ATEX-seminar 17 september Compliance

Transcriptie

1 ATEX-seminar 17 september 2015 Compliance 1

2 Programma voor ATEX-seminar op 17/9 12:30 12:45 Opening door Arnold Boonman 12:45 13:15 Presentatie CLS, Wim Moree 13:15 13:45 Presentatie Quercus, Herbert van Ommen 13:45 14:00 Pauze 14:00 14:30 Presentatie Gasunie, Herman van Hierden 14:30 15:00 Presentatie Sachem, Victor van de Pas 15:00 15:15 Pauze 15:15 15:45 Ronde tafel discussie 15:45 16:30 Forum discussie Samenvatting en afsluiting Netwerkborrel 2

3 Kennisdeling door samenwerking CLS 3

4 VINCI Energies brands MARKTGESEGEMENTEERDE AANPAK MET VIER MERKEN INFRASTRUCTUUR INDUSTRIE DIENSTENSECTOR ICT SOLUTIONS & SERVICES 4

5 VINCI Energies organisatiestructuur Utrecht Utrecht Capelle aan den IJssel Goes Beverwijk Broek op Langedijk Veendam Groningen Zwolle Zwolle Veendam Assen Assen Amsterdam Utrecht. Amersfoort Nieuwegein. Dieren Doetinchem Dieren Dordrecht Zaltbommel Zevenaar Dordrecht Veghel Veghel Eindhoven Eindhoven Roermond VENL Headquarters Nieuwegein 5

6 6 Actemium: dienstverlening

7 Trends in onderhoud NVDO TREND 1 2 Aanscherping van regelgeving en noodzaak tot compliance 2 7 Aandacht voor Operational Excellence 3 1 Invloed van aandeelhouders en financiers 4 9 Het belang van onderscheidend vermogen voor afnemers 5 3 Behoefte aan ICT systemen 6 11 Invloed van conjuncturele ontwikkelingen 7 8 Behoefte bij afnemers aan totaaloplossingen 8 - Aandacht voor technische innovatie 9 4 Afhankelijkheid van technologie en kennis Aandacht voor duurzaamheid 7

8 Proefschrift OPTIC COMPLIANCE TU Delft (Marieke Kluin) Gedrag (15) chemische bedrijven op toezicht en handhaving. Indeling categorieën maatschappelijk verantwoord, onfortuinlijk, roekeloos, of calculerend. Uitkomsten Calculerend Roekeloos Onfortuinlijk Berekenend, zoeken de grenzen van de regelgeving. Moeilijk om aan regelgeving te voldoen, onwetend of onbekwaam, of zien het belang van de regelgeving niet in. Gebrek aan technische en/of financiële middelen, niet in staat om regelgeving na te leven. 4 Maatschappelijk verantwoord Voldoen in het algemeen, proactieve houding 8

9 Wat willen we vandaag bereiken? Breed inzicht, kennis en risico s rondom ATEX Risico s bij niet-compliant zijn CLS (Corporate Legal Support) Inzicht in verificatie dossier opbouw, onderhoud en valkuilen Quercus Aandachtspunten rondom SZW inspectie Gasunie De weg naar ATEX Compliance SACHEM 9

10 Onze ATEX-dienstverlening Herstellen en Onderhouden Quickscan Engineeren Opleiden Automatiseren Inspecteren 10

11 Presentatie I: ATEX Wet -en regelgeving Risicomanagement en Schadeverzekeringen Wim Moree 11

12 Voorstellen Mr. ir. drs. ing. W. (Wim) Moree Corporate Legal Support / Moree Hellevoetsluis Advocatuur Legal Counsel, advocaat Sinds 2004 juridisch adviseur/gedelegeerd legal counsel voor VINCI (voorheen Cegelec) Achtergrond LTS, MTS, HTS elektro, HTS meet- en regel (avond), drs. bedrijfskunde (avond), ir. management of technology (duaal TU-Delft) Ervaring Project engineer, maintenance manager, dir. eigenaar ingenieursbureau, advocaat Ervaring met explosie? Ja 12 ATEX WET- EN REGELGEVING

13 Ervaring met stofexplosie (1) Ervaring met stofexplosie 1977 Ervóór: Technische voorzieningen aanwezig Motief voor schoonmaken was voornamelijk reduceren productvervuiling Jaarlijks grondige schoonmaak maar tussentijds verminderde aandacht Geen echte cultuur van explosie risico awareness/bewustzijn Schade: Gebouwbeschadiging, constructie relatief beperkt omdat in ontwerp rekening gehouden was met stofexplosie, wel veel brandschade. Helft machinepark, panelen, bekabeling, motoren etc. verbrand, bekabeling van centrale systemen verbrand. Schoonmaak en herstelperiode, lange tijd geen productie. Schade van claims leveringsverplichtingen gereduceerd door product uit US 13 ATEX WET- EN REGELGEVING

14 Ervaring met stofexplosie (2) Erna: Sturing en controle op naleving gebruik van technische voorzieningen: aardingen, stofafzuiginstallaties, house keeping/schoonmaken Nadruk schoonmaken als preventie explosiegevaar cultuur verandering naar explosie risico awareness/bewustzijn Spin-off: Efficiency verbetering door consequentere naleving alle procedures 14 ATEX WET- EN REGELGEVING

