Willem, Van den vos Reynaerde.

Transcriptie

1 Boekverslag door een scholier 2878 woorden 6 november ,4 7 keer beoordeeld Auteur Genre Onbekend Middeleeuws verhaal, Komedie Eerste uitgave 1300 Vak Nederlands 1. Willem, Van den vos Reynaerde. Tekstverzorging en vertaling H. Adema. Leeuwarden Uitgeverij taal & teken. 2. Robert-Jan: Ik heb voor het boek Van den vos Reynaerde gekozen, omdat het boek oorspronkelijk uit de middeleeuwen komt. Het eerste boekverslag moest een boek uit de middeleeuwen zijn dus koos ik deze. Mijn verwachtingen waren anders dan wat er werkelijk in het boek staat. Ik had echt niet kunnen weten dat het over een vos zou gaan en andere dieren die konden praten. Zelf vind ik het minder leuk als het niet berust op feiten, want dieren kunnen niet praten. Achteraf vond ik het zelf wel een leuk boek. Arend: Wij moesten een verslag maken van een boek uit de Middeleeuwen. Toen ik mijn lijst met boeken las waar ik uit mocht kiezen koos ik het boek Van den vos Reynaerde. Ik heb voor het boek Van den vos Reynaerde gekozen, omdat ik al veel van dit boek gehoord had terwijl ik het zelf nog nooit gelezen had. Ik ben erg benieuw waar het over gaat, omdat ik nog nooit boeken heb gelezen met als hoofdpersoon een dier. 3. Willem, de schrijver van Madoc, vind het erg jammer dat Aernout het verhaal over de vos Reynaerde niet in de volkstaal heeft geschreven. Na Franse boeken te hebben geraadpleegd, is hij aan het werk gegaan om deze onvolkomenheid goed te maken. Hij verzoekt de onbeschaafde mensen hem niet te veroordelen en niet voor onjuist te verklaren, waar ze zelf geen verstand van hebben. Op verzoek van een hoofse dame wil hij graag zijn verhaal aan beschaafde mensen vertellen. Willem begint: De leeuw Nobel, koning van de dieren, had in zijn rijk bekend laten maken dat hij tijdens Pinksteren hofdag zou houden. Alle dieren verschenen, behalve Reinaert. Hij had al zoveel op zijn geweten dat hij aan het hof alleen nog kon rekenen op de steun van zijn neef Grimbeert de das. De wolf Isengrijn was de eerste die Reinaert beschuldigde van allerlei misdaden: de verkrachting van zijn vrouw Hersint en de mishandeling van twee van zijn kinderen. Het bekakte hondje Courtois beklaagde zich erover dat Reinaert tijdens een koude winter zijn enige worst ontstolen had. Deze worst had Courtois van Tibeert de kater gestolen. De kater had de worst gestolen bij de molenaar. Bever Pancer vertelde hoe Reinaert de haas Cuwaert tot kapelaan zou opleiden. Hij had het arme dier nog net van de dood kunnen redden. Toen Isengrijn erop aandrong Reinaert ter dood te brengen, sprong de das Grimbeert verontwaardigd op en hield een betoog voor zijn oom: Isengrijn was ook niet zo n braaf dier en bovendien was Reinaert Pagina 1 van 5

2 kluizenaar geworden. Hij droeg een haren boetekleed en raakte geen vlees meer aan. Hij was zijn leven hard aan het verbeteren, aldus Grimbeert. Op dat moment kwam er een droevige stoet aan. Het was de dode kip Coppe, dochter van de haan Cantecleer die op een baar gedragen werd door twee hennen en geflankeerd werd door twee hanen. Die vertelde hoe hij door Reinaert was beetgenomen: de vos had hem oprecht verzekerd, dat hij het wereldse leven definitief vaarwel had gezegd. Zonder nog bang te hoeven zijn was Cantecleer toen met zijn kinderen buiten de bescherming van de hoenderhof gaan wandelen. Het gezelschap was nog maar amper buiten, of Reinaert stortte zich op de kippen. Zo had Cantecleer nu nog maar vier van zijn vijftien kinderen over. De koning was woedend en besloot Reinaert voor het hof te dagen. Hij stuurde de beer Bruun, een van zijn trouwe onderdanen, naar de burcht van Reinaert: Maupertuus. Na een lange tocht kwam Bruun bij het kasteel aan en eiste dat Reinaert met hem mee zou gaan. Die antwoordde dat hij dat graag zou doen, als hij niet zoveel gegeten had van een vreemde, onbekende spijs, namelijk honingraten. Hij vertelde de begerige Bruun dat er honing te vinden was op het erf van boer Lamfroit. Deze honing bevond zich een door de lengte gespleten eik, opengehouden door wiggen. Ze gingen erheen en ondanks Reinaerts waarschuwingen matig te zijn, stak Bruun zijn kop en voorpoten in de gespleten boom, waarna