Schoonmaken en hygiëne

Transcriptie

1 Theorieboek KT1 HOOFDSTUKKEN - Inleiding Goederen ontvangen en controleren Goederen verplaatsen Ompakken en prijzen Goederen opslaan Voorraadbeheer Werken met artikelpresentaties Presentatie en winkelinterieur Displays Winkelexterieur Promotie Schoonmaken en hygiëne Aantekeningen Paraaf Schoonmaken en hygiëne Schoonmaken Een schone winkel ziet er verzorgd uit en trekt klanten aan. Een vieze winkel niet. Die is onhygiënisch, niet schoon. Hygiëne is erg belangrijk, speciaal in winkels waar je met voedsel werkt. Daar bestaat de kans dat het voedsel bederft als er niet goed wordt schoongemaakt. Mensen kunnen ziek worden van bedorven etenswaren. Daarom zul je regelmatig moeten schoonmaken. Meestal gebeurt dat op een vast tijdstip, bijvoorbeeld na sluitingstijd. Maar soms moet je direct iets schoonmaken, bijvoorbeeld wanneer er iets kapot valt. In een winkel waar je met voedsel werkt, moet je vaker schoonmaken. Als je niet goed schoonmaakt, kan het voedsel bederven. In een winkel waar je niet met voedsel werkt, moet je natuurlijk ook schoonmaken. Maar hygiëne in een zagerij is minder belangrijk. Wanneer en hoe je moet schoonmaken hangt af van het soort winkel waar je werkt. In een slagerij zul je vaker en anders moeten schoonmaken dan in een boekhandel. Winkels die voedsel maken zich aan regels en voorschriften van de overheid houden. Die staan in de Warenwet. Mensen die voedsel kopen, weten daardoor dat het veilig is. Als een winkelier zich niet aan de Warenwet houdt, kan hij een boete krijgen. Soorten vuil Schoonmaken is het verwijderen van vuil. Vuil kan zichtbaar en onzichtbaar zijn. Deze twee soorten vuil kun je ook weer onderverdelen. 1

2 soorten vuil voorbeelden zichtbaar vuil droog vuil zand aangekleefd vuil nat vuil opgedroogde koffievlek kapotgevallen fles wijn onzichtbaar vuil bacteriën salmonella schimmels Soorten vuil met voorbeelden. Zand is een voorbeeld van droog vuil. Een koffievlek is een voorbeeld van aangekleefd vuil. Bij nat vuil kun je denken aan lekkende melkpakken, kapot gevallen flessen of modder. Bij onzichtbaar vuil moet je denken aan bacteriën en schimmels. Nat vuil Droog vuil verwijder je zo snel mogelijk. Voor elk soort vuil gebruik je een andere schoonmaakmethode. Het verwijderen van zichtbaar vuil noem je reinigen. Het verwijderen van onzichtbaar vuil noem je desinfecteren. Droog vuil Droog vuil is vuil dat je met het blote oog kunt zien. Als er veel droog vuil in de winkel is, maakt dat een erg slordige indruk op de klanten. Zorg dus dat je droog vuil zo snel mogelijk verwijdert. Droog vuil reinig je droog. Je hoeft dus geen water te gebruiken. Je kunt droog vuil verwijderen door: vegen stofzuigen stofwissen afstoffen. Vegen Vegen is vooral geschikt voor het verwijderen van grof vuil, zoals zand en papier. Het nadeel van vegen is dat er nogal wat stof bij opwaait. Dit komt dan weer ergens anders terecht. Stofzuigen Het is beter om droog vuil met een stofzuiger te verwijderen. De stofzuiger kun je gebruiken op ruwe en gladde vloeren, zachte vloerbedekking en meubilair. In winkels gebruik je hiervoor meestal een bedrijfsstofzuiger. Deze zuigt krachtiger dan de stofzuiger die je thuis gebruikt. In heel grote winkels gebruikt men meestal een veegzuigmachine. Deze veegt het vuil eerst bij elkaar en zuigt het daarna op. 2

3 Veegzuigmachine Stof kun je het beste wissen. Stofwissen De beste methode om stof te verwijderen is, stofwissen. Het is de goedkoopste en ook de schoonste methode. Bij het stofwissen verwijder je het stof. Je verplaatst het dus niet alleen maar. Het stof blijft aan de stofwisser hangen. Stofwissen is alleen geschikt voor gladde vloeren. Afstoffen Droog vuil (stof) op kastjes, tafels of toonbank haal je weg door afstoffen. Je kunt daarvoor een kleine stoffer of een stofdoek gebruiken. Nat en aangekleefd vuil Aangekleefd vuil kun je met het blote oog zien. Aangekleefd vuil geeft snel een vieze indruk. Het is dus belangrijk dat je aangekleefd vuil zo snel mogelijk verwijdert. Aangekleefd vuil verwijder je met een vochtige doek. Nat en aangekleefd vuil reinig je met water waarin je een reinigingsmiddel hebt opgelost. Er zijn verschillende methodes voor het verwijderen van nat en aangekleefd vuil: dweilen, moppen en schrobben. Verwijderen van nat en aangekleefd vuil methode dweilen soort vloer klein oppervlak gladde vloer 3

