Uit de inhoud. Een Proper- Boogaard-orgel. Euwe en Sybolt de Jong: onze muzikale samenwerking is eigenlijk een soort hobby.

Transcriptie

1 Uit de inhoud Euwe en Sybolt de Jong: onze muzikale samenwerking is eigenlijk een soort hobby De broers Euwe en Sybolt de Jong vormen een onafscheidelijk organistenduo maar dat is niet altijd zo geweest. In 2005 begon Sybolt met het arrangeren van delen uit Bach-cantates en sindsdien verscheen de ene na de andere cd van het duo. Lex Gunnink interviewde hen in de Groninger Martinikerk 8 Voorjaarsexcursie Willemstad/Klundert Op zaterdag 6 april vindt de traditionele voorjaarsexcursie plaats van de Brabantse Orgelfederatie, in samenwerking met de KVOK Afd. Zuid-Holland en De Orgelvriend. Henk Kooiker en Gerben Mourik presenteren en bespelen het orgel in de Koepelkerk in Willemstad en drie orgels in Klundert. Wim van der Ros beschrijft in dit nummer de te bezoeken orgels Twee nieuwe Nederlandse orgels in Oostenrijk (1) Tijdens zijn reis door t land van Bruckner bezocht Gerco Schaap twee door Nederlandse orgelmakers gebouwde orgels. Flentrop Orgelbouw plaatste in 2017 een tweemanuaals orgel in de Pfarrkirche van Sankt Florian am Inn. Het is te beluisteren op een door Dick Koomans opgenomen cd. Het Flentropconcertorgel in het Brucknerhaus te Linz is daarentegen vervangen door een nieuw orgel Fotoverantwoording omslag De Stad Klundert: Wim van der Ros Euwe en Sybolt de Jong: Lex Gunnink St. Florian am Inn: Flentrop Orgelbouw Jean Guillou: Gerco Schaap Een Proper- Boogaard-orgel in Meerkerk Op 27 oktober 2018 nam de Christelijke Gereformeerde Kerk in Meerkerk een nieuw orgel in gebruik, gebouwd door Orgelmakerij Boogaard uit Rijssen. Hierin verwerkte hij kas en pijpwerk van het orgel uit de v.m. Hervormde Kerk van Purmerland, dat door Jan Proper was gebouwd voor het gebouw van de Hervormde Evangelisatie in Enschede In memoriam Jean Guillou ( ) Op 26 januari jl. overleed de Franse organist, pianist, componist en pedagoog Jean Guillou op 88-jarige leeftijd. Met zijn vertolkingen, ideeën en composities gaf hij kleur aan de orgelwereld, ook in Nederland. Gerco Schaap schreef een In memoriam en Bert den Hertog haalt herinneringen op aan de door hem bewonderde Parijse meester En verder... Uit de orgelwereld 2 Onderzoekend leren met het Doe-orgel 6 Column Trouwens 15 Nieuwe muziekuitgaven 22 Muziekbijlage Cd-recensies 41 Wegwijzers en Toegelicht 45 Op onze website Download: muziekbijlage in klavar; koororgel Sint-Joriskerk Amersfoort Audio: Hommage à Jean Guillou Video: Euwe en Sybolt de Jong Het aprilnummer verschijnt op 30 In onze volgende nummers onder meer: Interview Nederlandse orgels in Oostenrijk (2) Koororgel Sint-Joriskerk Amersfoort Het Orgelbüchlein-project 1 De Orgelvriend

2 Actueel Uit de orgelwereld Foto: Gerco Schaap Nieuwsberichten kunnen uiterlijk 4 weken vóór publicatie worden gemeld aan de eindredactie, Postbus 5014, 3740 GA Baarn, of g d aan orgelvriend@ziggo.nl, zo mogelijk met kleurenafbeelding. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud en behoudt zich het recht voor om berichten te redigeren of niet op te nemen. Redactie: Gerco Schaap Expositie Henk Klop Tot en met 6 april a.s. wordt in Museum De Koperen Knop in Hardinxveld-Giessendam een overzicht geëxposeerd van het geschilderde en getekende œuvre van de organist, componist en schilder Henk Klop ( ). De tentoonstelling omvat een representatieve keuze uit zijn figuratieve en abstracte werk. Daarnaast zijn er vitrines ingericht met foto s en documenten uit zijn leven. Henk Klop koos voor een opleiding in de muziek maar heeft tevens van jongs af aan zijn andere grote passie, de schilderkunst, gevolgd. Al op zeer jonge leeftijd schilderde hij landschappen en (zelf-)portretten. Na zijn opleiding aan conservatoria in Rotterdam en Parijs en het behalen van diverse prijzen begon voor Klop een succesvolle carrière als componist en uitvoerend musicus. Ondanks zijn muzikale successen, waarvan platen, cd s en radio-uitzendingen getuigen, is hij altijd blijven schilderen. Het beeldend werk van Henk Klop is voor een groot deel figuratief. In een zeer persoonlijke stijl schilderde, tekende en aquarelleerde hij het landschap in zijn omgeving dat hem zo inspireerde, de Alblasserwaard en het rivierenlandschap, maar ook stillevens en portretten. Op de expositie is gestreefd om, naast de diversiteit, het persoonlijke karakter van zijn werk te tonen. Bijna alle geëxposeerde werken zijn te koop, evenals een cd-box en een publicatie. Het museum is gevestigd op Binnendams 6 in Hardinxveld- Giessendam en is geopend van dinsdag t/m vrijdag van tot uur en zaterdags van tot uur. Alexander Schippers benoemd in Alphen aan den Rijn Foto van In januari jl. is Alexander Schippers benoemd tot hoofdorganist van de R.-k. Sint-Bonifaciuskerk in Alphen aan den Rijn. Hij bespeelt daar een orgel uit 1900 van Johannes Hilboesen, een leerling van Maarschalkerweerd. Alexander Schippers kreeg zijn eerste orgellessen van zijn oom Leen Schippers in Lisserbroek. Daarna ging hij orgel en piano studeren bij Simon Stelling te Alphen aan den Rijn. Hij volgde masterclasses bij Jaap Zwart (2015), Anton Doornhein (2015), Arjan Leistra (2016) en Olivier Penin (Ste.-Clotilde, Parijs, 2016). Vanaf 2014 is hij bestuurslid van de Stichting Vrienden van het Adema-orgel te Lisse en sinds 2016 is hij vaste begeleider van het Alphens Kamerkoor Cantabile. Naast zijn werk als musicus is Alexander werkzaam bij de ING Bank, waar hij zich bezighoudt met interbancair beleid, wet- en regelgeving op het gebied van betalingsverkeer. Op 6 april werkt hij mee aan een wandelconcert in Alphen; hij speelt dan werken van Guilmant, Widor en Boëllmann in zijn Bonifaciuskerk. 11 mei: Orgeldag Noord Nederland Op de tweede zaterdag in mei wordt traditiegetrouw de Orgeldag Noord Nederland gehouden. Dé dag waarop 2 De Orgelvriend

3 Orgelhistorie Interview Euwe en Sybolt de Jong: onze muzikale samenwerking is eigenlijk een soort hobby Sinds jaar en dag vormen de broers Euwe en Sybolt de Jong een onafscheidelijk orgelduo. Toch is dat niet altijd zo geweest. Na aanvankelijk slechts incidenteel te hebben opgetreden met vierhandig samenspel, waarbij vooral het traditionele repertoire voor deze bezetting verkend werd, volgde een periode van vierhandige stilte bij de broers. In 2005 kwam de ommekeer, toen Euwe en Sybolt gingen delven in de gigantische muzikale schat die ze aantroffen in de meer dan tweehonderd Bach-cantates. En toen ging het hard! De ene na de andere cd werd opgenomen; de ene schijf werd uitgeroepen tot Bach-cd van het jaar door Concertzender, de andere werd gewaardeerd met het cijfer 10 in het muziektijdschrift Luister. De broers blijven echter niet hangen in dit succes; ondertussen verkennen ze ook Mendelssohn en gaan er steevast kofferharmoniums mee op hun concerten. We spreken Euwe (links op de foto) en Sybolt de Jong op een plek waar ze graag komen en waar ze regelmatig te horen zijn: de Martinikerk in Groningen. Lex Gunnink (tekst en fotografie tenzij