De vrijwilliger in de zorgsector. Gert Geerts & Tom Peeters

Transcriptie

1 De vrijwilliger in de zorgsector Gert Geerts & Tom Peeters

2 Inhoud I. Inleiding II. Bronnen III. Kenmerken vrijwilligerswerk IV. Aansprakelijkheid en verzekering M.b.t. de aansprakelijkheid M.b.t. de immuniteit De losse feitelijke vereniging De losse feitelijke vereniging in de zorgsector M.b.t. de verzekering Algemeen besluit

3 I Inleiding

4 II Bronnen?

5 Op Belgisch niveau: Vrijwilligerswet van 3 juli 2005 K.B. 19 december 2006 m.b.t. de minimumgarantievoorwaarden Op Vlaams niveau: Decreet van 3 april 2009 m.b.t. georganiseerd vrijwilligerswerk Besluit van de Vlaamse Regering van 26 februari

6 III Kenmerken vrijwilligerswerk

7 De kenmerken van het vrijwilligerswerk onbezoldigd onverplicht (maar niet vrijblijvend) ten behoeve van derden in georganiseerd verband in België of in het buitenland (maar georganiseerd vanuit België en verricht door vrijwilliger met hoofdverblijfplaats in België) 7

8 Onbezoldigd (1) geen arbeidsovereenkomst, dienstencontract of statutaire aanstelling geen loon, maar wel onkostenvergoeding mogelijk ofwel forfaitair: realiteit en omvang moet niet bewezen worden, maximum (32,71 EUR per dag, 1.308,38 EUR per jaar) ofwel effectieve kostenvergoeding, met bewijs van realiteit en omvang met bewijskrachtige documenten geen combinatie van forfaitaire en reële onkostenvergoeding (uitz. reële vervoerskosten, met max km per jaar) sanctie: geen vrijwilliger 8

9 Onbezoldigd (2) cumul met werkloosheidsuitkering mogelijk met voorafgaande aangifte, alsook controle door directeur werkloosheidsbureau (ook bij brugpensioen) cumul met invaliditeitsuitkering (toelating adviserend geneesheer, jaarlijks) cumul met leefloon cumul met tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden of gewaarborgd inkomen voor bejaarden cumul met gezinsbijslag 9

10 Onverplicht, maar niet vrijblijvend engagement voorafgaande informatieplicht vanwege de organisatie (te bewijzen door organisatie): onbaatzuchtige doelstelling en juridisch statuut van de organisatie verzekeringscontract burgerlijke aansprakelijkheid andere verzekeringscontracten de vergoeding kennis beroepsgeheim (artikel 458 strafwetboek) sanctie? 10

11 Vlaams decreet vrijwilligerswerk Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (1) afsprakennota met informatieplicht zoals federaal voorzien aard, duur en frequentie van het vrijwilligerswerk werking van de organisatie en de plaats van de vrijwilliger en het vrijwilligerswerk binnen de organisatie contactpersoon voor de vrijwilliger binnen de organisatie de te volgen vormingsactiviteiten 11

12 Vlaams decreet vrijwilligerswerk Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (2) Besluit 26 februari 2010 bijkomend: 1 het onderschrijven door de vrijwilliger van de doelstellingen van de organisatie; 2 de verbintenis van de vrijwilliger om de filosofische, politieke en religieuze overtuiging van de hulpvrager te eerbiedigen; 3 de wijze waarop de organisatie de samenwerking met de vrijwilliger kan beëindigen als de afspraken niet worden nageleefd; 4 de taken, de functie en de bereikbaarheid van de contactpersoon, vermeld in artikel 5, tweede lid, 4, van het decreet; 5 de wijze waarop de vrijwilliger inspraak heeft in de organisatie; 6 informatie over het statuut van de organisatie of over de wijze waarop de vrijwilliger zich daarover kan informeren; 7 de voorwaarden van de samenwerking tussen vrijwilligers en beroepskrachten en tussen vrijwilligers onderling. 12

13 Vlaams decreet vrijwilligerswerk Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (3) gedrukt of digitaal schriftelijke toestemming voor minderjarigen van minder dan 12 jaar sanctie? 13

14 Ten behoeve van derden niet voor zichzelf niet in familie- of privé-verband voor een groep of organisatie of samenleving als geheel niet als lid van VZW 14

15 In georganiseerd verband federaal: organisatie feitelijke vereniging met onbaatzuchtige doelstelling en zonder winstverdeling private of publieke rechtspersoon zonder winstoogmerk Vlaams decreet vrijwilligerswerk Welzijn, Volksgezondheid en Gezin organisatie voor autonoom vrijwilligerswerk (niet noodzakelijke erkend of gesubsidieerd) organisatie met ingebouwd vrijwilligerswerk (erkend en/of gesubsidieerd) Besluit van de Vlaamse Regering van 26 februari 2010 tot regeling van de erkenning en de subsidiëring van organisaties voor autonoom vrijwilligerswerk 15

16 IV Aansprakelijkheid en verzekering

17 M.b.t. de aansprakelijkheid niet alleen de buitencontractuele, maar ook de contractuele aansprakelijkheid (art. 5 Vrijwilligerswet)! Toch een reëel risico nu er veel in (bruik)leen genomen wordt, gehuurd/verhuurd, gekocht/verkocht wordt! de verplichte verzekering betreft louter de buitencontractuele aansprakelijkheid (art. 6 Vrijwilligerswet)! risico op dekkingslacune 17

