rijksuniversiteit gent

Transcriptie

1

2 rijksuniversiteit gent aboratorium voor toegepaste geoogie en hydrogeoogie HYDROGEOLOGSCHE STUDE VAN HET PROVNCAAL DOMEN ZLVERMEER EN OMGEVNG TE MOL MET BETREKKNG TOT EEN MOGELKE VERONTRENGNG VAN HET GRONDWATER DOOR DE GEMEENTEL KE STORTPLAATS (Postese Steenweg) Samenvatting geoogisch instituut S 8 krijgsaan 281 B-9000 gent teefoon Opdrachtgever Provinciebestuur van Antwerpen Leiding : Prof.Dr. W.DE BREUCK Versag en studie : Lic.M.BUYSSE Lic.M.MAHAUDEN Lic.M.VAN CAMP Dokumentnummer : TGO 86/66 Datum : mei 1988

3 HYDROGEOLOGSCHE STUDE VAN HET PROVNCAAL DOMEN ZLVERMEER EN OMGEVNG TE MOL MET BETREKKNG TOT EEN MOGELKE VERONTRENGNG VAN HET GRONDWATER DOOR DE GEMEENTELKE STORTPLAATS (Postese Steenweg) Samenvatting 1. NLEDNG Op 21 apri 1987 werd het Laboratorium voor Toegepaste Geoogie en Hydrogeoogie (L TG) door het Provinciebestuur' van Antwerpen aangezocht om bovenvermede studie uit te voeren. n een eerste fase werden de beschikbare gegevens ge'fnventariseerd en verwerkt. n een tweede fase werden een aanta boringen rondom de gemeenteijke stortpaats uitgevoerd, teneinde de ondergrond, de grondwaterstroming en de grondwaterkwaiteit te onderkennen. Tevens werden de hydrauische kenmerken bepaad met een pompproef. n een derde fase werd met een matematisch mode de evoutie van de grondwaterverontreiniging te wijten aan de stortpaats in ruimte en tijd gesimueerd. Hierbij werd rekening gehouden met de resutaten bekomen uit de eerste twee fasen. 2. LGGNG De stortpaats, met een oppervakte van ca. 26 ha is geegen ten noordoosten van het Provinciaa Domein, angsheen de Postese Steenweg (fig. 1 ).

4 \) Fig. - Ligging van het studiegebied en van de geoogische doorsnede.

5 -3- Het gebied rondom de stortpaats bevindt zich op een pei van ca. +30,0 tot +33,0*. De top van de stortpaats igt op +38,0 tot +40,0 ten westen van de weg Baen-Poste en op ca. +33,0 ten oosten van deze weg. De hydrografie van het gebied wordt voornameijk bepaad door de kanaen en de daarmee in verbinding staande irrigatienetwerken en passen. n de onmiddeijke omgeving van de stortpaats en van het Provinciaa Domein komen geen natuurijke wateropen voor. 3. HSTOREK VAN DE STORTPLAATS n 1958 werd aan de gemeente Mo voor een periode van 30 jaar een vergunning vereend tot het uitbaten van een stortpaats angsheen de Postese Steenweg, in de veraten ignietontginningsputten. n 1982 werd, naar aaneiding van het afvastoffendecreet van 2 jui 1981 een nieuwe vergunningsaanvraag ingediend. De verdere uitbating van de stortpaats werd door de betrokken overheidsdiensten geweigerd (13 december 1984) zodat, na afwerking, de stortpaats op 1 apr i 1985 gesoten werd. Gedurende de periode werden de oude ignietontginningsputten vogestort en daarna opgehoogd met huishoudeijke en industriëe afva. * Ae peien zijn aangegeven ten opzichte van het nupei van de TAW (Tweede Agemene Waterpassing van het Nationaa Geografisch nstituut)