anders vermeld) Euwe en Sybolt, wanneer zijn jullie begonnen op te treden als orgelduo? Sybolt: Eigenlijk hebben we in onze studententijd nooit samengespeeld. Het begon omstreeks 1984, we gaven toen een paar orgelconcerten vierhandig. Daarna maakten we een cd in Farmsum, dat was in 1986, samen met Jaap Zwart: hij speelde enkele werken solo, wij speelden vierhandig op die cd. We gaven zo af en toe een concert samen, vooral in het noorden van het land, bijvoorbeeld in Leens. Na een paar jaar zijn we daar, vanwege andere bezigheden en een tekort aan echt interessant repertoire, ook weer mee gestopt. Euwe: Sybolt is ook klavecinist en hij speelde in die tijd heel veel concerten met barokensembles. Ik was organist van het Roder jongenskoor, waarmee ik vrijwel ieder weekeinde wel een Evensong of een concert had. Sybolt: Veel repertoire voor orgel vierhandig stamt uit de negentiende eeuw met over het algemeen niet heel interessante werken de Orgelsonate opus 30 van Merkel is nog wel een uitzondering, maar de werken van componisten als Lachner en Hesse, ach, op een gegeven moment heb je dat wel gehad. Euwe: Overigens, er komen wel interessante vierhandige werken bij! In het verleden heeft Piet Rippen al eens een werk voor ons gecomponeerd (de Suite Groningen Historiael) en Margreeth de Jong publiceerde onlangs een werk voor orgel vierhandig. De Britse componist en organist David Sanger (hij overleed in 2010) maakte in 2008 kennis met een van onze cd s. Hij zocht daarna contact met ons met de vraag of er partituren beschikbaar waren. Wij hebben hem toen het arrangement van BWV 111 toegestuurd; later kregen we van hem echt een fantastisch werk voor orgel vierhandig, een Veni Creator. Je kunt dit werk spelen in de bezetting orgel vierhandig, maar ook met vier organisten op vier orgels. Het is wel een heel moeilijk werk! Desondanks zijn we van plan dit werk op te gaan nemen, in Leeuwarden. Euwe: In 2005 begon Sybolt met het arrangeren van delen uit cantates van Bach. Toen hebben we, puur voor ons eigen plezier, een opname gemaakt voor orgel vierhandig in de Martinikerk in Bolsward. We hadden toen echt nog geen flauw idee waar dit toe zou gaan leiden maar we kregen veel positieve reacties en de kritieken, zowel in de kranten als op Nederlandse en buitenlandse internetsites (onder andere in Frankrijk en Zuid-Afrika), waren lovend. En zo, heel langzaam aan, is het vierhandige Bachproject gaan lopen. Sybolt: Het grote voordeel van het uitbrengen van een serie orgel-cd s, zoals ons project Bach vierhandig, is: iedere keer als er een nieuw deel in die serie verschijnt, blijken mensen dat heel leuk te vinden en vervolgens besluiten ze eerdere delen alsnog aan te schaffen. Bach-arrangementen Jullie zijn uitgebreid aanwezig met filmpjes op YouTube. Jullie presenteren daar zelf gecomponeerde muziek, zoals het Merck toch hoe sterck van Euwe, maar toch vooral veel Bach: de arrangementen van delen uit cantates. Sybolt: Die arrangementen die wij hebben gemaakt van orgelwerken van Bach, dat zijn feitelijk gewoon orgelwerken van Bach! Of, laten we het zo zeggen, ze klinken als orgelwerken van Bach. Laten we wel zijn, de Schübler-Choräle voor orgel zijn niets anders dan bewerkingen die Bach zelf maakte van delen uit zijn canta- 8 De Orgelvriend