15 Programma wet- en regelgeving WET- EN REGELGEVING IN EEN GROTER KADER Verschillende motieven om veilig te werken ALCOA als voorbeeld ATEX RICHTLIJNEN ATEX 95, ATEX 137 DOORWERKING ATEX RICHTLIJNEN IN NEDERLANDSE WET- EN REGELGEVING ARBO-wet, ARBO-besluit CONSEQUENTIES VAN NIET VOLDOEN AAN WETTELIJKE EISEN Strafrechtelijke aansprakelijkheid - Wet Economische Delicten Civiele aansprakelijkheid Burgerlijk Wetboek 15 ATEX WET- EN REGELGEVING

16 Centrale vraag en deelvragen Welk risico loopt u/uw onderneming wanneer u ATEX niet goed op orde heeft? Wat zijn de juridische consequenties van een explosie voor uw onderneming en voor u? Wie is er binnen een organisatie verantwoordelijk om ATEX goed te regelen? Wanneer heeft u ATEX goed geregeld? 16 ATEX WET- EN REGELGEVING

17 Motieven om werk te maken van veiligheid Verschillende perspectieven / ethische kaders 17 ATEX WET- EN REGELGEVING

18 Waarom veiligheid en risicobeheersing zo belangrijk zijn Er zijn veel redenen waarom bij bedrijven wordt geadviseerd om veiligheid een serieus onderdeel te maken van het werk: Wet- en regelgeving: Denk aan de directeur, productiemanager en kam-manager van Chemiepack, die opgepakt zijn n.a.v. de brand Productie en financiën Chemiepack: failliet BP na Deep Horizon: 15 miljard schadevergoeding aan de US Maar ook omdat er winst mee te maken is. 18 ATEX WET- EN REGELGEVING

19 ALCOA als voorbeeld voor veiligheidsbeleid Paul O'Neill, CEO van Alcoa op zijn eerste persconferentie: Ik wil nummer één worden in veiligheid. Geen gewonden meer in de ruim twintig fabrieken waar dagelijks tonnen aluminium worden verwerkt. De nieuwe routines die hoorden bij Alcoa's extreme focus op medewerkersveiligheid, leidden op hun beurt tot nieuwe gewoontes op het gebied van kwaliteit, besparing en innovatie. Het bedrijf werd in de 13 jaar onder O'Neill vijf keer zoveel waard. 19 ATEX WET- EN REGELGEVING

20 Consequenties van een explosie Eigen schade: materiele schade verlies van omzet verlies van (potentiele) klanten imagoschade gevolg: bedreiging continuïteit onderneming Aansprakelijkheid voor schade van anderen: materiele schade en milieuschade claims niet nakomen leveringsverplichtingen personenschade Strafrechtelijke aansprakelijkheid sancties en boetes 20 ATEX WET- EN REGELGEVING

21 De basis: ATEX-richtlijnen ATEX staat voor de Franse benaming ATmosphères EXplosibles En wordt als synoniem gebruikt voor twee Europese richtlijnen op het gebied van explosiegevaar onder atmosferische omstandigheden: ATEX 95 (Richtlijn 94/9/EG) én ATEX 137 (Richtlijn 1999/92/EG) 21 ATEX WET- EN REGELGEVING

22 ATEX 95 (Richtlijn 94/9/EG) Richtlijn inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen van de Lid-Staten betreffende apparaten en beveiligingssystemen bedoeld voor gebruik op plaatsen waar ontploffingsgevaar kan heersen Product richtlijn Opgenomen in het Warenwetbesluit Explosieveilig materieel Beschrijft de algemene veiligheidsdoelen 22 ATEX WET- EN REGELGEVING

23 ATEX 137 (Richtlijn 1999/92/EG) Richtlijn betreffende minimumvoorschriften voor de verbetering van de gezondheidsbescherming en van de veiligheid van werknemers die door explosieve atmosferen gevaar kunnen lopen Bedrijfsrichtlijn Beschrijft de minimum veiligheidseisen voor werkgevers om een gezonde en veilige werkomgeving te creëren voor werknemers De ATEX 137 en de ATEX 95 werken door in de Nederlandse ARBO wet- en regelgeving 23 ATEX WET- EN REGELGEVING

24 Toepassingsgebied ATEX-Richtlijnen De ATEX 137 richtlijn is van toepassing op alle plaatsen waar ontploffingsgevaar kan heersen. De richtlijn heeft een breed werkingsgebied en omvat naast gasexplosiegevaar ook stofexplosiegevaar De ATEX 95 richtlijn is van toepassing op Apparaten en beveiligingssystemen bedoeld op plaatsen waar ontploffingsgevaar kan heersen Samen hebben deze twee richtlijnen tot doel om de veiligheid en gezondheid van werknemers in gebieden met explosiegevaar te waarborgen en draagt ATEX 95 bij tot het vrije handelsverkeer binnen de EU voor materieel en beveiligingssystemen die in deze gebieden worden gebruikt. 24 ATEX WET- EN REGELGEVING

25 ART 3 ATEX 137: voorkomen van en beschermen tegen explosies De werkgever is verplicht om zowel organisatorische als technische maatregelen te treffen om hierdoor de veiligheid en gezondheid van werknemers te waarborgen en te verbeteren. Hierbij dient met de volgende basisprincipes rekening te worden gehouden: het vermijden van de ontsteking van explosieve atmosferen het beperken van de schadelijke gevolgen van een explosie, ten einde de gezondheid en de veiligheid van de werknemers te verzekeren 25 ATEX WET- EN REGELGEVING

