Deel 4 Synthese en maatregelen

Transcriptie

1 Deel 4 Synthese en maatregelen Plan MER 5 6 Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt

2 COLOFON Titel Jaar van uitvoering Initiatiefnemers Kaulindus nv & KZW nv (Kempische Zandgroeven Winters nv) - Joachim Vanwonterghem (Kaulindus) - Anette Winters (KZW) - Peter van Der Poort (Sweco Belgium nv - Interne deskundige namens Kaulindus) - Johan Rutten (J.R. ECOnsult bvba - Interne deskundige namens KZW) MER-coördinatie INTOE bvba Engelsplein 33 Bus B-3000 Leuven T : Gert Van de Genachte MER-deskundige Landschap - Kris De Coster MER-deskundige Bodem Auteur & verantwoordelijke voor dit deel INTOE bvba Engelsplein 33 Bus B-3000 Leuven T : Gert Van de Genachte MER-deskundige Landschap - Kris De Coster MER-deskundige Bodem [ 2 ]

3 Deel 4 Eindbesluit en Milderende maatregelen Plan MER Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt INHOUD 4 Synthese en maatregelen Synthese Directe effecten door ruimtebeslag Netwerkeffecten Indirecte effecten door verstoring Overzichtstabel maatregelen en aanbevelingen Synthesetabel beoordeling ingeperkt alternatief [ 3 ]

4 LIJST VAN TABELLEN LIJST VAN FIGUREN - - [ 4 ]

5 Plan MER Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt 4 SYNTHESE EN MAATREGELEN 4.1 SYNTHESE Het plan-mer Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt behandelt een concreet ontginnings- en nabestemmingsproject te Bocholt. In het MER werden in eerste instantie naast het oorspronkelijke integraal plan ook een alternatief met maximale ontginning, een gewestplanalternatief en een alternatief met bestemmingsmatige verankering van de bestaande toestand bekeken. Naar aanleiding van de ontwerptekstbespreking van dit plan-mer werd, onder andere door het Agentschap voor Natuur en Bos, de vraag gesteld naar een zandwinningsalternatief met een beperktere impact op bos en bossoorten in het plangebied. Deze vraag was te begrijpen als een vraag naar het ontwerpen en vervolgens onderzoeken van een milderend alternatief met een beperktere directe ruimtelijke impact. Zowel een beperktere blijvende impact (door het sparen van de meest waardevolle bossen) als een beperktere tijdelijke impact (door een grotere landheraanwinning en grotere herbebossing). Wat dit laatste betreft, vroeg het advies nadrukkelijk de opvulling met niet-verontreinigde uitgegraven bodemmaterialen (van externe oorsprong) verder in beschouwing te nemen. De site is immers goed ontsloten via de waterweg waardoor dit georganiseerd kan worden zonder bijkomende mobiliteit. De (gedeeltelijke) heraanvulling met gronden van externe oorsprong was reeds bij de aanvang (cfr kennisgeving) voorzien, maar werd nooit meegenomen als een zekerheid. De aanvoer werd veeleer beschouwd als een extra winst. Deze vragen naar een zandwinning met beperktere directe ruimtelijke impact (meer bos, onder andere door heraanvulling) werden door de initiatiefnemers vervolgens grondig onderzocht. Dit heeft geleid tot de uitwerking van het ingeperkt alternatief. Dit alternatief is op te vatten als een alternatief dat naar aanleiding van de m.e.r. zelf ontstond als geïntegreerde milderende maatregel. Het werd immers zo geconcipieerd dat in dit alternatief de directe impact (ruimtegebruik tijdelijk en blijvend) ingeperkt wordt (= mildering), zonder de indirecte impact (mobiliteit, geluid, ) te vergroten. Deze eindsynthese gaat enkel in op het milieuonderzoek voor het ingeperkt alternatief. In de synthesetabel verderop worden ter vergelijking- ook de scores voor het integraal plan meegenomen. In deze eindsynthese wordt het gevoerde milieuonderzoek geïntegreerd en dus disciplineoverschrijdend benaderd. De bespreking volgt daarbij een opdeling in directe effecten door ruimtebeslag, netwerkeffecten door interferentie van het project met bestaande of potentiële relaties en verbindingen en tot slot verstoringseffecten uitgaande van het project. [ 5 ]

