedrag voor vergoeding van opstalschade aan particulieren een vergissing te zijn. Breda is ten onrechte buiten het schadegebied gehouden. Dat geldt eveneens voor delen van Terneuzen en Borssele. Welke begrenzing ook gekozen wordt, altijd zullen er gevallen zijn die zich onrechtvaardig behandeld voelen. Is er een mogelijkheid om af te wijken van de regeling? Hoe lang duurt het voordat de mensen zekerheid krijgen? De heer Van der Vlies (SGP) sprak mede namens de fracties van RPF en GPV en complimenteerde de staatssecretaris met het voorstel en met de termijn waarin het totstandgekomen is. Het leed dat de mensen hebben ondervonden, is niet helemaal met geld te verzachten, hoe belangrijk dat ook is. Er is zekerheid verschaft aan de betrokkenen. Een en ander moet op microniveau nog enigszins verduidelijkt worden. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 41 4

5 Er is een onderscheid gemaakt tussen inboedel, opstallen en bedrijven. Er is een markant verschil met vorige keren: toen viel de regen vooral in de winter- en voorjaarsmaanden, terwijl nu de gewassen te velde stonden. De heer Van der Vlies sloot zich aan bij de vragen over de regeling en de gehanteerde percentages. Bij de aanwijzing van het schadegebied blijft natuurlijk sprake van een vraagstelling die alleen door deskundigen kan worden beantwoord. Het KNMI geeft aan wat er gebeurd is en de waterschappen, andere overheden en de ondernemers zelf moeten aangeven hoe het precies is toegegaan in een bepaalde polder op een bepaald perceel. Hier en daar is sprake van frictie tussen waterhuishoudkundige eenheden en territoriale grenzen. Is de staatssecretaris ruimhartig met dit spanningsveld omgegaan? Als iemand in gemeente A zijn bedrijf runt in eenzelfde waterhuishoudkundige eenheid als iemand in gemeente B en degene in gemeente A komt wel voor schadevergoeding in aanmerking en degene in gemeente B niet, leidt dat wel tot problemen zoals bij het plattelandsgebied van Veere, en bij Terneuzen, Borssele, Axel, s-gravendeel en Breda. Er moet hier nog eens goed gekeken worden naar de rechtmatigheid en de rechtvaardigheid van de genomen beslissing en naar de markering op deze voor betrokkenen zeer cruciale kaart. Gaat de staatssecretaris daarmee ruimhartig om? In bepaalde gebieden is tijdens de aangewezen dagen minder regen gevallen, maar méér in de totale regenperiode. In een bepaald gebied kan zelfs weinig regenwater gevallen zijn, maar is het wel onder water komen te staan bijvoorbeeld naar aanleiding van bestuurlijke beslissingen. Dat moet gehonoreerd worden. Als het inderdaad alleen maar een bestuurlijke beslissing geweest is, moet datzelfde bestuur daarvan in hoge mate de consequenties dragen. Taxatie moet snel en adequaat gebeuren, zo nodig moet bevoorschotting plaatsvinden. Marktconformiteit, contractteelt en vervolgschade moeten expliciet in de beschouwing betrokken worden. Aardappels worden vaak op contract geteeld en die zijn vooruit verkocht. Daaraan hangt een prijskaartje, ook al kan op dit moment de marktprijs anders zijn. Daar moet iets gebeuren en dat kan opgedragen worden aan de taxateurs, maar er moet wel sprake zijn van ruimhartigheid. De heer Van der Vlies sloot zich aan bij de vragen over een evaluatie en steunde de suggestie van mevrouw Ravestein voor een hardheidsclausule. Antwoord van de regering De staatssecretaris merkte op dat op 13 en 14 september door een zeer groot aantal mensen schade geleden is als gevolg van de extreme regenval. De WTS is bestemd voor een aantal uitzonderlijke gevallen: aardbevingen met een kracht van ten minste 4,5 op de schaal van Richter en zware overstromingen. De wet kan door een kabinetsbesluit van toepassing worden verklaard op andere uitzonderlijke gebeurtenissen. Het moet daarbij gaan om gebeurtenissen van vergelijkbare zwaarte. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling van de wetgever de wet zomaar op ieder noodweer van toepassing te verklaren. Het kabinet is niet over één nacht ijs gegaan toen het besloot om de WTS in deze situatie van toepassing te verklaren. De zeer extreme regenval vormde de aanleiding; een regenval die zich volgens de statistieken maar eens in de 125 jaren voordoet. De noodzaak tot gecoördineerde inzet van de hulpverleningsdiensten die de schaal van de gebruikelijke inzet van dit soort diensten te boven ging, de aard van de maatschappelijke ontwrichting en de taxatie van de schade hebben alle meegespeeld in het oordeel van het kabinet de wet in dit geval van toepassing te verklaren en het agentschap Landelijke service bij regelingen (LASER) te belasten met de uitvoering. De wetgever heeft de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 41 5

6 ervaringen van 1995 afgewogen en één integrale regeling tot stand gebracht. Het gaat in deze wet om schade of kosten die niet elders kunnen worden verhaald, die niet redelijkerwijs verzekerbaar zijn, die niet vermijdbaar zijn en niet aan de schuld van betrokkenen kunnen worden toegeschreven. Het gaat niet om volledige compensatie, maar om een tegemoetkoming in de schade. Daarom zijn drempelbedragen en eigen risico s opgenomen. De doelstelling was, de verantwoordelijkheden zoveel mogelijk te spreiden en niet uitsluitend bij de overheid te leggen. Op basis van de algemene systematiek van de wet is in dit geval aansluiting gezocht bij de regeling van 1995 en is dus ook het schadegebied vastgelegd. De taxateurs kunnen onmiddellijk beginnen met hun werk. Na het inzenden van de schadeformulieren met de daarbij behorende bewijslast, kan in de meeste gevallen binnen enkele weken een tegemoetkoming in de schade worden uitgekeerd. LASER wordt gebonden aan een maximale termijn van dertien weken nadat de taxateur de schade heeft opgenomen. LASER streeft ernaar aan het eind van dit jaar alle schademeldingen te hebben afgerond. De vergoeding zal zo snel mogelijk worden uitgekeerd. LASER is dus dat éne loket waar men heen kan. Artikel 93 van het Verdrag van Rome bepaalt dat steunmaatregelen niet tot uitvoering gebracht mogen worden voordat de Commissie deze verenigbaar heeft geacht met het Verdrag. Tegemoetkomingen voor bedrijven in schade bij rampen vallen onder de categorie steunmaatregelen. Artikel 92 omschrijft een steunmaatregel tot herstel van schade veroorzaakt door natuurrampen of andere buitengewone gebeurtenissen als verenigbaar met het Verdrag. De Commissie moet bepalen, of hiervan sprake is. De notificatie heeft inmiddels plaatsgevonden. De vorige maal heeft de notificatie-eis geen aanleiding gegeven tot problemen. De staatssecretaris verwachtte dan ook niet dat dit thans het geval is. Na uitsluitsel van de Commissie zullen de diverse regelingen, inclusief de ministeriële, met terugwerkende kracht in werking worden gesteld, zodat de uitvoering niet wordt opgehouden. Het schadegebied is vastgesteld op basis van de aangeleverde gegevens over schade, inzet, samenloop van water en dergelijke. Er heeft uitvoerig contact plaatsgevonden met de diverse provincies. Er is geen melding gemaakt van gebieden die tweemaal zijn getroffen. Voorzover die gegevens nog wijzigen c.q. worden aangevuld door de betrokken lagere overheden, zal daar uiteraard met de nodige soepelheid naar worden gekeken. Dat is de geest van de regeling. Overduidelijk vergelijkbare gevallen worden gelijk behandeld. In enkele gevallen is er schade gemeld in gemeenten die net buiten het door de regenval van 100 mm begrensde gebied vallen. Dan moet zorgvuldig worden getoetst, of die gebieden alsnog onder de wet gebracht kunnen worden. Voor het zuidelijk deel van Limburg is als schadegebied bepaald het deel dat getroffen is door overstromingen van beken en rivieren veroorzaakt door het deel van de depressie dat boven België lag. In Overijssel en Gelderland is weliswaar ook een heleboel regen gevallen, echter in een veel langere periode. In de noodweerperiode van 13 