6 -4-4. VELDWERKZAAMHEDEN Van juni tot augustus 1987 werden vogende werkzaamheden uitgevoerd (fig. 2) : - verkenningsboringen op zes paatsen met paatsing van diepe en ondiepe fiters (SB1 tot en met SB6) - vijf boringen ten behoeve van de pompproef (SB7 tot en met SB11) - vier handboringen (HB1 tot en met HB4) - geofysische boorgatmetingen in ae diepe boorgaten - pompproef - grondwaterstandsmetingen op drie tijdstippen - grondwatermonstername op 14 putten in samenwerking met het Provinciaa nstituut voor Hygiëne (PH) - grondwateranaysen op 14 monsters door het PH. 5. GEOLOGE - LTOLOGE Vogens de verzamede gegevens en de uitgevoerde boringen vertoont het grondwaterreservoir ter hoogte van de gemeenteijke stortpaats van boven naar onder het vogende profie (fig. 3) : - een meesta goed dooratende aag van 0,4 tot 2,5 m dikte, bestaande uit kwartaire dekzanden; - een secht dooratende aag, met name het igniet- en keikampex van ca. 0,9 tot 3,5 m dikte; - een goed dooratende aag van ca. 14 tot 22 m dikte bestaande uit witte fijne tot middematige zanden (Zanden van Mo ); - een goed dooratend pakket van ca. 245 tot 265 m dikte bestaande uit gaukoniethoudende fijne en middematige zanden, a dan niet weinig keihoudend tot keihoudend. Enkee weinig dooratende sterk

7 -5- eivijver SB HB2 LEGENOC boring met geofysische boorgatmeting boorgat(en) uitgerust met peibuis(2en) peibuis waaruit grond atermonster is ontnomen vast meetp\.nt nr. i2 Fig. 2 Ligging van de boringen en van de vaste meetpunten, opgenomen in het hydroogisch meetnet

8 pei GDB10 mtaw s. weg Baen- Poste. r- stort -- A' N weg. Mot- Poste kanaa. i SB B SB SB SB b B ' -'---,.-;,'=-:-:-:-; 0., KLEDAM LGNET- EN KLEn<OMPEX,11 KWARTAR A DEN VAN MOL M ZANDEN VAN KASTERLEE " ZANDEN VAN DEST -100 m -1 ANDE 0 1 km ' ' ' =-=-:-=-:---.-1: :- --_;'- - c-=- Fig. 3 - Geoogische doorsnede AA'.

9 -7- keihoudende zanden tot zandhoudende keiagen komen hierin voor. Dit pakket bestaat van boven naar onder uit de Zanden van Kasteree, de Zanden van Diest, de Zanden van Desse, de Zanden van Antwerpen en de Zanden van Voort; - de zeer secht dooratende Kei van Boom. Hieruit bijkt dat tussen de Kei van Boom en het igniet- en keikempex één enke dooratend zandig gehee voorkomt. 6. GRONDWATERSTROMNG EN HYDRAULSCHE KENMERKEN VAN DE LAGEN Uit de grondwaterstandsmetingen (periode augustus-oktober 1987) in de Zanden van Kasteree, de Zanden van Mo, het igniet en de kwartaire dekzanden kan men besuiten dat (fig. 4) : - de grondwaterstanden in de Zanden van Kasteree en de Zanden van Mo geen noemenswaardig verschi vertonen. De agemene grondwater stromingsrichting is van oost naar west. Nabij de ontzandingsputten wordt ze be i ' ' nvoed door het waterpei in deze passen. - boven het igniet- en keikempex in het stort en in de onmiddeijke omgeving ervan komt een watervoerende aag voor waarvan de grondwaterstand hoger is dan in de onderiggende Zanden van Mo zodat een vertikaa neerwaarts gerichte stroming door het igniet- en keikempex paatsheeft. Uit de pompproef werden de hydrauische kenmerken van de Zanden van Mo bepaad : de horizontae en vertikae dooratendheden en de berging van deze afzettingen werden berekend. De resutaten werden as gegevens in het matematisch mode ingevoerd.