26 ART 4 ATEX 137: beoordeling van de explosierisico s De werkgever dient een explosie risicobeoordeling uit te (laten) voeren die gebaseerd is op: de kans waarop welke explosieve atmosferen zich kunnen voordoen en in welke omvang; de kans dat ontstekingsbronnen, inclusief elektrostatische ontladingen, aanwezig zijn en een explosie kunnen inleiden; de installaties, de gebruikte stoffen, de processen en hun mogelijke wisselwerkingen; de omvang van de te verwachten gevolgen. 26 ATEX WET- EN REGELGEVING

27 ART 6 ATEX 137: Coördinatieverplichting Wanneer op dezelfde arbeidsplaats werknemers van verschillende ondernemingen werkzaam zijn, is elke werkgever verantwoordelijk voor alle zaken die onder zijn toezicht komen te staan. De werkgever die volgens de geldende regelingen en/of de gebruikelijke praktijk voor de arbeidsplaats verantwoordelijk is, moet de uitvoering van alle maatregelen inzake de veiligheid en de gezondheid van de werknemers coördineren. 27 ATEX WET- EN REGELGEVING

28 ART 7 ATEX 137: plaatsen waar explosieve atmosferen kunnen voorkomen De werkgever moet de plaatsen waar explosieve atmosferen kunnen voorkomen in zones indelen die in bijlage I van ATEX 137 zijn genoemd. De werkgever moet er voor zorgen dat op die plaatsen aan een aantal minimale voorschriften wordt voldaan die in bijlage II van ATEX 137 zijn genoemd: Organisatorische maatregelen Explosieveiligheidsmaatregelen 28 ATEX WET- EN REGELGEVING

29 ART 7 ATEX Bijlage II: organisatorische maatregelen (1) Opleiding van werknemers: De werkgever verschaft werknemers die werkzaam zijn op plaatsen waar explosieve atmosferen kunnen voorkomen, voldoende en passende opleiding met betrekking tot de bescherming tegen explosiegevaar. 29 ATEX WET- EN REGELGEVING

30 ART 7 ATEX Bijlage II: organisatorische maatregelen (2) Schriftelijke instructies, werkvergunningen: Indien het explosieveiligheidsdocument het voorschrijft: moet werk op gevaarlijke plaatsen worden uitgevoerd volgens de schriftelijke instructies die door de werkgever vastgesteld zijn; moet een systeem van werkvergunningen worden toegepast voor gevaarlijk werk en werk dat samen met ander werk gevaren kan opleveren. Werkvergunningen moeten vóór de aanvang van het werk worden afgegeven door een bevoegde persoon 30 ATEX WET- EN REGELGEVING

31 ART 8 ATEX 137: Explosieveiligheidsdocument De werkgever moet een explosieveiligheidsdocument, een Explosion Protection Document (EPD) opstellen en onderhouden. Belangrijkste onderdelen hierin zijn: Risico-inventarisatie met gevarenzone indeling op basis van frequentie en duur. Identificatie en beoordeling explosierisico's; Opstellen en plannen van maatregelen om tot een veilige werkomgeving te komen. Het explosieveiligheidsdocument moet voor de aanvang van de werkzaamheden worden opgesteld. 31 ATEX WET- EN REGELGEVING

32 Doorwerking ATEX-richtlijnen in Nederlandse wet- en regelgeving De verantwoordelijkheid van werkgevers voor een veilige werkomgeving voor personeel en derden zoals beschreven in de ATEX richtlijnen zijn in de Nederlandse wetgeving vastgelegd in: ARBO - wet: waar moet werkgever voor zorgen? ARBO - besluit: hoe moet de werkgever dat doen? 32 ATEX WET- EN REGELGEVING

33 ART 3 ARBO - wet: gevaar voor werknemers De werkgever zorgt voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers inzake alle met de arbeid verbonden aspecten en voert daartoe een beleid dat is gericht op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden. Wie is verantwoordelijk om daar voor te zorgen? De beheerder van de installatie: de werkgever die de feitelijke macht uitoefent. Welke persoon is verantwoordelijk om daar voor te zorgen? De hoogst verantwoordelijke in de organisatie van de werkgever voor de naleving van de ARBO-regels. 33 ATEX WET- EN REGELGEVING

34 ART 6 ARBO - wet: voorkomen en beperken van ongevallen met gevaarlijke stoffen De werkgever neemt bij het voeren van het arbeidsomstandighedenbeleid de maatregelen die nodig zijn ter voorkoming en beperking van zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoffen zijn betrokken en de gevolgen daarvan voor de veiligheid en de gezondheid van de in het bedrijf, de inrichting, of een deel daarvan werkzame werknemers. Hoe moet werkgever daaraan voldoen? ATEX, ARBO-besluit, normen en standaards. 34 ATEX WET- EN REGELGEVING

35 ART 10 ARBO - wet: gevaar voor derden Indien bij of in rechtstreeks verband met de arbeid die de werkgever door zijn werknemers doet verrichten in een bedrijf of een inrichting of in de onmiddellijke omgeving daarvan gevaar kan ontstaan voor de veiligheid of de gezondheid van andere personen dan die werknemers, neemt de werkgever doeltreffende maatregelen ter voorkoming van dat gevaar. Hoe moet de werkgever daar aan voldoen? ATEX, ARBO-besluit, normen en standaards 35 ATEX WET- EN REGELGEVING