4 Verwijderen van nat en aangekleefd vuil matig vies moppen groot oppervlak gladde vloer matig vies schrobben ruwe vloer erg vies Het verwijderen van nat en aangekleefd vuil. Voor het verwijderen van aangekleefd vuil op ruiten, winkelrekken en artikelen gebruik je hulpmiddelen zoals sponzen, vaatdoekjes en borstels. Een gladde vloer kun je goed moppen. Voor het verwijderen van aangekleefd vuil zijn er een aantal regels: gebruik altijd warm water met een reinigingsmiddel; gebruik de juiste hoeveelheid van het schoonmaakmiddel; ververs het water regelmatig; maak de hulpmiddelen na gebruik goed schoon; voorkom onveilige situaties. Onzichtbaar vuil Is schoon ook echt schoon? Of anders gezegd, is schoon ook hygiënisch? Stel, je hebt een snijmachine schoongemaakt. Hij ziet er dan vast schoon uit. Je hebt al het zichtbare vuil verwijderd. Maar hoe zit het met het onzichtbare vuil? 4

5 Bacteriën kan je niet zien. Alleen als je ze op kweek zet (laat groeien). Bij onzichtbaar vuil kun je denken aan schimmels en bacteriën. Dat zijn micro-organismen: heel kleine levende wezens die je alleen onder een microscoop kunt zien. Ze zijn misschien klein, maar ze kunnen veel schade geven. Denk maar eens aan de salmonellabacterie. De salmonella-bacterie komt voor op kip, rauwe eieren en ijs. Bacteriën komen het meest in vleesproducten voor. Hygiëne bij vleesproducten is daarom erg belangrijk. Het verwijderen van onzichtbaar vuil, dus van micro-organismen, noem je desinfecteren. Vooral in winkels waar voornamelijk levensmiddelen worden verkocht, is desinfecteren belangrijk. Om te zorgen dat er veilige levensmiddelen in de winkel liggen, heeft de overheid heeft een systeem met controlepunten verplicht gesteld. Het heet HACCP. HACCP is een systeem om hygiëne te controleren en te verbeteren. Als je werkt met voedingsmiddelen, is er een aantal punten waar je op moet controleren. Denk bijvoorbeeld aan de temperatuur van de koeling. De Salmonella-bacterie kan de dood tot gevolg hebben. HACCP-code voor supermarkten. Let bij het desinfecteren op de volgorde. Je gaat pas desinfecteren als je eerst goed hebt schoongemaakt. Verwijder eerst het grove vuil, zoals groente-, vlees- of broodresten. Maak het apparaat met warm sop schoon. Maak het schoon met een middel waarmee je het apparaat gaat desinfecteren. Spoel na met lauw water. Droog het apparaat hierna nooit af! Dan breng je namelijk opnieuw bacteriën op het apparaat aan. 5

6 Desinfecteermiddelen Wat moet ik gebruiken? Een groot werkblad, bijvoorbeeld van plastic droog je wel af. Als het water er op blijft staan, kunnen zich hier juist weer snel bacteriën ontwikkelen. Schoonmaakmethode Je kunt op veel verschillende manieren schoonmaken. Maar hoe weet je nu welke manier de beste is voor jouw situatie? Bij het schoonmaken moet je altijd een hulpmiddel en een schoonmaakmiddel kiezen. Wat je kiest, hangt af van het soort vuil en de situatie. Hulpmiddelen Bij het schoonmaken kun je kiezen uit verschillende hulpmiddelen. Welk hulpmiddel je gebruikt, hangt af van het soort vuil en waar het vuil óp zit. Soms is het heel duidelijk welk hulpmiddel je moet gebruiken. Je gebruikt geen schrobber om serviesgoed schoon te maken. Soms is het minder duidelijk. Gebruik een doek waarmee je de toiletten hebt schoongemaakt nooit voor een snijmachine. Je loopt dan het risico dat er vuil van de toiletten op de snijmachine komt. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van mensen. Dat komt niet alleen door het zichtbare vuil van de toiletten, maar vooral door het onzichtbare vuil. De bacteriën die je op het toilet vindt, kunnen heel schadelijk zijn als je ze binnenkrijgt. Hier is niet het juiste hulpmiddel gekozen. Met een schuurspons beschadig je de aluminium bodem. Schoonmaakmiddelen Bij schoonmaken heb je niet genoeg aan hulpmiddelen alleen. Je hebt ook schoonmaakmiddelen nodig. Schoonmaakmiddelen kun je onderverdelen in reinigingsmiddelen en desinfecteermiddelen. 6