10 r>w E. Provinciaa Domein "Zi vermeer". pei 1111 TAW 35 S81 keidam? T weg Baen - Poste. zandwinningsput van Rouw : :. :....- : ZANDEN VAN 'MOL.M ():) 0 SO D 2DO "' co.c c===...-====. ',. _:: :.:... D tot - j11 und W "''-'"' ig e [a rei- hoeri ijn iend veen, ogniet E weinig g<nt- 1 ""1 [:] - nig keibroken,. j STORT stjgooge 111 de Zonden n Mo tertfef '" de kw1rta1re inden. het tortmatef't e... tiet h9"11 t aktewath ze U vijver Fig. 4 - Schematische doorsnede van het stijghoogtepatroon in de omgeving van de stortpaats. (de grootte van de pijen die de stroomrichting aangegeven heeft geen absoute w rnp.

11 -9-7. GRONDWATERKWALTET De kwaiteit van het natuurijke grondwater in de Zanden van Mo in de omgeving van de stortpaats is het resutaat van de menging van twee watertypes : het oorsprenke ijke grondwater dat. zeer weinig zouten bevatte, en het zoutere irrigatiewater (kanaawater). De resutaten van de grondwateranaysen tonen aan dat ten westen van de stortpaats (in de richting van de grondwaterstroming) een verontreiniging kan worden vastgested. De grootste verontreiniging komt voor in de ondiepe putten. Vergeijking* van de aangetroffen grondwaterkwaiteit met de waarde voor de normen van eidingwater vogens het K.B. van 27 apri 1984 aat toe de reatieve verontreinigingsgraad van het grondwater te bepaen. Er kan worden vastgested dat in de onmiddeijke omgeving van de stortpaats sterk verontreinigd grondwater wordt aangetroffen in de ondiepe putten zowe boven (fiter HB1 in de igniet en dekzanden) as onder het igniet- en keikempex (ondiepe fiters in de Zanden van Mo 1). Het water uit de diepere fiters in de Zanden van Mo en Kasteree zijn weinig tot niet verontreinigd (fig. 5 en 6). * Deze vergeijking kombineert de vogende fysische en chemische grootheden : - + agemene parameters : conductiviteit, droogrest, Na + K Ca Mg C - 2- N0 3, SO 4 - agemene verontreinigingsparameters : KMnO 4 -verbruik, Kjedahi-N, N02 - speficieke verontreinigingsparameters (zware metaen) Pb, Zn, Ni, Cu, Cr, Cd

12 o zeivijver (p c [GENDE niet verontreinigd 0-1 zeer weinig verontreinigd 2-5 weinig verontreinigd 6-9 verontreinigd sterk verontreinigd > 14 fig. 5 - De verontreinigingsgraad in de bemonsterde putten, panaanzicht. De diepte van de fiters kan uit fig. 6 worden afgeeid. (Vergeijking met de normen voor eidingwater zie 7.)

13 pei m TAW w SB1 SB4 SBS <X-..d( 'V'./V"V'v"V"v"V"V'V --- NE --:---! STORT. A' SB6 HB1 (geprojekteerd r ' f=============== ;;;; ==f t=== gx ====== ;j 5v;;;; x 25 rt rf L e[- n K mpex --- ; : - _:.:: 5B10 (geprojekteerd)--}; f:.:_. :.::;:._, 581 F2 -., : 1::0 ru a 5B6 F2 ;:.-::. ::_:. : r, _ : SBB ( geprojekteerd) --::. ; :.: ::: f SBS r2 :. : 589 (geprojekteerd) ::: : : }:.'._. 'i+.-+f-- 5B2 F2 (geprojekteerd) t/::,. Zanden van Mo 17.:.:...f ': r: =: _ h rr. w.r ; ) : rt LEGENDE,?:: '/. ::/.:. ( : "'":- :f: niet verontreinigd 0-1 t:::-:::::::::1 [::{ '.! ; ;!.- r- :: :;"tt:: : if';<i i. r: : : z eer weinig verontreinigd ::-t weinig verontreinigd :'.' :=:-! ' verontreinigd sterk verontreinigd ,: [: _(:.. : [ :: -: : :tff"rb 5 _ B _ 1 _ F 1_---:::,.-..::::;;"_------nt-f.ttt" ta:w-:1-=-sbs F1 f: 5B3 --t 0 '{.: SB2 F1 (geprojekteerd) --7, 586 F1. a-. S--- & r Zanden van. Kasteree :;G-.o 01 :.. : 'G!.o,:, o " ; m ]),2) b=....,. [i \ - ;:.: :.. _. _. Fi!!. 6 - De verontreini!!in!s!!raad in de i;emonsterde outten. doorsnede. (Vergeijking met de normen voor eidingwater zie 7.)