36 ART 3.5c ARBO - besluit: ExplosieVeiligheids- Document technische eisen De gevaren van explosieve atmosferen en de bijzondere risico's worden, voor de aanvang van de arbeid, in hun geheel beoordeeld en schriftelijk vastgelegd in een explosieveiligheidsdocument. In het explosieveiligheidsdocument wordt m.b.t. technische eisen en maatregelen onder meer vermeld: de wijze waarop de arbeidsplaatsen en de arbeidsmiddelen, zijn ontworpen, worden gebruikt of bediend en onderhouden; maatregelen om ontstaan van een explosie te voorkomen; passende technische maatregelen in de gevarenzones. 36 ATEX WET- EN REGELGEVING

37 ART 3.5c ARBO - besluit: ExplosieVeiligheids- Document - organisatorische eisen In het explosieveiligheidsdocument moet m.b.t. organisatorische eisen en maatregelen onder meer worden vermeld: Bijzondere (organisatie) maatregelen zoals: schriftelijke instructies met betrekking tot de uitvoering van de arbeid; verlening van toestemming door een bevoegde persoon voor aanvang van de werkzaamheden; de wijze waarop voldaan is aan de in artikel 19, tweede lid, van de wet bedoelde coördinatie indien op arbeidsplaatsen meerdere werkgevers werk laten verrichten. 37 ATEX WET- EN REGELGEVING

38 Hoe voldoen aan de vereisten van ART 3.5c ARBO- besluit? Hoe moet de werkgever voldoen aan de vereisten van het ARBObesluit? Toepassen van de ATEX-richtlijnen, en van in normen en standaards vastgelegde systematiek voor de bedrijfsvoering ter voorkoming van en bescherming tegen explosies van installaties: personeel, organisatie & communicatie. Kern van de systematiek Duidelijke delegatie van verantwoordelijkheden door: aanwijzing van gekwalificeerde werknemers met toekenning van de noodzakelijke bevoegdheden 38 ATEX WET- EN REGELGEVING

39 Consequenties van niet voldoen aan de wettelijke eisen Strafrechtelijke aansprakelijkheid Zowel de werkgever (de onderneming) als de bestuurders en leidinggevenden kunnen strafrechtelijk aansprakelijk worden als niet aan de wettelijke vereisten wordt voldaan Basis: Wet Economische Delicten (WED) Civiele aansprakelijkheid Voor het niet voldoen aan veiligheidseisen van een installatie is de bezitter civielrechtelijk aansprakelijk voor de gevolgen en schade die anderen daardoor lijden Basis: Burgerlijk Wetboek (BW) 39 ATEX WET- EN REGELGEVING

40 Wet Economische Delicten: straffen voor overtredingen (1) Artikel 1 WED Strafrechtelijke overtreding Het niet naleven van art 6 lid 1 ARBO-wet De werkgever neemt bij het voeren van het arbeidsomstandighedenbeleid de maatregelen die nodig zijn ter voorkoming en beperking van zware ongevallen. Is een overtreding in de zin van de WED en een strafrechtelijk strafbaar economisch delict als bedoeld in artikel 1 onder 1 e van de WED. Artikel 2 WED Strafrechtelijk misdrijf Indien de overtreding opzettelijk is begaan, is het een misdrijf en een strafrechtelijk strafbaar economisch delict als bedoeld in artikel 1 onder 1 e van de WED. 40 ATEX WET- EN REGELGEVING

41 Wet Economische Delicten: straffen voor overtredingen (2) Artikel 6 WED Straffen Hij, die een economisch delict begaat, wordt gestraft: in geval van misdrijf, voor zover het betreft een economisch delict, bedoeld in artikel 1, onder 1 e van de WED, met een gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren, een taakstraf of een geldboete van de vijfde categorie ( ). In geval van overtreding, voor zover het betreft een economisch delict bedoeld in artikel 1, onder 1 e van de WED, met een hechtenis van ten hoogste een jaar, een taakstraf of een geldboete van de vierde categorie ( ) 41 ATEX WET- EN REGELGEVING

42 Burgerlijk Wetboek: civiel rechtelijke aansprakelijkheid Artikel 6:174 BW Aansprakelijkheid voor opstallen De bezitter van een opstal, die die niet voldoet aan de eisen die men daaraan in de gegeven omstandigheden mag stellen en daardoor gevaar voor personen en zaken oplevert is, wanneer dit gevaar zich verwezenlijkt, aansprakelijk. Artikel 3:107 BW Bezitter Een bezitter is iemand die een goed voor zichzelf houdt (een zaak of een vermogensrecht, te goeder- of kwader trouw). Kenmerkend is de feitelijke zeggenschap, het uitoefenen van de feitelijke macht als eigenaar of als ware hij eigenaar (bijvoorbeeld als huurder). 42 ATEX WET- EN REGELGEVING

43 Samenvattend Voldoen aan wet- en regelgeving is geen doel op zich maar een middel om de zaken goed geregeld te hebben waardoor het risico voor zowel onderneming als bestuurders en medewerkers wordt verkleind, zowel op gebied van schade, letsel als (strafrechtelijke) aansprakelijkheid. Een belangrijke basis vormen een goede organisatie, de opleiding van werknemers en de borging van verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden voor installaties, hetgeen kan worden gerealiseerd door consequente en gestructureerde toepassing de ATEX richtlijnen, het ARBO-besluit en relevante normen en standaards. 43 ATEX WET- EN REGELGEVING