7 Reinigingsmiddelen Desinfecteermiddelen Reinigingsmiddelen gebruik je om het zichtbare vuil te verwijderen. Hierbij kun je denken aan groene zeep, allesreinigers en schuurmiddelen. Desinfecteermiddelen gebruik je alleen om bacteriën te verwijderen. Gebruik het daarom ook alleen voor dit doel, want deze middelen zijn niet goed voor het milieu! Denk hierbij bijvoorbeeld aan chloor (ontsmetten van het toilet) en waterstofperoxide. De gebruiksaanwijzing op het etiket geeft aan: hoe je het schoonmaakmiddel moet gebruiken; waarvoor je het schoonmaakmiddel kunt gebruiken. Let op de dosering! Volg altijd de aanwijzingen op het etiket op. Een hogere dosering (hoeveelheid) dan is aangegeven is onnodig en bij desinfecteermiddelen zelfs gevaarlijk. Niet doen dus! Wanneer je een verkeerd schoonmaakmiddel gebruikt, kan je het voorwerp dat je schoonmaakt, beschadigen. Het gebruik van een verkeerd middel kan ook leiden tot een onhygiënische situatie. Denk aan de vitrine (toonbank) van een slagerij. Wanneer je het gebruikte middel niet goed ontsmet, bestaat er gevaar voor bederf van voedsel. 7

8 Ook het mengen van twee middelen kan gevaar opleveren. Als je chloor mengt met andere schoonmaakmiddelen, kan er giftig gas ontstaan. soort vuil methode situatie droog vuil vegen grof vuil zoals zand en papier op gladde vloeren stofzuigen stofwissen stoffen ruwe vloeren, zachte vloerbedekking, meubilair gladde vloeren kastjes, toonbank enzovoort aangekleefd vuil dweilen gladde vloer, niet zo smerig, kleine oppervlakken moppen schrobben gladde vloer, niet zo smerig, grote oppervlakken gladde vloer, erg smerig onzichtbaar vuil desinfecteren/hygiënisch reinigen alle schimmels en bacteriën reinigen Het verwijderen van vuil in een overzichtje. 8

9 Milieu Gebruik het liefst een milieuvriendelijk schoonmaakmiddel. Om erachter te komen of een middel milieuvriendelijk is, moet je op de volgende zaken letten. Deze schoonmaakmiddelen zijn erg slecht voor het milieu. Wat is de ph-waarde? De ph-waarde geeft de zuurgraad van een middel aan. Een ph-waarde van 7 noemen we neutraal. Een ph-waarde van onder de 7 geeft aan dat het middel een hoge zuurgraad heeft; het is zuur. Het tegenovergestelde van zuur is basisch. Een waarde van boven de 7 geeft aan dat iets een lage zuurgraad heeft; het is basisch. Een ander woord voor basisch is alkalisch. Een waarde onder of boven de 7 is schadelijk voor het milieu. Het is slecht voor planten en dieren. Een ph-waarde van 7 is phneutraal. De ph-waarde van water is ook 7. Zitter er fosfaten in? Een fosfaat is een chemische verbinding. Algen gebruiken fosfaten als voedsel. Als veel fosfaten in het oppervlaktewater komen, groeien de algen hard. Er komt dan steeds minder licht en zuurstof in het water terecht. Hierdoor gaan andere planten en dieren dood. Zit er chloor in? Schoonmaakmiddelen zijn altijd slecht voor het milieu. Vooral bleekwater (chloor) is erg schadelijk. Als het niet nodig is om bleekwater te gebruiken, gebruik dan wat anders. Is het biologisch afbreekbaar? Biologisch afbreekbaar betekent dat de schadelijke stoffen door het milieu zelf worden afgebroken. Zij verdwijnen dus uiteindelijk wel uit het milieu. Groene zeep is een voorbeeld van een biologisch afbreekbaar middel. Zitten er oplosmiddelen in? Oplosmiddelen worden gebruikt om verf of lijm te verwijderen. Denk aan middelen zoals terpentine. Ze lossen niet op in water, maar wel in vet. Dieren die in het water leven, krijgen die oplosmiddelen binnen en slaan ze op in hun vet. Als zij te veel oplosmiddelen binnenkrijgen, gaan ze dood. Dit is ook gevaarlijk voor mensen die vis eten. Oplosmiddelen zijn niet biologisch afbreekbaar. 9

10 Schoonmaakplan Wanneer, hoe en hoe vaak je moet schoonmaken hangt af van het soort winkel waar je werkt. Iedere winkelier kan zelf bepalen wanneer en hoe vaak hij schoonmaakt. In een slagerij zul je vaker en anders moeten schoonmaken dan in een boekhandel. Sommige schoonmaakwerkzaamheden voer je iedere dag uit en andere één keer in de week. Het schoonmaken gebeurt in veel winkels volgens een bepaald plan. Dit wordt het schoonmaakplan genoemd. Dat is handig, want dan weet je precies wat je te doen staat. En hoe en wanneer. En je collega s weten dat ook. Zo voorkom je met elkaar dat je plekken vergeet schoon te maken. In een schoonmaakplan staat: wat je moet schoonmaken; wanneer je moet schoonmaken; hoe je moet schoonmaken; wie er moet schoonmaken. schoonmaakplan dag week mnd wie hoe moet je schoonmaken? prullenbak X Joris legen en nieuwe plastic zak toonbank X Saskia afnemen met een vochtige doek en een reinigingsmiddel vloer X X Aysha alleen plaatselijk stofzuigen 1x per week de hele vloer zuigen boekenkasten X X Willem bovenkant kasten afstoffen 1x per maand boekenkast legen en afnemen met een vochtige doek en een reinigingsmiddel tijdschriftenrek X X Mark bovenkant rek afstoffen 1x per week afnemen met een vochtige doek en een reinigingsmiddel ramen X Jenita ramen lappen met heet water en glasreiniger winkeldeur X Jantien verwijderen vingerafdrukken deurkruk Schoonmaakplan boekwinkel. Werkhouding Schoonmaken kan zwaar lichamelijk werk zijn. Een verkeerde lichaamshouding kan leiden tot lichamelijke klachten, zoals een pijnlijke rug. Soms zullen klachten snel overgaan, maar dit kan ook langer duren. Bij het schoonmaken moet je soms zware dingen verplaatsen. Denk aan een stofzuiger of een plantenbak die je moet verschuiven. Het is belangrijk dat je dan bij het tillen je rug recht houdt en je knieën buigt. Fout! Goed! 10

11 In de Arbowaaier staan tips voor gezond werken in de winkel. Deze kun je aanvragen bij het HBD (Hoofdbedrijfschap Detailhandel) of downloaden van de website van het HBD. Gelukkig zijn er verschillende hulpmiddelen die het schoonmaken makkelijker maken. Denk aan een bezem, een mop en een uitschuifbare stofzuigerslang. Het is dan natuurlijk wel belangrijk dat je de hulpmiddelen op de juiste manier gebruikt. Veilig werken Veilig werken betekent vaak: goed opletten en zorgvuldig werken bij het schoon en opgeruimd houden van de winkel en het magazijn. Zo voorkom je ook derving. Ongedierte krijgt bijvoorbeeld geen kans. En in een opgeruimde omgeving struikel je niet over de rommel. Dit is een gevaarlijke situatie. Je maakt klanten en collega s erop attent als de vloer nat is. Als je aan het schoonmaken bent, let je natuurlijk wel op dat je schoonmaakmaterialen niet in de weg staan. Besmetting voorkomen Als je met voedsel werkt, is het ook belangrijk dat je let op je eigen hygiëne. Was daarom regelmatig je handen, bind je haren bij elkaar en trek regelmatig een schoon schort aan. Zo voorkom je dat je zelf een bron van besmetting bent. Maak messen en snijplanken na gebruik goed schoon. Zo voorkom je besmetting die van het ene product overgaat op een andere. Dit heet kruisbesmetting. Aanwijzingen op schoonmaakmiddelen opvolgen Schoonmaakmiddelen kunnen gevaarlijk voor de gezondheid zijn. Zij bevatten namelijk vaak agressieve (bijtende, invretende) stoffen als zuren, alkalische stoffen en chloor. Alkalische en zure stoffen kunnen schadelijk zijn als je ze op je huid of in je ogen krijgt. Daarom is het belangrijk dat je er veilig mee werkt. Volg bij het werken met schoonmaakmiddelen altijd de aanwijzingen van de verpakking op. Er kan dan weinig fout gaan. Indien nodig moet je handschoenen, aparte kleding of een bril dragen. Op de verpakking van schoonmaakmiddelen kun je tekens tegenkomen die gevaar aangeven (gevarensymbolen). Zo n symbool geeft bijvoorbeeld aan dat de stof: licht ontvlambaar is (snel brandt); irritaties kan veroorzaken (ontsteking kan veroorzaken via huid of slijmvlies); gevaarlijk kan zijn als je deze mengt met een andere stof. (giftig gas kan ontstaan). 11

12 Dit product kan uit zichzelf ontbranden. Deze stof levert gevaar op. Als je dit product mengt met een ander product, levert dit gevaar op. Dit product kan brandwonden veroorzaken. 12