18 M.b.t. de immuniteit enkel burgerrechtelijk, niet strafrechtelijk (dus: luik rechtsbijstand BAGezin kan nuttig blijven!) sowieso beperkt, dus niet bij: opzet grove fout een gewoonlijk voorkomende lichte fout dus: BA-Gezin kan nuttig blijven! niet voor de vrijwilliger in de losse verenigingen oplossing: BA-gezin! niet de schade aan de vrijwilliger zelf 18

19 De losse feitelijke vereniging wat? geen immuniteit dus: het gemeenrechtelijk aansprakelijkheidsregime blijft gelden, m.a.w.: de vrijwilliger zelf, de overige leden van de vereniging evenals de aansteller kunnen aangesproken worden! geen verzekeringsplicht wel infoplicht! aangaande aansprakelijkheid én verzekeringssituatie (eventueel toch organisatiepolis, zo niet aanraden om familiale polis te onderschrijven) 19

20 De losse feitelijke vereniging in de zorgsector? eerder uitzonderlijk toch mogelijk: bv. spontane initiatieven in de marge van de moederorganisatie geen aanspr./geen vzplicht, wél (complexe) informatieplicht TENZIJ verbonden met eventuele verzekeringsoplossing: ruime omschrijving van het begrip verzekerde voorafgaande melding aan de verzekeraar eventueel collectieve polis van (lokale) overheid de losse feitelijke vereniging met autonoom of ingebouwd vrijwilligerswerk is toch verzekeringsplichtig! 20

21 Wat met de vrijwilliger-bestuurder? in hun hoedanigheid van bestuurder geen vrijwilligersimmuniteit (zelfs indien bestuursmandaat vrijwillig uitgeoefend wordt!) indien benevens bestuurder ook andere vrijwilligersactiviteit wél vrijwilligersimmuniteit de bestuurdersactiviteit van de bestuurder/vrijwilliger kan ook verzekerd worden in de organisatiepolis uitdrukkelijke vermelding onder verzekerde en onder activiteit decretaal zelfs verplicht (art. 9, 1, lid 1, 1 Besluit Vlaamse Regering)!; duidelijkheidshalve toch nog best uitdrukkelijk vermelden 21

22 M.b.t. de verzekering (1) Kan de verplichte verzekering onderschreven worden door een derde, bijvoorbeeld de organisatie van wie de vrijwilligers geleend worden? Ja, doch doet geen afbreuk aan: de eigen aansprakelijkheid van de organisatie (art. 5 Vrijwilligerswet) de decretale plicht om de aansprakelijkheid van de organisatie tout court te verzekeren (art. 6 Decreet) 22

23 M.b.t. de verzekering (2) mogelijkheid om de standaardpolis via de bijzondere voorwaarden tot een maatproduct te maken: goede verzekeringstussenpersoon! modelinhoud polis BA-vrijwilliger van het Steunpunt Vrijwilligerswerk! controlelijst van het Steunpunt! (zie bijlage) 23

24 M.b.t. de verzekering (3) begrip verzekerde zo ruim mogelijk omschrijven de vrijwilliger zelf familieleden van de vrijwilliger, die meehelpen en die ontegensprekelijk vrijwilligerswerk verrichten (met inbegrip van de ouder/voogden wanneer ze burgerrechtelijk aansprakelijk zijn voor de minderjarige vrijwilliger) andere personen die op lossere, ad hoc-basis vrijwilligerswerk verrichten + decretaal verplicht: de organisatie zelf (niet louter voor activiteiten van de vrijwilliger) de bestuurder (al dan niet als vrijwilliger) de werknemers 24

25 M.b.t. de verzekering (4) opzet en zware fout (art. 8 WLVO) zware fout principieel gedekt TENZIJ uitdrukkelijk en beperkend uitgesloten gevaar van te ruime formulering van zware fout bijvoorbeeld elke schade voortspruitend uit medische handelingen die overeenkomstig de vigerende wetgeving verboden zijn problematisch in de praktijk (artsen, verpleegkundigen, zorgkundigen en verzorgenden) cascadeclausule als alternatief: de dekking behouden wanneer de verpleegkundige een handeling stelt die strikt gezien enkel door een arts mag gesteld worden maar die overeenkomstig algemeen aanvaarde gebruiken toch door een verpleegkundige verricht wordt enz 25

26 M.b.t. de verzekering (5) tevens toetsing van zware fouten en uitsluitingen aan de lijst van de toegelaten uitsluitingen én aan het decreet 26

27 Algemeen besluit Globale screening van verzekeringstoestand met hulp van professioneel verzekeringstussenpersoon lijkt passend! 27

28 V Over GSJ Advocaten

29 Everything s connected: een netwerk van kennis en expertise Ruim 40 advocaten Organisch netwerk van gedeelde kennis Vakgroep overschrijdend Een sectorgerichte aanpak Team op maat Perfect afgestemd op elke sector en elk dossier De cliënt profiteert Best of both: diepgang én brede blik 29

30 30

31 31

32 32

33 33

34 Contacteer ons Gert Geerts Tom Peeters Bart Jacqmain Johan Bally Rudy Van Turnhout GSJ Advocaten Mechelsesteenweg Antwerpen T F E zorg@gsj.be 34