44 Programma schadeverzekeringen RISICO MANAGEMENT Treffen van maatregelen POSITIE VAN VERZEKERINGEN ATEX risico s en schade CONTINUITEIT VAN DE ORGANISATIE Business Continuity Management Continuiteitplan 44 ATEX RISICO MANAGEMENT EN SCHADE-VERZEKERINGEN

45 Wat is risicomanagement Risicomanagement betreft een systematisch en regelmatig onderzoek naar de risico s die mensen, materiële en immateriële belangen en activiteiten bedreigen en de formulering en implementatie van een geïntegreerd beleid met betrekking tot risicoreductie, risico-overdracht en risicofinanciering. Volgens P.F. Claes 45 ATEX RISICO MANAGEMENT EN SCHADE-VERZEKERINGEN

46 Proces risicomanagement Doelstelling formuleren Rapporteren en evalueren Risico's inventariseren Maatregelen treffen Risico's analyseren 46 ATEX RISICO MANAGEMENT EN SCHADE-VERZEKERINGEN

47 Treffen van maatregelen Op drie niveau s: 1. Middelen 2. Gedrag 3. Organisatie 47 ATEX RISICO MANAGEMENT EN SCHADE-VERZEKERINGEN

48 Positie van verzekeren Verzekeringen zijn een vangnet. 48 ATEX RISICO MANAGEMENT EN SCHADE-VERZEKERINGEN

49 Verzekeringen ATEX risico s Risico van ontploffing, welke polissen? Zaak- en letselschade Werkgeversaansprakelijkheid Aansprakelijkheid derden Verlies van gebouwen, inventaris en voorraad Brandverzekering. Let op de clausules! Schade aan het milieu Milieuschade verzekering, ook bij derden 49 ATEX RISICO MANAGEMENT EN SCHADE-VERZEKERINGEN

50 En dan.schade Hoe heb ik mijn continuïteit gewaarborgd? Welke processen zijn belangrijk? Heb ik deze in beeld? Hoe snel kan ik weer starten? Zijn mijn klanten er dan nog? Met de schade uitkering alleen ben ik er niet. 50 ATEX RISICO MANAGEMENT EN SCHADE-VERZEKERINGEN

51 Continuïteit waarborgen Business Continuity Management Is dit onderdeel van het beleid? Is het primaire proces inzichtelijk? Hoe lang mag ik out of business zijn? 51 ATEX RISICO MANAGEMENT EN SCHADE-VERZEKERINGEN

52 Continuïteitsplan Wat is van belang Crisisteam Wie informeert wie en wanneer Welke processen moeten doorgaan Wanneer willen we up en running zijn Waar komen allen plannen samen Werken de plannen? 52 ATEX RISICO MANAGEMENT EN SCHADE-VERZEKERINGEN

53 VRAGEN? Vragen? Bedankt voor uw aandacht! Wim Moree 53 ATEX WET- EN REGELGEVING / RISICO MANAGEMENT EN SCHADE- VERZEKERINGEN

54 Presentatie II: Het Verificatiedossier in de praktijk Herbert van Ommen, Quercus 54

55 Het verificatiedossier in de praktijk Herbert van Ommen Quercus Technical Services B.V. 55

56 Inhoud Introductie Quercus Technical Services Wat is een verificatiedossier? Het belang van een verificatiedossier Waar bestaat het verificatiedossier uit? Waar bestaat het niet uit; misvattingen uit de praktijk Relatie verificatiedossier en ExplosieVeiligheidsDocument (EVD) MOC-procedure 56

57 Introductie Quercus Technical Services Trainingen: - laagspanning - hoogspanning - explosieveiligheid (ATEX) Inspecties Advies 57

58 58

59 Wat is een verificatiedossier? Documentatie Het is noodzakelijk dat elke installatie voldoet aan: certificaat eisen; norm [IEC ; ontwerp, keuze en opstelling] en specifieke eisen ten aanzien van de installatie. Om dit te bereiken, dient een verificatiedossier te worden opgesteld. Deze moet direct beschikbaar zijn op locatie of elders. In het dossier staat wie de eigenaar is van het terrein en van de installatie. 59

60 Waar bestaat het verificatiedossier uit? IEC ; 4.2: documentatie [2013] Het verzamelen van documentatie is onderverdeeld in: gebied materiaal installatie 60

61 Waar bestaat het verificatiedossier uit? IEC ; 4.2: documentatie [2013] Gebied area classificatie (zone) documenten [IEC /2] gevolgen van eventuele ontstekingen [EPL] parameters gas, damp en of stof temperatuurklasse of ontstekingstemperatuur externe invloeden (explosieveiligheidsdocument (EVD)) 61

62 Waar bestaat het verificatiedossier uit? IEC ; 4.2: documentatie [2013] Materiaal documenten van de fabrikant certificaten verklaring fabrikant / gekwalificeerd persoon bijzondere gebruikstoepassingen X borging intrinsieke veiligheid calculatie gegevens (bijvoorbeeld van analysers) 62

63 Waar bestaat het verificatiedossier uit? IEC ; 4.2: documentatie [2013] Installatie installatie-eisen als IP-graad, omgevingstemperatuur en corrosiecondities keuze en selectie van kabel en/of kabelsystemen installatie, kabelloop, circuit identificatietekeningen e.d. onderhoud- en inspectieschema s, inclusief 0-inspectie verklaring installateur/gekwalificeerd persoon 63