en 14 september is in die regio een hoeveelheid regen gevallen die zich eens in de vijf à tien jaar voordoet. Er is dus geen sprake van een zodanig uitzonderlijke situatie dat de wet, ook met de nodige soepelheid en redelijkheid, van toepassing kan worden verklaard. Dan zouden de criteria te ver opgerekt worden. Er is zorgvuldig naar gekeken. De toepasbaarheid van de hele wet is geanalyseerd. Het gaat niet alleen om het criterium van 100 mm, maar bijvoorbeeld ook om de gecoördineerde inzet op veel méér dan normaal niveau van de diverse hulpverleningsinstellingen. Daarvan was in Gelderland en Overijssel geen sprake. Voorshands is er geen reden om aan te nemen, dat eventuele nadere informatie het beeld aldaar substantieel zal wijzigen. De betrokken regio s hanteren de periode van 12 tot 19 september en dat valt buiten de marges. De grenzen moeten niet zodanig Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 41 6

7 opgerekt worden, dat zij niet meer voldoen aan de striktheid die de wetgever heeft beoogd. Door de late aanmelding van de betrokken autoriteiten is de gemeente s-gravendeel nog niet meegenomen. Bij eerste analyse leek de situatie niet te voldoen aan de criteria. Dat kan op grond van de definitieve gegevens nog worden herzien als daartoe aanleiding bestaat. Op grond van aangeleverde gegevens wordt niet heel Zeeland tot het schadegebied gerekend, maar wel een aantal (delen van) gemeenten. Daarover heeft goed overleg plaatsgevonden met de provincie. Een deel van Breda, met name de zuidwestelijke punt, wordt bezien op grond van zeer recente gegevens. Vermoedelijk leidt dit tot het opnemen in het schadegebied van een klein deel van de gemeente Breda. Voor kermissen in het schadegebied die voldoen aan de criteria, is inderdaad vergoeding mogelijk op basis van bedrijfsschade. Het gaat daarbij om 65% van de vaste en vlottende activa. Bij de vlas- en aardappelsorteerbedrijven is sprake van omzetschade en omzetschade heeft de wetgever expliciet uitgezonderd van de tegemoetkoming onder de wet. Die wordt namelijk geacht te vallen onder het normale bedrijfsrisico. Tweede huizen en stacaravans bestemd voor permanente bewoning zijn door de wetgever bij amendement onder de regeling gebracht. Tuinen, straten en tuinhuisjes vallen echter niet onder de regeling, omdat die niet gerekend worden tot de primaire woonfunctie. Het drempelbedrag voor bedrijven en particulieren bedraagt f Als de schade daaronder blijft, komt men niet in aanmerking voor een tegemoetkoming in de schade. De gemiddelde burger lijkt een dergelijk bedrag te kunnen dragen. Indien dat bedrag in bepaalde gevallen onevenredig hoog blijkt, is er een hardheidsclausule in de wet. De gegevens die zijn overgelegd door het Verbond van verzekeraars geven aanleiding te veronderstellen, dat een aanzienlijk aantal particulieren zich heeft verzekerd c.q. kunnen verzekeren volgens de systematiek van de wet. Verzekeraars dekken geen overstromingsrisico s in termen van het bezwijken of overlopen van dijken, kades, sluizen of andere waterkeringen, maar wel andere vormen van waterschade. Een stijgend deel van de huishoudens heeft een waterschadedekking tegen regenwater dat onvoorzien de woning binnendringt. Het moet gaan om een tegemoetkoming aan gedupeerden en niet om een volledige vergoeding van de schade. Daarom zijn een eigen risico en een drempelbedrag vastgesteld. In 1995 heeft een particuliere stichting zich belast met het aanvullen van de door de overheid ter beschikking gestelde bedragen. Daardoor is die drempel in de praktijk niet gehanteerd. Het eigen risico komt voor rekening van de gedupeerden. Voor bedrijven is dat 35%. De tegemoetkoming bedraagt immers 65% van het schadebedrag dat voor een tegemoetkoming in aanmerking komt. Die systematiek is ook in 1995 gevolgd. Mede om redenen van snelheid is besloten aansluiting te zoeken bij die regeling. Die bleek vorige keer maatschappelijk goed te functioneren. De