6 4.1.1 Directe effecten door ruimtebeslag Inherent aan het plan zijn de directe ruimte- en volumetrische inname van resp. omgeving en ondergrond tijdens de ontginning en de realisatie van de nabestemming binnen de plancontour. De ontginning gaat hierbij, vanuit milieuoogpunt, hoofdzakelijk gepaard met een verlies aan ecotopen, landschapskenmerken, erfgoedwaarden en functies. Hierbij dient de randbemerking gemaakt dat de ontginning zelf evenwel ook een bijkomende tijdelijke gebruiksfunctie betreft tijdens de ontginningsfase. De realisatie van de nabestemming levert daarentegen eerder winsten op het vlak van ecologie, landschap en functies. VERLIES NATUUR Tijdens de voorbereidende en ontginningsfase gaat een aanzienlijke oppervlakte aan waardevolle ecotopen en habitats verloren. In het ingeperkt alternatief gaat het om ca 120 ha aan bosecotopen, waarvan ca 55 ha waardevol eikenberkenbos, en in mindere mate open ecotopen (ca 12 ha). Ter vergelijking vermelden we dat in het integraal plan nog ca 145 ha aan bosecotopen verloren ging, waarvan ca 78 ha aan waardevol eikenberkenbos. Het was immers een van de uitgangspunten voor de uitwerking van het ingeperkt alternatief om een grotere oppervlakte aan waardevolle eikenberkenbossen te sparen. De gespaarde oppervlakte situeert zich voornamelijk in het gebied Raekerheide. VERLIES LANDBOUW Naast verlies aan ecotopen betekent de ontginning ook een inname van een kleine 24 ha aan effectieve landbouwgrond. De landbouwimpactstudie (LIS) gaf aan dat hierbij 7 landbouwers betrokken zijn. Ongeveer 9,6 ha betreft herbevestigd agrarisch gebied (HAG). Het ontginningsgebied Riet Bosschellerheide is al aangeduid als mogelijk compensatiegebied. Deze zone heeft een oppervlakte van ongeveer 20 ha en is bijgevolg voldoende om de inname van maximaal 9,6 ha herbevestigd agrarisch gebied te compenseren. Wat het verlies aan landbouwpercelen betreft dienen passende afspraken gemaakt tussen initiatiefnemer en betrokken landbouwers (pachters). [ 6 ]

7 Plan MER Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt VERLIES ERFGOED/LANDSCHAP Het plangebied herbergt een aantal waardevolle structuren en relicten van het historisch gebruik van het gebied. Relicten en structuren die (minstens gedeeltelijk) binnen het te ontginnen gebied gelegen zijn, zullen hierbij verdwijnen of aangetast worden. Dit is o.a. het geval voor het noordelijk deel van relicten van het voedingskanaal dat gegraven werd om het Canal du Nord te voeden met Maaswater. De oude gebouwen van de vroegere Coopalfabriek die zijn opgenomen in de vastgestelde inventaris bouwkundig erfgoed blijven in het ingeperkt alternatief gespaard. Om het effect op het archeologisch erfgoed te milderen is er het archeologisch vooronderzoek met de opmaak van een archeologienota zoals voorzien in de wetgeving (onroerend-erfgoeddecreet). Door het toepassen van dergelijk archeologisch vooronderzoek en eventueel vervolgonderzoek wordt ongedocumenteerd verlies van archeologisch erfgoed voorkomen. Waar de impact van het integraal plan vanuit de verschillende receptoren (natuur, mens, landschap, erfgoed) aanzienlijk negatief (---) werd beoordeeld, krijgt de impact van de directe effecten van het ingeperkt alternatief de beoordeling negatief (--). Deze minder negatieve beoordeling is logisch daar het ontstaan van het ingeperkt alternatief net zijn oorsprong vond in de aanzienlijk negatieve beoordeling van de directe effecten van het integraal plan. Maatregelen i.f.v. de mildering van de impact blijven niettemin ook voor het ingeperkt alternatief wenselijk. Deze maatregelen omvatten o.a. een ontsluiting van de informatieve betekenis van het te verdwijnen gedeelte van het historische relict voedingskanaal van het Canal du Nord en een optimaal ecologisch beheer van resterende delen van het plangebied. VERLIES BODEM & GEOLOGIE Een direct effect door inname betreft tevens de ingreep in de bodem en ondergrond en het aansnijden van de natuurlijke voorraad aan zand. De geologische condities in de omgeving en de situering ter hoogte van de Roerdalslenk zorgen er evenwel voor dat de ontginning niet in een uitputting van de natuurlijke voorraden of een belangrijke wijziging in de hydrogeologische opbouw resulteert. [ 7 ]