64 Wat staat in de wetgeving? Volgens de Richtlijn 2014/34/EU (ATEX 114): treedt 20 april 2016 in werking Gebruiksaanwijzing (samenvatting) a) Bij alle apparaten moet een gebruiksaanwijzing zijn, met: unieke codering fabrikant, herkomst; instructie voor installatie, gebruik en onderhoud; parameters voor elektrische aansluiting/inregeling, druk, oppervlaktetemperaturen of andere grenswaarden; (zo nodig) informatie voor plaatsing in Ex-zone; (zo nodig) instructies voor opleiding; (zo nodig) bijzondere gebruiksomstandigheden; 64

65 Wat staat in de wetgeving? Volgens de Richtlijn 2014/34/EU (ATEX 114): treedt 20 april 2016 in werking Gebruiksaanwijzing (samenvatting) b) De gebruiksaanwijzing omvat de tekeningen en schema s voor het in bedrijf stellen, onderhoud, inspectie, reparatie en alle dienstige aanwijzingen, met name op veiligheidsgebied. c) De documentatie mag wat betreft veiligheidsaspecten niet in strijd zijn met de gebruiksaanwijzing. 65

66 Wat staat in de norm? IEC ; 4.1: documentatie [2013] a) Area classificatie eventueel met EPL- verantwoording; b) GAS: materieelgroep IIA, IIB of IIC en T-klasse; c) STOF: materieelgroep IIIA, IIIB of IIIC en max. oppervlakte temperatuur; d) Materieelkarakteristieken; e) Onderhoudgegevens; f) Kopieën van eerdere inspectiegegevens; g) Kopie initiële inspectierapport; (detailinspectie annex C van IEC ) Eventueel andere documentatie vermeld in: IEC /

67 Parameters Welke parameters dienen de verschillende beschermingswijzen te hebben? Fabrikanten geven dikke manuals uit met veel non-informatie. IECEx OD 017 kan u helpen bij het vaststellen van de juiste parameters. 67

68 68

69 MOC-procedure: is iedere verandering een verbetering? Process Safety Management Herleidbaar en traceerbaar ISO 9001 Kwaliteit OHSAS ISO Milieu Occupational Health and Safety Management Systems ISO ARBO NTA 8620 Veiligheidsmanagement systeem Uw bedrijf 69

70 MOC-procedure: is iedere verandering een verbetering? Procescondities Producten Milieu omgevingsfactoren opleiding training voorlichting Audit RI&E IHA / FfPa Inspectie Hazop Noodvoorzieningen Installatie Omgevingsfactoren verificatie dossier software Periodiek Preventief correctief Werkvergunning coördinatie verplichting EVD Noodsituatie procedure 70

71 Verificatiedossier 71

72 Verificatiedossier 72

73 De kwaliteitscirkel van een project Kwaliteitsverbetering tijdens het project Bouw Plan Praktijk? Engineering Ontwerp 73

74 Het verificatiedossier als life cycle Audit, bewaking, verificatie proces Inspectie (Visual, Close, Detail) Reparatie / Revisie Onderhoud MOC Q modificaties modificaties modificaties Bouw Beheer 0-Inspectie Initial inspection Tijd Programma van Eisen (PvE), Schetsontwerp (SO), Voorontwerp (VO), Definitieontwerp (DO), bestek en tekeningen. Indelingsplichtig document, Zonebeoordeling, Vaststellen gevarenbronnen, Zonetekeningen. Verificatie Dossier 74

75 Factoren van kwaliteitsvermindering IEC ; [2013] gevoeligheid voor corrosie blootstelling chemicaliën of oplosmiddel stof- of vuilophoping binnendringen van water afwijkende omgevingstemperatuur mechanische schade trillingen Overige factoren: Competentie! opleiding en ervaring personeel niet toegelaten wijzingen of afstellingen ondeugdelijk onderhoud (bijv. niet volgens aanbevelingen fabrikant) 75

76 Vragen? Presentatie ontvangen? Visitekaartje én wij mailen u. Niet het certificaat, maar de weg ernaar toe is belangrijk! 76

77 Presentatie III: ATEX bij Gasunie Herman van Hierden, Gasunie 77

78 Actemium Dordrecht, 17 september 2015 ATEX bij Gasunie In relatie tot BRZO inspecties H.G. van Hierden

79 Wie ben ik Werkzaam bij afdeling Projects Afdeling elektrotechniek, instrumentatie en procesbesturing Verantwoordelijk voor: - beleid - explosieveiligheid - drukveiligheid - gas- en brandveiligheid - veiligheid studies (HAZOP etc.) - standaardisatie - advisering aan alle projecten - design reviews

80 AGENDA Introductie Gasunie Het ATEX project Inrichting EVD Uitgangspunten Uitvoering niet-elektrische apparatuur Opleidingen en inspecties Diverse getallen iszw inspecties

81 Scherm_81 Gasunie is een Europees gasinfrastructuurbedrijf. Wij verzorgen het transport van aardgas en groen gas in Nederland en Noord-Duitsland.

82 Scherm_82 Nederland: ruim 50 jaar gasland Slochterenveld (1959): ca miljard m³ en nog honderden kleine gasvelden Aardgas Productie : NAM Verkoop : GasTerra Transport : Gasunie

83 Scherm_83 Juli 2005: Gasunie gesplitst Eén onderneming 1 juli 2005 Twee ondernemingen 25% 25% 50% Infrastructuur en transport 100% 25% 25% Gashandel 50%

84 Scherm_84 Uitbreidingen 2012 NordStream 2006 BBL 2012 NEL 2011 Gate terminal 2008 Gasunie Deutschland Uitbreidingen 2011 EnergyStock

85 Gasstromen Scherm_85

86 Europees gasinfrastuctuurbedrijf Scherm_86

87 Scherm_87 Europees gasinfrastuctuurbedrijf Groningen km leidingnet TTF grootste HUB Transport TWh/ 126 mld. m³ volume Winst 603 mln. Brisbane Omzet mln. Cijfers van 31 december 2014

88 Scherm_88 Organogram RvB Operations Veiligheid Projects Staven Gasunie Transport Services Gasunie Deutschland Participations & Business Development

89 Scherm_89 Deelnemingen Gasunie Partners & Deelnemingen

90 Scherm_90 Het ATEX project bij Gasunie Gestart in 2000 Plan van aanpak voor: Gasontvangststations Afsluiter locaties - 80 Meet- en Regelstations - 25 Reduceerstations - 13 Compressorstations - 10 Mengstations - 10 Exportstations - 1 LNG installatie - 1 Ondergrondse opslag

91 Scherm_91 Het ATEX project bij Gasunie Scope - inventarisatie. Gevarenbronnen. Ontstekingsbronnen - Nieuwe gevaren zonering incl. bronnenlijsten - Vervanging van apparatuur - EVD s - Organisatie aanpassingen

92 Scherm_92 Inrichting EVD Het EVD bestaat uit: - een revisie index; - een beschrijving van de explosiegevaarlijke gebieden; - een beschrijving van het proces; - een beschrijving van de gebruikte brandbare stoffen; - een weergave van de resultaten van de risicobeoordelingen; - een weergave van de technische maatregelen ter voorkoming van explosiegevaar; - een weergave van de organisatorische maatregelen getroffen door de beheerder ter voorkoming van explosiegevaar; - de verwijzingen naar: de gevarenbrontabel; de gevarenzonetekening met gevarenzone-indeling; een ventilatiebeoordeling en berekening; een apparatenlijst/instrumentenlijst; het bedrijfsnoodplan.

93 Scherm_93 Uitgangspunten Gevarenbronnen controleren en corrigeren Gevarenzone-indeling controleren en corrigeren Alle potentiële ontstekeningsbronnen inventariseren Niet meer herkenbare/traceerbare apparatuur geplaatst in zone 1 vervangen Niet meer herkenbare/traceerbare apparatuur in zone 2 beoordelen en mogelijk vervangen Apparatuur welke niet geschikt voor de zone vervangen Niet-elektrische apparatuur beoordelen Alle benodigde documentatie/berekeningen opwaarderen/opstellen/aanvragen Van alle locaties een EVD opstellen Correcties naar onderhoud inrichten Opleiding werknemers actualiseren Aanpak geldt voor alle Gasunie locaties

94 Scherm_94 Uitvoering niet-elektrische apparatuur Rapport opgesteld door HSE - advies - Niet-elektrische apparatuur beoordelen en indelen in drie groepen: 1 zeker een potentiële ontstekingsbron 2 misschien een potentiële ontstekingsbron 3 geen potentiële ontstekingsbron - Groep 2 onderzoeken/toetsen op basis van NEN en daarna plaatsen in groep 1 of 3 - Groep 1 opdelen in geplaatst in zone 2 en zone 1 (Gasunie wil principieel geen potentiële ontstekingsbronnen in zone 0) - Opstellen van Ignition hazard assessment rapport - Ongewenste situaties oplossen - Alle informatie verwerken op documenten

95 Scherm_95 Opleidingen en inspecties Opleidingen - Alle opleidingen m.b.t. explosieveiligheid herijkt; - Opleiding voor engineering toegevoegd; - Soort en frequentie van herhaling van opleidingen procedureel vastgelegd; Inspecties - Bij inbedrijfstelling van nieuwe of gemodificeerde installaties - 3 jaar na inbedrijfstelling; - 5 jaar voor bestaande installaties. - Door inspectie bevoegde personen en onafhankelijke toetsing door eigen veiligheid afdeling. Borging - D.m.v. interne onafhankelijke audits

96 Scherm_96 Diverse getallen Tijdsbesteding en kosten gehele ATEX project: - Onderzoek: - doorlooptijd: ca. 8 jaar - Gasunie projectteam: ca uur - Externe kosten: ,= Uitvoering: - kosten: ca ,= Gehele ATEX project: - totale kosten: ca ,=

97 Scherm_97 Inspecties iszw i.h.k.v. BRZO Tabel 1: indeling stationstypes voor Gasunie Transport Services - inhoud > 200 ton VR, PBZO, VBS, QRA CS Ommen CS Wieringermeer CS Ravenstein LNG Maasvlakte UGS Zuidwending - 50 ton < inhoud < 200 ton PBZO, VBS, ARIE, QRA CS Beverwijk CS Zweekhorst CS Spijk CS Alphen CS Grijpskerk CS Scheemda CS Wijngaarden MS Kootstertille MS Beekse Bergen MS Pernis Oude Statenzijl CS Noord Holland ES - 1 ton < inhoud < 50 ton PBZO, VBS, ARIE, QRA CS Puth Schinnen CS Oldeboorn Mengstations Exportstations Reduceerstations Meet en regelstations - inhoud < 1 ton PBZO, VBS Gasontvangststations Injectiestations Afsluiterlocaties