wet maakt het mogelijk een maximum te stellen aan de hoogte van het schadebedrag waarvoor een tegemoetkoming wordt verstrekt, bijvoorbeeld f voor inboedelschade voor particulieren. Daarboven is geen recht op een tegemoetkoming. Er waren in principe voldoende pompen bij de brandweer. Die pompen zijn bedoeld voor blussen en zijn niet optimaal als het gaat om pompen bij overstromingen. Daarom zijn pompen met een grotere capaciteit ingehuurd. De evaluatie zal moeten aantonen of aanvullend materieel moet worden aangeschaft. Die evaluatie moet zich richten op twee hoofdpunten: het watermanagement en het ongevalsmanagement. Bij het watermanagement gaat het om de vraag, hoe de verschillende verantwoordelijkheden zijn ingevuld bij de bestrijding van de wateroverlast. Er zijn geen concrete aanwijzingen dat daarbij sprake zou zijn van nalatig- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 41 7

8 heden. Het is belangrijk dat het hele traject wordt onderzocht, ook de rol die bestuurlijke beslissingen hebben gespeeld bij het ontstaan van schade en de vraag of die schade eventueel verhaald kan worden. Bij de evaluatie van het ongevalsmanagement gaat het ook om de inzet van ruim 1000 extra brandweermensen en om materieel uit de diverse brandweerregio s uit logistieke centra van de directie brandweer. Het punt van de pompen moet daarbij aan de orde komen. De coördinatie met betrekking tot de rol van provincie, de rol van burgemeesters en de rol van Rijkswaterstaat inzake de Oosterscheldekering horen thuis bij de evaluatie van het watermanagement. Daarbij kan bekeken worden, of aan eventuele leermomenten voor de toekomst de nodige positieve conclusies kunnen worden verbonden. Nadere gedachtewisseling Mevrouw Wagenaar (PvdA) vroeg naar de verhouding tussen schadevergoeding voortkomend uit deze wet en de hulp van de medeoverheden, zowel financieel als met betrekking tot de eenloketfunctie bij de gemeenten. De Kamer moet op korte termijn geïnformeerd worden over eventuele toevoegingen aan de lijst van gebieden die voor schadevergoeding in aanmerking komen. Ook is een meer principiële benadering noodzakelijk ten aanzien van de bestuurlijke beslissingen om polders onder water te zetten. Als het drempelbedrag voor particulieren niet drastisch omlaaggaat, stelde mevrouw Wagenaar zich voor het verslag van dit overleg op de plenaire agenda te laten plaatsen. Voorkomen moet worden, dat mensen zich hiervoor tot de sociale dienst moeten wenden. De heer Van den Doel (VVD) dankte de staatssecretaris voor zijn flexibele opstelling. De fine tuning van de schadegebieden zal nog plaatsvinden, waarbij alle nog aangeleverde gegevens in beschouwing worden genomen. De heer Van den Doel vroeg nogmaals aandacht voor de positie van vlasen aardappelverwerkingsbedrijven. Er is nu sprake van een geheel andere situatie dan in 1993 en De regen is nu gevallen in de oogsttijd. Kan de staatssecretaris nog eens kijken naar artikel 4.2 van de WTS, dat de mogelijkheid biedt om aan dat soort bedrijven een tegemoetkoming te verstrekken? Mevrouw Van der Hoeven (CDA) was blij met de toezegging van de staatssecretaris de nog binnenkomende gegevens met soepelheid mee te wegen en gelijke gevallen gelijk te behandelen. Zij kon zich ook vinden in de opmerkingen over de behandeling van kermisexploitanten, de toepassing van de wet en de snelheid waarmee gewerkt wordt. De onbeantwoorde vragen bijvoorbeeld over de normbedragen, de loopfolie en de reikwijdte van de vervolgschade kunnen schriftelijk beantwoord worden. Van welk bedrag wordt uitgegaan bij het bepalen van een schadevergoeding aan het bedrijfsleven? Is die 35% gemaximeerd op f ? Betekent dit dat geen enkel bedrijf méér eigen risico heeft dan f en dat dit gelijk is aan de 35% die niet vergoed wordt? Mevrouw Ravestein (D66) vond het een goede zaak dat bevoorschotting mogelijk is voor bedrijven die in acute liquiditeitsproblemen komen en dat er, indien nodig, een beroep kan worden gedaan op de hardheidsclausule. Is het juist dat men nooit méér hoeft te betalen dan f ? De heer Van der Vlies (SGP) stelde vast dat in de beantwoording «soepelheid» het sleutelwoord vormt. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 41 8