de vos de wiggen eruit sloeg. Daardoor kwam Bruun klem te zitten. Reinaert praatte zo hard dat Lamfroit gewaarschuwd werd en samen met alle dorpelingen straften ze de beer ongenadig af. Ook de pastoor, zijn vrouw Julocke en de koster kwamen meehelpen. Bruun werd verschrikkelijk afgetuigd, maar wist uiteindelijk uit de woedende menigte te ontsnappen. Lamfroit gaf hem echter nog zo n harde dreun dat Bruun tussen een groepje vrouwen belandde en er vijf de rivier in stootte (onder wie Julocke). Toen ging alle aandacht naar de vrouwen en Bruun vluchtte zwemmend weg. Toen hij een eind verderop aan land ging, werd hij nog door Reinaert bespot. Schuivend op zijn achterwerk en rollend, zijn voorpoten is hij door al het geweld half verloren, weet hij het hof van Nobel te bereiken. De tweede bode die Nobel stuurde, de kater Tibeert, kreeg ook een afstraffing van Reynaert. De vos beloofde Tibeert dat hij de volgende dag mee zou gaan. Reinaert stelt voor dat Tibeert blijft eten en overnachten. Reinaert zegt dat hij een plek weet waar veel vette muizen zijn. Samen gingen ze naar de schuur van de pastoor waarin volgens Reinaert de m uizen zouden zijn. Ergens zit een gat waarvoor een strik gespannen is. Reinaert laat Tibeert via dit gat naar binnen kruipen, met als gevolg dat de kater vastzit in de strik. Tibeert maakte van angst zo n herrie, dat de bewoners in het huis wakker werden. Ze gingen Tibeert te lijf, maar zwaar gehavend wist de kat toch nog te ontkomen, nadat hij de pastoor aan zijn geslachtsdelen had verwond. Als ook Tibeert zwaar gehavend het hof van de koning bereikt, durft alleen Grimbeert nog de vos voor de derde en laatste maal te halen. Hij slaagde erin Reinaert te overtuigen van de noodzaak om nu mee te gaan. Tijdens de reis biechtte hij op huichelachtige manier zijn zonden op om zijn geweten zogenaamd te zuiveren. Hij toonde berouw, beloofde beterschap en vroeg of Grimbeert hem zijn zonden kon kwijtschelden en daarna de lekenbiecht kon afnemen. Grimbeert brak een tak af en gaf zijn oom veertig stokslagen als boetedoening. Daarna nam de das de lekenbiecht af. Toen ze echter langs een nonnenklooster kwamen, had Grimbeert de grootste moeite om zijn oom ervan te weerhouden opnieuw in de zonden te vallen, omdat er Reinaert kippen zag. Aan het hof werd Reinaert van alle kanten beschuldigd. De koning is overtuigd en veroordeelde de vos tot de galg. Grimbeert en Reinaerts familie wilden de terechtstelling niet bijwonen en vertrokken. Isengrijn, Bruun en Tibeert, de grootste vijanden van de vos, gaan de galg in gereedheid brengen. Na een in schijnheilige schuldbekentenis komt de sluwe vos met een hele andere smoes. Hij vertelde de Pagina 2 van 5

3 koning over een aanslag die Bruun, Isengrijn en Tibeert samen met zijn vader beraamd zouden hebben om de koning te doden en de beer koning te maken. Het plan zou betaald worden met de schat van koning Ermerike, die door Reinaerts vader gevonden was. Reinaert maakte de koning wijs dat hij, na het bespieden van de gangen van zijn vader, de schat gevonden had en ergens anders begraven had om het plan te verhinderen. De koning wilde meer weten over de schat die zich volgens de vos bij de bron Kriekeput in het bos Hulsterlo bevindt, en schold in ruil voor de schat Reinaerts zonden kwijt. Bruun en Isengrijn worden gevangen genomen. Reinaert verklaarde dat hij op pelgrimstocht naar Rome wil om de paus om vergiffenis te vragen, daarna zal hij de koning naar Kriekeput leiden. Hij krijgt ook nog een tas en een paar extra schoenen. De tas wordt gemaakt van een stuk huid van Bruun, voor de schoenen wordt het vel van Isengrijns voorpoten en Hersints, zijn vrouw, achterpoten gestroopt. Voordat de vos op reis ging, zou hij eerst nog even langs huis gaan. Cuwaert de haas en Belijn zullen meegaan, omdat Reinaert maar moeilijk afscheid van ze kan nemen. Bij Maupertuus aangekomen, vraagt Reinaert of Cuwaert nog even mee naar binnen gaat om afscheid te nemen en zijn gezin te troosten. Ze waren nog maar nauwelijks binnen of de vos beet de haas de kop af. Samen smulden het wolvengezin van deze haas. Tegen Hermeline, zijn vrouw, zei Reinaert dat Cuwaert een zoenoffer van de koning is. Aan Belijn, die