4 Orgelexcursie Orgelhistorie Voorjaarsexcursie Willemstad / Klundert zaterdag 6 Zoals in ons vorig nummer aangekondigd wordt op zaterdag 6 april a.s. de traditionele voorjaarsexcursie belegd naar Willemstad en Klundert. Bij deze excursie treffen we, naast een historisch Van Damorgel, vier naoorlogse orgels aan met elk een totaal eigen karakter: instrumenten van de orgelmakers Van Leeuwen, Vermeulen, Flentrop en Marcussen. Het orgel in Willemstad zal worden bespeeld door Henk Kooiker, de orgels in Klundert door Gerben Mourik, die in De Stad Klundert ook het slotconcert verzorgt. Hierna het programma en een toelichting op de kerken en de orgels. Programma voorjaarsexcursie Willemstad Koepelkerk uur Welkom uur Toelichting door Gijs van Spankeren, presentatie en orgelbespeling door Henk Kooiker uur Vertrek naar Klundert Klundert Gereformeerde Kerk uur Aankomst uur Presentatie en orgelbespeling door Gerben Mourik uur Lunchpauze op eigen gelegenheid (diverse lunchgelegenheden, o.a. Eeterij Kelian aan de Brugstraat) Klundert Hervormde Kerk uur Presentatie en orgelbespeling door Gerben Mourik uur Vertrek De Stad Klundert uur De Stad Klundert en haar orgels. Toelichting door Henk Strootman van De Stad Klundert uur Eerste presentatie Marcussen-orgel door Gerben Mourik uur Overhandigen 1 e exemplaar portret-cd uur Vervolg bespeling Marcussen-orgel door Gerben Mourik uur Pauze, uitreiking portret-cd s aan deelnemers uur Bespeling Vermeulen-orgel door Gerben Mourik uur Uitreiking excursie-cd s aan deelnemers en vertrek Gerben Mourik Wim van der Ros (tekst en fotografie) Cd s Zoals gebruikelijk wordt een excursiecd uitgegeven met opnamen van het Van Leeuwen-orgel te Willemstad en de orgels van Van Dam, Flentrop en Vermeulen te Klundert. Net als tijdens de excursie worden op de cd de orgels bespeeld door Henk Kooiker en Gerben Mourik. Van het Marcussen-orgel in De Stad Klundert wordt een separate Portret-cd opgenomen en uitgegeven. De cd met werk van o.a. de oude meesters Sweelinck, Bach en Bruhns en nieuwe mees- ters zoals Pepping en Micheelsen, wordt gevat in een prachtig A5-boekje. Uiteraard wordt dit werk gepresenteerd door de vaste bespeler Gerben Mourik. Excursiedeelnemers ontvangen beide cd s aan het eind van de excursie. Aanmelden en deelnemersbijdrage Zoals gebruikelijk wordt deelnemers verzocht zich tevoren op te geven via excursie@brabantorgel.nl. De deelnemersbijdrage is 25,- per persoon, te voldoen bij aanvang van de excursie. Daarvoor krijgen de deelnemers een uitgebreid A4-programmaboek en de beide cd s. 16 De Orgelvriend

5 Orgelbouwnieuws Een Proper-Boogaard-orgel in Meerkerk Foto: Marco Tanis Gerco Schaap Op zaterdag 27 oktober 2018 werd in de Christelijke Gereformeerde Kerk in Meerkerk een nieuw orgel in gebruik genomen, gebouwd door Orgelmakerij Boogaard uit Rijssen. De basis van het hoofdwerk bestaat uit pijpwerk van de Kamper orgelmaker Jan Proper; nevenwerk en pedaal zijn afgezien van enkele stemmen uit het voormalige orgel nieuw. Het vorige orgel was als eenklaviers pneumatisch instrument rond 1935 geleverd door de firma Valckx & Van Kouteren voor de oude Christelijke Gereformeerde Kerk. De dispositie was: Meerkerk, Christelijke Gereformeerde Kerk Bouwer: Fa. Valckx & Van Kouteren, ca Klavier Bourdon 16 vt b/d Prestant 8 vt b/d Roerfluit 8 vt b/d Viola 8 vt b/d Octaaf 4 vt b/d Woudfluit 2 vt b/d Nadat in 1963 het nieuwe kerkgebouw aan de Tolstraat was gereedgekomen, werd het orgel overgeplaatst. De bedoeling was het uit te breiden met vier stemmen: Celeste 8, Fluit 4, Trompet 8 en Mixtuur V. De registers waren aanwezig bij de speeltafel en de laden waren uitgerust om de pijpen erop te plaatsen. Er was maar één maar : de galerij was te klein uitgevallen, waardoor deze