9 Het is een prestatie van niveau en een compliment waard als LASER respectievelijk de uitbetalende instantie in staat is dit jaar de zaak af te wikkelen. Het verlagen c.q. geheel afschaffen van het drempelbedrag is goed voor de minimuminkomens. Men kan zich echter afvragen, of het nodig is daarvan een generieke maatregel te maken. Er moeten nog twee belangrijke dingen gebeuren. Allereerst moet het schadegebied definitief worden vastgesteld en op de tweede plaats moet er gezaghebbend en vertrouwenwekkend getaxeerd worden. Daarover moeten geen discussies ontstaan. Welke criteria worden daarbij gehanteerd? Er moet toch sprake zijn van een bepaalde marktconformiteit. Goed ondernemerschap moet worden verdisconteerd en er moet geen sprake zijn van een limitatieve lijst, want dan is het hek van de dam. Het mag de ondernemer niet meer dan f kosten, wat er ook gebeurt. De staatssecretaris bevestigde dat er voor ondernemers inderdaad sprake is van een eigen bijdrage van 35%, echter tot een maximum van f De ondernemer loopt dus nooit méér risico dan f Er zijn nog geen concrete steunregelingen bekend van lagere overheden. Mochten die er komen, dan zal de Kamer daarover nader geïnformeerd worden. Het is de bedoeling dat de wet fungeert als vangnet, dus subsidiair aan andere regelingen. De staatssecretaris was in principe bereid te overwegen het drempelbedrag voor particulieren te verlagen naar f Daarover moet echter nader overleg gevoerd worden. Als er zich vervolgschade voordoet in een periode van 52 weken na de calamiteit, kan die worden meegenomen. De schade moet wel zijn aangemeld vóór 1 juni De definitieve lijst van gemeenten die voor schadevergoeding in aanmerking komen, zal uiteraard aan de Kamer worden toegezonden. De wet zal echter alleen van toepassing zijn op uitzonderingssituaties. De staatssecretaris zegde toe schriftelijk te zullen ingaan op de vragen over loopfolie en dergelijke. Normaal gesproken hanteren de taxateurs hun eigen regels. Het ministerie van LNV heeft echter regels opgesteld voor de landbouw. Het voornemen bestaat om bij de schadevaststelling in de landbouw uit te gaan van normbedragen voor de potentiële bruto-opbrengst. Om een eenduidige vaststelling van die schade te bewerkstelligen, wordt voor de uiteenlopende vormen van land- en tuinbouwbedrijven gewerkt met deze systematiek. Om een en ander niet te afhankelijk te laten zijn van de seizoensinvloeden in bepaalde jaren, worden die normen gebaseerd op de opbrengsten en de prijzen van de afgelopen drie jaren. Voor aardappels wordt daarbij uitgegaan van kg à f 0,20. Allereerst moet worden onderzocht, welke bestuurlijke beslissingen er precies genomen zijn. Pas wanneer uit de evaluatie het totale beeld duidelijk is, kan de vraag aan de orde komen of daaruit wellicht aansprakelijkheid voortvloeit. Die mogelijkheid is niet uitgesloten. Een en ander kan achteraf leiden tot een aansprakelijkheidstelling zijdens het Rijk. De staatssecretaris zegde toe te zullen bekijken, of artikel 4.2 nog ruimte biedt, doch wilde op dit punt niet al te veel hoop bieden. Omdat omzetschade expliciet is uitgezonderd door de wetgever, is daarin met de beste wil van de wereld waarschijnlijk niet veel mogelijk. De voorzitter van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, De Cloe De voorzitter van de vaste commissie voor Economische Zaken, Biesheuvel Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 41 9

10 De voorzitter van de vaste commissie voor Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, Ter Veer De griffier van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Coenen Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr