Scholing praktijkassistenten 4 en 5 september Een heupvol programma. Dr. Tom van Raaij Dr. Carina Gerritsma

Transcriptie

1 Scholing praktijkassistenten 4 en 5 september 2013 Een heupvol programma Dr. Tom van Raaij Dr. Carina Gerritsma

2 Introductie Wie zijn wij / wie zijn jullie? Wat willen jullie van ons leren? Hoe delen we de avond in?

3 Introductie Artrose Klachten Epidemiologie Onderzoek Behandeling

4 Wat is artrose? Kraakbeen beschadiging of verlies van kraakbeen in een of meer gewrichten Kraakbeen bestaat uit eiwit verbindingen die als een stootkussen functioneren tussen de botten van een gewricht Ofwel slijtage!

5 Artrose Klachten (5) Risicofactoren (5) Belangrijkste gewrichten in volgorde van prevalentie

6 Symptomen Pijn Functieverlies Gewrichtszwelling Stijfheid (start, ochtend) Na trauma (minimaal) toename Slotklachten Crepiteren Instabiliteit

7 Oorzaken pijn bij artrose Spierpijn Verhoogde druk subchondrale bot Synovitis Uitrekken kapsel Ligament insertie spanning Pees insertie Verdikking van het periost

8 Definitie: artrose is een multicausaal ziektebeeld dat leidt tot gewrichtsklachten die samen hangen met beschadiging en verlies van kraakbeen waarbij omliggend bot ook kan worden aangetast American College of Rheumatology

9 Artrose: multicausaal endogeen = idiopathisch genetisch 40 65% (invloed op ontstaan en progressie) exogeen ontwikkelingsstoornis trauma inflammatie malalignment metabool

10 Risicofactoren Leeftijd Geslacht (vrouw > man) Trauma: bv meniscus extirpatie, fractuur Stands afwijking Vetzucht Ontwikkelingsstoornis (bv heupdysplasie) Genetisch (?)

11 Kom voornamelijk voor: hand voet wervelkolom heup en knie minder in schouder en enkel

12 Epidemiologie Artrose is wereldwijd de 6 e ziekte, gemeten in Years Lost to Disability (YLD) In Nederland hebben ongeveer mensen heupof knie- artrose met een verwachte toename van 52% tussen

13 Epidemiologie Zelf rapportage in NLD Heup artrose > 25 jaar: personen Knie artrose > 25 jaar: 1,4 miljoen personen Radiologisch in NLD Heup > 55 jaar: personen Knie > 55 jaar: personen

14 Prevalentie Nationaal Kompas Volksgezondheid, versie 4.2, 9 december 2010

15 Groningen situatie Cumulatieve groei in verzorgingsgebied en buitengebied Martini Ziekenhuis in 2018: jaar jaar jaar Totaal: bron: CBS, 2012

16 Röntgen foto Kenmerken van artrose (5): gewrichtsspleet versmalling osteofyt cyste sclerose botaantasting

17

18 Stelling Een röntgenfoto is het belangrijkste objectieve instrument om de diagnose artrose te stellen Eens? Oneens? Waarom?

19 Diagnose wordt bepaald door het verhaal (anamnese), het lichamelijk onderzoek en de röntgen foto NB radiologische afwijkingen hoeven geen klinische klachten te geven!!

20 Behandeling Niet-operatief (4) Operatief

21 Niet - operatief medicamenteus (pijnstiller, ontstekingsremmer) gewichtsreductie activiteit ( rust roest ) intra-articulaire injectie corticosteroid niet bewezen: hyaluronzuur, glucosamine

22 Operatief: prothesiologie Plaatsing van de Totale heupprothese (THP) is door de WHO als de operatie van de vorige eeuw betiteld Bull World Health Organ, 2004

23 Totale heup prothese (THP) van voor of van achter?

24 Achterste benadering (posterolateraal) Voordelen: technisch goed aan te leren veel toegepast: veel ervaring mee snelle revalidatie + minder kans op zwakte bilspieren

25 Nadelen achterste benadering klieven/ losmaken pezen en spieren zijligging waardoor minder controle stand bekken: cup positie/ beenlengte verschil soms slijmbeursontsteking door littekenweefsel

26 Voorste benadering (ventraal) 1830: Hueter 1949: Smith-Peterson Voordelen (?): - tussen spieren door - snelle revalidatie - geen slijmbeurs klachten - hoeft niet op rug te liggen

27 Nadelen voorste benadering technisch lastiger te leren procedure: risico op minder goede stand steel grotere kans op fractuur grotere kans op bloeding geen grote studies bekend met lange termijn follow-up

28 Operatie techniek: rugligging

29 Operatie techniek: rugligging

30 Operatie techniek: rugligging

31 Tussen spieren door

32 Tussen spieren door Tussen de tensor fascia lata lateraal, en de rectus femoris/ sartorius mediaal

33 Tussen spieren door

34 Afzagen van de heupkop

35 Afzagen van de heupkop

36 Afzagen heupkop

37 Voorbereiden kom

38 Plaatsen cup

39 Voorbereiden femur

40 Voorbereiden femur

41 Voorbereiden femur

42 Voorbereiden femur

43 Protheseplaatsing compleet

44 Protheseplaatsing compleet

45 Toekomst. Cumulatieve groei van artrose patiënten zal leiden tot: een toename van de behoefte aan primaire totale heup- (THP) en knieprotheses (TKP) een toename van revisies van totale heup- en knieprotheses bij een ouder wordende populatie: de patiënt overleeft de prothese

46 Martini Ziekenhuis: prothesiologie centrum (Noord-) Nederland Aantallen: THP - top 3 van Nederland TKP - top 7 van Nederland Revisie-prothesiologie - marktleider in Noord Nederland Kwaliteit: NOV 1A protheses = benchmark L(andelijk)R(egistratie)O(rthopedische)I(mplantaten) Internationale peer-reviewed publicaties J Arthroplasty 2013,2012; Int Orthop 2013,2011; BMC Musculoskelet Disord Obese Surg 2012, Orthopedics 2010, 2010 Gespecialiseerde orthopedieconsulenten

47 Rapid Recovery = de toekomst Co-morbiditeit bij de oudere patiënt (> 60 jaar) Principe: vroege mobilisatie ter voorkoming complicaties surgery Time Topp R, Ditmyer M, King K, Doherty K, Hornyak J 3rd. The effect of bed rest and potential of prehabilitation on patients in the intensive care unit. AACN Clin Issues May;13(2): Review.

48 Rapid Recovery: Martini ziekenhuis Gestart in najaar 2012 als eerste ziekenhuis in Noord Nederland: Alle patiënten met THP of TKP worden geïncludeerd: juíst de kwetsbare ouderen Alle behandelaars hebben dezelfde doelstelling, hetzelfde verhaal Patiënten worden goed voorbereid: gespecialiseerde verpleegkundige (= orthopedieconsulent)

49 Rapid Recovery: Martini Ziekenhuis Het Rapid Recovery programma heeft 4 belangrijke pijlers: Nieuw pijn- en anesthesie protocol (bv. uitgekiende ruggenprik, extra pijnstilling) Patiënten gaan dezelfde dag uit bed om te mobiliseren (Fysiotherapie) Eenduidige ontslagcriteria Goed afspraken met thuiszorg en verpleeghuis

50 Rapid Recovery: kwaliteit - pijn Rondom de operatie: Misselijkheid Van PCA pomp naar epiduraal (joint care): afname tot 15% Nu: nog eens met de helft gereduceerd tot 7% Pijn Bij gebruik PCA pomp: - VNRS (pijnscore) > 7 Nu: postoperatief dag 1: - VNRS 94 % < 4 - VNRS 0 % > 7

51 Rapid Recovery: kwaliteit - ligduur Afname ligdagen t.o.v. Joint Care: De gemiddelde ligduur bij TH- en TK-patiënten tijdens JCprogramma was 6 dagen. De gemiddelde ligduur bij TH- en TK-patiënten sinds de invoering van RR is (inclusief opnamedag): TKP: 4 dagen THP: 3 dagen

52 Rapid Recovery: de patiënt J1b-Kqp4yLSL9qj86M1YpBsW4GNIQwV&index=3

53 Rapid Recovery: follow-up Gespecialiseerde verpleegkundige = Orthopedieconsulent altijd bereikbaar tijdens kantooruren na 2 weken poliklinische controle hechtingen via orthopedieconsulent of praktijkassistent Na 6 weken poliklinische controle bij de orthopedisch chirurg

54 Rapid Recovery: meten = weten Martini register = LROI ++ Pre- / per- / postoperatief inzoomen op multidisciplinaire processen rondom patiëntenzorg Sturen op kale cijfers Optimalisatie door evaluatie

55 Doelstelling Patiënt op niveau van een gezonde leeftijdsgenoot na 1 jaar (gemeten naar WHO uitkomstmaat) Maatschappelijke deelname bevorderen en years lost to disability (YLD) beperken Multimodale aanpak: patiënt (PROMS), ziekenhuis met verzekeringsmaatschappij

56