8 NIEUWE NATUUR, LANDSCHAP EN FUNCTIES Bij realisatie van de nabestemming worden nieuwe functies mogelijk gemaakt en nieuwe ecotopen gecreëerd. De natte ontginning laat in de deelgebieden Achterste Hostie en Groote Heide diepe plassen achter. Deze diepe plassen hebben de potentie om een hoge biodiversiteit te herbergen. In tegenstelling tot het integraal plan voorziet het ingeperkt alternatief in het deelgebied Raekerheide in de nabestemming geen diepe plas maar een bosgebied, grotendeels te realiseren door extern aangevoerde niet-verontreinigde bodemmaterialen. Hierdoor wordt in de eindsituatie een groter areaal aan bos gecreëerd en een landschap dat in veel hogere mate aansluit bij het bestaande landschap dan in het integraal plan het geval was. Het ingeperkt alternatief voorziet dat ter hoogte van deelgebied Raekerheide ca 86,2 ha wordt herbestemd naar natuur (bos). Naast een natuurfunctie voorziet het plan in de nabestemmingsfase deels ook een functie als industriegebied, een recreatieve functie in functie van watersport en verblijfsrecreatie. Beide binnen het deelgebied Groote Heide. Met de recreatieve functie in functie van watersport worden o.a. activiteiten beoogd waar er momenteel in Vlaanderen een tekort aan is door het ontbreken van grote gesloten watervlakken. Het gaat hier om waterskiën en duiken. De (potentiële) winst aan functies en ecotopen van het ingeperkt alternatief wordt positief tot aanzienlijk positief (++/+++) beoordeeld Netwerkeffecten VERKEER De grootste verkeerstoename t.g.v. het plan is toe te schrijven aan de nabestemming industrie en doet zich aldus voor in tijdshorizont T40. Er wordt voor geen van de tijdshorizonten evenwel verwacht dat het plan in doorstromingsproblemen zal resulteren. Voor alle tijdshorizonten (zowel tijdshorizont met enkel ontginning, als tijdshorizont met ontginning en nabestemming, als tijdshorizont met enkel nabestemming) dat voor alle beschouwde wegvakken verwaarloosbare effecten (0) qua doorstroming verwacht worden, en dit zowel op wegvak- als kruispuntniveau. Enkel in de Kettingbrugweg richting Kaulille is er sprake van een beperkt negatief effect (-). Enkel ter hoogte van de Kettingbrugweg is er dus een sterke verkeerstoename en dit voor alle tijdshorizonten. Ook al wordt de leefbaarheidsdrempel er niet overschreden, de sterke toename zorgt voor een aanzienlijk negatieve (---) beoordeling wat de verkeersleefbaarheid betreft. Voor de Bosschelweg en de Fabrieksstraat zijn beperkt negatieve (-) effecten te verwachten mbt verkeersleefbaarheid. Voor de overige wegen zijn de effecten verwaarloosbaar (0). [ 8 ]

9 Plan MER Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt Omwille de beoordeling voor de Kettingbrugweg wordt vanuit de discipline mobiliteit als maatregel voorgesteld om het netwerk aan te passen en een doorkoppeling te maken tussen de Kettingbrugweg en de Fabriekstraat. Op die manier wordt het gedeelte van de Kettingbrugweg waarlangs de meeste bewoning aanwezig is ontlast. Op het vlak van verkeersveiligheid geeft een conflictsituatie tussen de recreatieve fietsroute langs het kanaal en de laad- en loszone voor schepen aanleiding tot een negatieve (--) beoordeling. Hier dient een verkeersveilige oplossing uitgewerkt te worden. LANDSCHAPSECOLOGISCHE RELATIES Het plan resulteert in plassen die mogelijk een barrière kunnen vormen voor dieren die zich over het land verplaatsen. De potentiële impact van ingeperkt alternatief is hierbij minder ingrijpend die van het integraal plan, daar het ingeperkt alternatief in de nabestemming geen plas voorziet in het gebied Raekerheide. Er wordt evenwel niet verwacht dat de plassen effectief een barrière zullen vormen. Wel wordt aangegeven dat er een voldoende brede strook tussen het kanaal Bocholt-Herentals en het ontginningsgebied van de Groote heide/raekerheide of het industriegebied behouden moet blijven voor natuur en dat deze over de gehele strook het best deels bestaat uit een hoog opgaande vegetatie met struiken en bomen. Voor het deelgebied Raekerheide en Groote Heide zijn de samenhang en relaties met de omgeving op mesoschaal momenteel eerder beperkt. Op mesoschaal zal er bijgevolg geen belangrijke impact zijn wat de samenhang betreft. Tijdens de ontginningsfase zullen het gewijzigd bodemgebruik en het verdwijnen van opgaand groen voor een voortschrijdende afname van de landschapsecologische relaties zorgen tussen het ontginningsgebied en de omgeving. Daar tegenover staat dat het plan na realisatie van de nabestemming wel voor een landschappelijke meerwaarde en voor een goede inpassing van het plangebied in het landschap kan zorgen, meer nog in het ingeperkt alternatief dan in het integraal plan Indirecte effecten door verstoring Verstoringseffecten die in het kader van het plan relevant zijn, zijn effecten door wijziging van verkeersstromen, door wijziging van het geluidsklimaat, door wijziging van de grondwaterstand, door wijziging van de bodem- of (grond)waterkwaliteit, door wijziging van de luchtkwaliteit of via stofhinder en door wijziging van de (landschaps)- visuele kenmerken van de omgeving. Ook het aspect veiligheid komt hierbij aan bod. [ 9 ]