14 -12- Opmerkeijk is de aanwezigheid van verontreinigd grondwater in de ondiepe fiter (Zanden van Mo ) gepaatst in het Provinciaa Domein op meer dan 200 ri afstand van de stortpaats. Deze vertontreiniging is in hoofdzaak te wijten aan hogere waarden voor zware metaen. Ook werden paatseijk reatief hoge gehaten aan organische stoffen vastgested. 8. SMULATE VAN DE GRONDWATERVERONTRENGNG MET EEN MATEMATSCH MODEL Met behup van een tweed i menticneef matematisch mode werd het grondwatrstromingspatroon en de evoutie van de gobae grondwaterkwaiteit in een horizontae en een vertikae doorsnede in de omgeving van de gemeenteijke stortpaats gesimueerd. Gezien de beperkingen van het mode, de vereenvoudigingen bij enkee ingevoerde gegevens en het keine aanta vedwaarnemingen dienen de resutaten van het mode (echter voora van uit kwantitatief oogpunt) met de nodige omzichtigheid te worden ge'fnterpreteerd. Met het horizontaa mode werd bepaad in weke richting de verontreiniging zich verpaatst. Uit de modesimuatie bijkt dat er verdund stortperkoaatwater in de noordoosteijke hoek van de zeivijver zou stromen (fig. 7). De verdere uitbating van de zandwinningsput naast de stortpaats za voor gevog hebben dat ae verontreiniging hieruit in deze put za terechtkomen (fig. 8). Het vertikaa mode verschaft inzicht in de vertikae stromingen en de evoutie van de verontreingingspuim. Het bijkt dat de verontreiniging zich voornameijk in de diepte verspreidt tot omstreeks 1990, as door uitbreiding van de zandwinningsput naast de stortpaats het stromingspatroon sterk gewijzigd wordt. Door de ontstane opwaartse

15 -13- :i er; "' 0 N. "" "' "' "! "': "'.; N N N n "'"'"' "' ;; ;; ;; ;; er; ;; N wo M Fig. 7 - Het horizontaa mode, toestand _na 21,25 jaar (maart 1985).

16 D :::! "'! "'! u:. "' "' 0 "': u: 0> 0> 0> ó è 00 è N N N n n n n n ;;; ;;; ;;; ;;; ;:; N M fig. 8 - Het horizontaa mode, toestand na 31,25 jaar (maart 1995).

17 -15- stroming wordt de verontreinigingspuim naar omhoog geduwd in deze zandwinningput. De verontreiniging die zich reeds stroomafwaarts van deze put bevindt za afhankeijk van de stijghoogtekonfiguratie ofwe naar de zandwinningsput ofwe naar de zeivijver.bewegen (fig. 9 en 10). Rekening houdend met de resutaten van deze studie is het aangewezen om zowe de grondwaterkwaiteit as de kwaiteit van het water van de zeivijver verder te onderzoeken en enkee waarnemingsputten bij te paatsen.

18 . pas H kanaa Kwaadmecheen-Desse H zeivijver 0 0 ;;:;! STORT 0 0 ' C\1 1" "1 1"1 Zandwimingsput van RoUi t f 1 r r f - en Fig. 9 - Het vertikaa mode, simuatie van de toestand na 25 jaar (december 1988)

19 kanaa Kwaadmeehe en- H zeivijver zan t _ s_w_rt zandwinningsput rm : 0 N i i i \ \ 1 " t ' Î :! soo. 20QQ.H Fig H t vertikaa mode, simuatie van de toestand na 31,25 jaar (maart 1995)