buiten had staan wachten, vertelde Reinaert dat Cuwaert nog wel een poosje zou blijven en dat de ram gerust terug kon gaan naar het hof. Belijn moest nog wel een brief namens Reinaert voor de koning mee brengen. Reinaert gaf hem de pelgrimstas, met daarin niet de brief, maar de kop van de gedode haas. Aan het hof gaf Nobel zijn klerk Botsaert de opdracht de tas te openen en brulde de koning het uit van woede toen hij merkte hoe bedrogen en bespot hij is. Op het advies van het luipaard Firapeel werden Bruun en Isengrijn in ere hersteld. Belijn en Reinaert werden vogelvrij verklaard. De vos was echter al met zijn gezin naar een ander gebied vertrokken. 4. Over het auteurschap van de Reinaert is met enige zekerheid weinig meer te zeggen dan dat het verhaal door één of twee Vlamingen is geschreven. In de eerste regels van de tekst wordt iets over de schrijver vermeld, maar over de interpretatie van deze proloog lopen de meningen ver uiteen. We geven de drie belangrijkste theorieën hier kort weer. De eerste theorie luidt dat Aernout de schrijver van het eerste deel is (tot aan de terdoodveroordeling) en dat Willem de originele voortzetting en de proloog heeft toegevoegd. Het feit dat de schrijfstijl in het tweede deel van het verhaal anders is dan die in het eerste deel zou voor dit meervoudige auteurschap kunnen pleiten. Eeen tweede theorie houdt in dat Willem de gehele Reinaert heeft geschreven. Aernout zou dan de auteur kunnen zijn van een ander verder onbekend onvolledig Reinaertverhaal. Deze theorie wordt gesteund door het feit dat Arnout in het Comburgse handschrift niet wordt genoemd. De laatste theorie gaat ervan uit dat Aernout een kopiistenverschrijving is voor Perrout, de auteur van Li Plaid. Ook deze theorie pleit dus, net als de tweede, voor een enkelvoudig auteurschap van Willem: het eerste deel is dan gebaseerd op Li Plaid, het tweede is de door hem wenselijke geachte voltooiing. Het verschil in stijl tussen de beide delen lijkt de eerste theorie te steunen, maar hoeft beslist niet in strijd te zijn met een auteurschap van één persoon. Het is zeer goed denkbaar dat de schrijver zich bij de vertaling van het eerste deel stilistisch gebonden voelde door het origineel en in de zelfstandige voortzetting van het tweede deel in grotere vrijheid zijn gang kon gaan. Maar hoe het ook zij: een scherpe ironische kijk en een welbesneden pen kan de schrijver(s) niet worden ontzegd. 5. a) Het verhaal wordt geheel chronologisch verteld: alle gebeurtenissen in het boek volgen elkaar in Pagina 3 van 5

4 tijdsvolgorde op. Af en toe wordt er wel naar het verleden verwezen, bijvoorbeeld wanneer Reinaert zijn zonden aan Grimbeert opbiecht of wanneer Reinaert het over de zogenaamde samenzwering heeft, die zijn overleden vader zou hebben beraamd met Grimbeert, Bruun en Tibeert. Ook wordt er af en toe verwezen naar de toekomst, in de vorm van kleine flash-forwards. Bijvoorbeeld in vers 496, waar het moment nabij komt waarop Bruun ernstig in de problemen zal raken. De schrijver vertelt de lezer al van tevoren dat het Bruun slecht zal vergaan en dat hij te grazen wordt genomen, de vraag is alleen nog hoe. b) Het verhaal speelt heel duidelijk in de Middeleeuwen, omdat je in de bespotting door de schrijver goed de standenmaatschappij kan herkennen. Dit is typerend voor deze tijd. Verder toont het feit dat het verhaal in het Middelnederlands geschreven is, aan dat het uit de Middeleeuwen komt. En om specifieker te zijn rond c) Het verhaal speelt zich af in het Land van Waas (Oost-Vlaanderen), tussen Gent en Hulsterlo (een uitgestrekt bos tussen Hulst en Kieldrecht). Volgens Jan de Wilde moet het verhaal gelokaliseerd worden in en rond het oude stadje Destelbergen bij Gent, waar vroeger de Schelde een bocht maakte. Verder wordt het plaatsje Kriekeput genoemd, een bron die in de buurt van Hulsterlo ligt. De ruimte wordt aangepast aan de personages, oftewel de dieren. Zo woont koning Nobel in een kasteel, wat natuurlijk bij een koning past. Reinaert woont in een burcht. Deze is echter aangepast aan de dieren. De beer Bruun en de ram Belijn kunnen niet in het hol komen, omdat zij te groot zijn. Cuwaert de haas kan echter wel binnen, omdat hij klein genoeg is. Ook de plaats waar Reinaert woont, is in overeenstemming met zijn rol: de schurk. Hij woont in een donker bos in een wilde streek. Hij loopt over kromme paden, hij is dus van het rechte pad af. d) Niet van toepassing e) Het thema is kritiek op de maatschappij. Het kwaad laten zien dat in de wereld leeft. In het verhaal wordt kritiek gegeven op de maatschappij, op de geestelijkheid, op het rechtssysteem en op het gezag van de koning. De maatschappij is vol van omkoping, schijnheiligheid en gulzigheid. Als eerste de geestelijkheid. De geestelijkheid wordt bespot door middel van de pastoor met al zijn fouten in de schijnwerpers te zetten. Door het hebben van een vrouw doet de pastoor al iets wat niet mag, verder bekommert hij zich alleen om zijn eigen vrouw, niet om anderen, en zegt hij ook nog is een keer dat degene die zijn vrouw red een jaar straffeloos mag zondigen. Ook wordt met Belijn de geestelijkheid bespot. Uit eigenbelang wil hij zo veel mogelijk eer en lof binnenhalen. Waar hij later zelf de dupe van wordt. Ten tweede het rechtssysteem. Als Grimbeert er niet op aangedrongen had dat Reynaert drie keer gedagvaard moest worden, zou dat niet gebeurd zijn. Terwijl het in de wet staat. Reynaert zou dan gewoon vogelvrij verklaard geworden zijn, terwijl er geen eerlijke procedure aan vooraf was gegaan. In één zin: De middeleeuwse maatschappij deugt van geen kant. f) Het feit dat het verhaal zich in de Middeleeuwen afspeelt, is van grote betekenis voor het verhaal. In die tijd waren vooral de sociale verhoudingen belangrijk. De standenmaatschappij bestond op papier uit adel, geestelijkheid en boeren. In praktijk was er echter sprake van twee standen: de groep der rijken en machtigen (adel en geestelijkheid, strijders en bidders) aan de ene kant, de massa (de werkers) aan de andere kant. Deze sociale omstandigheden zorgden ervoor dat er kritiek op werd geleverd en dat de schrijver ervoor koos om anoniem te blijven. Ook de wetgeving wordt bekritiseerd in Van den vos Reynaerde. Aanvankelijk waren er geen landelijke wetten en werd er rechtgesproken volgens de gewoontes van de streek. Dit zorgde ervoor dat het niet zelden voorkwam dat men het recht in eigen handen nam. Pagina 4 van 5

5 g) Het boek Van de vos Reynaerde is in het middeleeuws geschreven. Het middeleeuwse handschrift was heel anders dan het handschrift van nu. Het boek is wel vertaald in het Middelnederlands. Als het niet vertaalt zou zijn zouden mensen uit deze tijd er niet veel van begrijpen. In het boek staan helemaal geen afbeeldingen. De enige afbeelding dat bij het boek hoort is het plaatje op de voorkant. In de middeleeuwen ging het dus niet om de plaatjes maar echt voornamelijk om de tekst zelf. h) Het boek is voor alle mensen bestemd. Oude mensen van rond de tachtig jaar kunnen middeleeuwse boeken heel leuk vinden om te lezen, maar kinderen van rond de vijftien jaar kunnen het ook leuk vinden. Voor kinderen onder de twaalf is het boek niet geschikt. In de vertaling staan ook nog moeilijke woorden en ze zouden het boek dan niet snappen. 6. Robert-Jan: Ik vond het een leuk boek om te lezen. Ik heb zelf nooit eerder middeleeuwse boeken gelezen. Het boek Van den vos Reynaerde is een apart boek, omdat dieren niet kunnen praten. Maar in dit boek was het leuk dat de dieren konden praten. Je wist wat ze dachten en je vraagt je dan af of het in de dierenwereld echt zo gaat. Ik had nooit verwacht dat het een leuk boek zou zijn. In het begin zag ik er echt tegenop dat ik een boek uit de middeleeuwen moest lezen, maar achteraf heb ik er geen spijt van. Door het maken van het verslag is mijn mening niet echt beïnvloed. Nadat ik het boek uit had gelezen vond ik het al leuk en dat is na het schrijven van het verslag gelijk gebleven. Arend: Ik vond het erg leuk om dit boek te lezen. Dit komt omdat ik het erg leuk vond om een boek te lezen dat als hoofdpersoon een dier heeft. Ik vond het erg leuk dat de schrijver de dieren hetzelfde liet doen als mensen. Door het maken van dit verslag ben ik gaan nadenken over dit boek. 7. Bij het maken van het verslag hebben we alleen het boek Van den vos Reynaerde gebruikt en geen websites. Pagina 5 van 5