10 VERSTORING DOOR VERKEER Hierboven werd reeds aangegeven dat het plan aanzienlijk negatief scoort op het vlak van verkeersleefbaarheid door een grote verkeerstoename op de Kettingbrugweg. Dit effect kan vermeden worden door een doorkoppeling te voorzien tussen de Kettingbrugweg en de Fabriekstraat. De verkeerstoename door het plan resulteert niet in noemenswaardige wijzigingen van het omgevingsgeluid. Langs bestaande wegen zal het omgevingsgeluid niet hoorbaar wijzigen (<1dB(A)). Enkel waar vanuit mobiliteit aangedrongen wordt op een doorkoppeling tussen de Kettingbrugweg en de Fabriekstraat is er een negatieve beoordeling die echter genuanceerd wordt omdat de L den-waarde voor nieuwe wegen hier niet overschreden wordt. Deze weg wordt niettemin bij voorkeur ingepland op een afstand van de nabijgelegen woningen in de Grote Heidestraat. De negatieve (--) beoordeling van de toename van de immissiebijdragen voor NO 2 ter hoogte van de woningen in de Kettingbrugweg wordt tot beperkt negatief (-) gemilderd door de nieuwe verbindingsweg die vanuit de discipline mobiliteit wordt voorgesteld. Deze maatregel wordt dus ondersteund vanuit het aspect lucht. GELUIDSVERSTORING Onder de discipline geluid werden naast de gewijzigde verkeersstromen ook verschillende cumulatieve situaties van natte zandwinning, zandverwerking en industriële nabestemming doorgerekend waarbij verschillende combinaties van zandzuigers en verwerkingsinstallaties doorgerekend werden. Hierbij werd telkens een worst case positionering ten aanzien van omwonenden of natuurwaarden gehanteerd. Uit de berekeningen bleek dat normoverschrijdingen tijdelijk kunnen optreden wanneer bij droog grondverzet op maaiveldniveau op minder dan 100 m van woningen gewerkt wordt. Deze situatie doet zich mogelijks voor op 1 locatie, waarbij de eventuele hinder zeer tijdelijk zal zijn. Bij de natte zandwinning werden negatieve en aanzienlijk negatieve effecten (--/---) gemodelleerd wanneer met een luidruchtige zandzuiger (L w = 103 db(a)) gewerkt werd, zowel t.a.v. omwonenden als t.a.v. de nabijgelegen natuurwaarden. Indien een geluidsarme zandzuiger (L W =95 db(a)) wordt ingezet en de emissie van de industrie beperkt wordt tot 55 db(a)/m 2 (overeenkomend met lichte industrie) zijn er echter geen overschrijdingen te verwachten van de normen voor de dagperiode cfr Vlarem. De beoordeling luidde in dat geval beperkt negatief effect (-). Bermen die de zandwinning afschermen zijn dan niet vereist. De inzet van een geluidsarme zuigers is daarom een milderende maatregel. Indien dit niet haalbaar blijkt, zullen op projectniveau wel bermen (minimaal 4 m hoog) rondom de ontginningszones moeten worden gedimensioneerd en voorzien. [ 10 ]

11 Plan MER Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt Grote geluidseffecten t.g.v. de recreatieactiviteiten worden niet direct verwacht. Er kan wel enige verstoring optreden van de industrie of zandwinningsactiviteiten t.a.v. de water- en de verblijfsrecreanten. Voor het recreatieve gebruik van de plas van Groote Heide wordt vanuit de discipline biodiversiteit wel een negatieve (--) beoordeling gegeven, daar de plas in de winter vermoedelijk ook enige waarde zal hebben voor overwinterende watervogels en deze onderhevig kunnen zijn aan verstoring. VERSTORING VIA GRONDWATER BEREKENDE VERANDERINGEN Uit de grondwatermodeleringen blijkt dat het plan door de natte ontginningen en het ontstaan van grote plassen tijdens de ontginning resulteert in een relatieve daling stroomopwaarts (i.c. aan zuidwestzijde van de plassen) en een relatieve stijging van het grondwaterpeil stroomafwaarts (i.c. aan de noordoostzijde van de plassen)). De berekende relatieve stijging en daling van het grondwaterpeil in de worst-casesituatie (zoals gemodelleerd voor het integraal plan ) bedraagt maximum 0,7 m in beide richtingen. De grootte van de relatieve verschillen is hierbij kleiner dan de jaarlijkse grondwaterschommelingen. De effecten op het grondwaterpeil in de post-exploitatieperiode zijn echter minder uitgesproken voor het ingeperkt alternatief dan voor het integraal plan. Dit is te wijten aan het gecombineerd effect van (een) kleinere plasoppervlakte(n) enerzijds en het opnieuw aanvullen van grotere delen van de groeve(n) anderzijds in het ingeperkt alternatief. Ter hoogte van Achterste Hostie en Groote Heide is stroomafwaarts van de plas een beperkte stijging van het grondwaterpeil berekend. Dit geldt voor Achterste Hostie ook stroomopwaarts. Voor Groote Heide is er stroomopwaarts een zeer beperkte daling. Ter hoogte van Raekerheide wordt stroomopwaarts grondwater opgestuwd resulterend in een relatieve stijging van het grondwaterpeil (terwijl het integraal plan me open water hier resulteerde in een relatieve daling). Stroomafwaarts Raekerheide, maar volledig beperkt tot de zone tussen ontginning en kanaal, is er een kleine relatieve stijging te verwachten. (zie bvb figuur in deelrapport 3 of figuur of kaart in deelrapport 7) VERDROGING / VERNATTING EN GEVOLGEN VOOR NATUUR Vanuit natuuroogpunt bevinden ecotopen die kwetsbaar zijn voor grondwaterstandswijzigingen zich hoofdzakelijk in het gebied Lozerheide, dat zich ten noorden van deelgebied Groote Heide/Raekerheide bevindt. Hier resulteert het plan in een beperkte vernatting. Na grondig onderzoek van het ecohydrologisch functioneren van het gebied Lozerheide (deelrapport 14) werd besloten dat vernatting hierbij in regel eerder als positief gezien dient te worden. VERDROGING / VERNATTING EN GEVOLGEN VOOR LANDBOUW Ter hoogte van gronden in landbouwgebruik blijft de wijziging in grondwaterstanden beperkt tot maximaal 0,5 m. Aangezien het hier zandgronden betreft wordt er als gevolg van de relatieve wijzingen in grondwaterpeil geen [ 11 ]

12 verandering verwacht in zetting (of zwelling) van de gronden. De grootte van de relatieve verschillen in grondwaterstijging of daling kleiner is bovendien kleiner dan de jaarlijkse grondwaterschommelingen. De huidige grondwatertafel ten zuidwesten van deelgebied Raekerheide waar in de post-exploitatieperiode een relatieve stijging van 0,5 m wordt verwacht ter hoogte van landbouwgronden, ligt hier op > 1,6 m diepte onder het maaiveld. Hierdoor kan worden aangenomen dat het grondwater op vandaag grotendeels buiten bereik van de landbouwgewassen ligt. De effecten op de landbouwgewassen zullen hierdoor beperkt blijven. De beperkte stijging kan mogelijks een positief effect hebben voor bepaalde gewassen of minder gunstig zijn voor andere gewassen. Voor de landbouwgronden die in de toekomst binnen zones met berekende dalingen/stijgingen van het grondwaterpeil zouden vallen, is het wel aangewezen om na te gaan of deze wijzigingen van die aard zijn dat gronden minder/beter geschikt zouden worden voor bepaalde teelten. EFFECT OP BEKEN Bij de realisatie van het integraal plan zouden de Rakerbeek en de Rieterheidebeek niet in hun huidige vorm kunnen behouden blijven, aangezien het zandwinningsgebied zich situeerde waar de middenloop van deze waterlopen zich nu bevindt. In het ingeperkt alternatief is dat niet meer het geval. De Raekerbeek en de Rietveldbeek stromen wel door een zone waar een beperkte daling van het grondwaterpeil gemodelleerd werd (worst case) tijdens ontginning en een beperkte stijging van het grondwaterpeil na heraanvulling (T40). Er is evenwel geen effect qua afvoergedrag te verwachten. LANDSCHAPPELIJKE VERSTORING Tijdens de fase van de ontginning kan het industriële karakter van de activiteiten (tijdelijk) een achteruitgang van de perceptieve kwaliteiten van het landschap met zich brengen. Door het voortschrijdend karakter van de ontginning zal het landschap ook voortdurend wijzigen. Door het beperken van de ontginningszone, zowel in ruimte als tijd, ten aanzien van het integraal plan zal het effect beperkter zijn. Door het behoud van delen van bosstructuur worden de ontginningsactiviteiten in belangrijke mate visueel afgeschermd van de omgeving. Het effect tijdens de ontginningsfase wordt globaal als beperkt negatief (-) beoordeeld. Met betrekking tot de nabestemming kan gesteld dat er een nieuw landschap zal ontstaan. Mits de nodige aandacht voor een landschappelijke inpassing, hoeft de beeldkwaliteit van het landschap na herinrichting evenwel niet lager te liggen dan momenteel het geval is. ASPECT VEILIGHEID Een hoogspanningsleiding van Elia dwarst het deelgebied Achterste Hostie van noord naar zuid. Ten aanzien van de leiding en de masten zullen een aantal veiligheidsmaatregelen in acht moeten worden genomen bij de uitvoering van het project. Hiervoor dient advies te worden opgevraagd bij de bevoegde instantie Elia. [ 12 ]

13 Planniveau Projectniveau Milderende maatregel Aanbeveling Plan MER Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt 4.2 OVERZICHTSTABEL MAATREGELEN EN AANBEVELINGEN Onderstaande tabel omvat de maatregelen en aanbevelingen waarbij een onderscheid gemaakt wordt tussen planniveau of projectniveau. In de regel geldt, al kan er mits motivering worden van afgeweken : Milderende maatregelen op planniveau kunnen best op niveau van het RUP worden geregeld, hetzij via bepalingen in het RUP zelf hetzij via andere instrumenten op planniveau die eenzelfde effect waarborgen, Aanbevelingen op planniveau worden bij voorkeur ter harte genomen voorafgaand aan het aanvragen van vergunningen, Milderende maatregelen op projectniveau worden bij voorkeur verder onderzocht in op te maken project-mers. Milderende maatregel/aanbeveling Verkeerstechnisch uitwerken van veilige aantakkingen plangebied op bestaande wegenis, o.a de aansluiting t.h.v. de overgang tussen lokale en regionale vrachtroute op de Fabrieksstraat met prioritaire aandacht voor verkeersveiligheid, ook voor fietsverkeer Uitwerken alternatieve verkeersveilige kruising toeristisch-recreatieve fietsroute langs het kanaal Uitwerken van veilige aantakkingen en kruisingen van het vrachtverkeer met de recreatieve netwerken. Voor de kruising van het recreatieve verkeer langs het kanaal en de laad- en losinfrastructuur kan een alternatieve route voorzien worden, door de recreatieve route tussen de Kettingbrugweg en Fabrieksstraat langs het kanaal lokaal om te leiden langs de andere kant van het kanaal. Doorkoppeling Kettingbrugweg Fabriekstraat. Hierdoor zal de verbinding Kettingbrugweg Fabriekstraat (via de ovonde) ontlast worden.. Passende akoestische maatregelen (grondbermen/grotere afstand bewaren/geluidsarme zandzuiger) waar negatieve of aanzienlijk negatieve effecten gemodelleerd worden voor geluid t.g.v. de ontginning. Mogelijke maatregelen, te dimensioneren op projectniveau, zijn : Zorgen dat er met zandzuigers wordt gewerkt die relatief weinig geluid produceren (bijvoorbeeld met LW 95 db(a)). Dan zijn geen gronddammen vereist voor afscherming van de zandwinning. Indien een meer luidruchtige zuiger (bijvoorbeeld met LW 103 db(a)) wordt gebruik is aanleg van gronddammen (4 m) op perceelsgrenzen waarbij dit niet mag leiden tot wezenlijke extra inname van zeer waardevolle ecotopen. Zorgen dat de zandverwerkingsinstallaties in Groote Heide Raekerheide niet vlakbij het Kanaal Bocholt-Herentals worden geïnstalleerd. [ 13 ]

14 Wanneer in Raekerheide, buiten het eigenlijke zandwinningsgebied, bijkomend bos (tijdelijk) dient te worden gekapt voor sanering, voor behoeften van tussentijdse opslag van gronden of andere aanhorigheden van de ontginning dient de ecologische waarde van het bos in rekening te worden genomen bij de locatiekeuze voor dergelijke ontbossing. Dit kan op projectniveau worden bepaald. Vanzelfsprekend wordt de zone in overeenstemming met het eindbeeld opnieuw bebost. Optimaal ecologisch beheer van resterende delen van het plangebied. Aangezien het grotendeels bosecotopen betreft, gaat het dan over maatregelen die de omvorming naar inheems loofhout bevorderen en die gericht zijn op het behoud van oude bomen, het verhogen van het aandeel dood (liggend en staand) hout e.d. Ecologisch optimale herinrichting van het zandwinningsgebied binnen de randvoorwaarden en kenmerken van het ingeperkt alternatief. Voor de Achterste Hostie zullen de delen die opnieuw heraangevuld worden, ingezet worden voor de realisatie van (loof)bos. De realisatie van hoogwaardig loofbos in de Raekerheide, na het beëindigen van de zandwinning en het heropvullen van de zandwinningsplas is een mitigerende maatregel die een essentieel kenmerk vormt van en zelfs de aanleiding is voor het ingeperkt alternatief Eventueel gerichte acties om tijdens de ontginning van zand kansen te geven aan tijdelijke natuur Voor die delen met een uitdrukkelijke natuurfunctie in de nabestemming (plas Achterste Hostie) wordt erover gewaakt dat deze plas niet wordt gebruikt (= plankenmerk) én slechts langs 1 zijde ontsloten wordt Voor de Raekerheide wordt een (eventueel) recreatief medegebruik alleszins beperkt tot laagdynamisch gebruik (wandelaars, een eventuele fietslus, ) Mochten er bepaalde delen van de Rakerbeek en de Rieterheideloop omgelegd dienen te worden, worden deze zo aangelegd dat een ecologische meerwaarde kan ontstaan. Dat houdt in dat ze in een open bedding worden aangelegd en een zeker meanderend patroon krijgen met schuin aflopende oevers. Tevens wordt betracht om vooraf vervuilingsbronnen aan te pakken of efficiënte bufferende maatregelen te nemen. Zorgen dat er een voldoende brede strook (30 m) tussen het kanaal Bocholt-Herentals en het ontginningsgebied van de Groote heide/raekerheide behouden blijft voor natuur, dat deze minimaal doorbroken wordt (voor bijvoorbeeld het bereiken van de laadkade) en dat deze minstens deels bestaat uit een hoog opgaande vegetatie met struiken en bomen Om de connectiviteit langsheen het kanaal ook ter hoogte van het industrieterrein Kettingbrug te waarborgen is het aangewezen ook daar maximaal een strook opgaand groen, minstens een bomenrij, te behouden of te voorzien. (aanbeveling) Ten aanzien van het historische relict voedingskanaal van het Canal du Nord dient verzekerd te worden dat de informatieve betekenis ontsloten wordt, zijnde dat de mogelijkheden worden geboden om verder onderzoek te verrichten en alle mogelijke kennis te ontsluiten. [ 14 ]