stemmen er niet meer bij konden... Zo functioneerde het orgel tot 1971, toen orgelbouwer Scheuerman het instrument na technische problemen Pedaal Subbas Speelhulpen Suboctaaf Tremulant Koppel pedaal-klavier 16 vt ombouwde naar het elektro-pneumatische systeem. Hij breidde het orgel tevens uit met een Fluit 4 op het klavier en een Gedekt 8 op het pedaal. Het bleef echter aan de kleine kant. Daarom werd er in 1975 een orgelfonds opgericht en werd er geld gegenereerd uit de verkoop van grammofoonplaten van Gebr. Van den Heuvel en door de plaatsing van collectebussen. Uiteindelijk kon Scheuermann het orgel in 1987 uitbreiden met een tweede klavier. In 2008 verrichtte de orgelmaker nog groot onderhoud door het oude pijpwerk schoon te maken, de koppelingen te vernieuwen en de blaasbalg van nieuw leer te voorzien. Na het overlijden van Scheuerman had Van den Heuvel Orgelbouw het orgel in onderhoud. Ander orgel De storingsgevoeligheid van de elektrische tractuur en het snel ontstemd zijn van het orgel maakte dat men in 2016 begon uit te zien naar een nieuw of in elk geval ander orgel. Tijdens een gemeenteavond brachten orgelcommissie en kerkenraad de gemeente op de hoogte van de slechte toestand van het instrument. Twee orgelbouwers die het onderzocht hadden, ontraadden om er nog veel geld aan te besteden. Hun advies: zoek een bestaand en betaalbaar orgel. Aan de orgelmakers Van den Heuvel en Boogaard werd gevraagd een voorstel te doen voor een nieuw orgel. Intussen werden ook plannen gemaakt om de kleine orgelgalerij uit te breiden tot de volle breedte van het kerkgebouw. Uiteindelijk werd het voorstel van Orgelmakerij Boogaard het meest passend bevonden. Hij stelde voor om gebruik te maken van kas en pijpwerk van het Proper-orgel (1892) uit de voormalige Hervormde Kerk van Purmerland. Dit orgel was in 2014 te koop aangeboden na de sluiting van De Orgelvriend 33

6 Orgelhistorie Organisten Foto: Gerco Schaap In memoriam Jean Guillou ( ) Op 26 januari jl. overleed de Franse organist, pianist, componist en pedagoog Jean Guillou in zijn woonplaats Parijs. Hij werd 88 jaar en was een bekende, zij het niet onomstreden verschijning in de Nederlandse orgelwereld. Hij was nog steeds actief; dit voorjaar stonden er nog concerten gepland in Italië, Marseille en Rome, en op 5 juni a.s. zou de maestro in de Grote of SintLaurenskerk te Rotterdam nog meewerken aan een dubbelconcert van Vox Humana met zijn oud-leerling Zuzana Ferjenčíková. Gerco Schaap Ondertussen studeert hij aan het Parijse Conservatorium bij Marcel Dupré, Maurice Duruflé en Olivier Messiaen. Al snel richt hij zijn blik over de landsgrenzen heen en onderhoudt hij contacten met Duitse 36 Jean Guillou, Utrecht, januari orgelbouwers en musici. Nadat in 1954 zijn eerste compositie bij Leduc is verschenen, Fantaisie pour Orgue Op. 1, wordt hij een jaar later docent orgel en compositie aan l Institutio de alta cultura in Lissabon. In SintFoto: Philips Jean Victor Arthur Guillou wordt geboren op 18 april 1930 in de WestFranse stad Anger. Nadat hij zich als jongen het orgelspelen eigen heeft gemaakt, wordt hij op twaalfjarige leeftijd organist van de Eglise St.