98 Scherm_98 iszw inspecties bij Gasunie Jaarlijks een algemene inspectie op Hoofdkantoor Jaarlijks een aantal BRZO locaties Agenda wordt vooraf besproken Soms spontane inspecties iszw heeft stokpaartjes (bijv. MOC) Focus op veiligheid gerelateerde issues Detaillering gaat steeds verder Opvolging altijd via expert team en juridische zaken

99 Scherm_99 iszw inspecties bij Gasunie (2) Bevindingen - weinig rendement uit inspectie - veel verloop onder inspecteurs - het lijkt soms dat Gasunie inspecteurs opleid - veel herhalingen - weinig dialoog (alles zwart/wit) - scoren om wat te vinden

100 Scherm_100 iszw inspecties bij Gasunie (3) ATEX - gedurende het ATEX project inspectie meegenomen in de Gasunie aanpak - ATEX inspecties op locatie pas na het ATEX project - Gasunie had geen speciale aandacht van iszw - ATEX scoort tegenwoordig altijd voldoende Aandachtpunten van iszw m.b.t. ATEX Zie Toelichting op het toezichtsbeleid MHC Atex 137

101 Scherm_101 dank voor uw aandacht vragen?

102 Presentatie IV: ATEX bij SACHEM Victor van de Pas 102

103 103 SACHEM

104 SACHEM Victor van de Pas Plant manager sachem Europe B.V. 104

105 SACHEM Europe 52 M hectare 80 medewerkers 50 producten 500 klanten 50 landen 5 continenten Sponsor Universiteit 105 Veiligheid Brandweer Vergunningen BRZO-VR Innovatie Passie

106 SACHEM Global Cleburne, TX Mfg. Higashi Osaka, Japan Mfg. R&D Seoul, S. Korea Shanghai, China Austin, TX Global HQ Mfg. R&D Taiwan Wuxi, China Mfg. Zaltbommel, NL Mfg. R&D 106

107 SACHEM is actief in markten die er voor de maatschappij toe doen Ipad IC LCD TV Car catalyst 107 Paper SACHEM is active in fast growing niche markets where quick market response is needed: electronics and environmental catalyst.

108 Starten of voortzetting ATEX is ingevoerd (EVD). Inspectie heeft plaatsgevonden. Wat is de situatie, voldoen aan de regels. Nieuwe inzichten vragen om aanpassing. Past het nieuwe inspectie systeem binnen huidige procedures en werkwijze. Wat brengt dit nieuwe systeem. Herverdelen van verantwoordelijkheden. 108

109 109 Sachem item t.b.v. ATEX

110 Sachem: ATEX project Opdeling van de items, ATEX items anders dan huidig systeem. Inventarisatie 5000 items of meer. Pragmatisch versus theoretische programma doorloop registratie items inspectie vastlegging en evaluatie herstel plan Overzicht behouden in doorlooptijd. Bestaande documentenprocedure die moet aansluiten op nieuwe methode. Organisatie in lijn brengen met. 110

111 Wat moet en wat kan: interpretatie Theorie / praktijk Stappenplan: Its/soll (waar wil je naar toe ) Gape analyse (wat ontbreekt) Het inwinnen van advies? X adviseurs zijn >2X aan goede adviezen Achtergrond / ervaring / opleiding 111

112 Doel van regelgeving Advies wordt bepaald door vraagstelling en aan wie je het vraagt: Het bereiken van het juiste effect. Verschillende gezichtsveld (bril) geeft andere invulling. Doel versus maatregelen (het kader). Expertise ATEX en pragmatische invulling. Interne ATEX knowhow opbouwen en toetsen. 112

113 SACHEM Samenwerking met meerdere stakeholders. Project opdelen in fases met prioriteit. Evaluatie met terugkoppeling. Presentatie van + + en - -. Budget inschatting per fase, aanvraag per fase met totaaloverzicht. 113

114 Presentatie stappenplan aan aandeelhouder Noodzaak uit wetgeving (compliance < SACHEM way ). Financiële gevolgen (fases). Fases in het project met onzekerheden Tijdsduur (milestones - verantwoordelijke) Terugkoppeling (Het gewenste effect? Nieuwe onzekerheden? Terug en vooruit kijken) Nut van aanvullende ICT systemen. Totaaloplossingen (afronden, geen open eindjes). Beperkte afhankelijkheid van externe (technologie en kennis). Bewaking van voortgang. 114

115 SACHEM: uitrollen Tegen welke items is SACHEM aangelopen: Ingesleten gewoontes (ICT software niet volledig gebruiken). Oude en nieuwe software verbinden (ICT uitdaging). Reparaties uit handen geven aan deskundigen (wartels etc.). Verdelen van verantwoordelijkheden (training, taak eigen TD). Het gevoel van dubbel werk. Accepteren van adviezen (besluiten) en de lijn volgen. Duur van het traject (het binnenboord houden van stakeholders). Regelmatig overleg met uitvoerende, niet alleen over de kosten. 115

116 Sachem: ATEX project > the day after Het bereiken van het juiste effect. Prioriteit: borgen van kennis: - Organisatie draagt ATEX - Training en opleiding - Borgen in het systeem (dagelijkse routine) - Gebruik maken van de flow (ook externe) Evaluatie zijn doelen bereikt: - bij aanvang bepaalde doelen en valkuilen Inzet minder kosten door grondige en uitgebreide inspectie. 116