15 Plan MER Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt Archeologisch (voor)onderzoek in overeenstemming met de lopende archeologische studie. Dit archeologisch vooronderzoek kadert in de opmaak van een archeologienota zoals voorzien in de wetgeving (onroerend-erfgoeddecreet). Voldoende hoog opgaande groenbuffer tussen industriezones en andere delen plangebied en omgeving Hoog en dicht opgaande groenbuffer tussen deelgebied Achterste Hostie en de industriezone ten oosten hiervan Behoud van groene opgaande bufferstrook langs het kanaal, in functie van de relaties en beleving langs het kanaal en buffering naar het gave landschap aan de overzijde van het kanaal (landschapsatlasrelict Lozerheide en kasteeldomein Het Lo ) Verblijfsrecreatie in zuidelijke randzone van Groote Heide voorzien met minimale impact op de bosstructuur Indien mogelijk behoud van recreatieve route fietsknooppuntennetwerk ter hoogte van Achterste Hostie tijdens ontginningsfase, of indien nodig voorzien van zo alternatieve route (bv. via kleine omleiding langs de Kettingbrug en de Kaulillerweg) (planniveau) Voor maatregelen ter beperking van stofhinder wordt verwezen naar de wetgeving: Vlarem II, afdeling Randvoorwaarden aanhouden ten aanzien van exploitatie verschillende types watersporten : waterskiën en zeilen/surfen kunnen ruimtelijk en qua tijdstip op 1 plas; duiken is hier moeilijk mee verenigbaar qua tijdstip en ruimte Vastleggen van een nulsituatie qua lokale grondwaterkwaliteit (periferie van de groeves) en opzetten van een (beperkte) monitoring van de grondwaterkwaliteit tijdens ontginning en in de zones waar wordt aangevuld met niet-lokale gronden of met bodemvreemde materialen Opzetten van een grondwatermonitoring, minstens voor het volgen van de grondwaterpeilen in de onmiddellijke omgeving van de geplande zandgroeves, eventueel ook (met een lagere frequentie) voor de opvolging van de grondwaterkwaliteit. Dit laatste wordt enkel nodig geacht op en in de omgeving van de ex-prb terreinen en beperkt tot de periode tijdens tot kort na de voorbereidende werken (met eventueel verwijderen van nog resterende bodemvreemde materialen. Voor de beheerders van de natuurgebieden ten oosten van het kanaal : studie van de lokale waterbalansen die vandaag van toepassing zijn. Welk deel van de oude vloeiweiden wordt nog gevoed via kanaalwater, en zo ja, met welke frequentie en welke debieten? Welk is het huidige lokaal belang van deze voeding (die vroeger vooral voorzien was als vorm van bemesting)? Enz. Dit is een aanbeveling tav derden, ic de beheerders van deze gebieden! [ 15 ]

16 Planologische compensatie inname van ca 9,6 ha herbevestigd agrarisch gebied. Het ontginningsgebied Riet Bosschellerheide werd reeds aangeduid als mogelijk compensatiegebied. Deze zone heeft een oppervlakte van ongeveer 20 ha en is bijgevolg voldoende om de inname van maximaal 9,6 ha herbevestigd agrarisch gebied te compenseren. Passende afspraken maken tussen initiatiefnemer en betrokken landbouwers (pachters) ter beperking van het verlies aan gebruik landbouwpercelen ter hoogte van deelgebied Raekerheide. Voor de landbouwgronden die in de toekomst zouden vallen binnen zones met berekende dalingen/stijgingen van het grondwaterpeil: nagaan of deze wijzigingen van die aard zijn dat gronden minder/beter geschikt zouden worden voor bepaalde teelten. Om de waterkwaliteit van de toekomstige plas te vrijwaren en zo ook de grondwaterkwaliteit worden de waterlopen Raekerbeek en RIeterheideloop beter verlegd dan aangekoppeld op de ontginningsplas In functie van een optimale verwijdering van restanten en van een vlotte voortgang van het dossier, wordt het best voorafgaand aan de start van het project (Grote Heide / Raekerheide) met de betrokken overheden gewerkt aan een pragmatische aanpak van de historische resten binnen de fabrieksterrein Er wordt best bekeken of en hoe best de historische resten worden opgeruimd (eventueel gesaneerd) binnen de zones die buiten de te ontginnen zone vallen Bodemkwaliteit nader in beeld brengen en verder evalueren. Een goed inzicht hierin betekent immers een optimale en gekoppelde aanpak van sanering, zandwinning en realisatie van nabestemming In verband met het opnieuw aanvullen van het terreindeel met nabestemming industrie : tijdig verzamelen en stockeren van lokale gronden met lichte aanrijking met metalen of andere stoffen die geschikt zijn voor aanvulling. Voorzien van de nodige plaats om dit te doen. Nakijken of de nog aanwezige bodemvreemde materialen op de Fabriek Zuid niet voortijdig kunnen verwijderd worden, zodat ze, indien daarvoor geschikt, mee kunnen gebruikt worden voor de aanleg van lokale nieuwe wegen, en voor de aanvulling van het latere industrieterrein Erop toezien dat tijdens en na ontginning te allen tijde gewaakt wordt voor stabiele groevewanden en veilige onderwatertaluds. Specifiek voor Groote Heide / Raekerheide betekent dit ook het bewaren van een veilige afstand tussen kanaal en groeve, voor Achterste Hostie de nodige maatregelen voor stabiele ondersteuning van de hoogspanning pylonen. Dit betekent de nodige berekeningen, plannen voorafgaand aan vergunningverlening. Tijdens de ontginning zijn er controlemechanismes nodig i.f.v. het respecteren van opgelegde veiligheidsmaatregelen en het monitoren van relevante indicatoren (vb. beweging) [ 16 ]