-Serge in zijn geboorteplaats. De muziek van Johann Sebastian Bach krijgt een niet meer weg te denken plaats in zijn leven na een uitvoering van de Johannes Passion. Ik was twaalf of dertien jaar en ging met mijn ouders naar het concert. Ik herinner me nog dat ik na afloop zo moest huilen dat ik, toen we naar buiten gingen, niets kon zien. 1 Op zijn zeventiende maakt hij al een orgeltranscriptie van Bachs Musikalisches Opfer. Dat was heel ingewikkeld. Ik dacht: als ik dit kan, kan ik alles. Sindsdien is Bach niet meer van zijn lessenaar af geweest. In zijn Berlijnse tijd. De Orgelvriend Petersburg ontstaat in 1958 zijn eerste Pianosonate Op. 5. Een lang verblijf in een sanatorium brengt Guillou in West-Berlijn. Hij woont er vijf jaar, maakt er naam als componist en interpreet en raakt blijvend beïnvloed door de Duitse orgelbouw. In deze periode ontstaan de Sinfonietta Op. 4, zijn Concert voor orgel en kamerorkest Op. 7 en zijn bekende Toccata Op. 9. In 1963 begint Guillou s tweede levensfase, zoals hij die in een interview met uw eindredacteur in De Orgelvriend in 2000 beschrijft; hij keert terug naar Frankrijk en wordt benoemd tot Organiste titulaire van de Eglise Saint-Eustache in Parijs. Hij volgt André Marchal op, die dat jaar ontslag heeft genomen vanwege een diepgaand meningsverschil over de herbouw van het orgel. In die tijd is het orgel nog niet speelklaar. Nadat orgelbouwer Jean Hermann niet veel

7 Cd-recensies Anthoni van Noordt Tabulatuurboeck van Psalmen en Fantasyen CD 1 Psalm 15; Psalm 38; Psalm 6; Psalm 7; Psalm 2, Psalm 50, Psalm 119 CD 2 Psalm 116; Psalm 22; Psalm 24; 6 Fantasia s Chiel Jan van Hofwegen, Duyschot-orgel Dorpskerk Hendrik-Ido-Ambacht Excellent Recordings ER (2 cd s) speelduur 69 / 58 Prijs 24,95 Binnen een jaar na het verschijnen van Gerard de Wits familie Van Noordt - monument is er een opname uitgekomen van Anthoni van Noordts Tabulatuurboeck (1659). Waar eerstgenoemde cd-box voor een groot deel is opgenomen in Barendrecht en Zutphen, is Chiel Jan van Hofwegens dubbel-cd opgenomen in de Dorpskerk van Hendrik-Ido-Ambacht. Twee van zulke stevige Van Noordt-producties, zo dicht op elkaar, beide ontstaan in de Drechtsteden; zitten die elkaar niet in de weg? Het stellige antwoord is neen : de producties zijn totaal verschillend. Het meest opvallende verschil is het feit dat Van Hofwegen alléén het grootse Tabulatuurboeck heeft opgenomen zonder onderbrekingen of intermezzi (om gezongen psalmverzen maar even zo oneerbiedig aan te duiden). Daar komt bij dat De Wit de psalmbewerkingen had ingespeeld op het Bader-orgel van de Zutphense Walburgiskerk, terwijl Van Hofwegen kiest voor een kleiner Duyschot-orgel in een aanmerkelijk directere, en voor een grootse orgelklank minder makkelijke akoestiek. Deze keuzes betreffen de uiterlijk opvallende parameters van een opname. Maar ook op dieper liggend niveau zijn er verschillen. In mijn luisterbeleving beschouwt Van Hofwegen het Tabulatuurboeck als een cyclus die de luisteraar een inhoudelijk coherent verhaal wil vertellen. Zeg maar een soort Clavier-Übung III, maar dan van Van Noordt. Het verhaal dat Van Noordt met zijn ordening van psalmen vertelt, doet denken aan een Pilgrim s Progress, een christenreis als in het verhaal van Van Noordts tijdgenoot John Bunyan. Bij Van Noordt begint die reis met het vergezicht op de berg van de Heer (Psalm 15) en voert daar uiteindelijk ook naartoe (Psalm 24). Onderweg zijn het de psalmen die aanleiding geven tot contemplatie. De volgorde van opbouw laat overeenkomsten zien met de opbouw van de Heidelbergse Catechismus. De opvatting dat Van Noordts Tabulatuurboeck een thematisch-inhoudelijke cyclus is, staat centraal in de dissertatie van de jong overleden organoloog Jaap den Hertog ( ). Den Hertog baseerde zijn theorie op een gedetailleerde analyse van Van Noordts psalmbewerkingen volgens een muziekretorische methode (met aandacht voor Affecten- en Figurenlehre). [Terzijde noem ik even dat ik zelf niet geheel overtuigd ben van Den Hertogs visie. Ook in besprekingen van de dissertatie zijn wel eens wat kritische kanttekeningen geplaatst bij de onderbouwing en bij de gevolgde methode. Toch is het goed gebruik en daarom staan deze opmerkingen tussen haakjes om, zoals Den Hertog mij ooit zelf heeft voorgehouden, het bestaande paradigma (de algemeen geaccepteerde theorieën ) te volgen tot ze zijn weerlegd.] Met Den Hertogs opvatting kun je het eens zijn of niet, feit is dat Van Hofwegen haar heel serieus neemt, haar samenvat en er op muzikaal-artistiek op ieder denkbaar vlak de consequenties uit trekt. De manier waarop de uitgangspunten zijn aanvaard en vervolgens zijn uitgewerkt in een muzikaaltastbaar product, is bewonderenswaardig. Wat je eigenlijk krijgt, is een zeventiendeeeuwse psalmenreis van ruim anderhalf uur. En ik moet zeggen: Van Hofwegen nodigt je uit je hierin onder te dompelen. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat de keuzes voor tempi en registraties ten dienste staan van de grote vorm van de cyclus, die pas bij Psalm 24 voltooid is. Pas in die laatste psalm is ook het plenum van het orgel te beluisteren (zonder Scherp), één van de weinige momenten dat er op de cd op één klavier meer dan 3 registers tegelijk worden getrokken. Dit levert geen snel spektakel op, maar wél een spectaculaire spanningsboog. Bij de gekozen benadering van het Tabulatuurboeck getuigt het van lef juist het orgel van Hendrik-Ido-Ambacht te kiezen. De stilistische achtergrond is duidelijk (de plaatsing van Duyschot in het Amsterdamse landschap van de 17 e eeuw), maar dan nóg is de keuze voor het instrument gedurfd. Het aantal registers is wat beperkter dan bij de grote stadsorgels en de akoestiek is minder ruim (en minder vergevingsgezind). Tenslotte is het orgel gerestaureerd op een moment dat er nog maar weinig klankmatig betrouwbare referenties voorhanden waren. De klank van het orgel is soms erg intens. Met al die gegeven beperkingen is het Van Hofwegen gelukt allerlei verschillende registercombinaties te maken. Wat een karwei! Als luisteraar heb je het idee alle goed klinkende klankcombinaties voorgeschoteld te krijgen. De orgelklank is soms wat wiebelig (maar dat mag!) en soms vrij direct. De dynamische verschillen tussen de tracks doen soms twijfelen of het klankverschil wordt veroorzaakt door de microfoonplaatsing, de akoestiek, werkindeling of combinatie van deze drie. In het spelen zelf is goed te horen dat Van Hofwegen de muziek terdege heeft geanalyseerd. Het presenteren van de Figuren (betekenisvolle motieven) waaruit de composities zijn opgebouwd leidt regelmatig tot een rubato op microniveau. Hoewel de dubbel-cd geschikt is om lekker bij te werken, kan ook de aandachtige luisteraar er op deze manier, zeker met de in het boekje afgedrukte teksten erbij, veel plezier aan beleven. Met die aandacht voor het kleine gebaar is Van Hofwegen een goede reisleider door Van Noordts psalmenlandschap. De Orgelvriend 41

8 Nieuwsgierig naar de rest van de inhoud? Neem een (proef)abonnement of bestel een los nummer op De Jaargang 61 nr. 3 rgelvriend Proefabonnement van 3 nummers voor slechts 14,00 Of neem een abonnement. Het eerste jaar voor 42,75 daarna 57,- (bij betaling via machtiging 1,00 korting) Interview met Euwe en Sybolt de Jong Pfarrkirche St. Florian am Inn De Stad Klundert In memoriam Jean Guillou De rgelvriend Prijs los nummer 7,00