17 Plan MER Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt 4.3 SYNTHESETABEL BEOORDELING INGEPERKT ALTERNATIEF Onderstaande tabel omvat de scores die door de deskundigen nalv de beoordeling van de effecten werden toegekend voor het ingeperkt alternatief. Dit alternatief werd ontwikkeld als integrale milderende maatregel. Om een vergelijking in één oogopslag mogelijk te maken is de beoordeling van het integraal plan door de deskundigen daarom eveneens in de onderstaande tabel opgenomen. De effectgroepen waarvoor het ingeperkt alternatief in relatief opzicht beter scoort dan het integraal plan zijn onderlijnd. In geval milderende maatregelen werden voorgesteld werden de effecten na mildering opnieuw beoordeeld. Beoordeling vóór milderende maatregelen Beoordeling na milderende maatregelen Ingeperkt alternatief Integraal plan Ingeperkt alternatief Integraal plan Mobiliteit Doorstroming en duurzame mobiliteit Kettingbrugweg Doorstroming en duurzame mobiliteit Overige wegen Verkeersveiligheid waterweg Verkeersveiligheid weg Verkeersleefbaarheid Kettingbrugweg Verkeersleefbaarheid Bosschelweg en de Fabriekstraat Verkeersleefbaarheid overige wegen [ 17 ]

18 Bodem Wijziging bodemhygiëne Wijziging in structuur, profiel van de bodem : verlies bodemprofiel Wijziging in structuur, profiel : verdichting bodem omgeving Wijziging in structuur, profiel : ontwikkeling nieuwe bodem door heraanvulling Wijziging vochtregime van de bodem in de omgeving Wijziging in bodemgebruik en bodemgeschiktheid ++ +/ /++ Wijziging van de diepere ondergrond 0/++ 0/++ 0/++ 0/++ [ 18 ]

19 Plan MER Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt Water Wijziging hydrogeologische opbouw / wijziging grondwaterkwetsbaarheid Wijziging grondwaterkwaliteit tgv sanering Groote Heide / Raekerheide Wijziging grondwaterkwaliteit tgv aantakking beken op waterplassen Wijziging grondwaterkwantiteit tgv eigenlijke zandwinning Wijziging grondwaterkwantiteit tgv creatie plas 0/- 0/- 0/- 0/ /-- - -/-- Wijziging oppervlaktewaterkwaliteit 0 0/- 0 0/- Wijziging afvoergedrag oppervlaktewater 0/- 0/- 0/- 0/- [ 19 ]

20 Geluid Verstoring door droog grondverzet Verstoring cumulatie zandwinning, zandverwerking en industriële nabestemming bij gebruik van zuiger(s) met LW 103 db(a)) voor verschillende situaties Verstoring cumulatie zandwinning, zandverwerking en industriële nabestemming bij gebruik van geluidsarme zuiger(s) (LW 95 db(a)) voor verschillende situaties Verstoring door verkeer op verbindingsweg Kettingbrugweg - Fabrieksstraat --/--- --/--- Zie volgende lijn Zie volgende lijn Verstoring door verkeer op overige wegen Verstoring nabestemming [ 20 ]

21 Plan MER Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt Biodiversiteit Ecotoop- en biotoopverlies Ecotoop- en biotoopwinst Verdroging/vernatting Verstoring Wijziging in de ecologie van oppervlaktewateren Barrièrewerking [ 21 ]

22 Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie Wijziging landschappelijke structuren en samenhang ten gevolge van ontginning Wijziging landschappelijke structuren en samenhang bij nabestemming - -/ / Aantasting archeologisch erfgoed Wijziging ander erfgoed Perceptieve kenmerken en belevingswaarde ten gevolge van ontginning Perceptieve kenmerken en belevingswaarde bij nabestemming /+ 0/+ 0/+ 0/+ [ 22 ]

23 Plan MER Zandontginning en herbestemming van Achterste Hostie, Groote Heide en Raekerheide te Bocholt Mens Verlies gebruiksfuncties Winst gebruiksfuncties Wijziging ruimtelijke structuur en samenhang ten gevolge van ontginning Wijziging ruimtelijke structuur en samenhang bij nabestemming Belevingskwaliteit ten gevolge van ontginning Belevingskwaliteit bij nabestemming Wijziging luchtkwaliteit /- 0/- [ 23 ]