;ti,:! I// Sociale Zaken. SO O peiling commissie O info commissie (op agenda) I1 O Ik commissie (op lijst) rn agendastuk O hamerstuk O kabinet

Transcriptie

1 Gemeente Amersfoort Beleidsterrein: Sociale Zaken Org. onderdeel: WSOMOAZ User-id: BAKW Opsteller: H.A.W. Bakker Tel: 4658 Ondewerp: BELEDSKADER WERK & NKOMEN MOERNG WWB Kader: Toelichting: Per januari 2004 is de Wet werk en bijstand ingegaan. Voor de volledige invoering van deze wet moet het beleidskader voor 2005 en volgende jaren worden vastgesteld. Voorstel: Aan de raad voor te stellen het beleidskader werk & inkomen vast te. stellen. Reg.nr Datum li verantwoordelijken datum ;ti,:! pa afdelingshoofd / O manager hoofdafdeling sectorcontroller rn directeur sector Odirecteursector... juridisch advies O gemeentecontroller Staf o s2w d.d. 30 -,, en W behandeling // - 1! / rn agendastuk O hamerstuk O kabinet O embargo datum: tijd: B en W vergadering datum O secretaris agd.pht rn secretaris O burgemeester O weth. de Wilde O weth. Jonkman O weth. Brink // O weth. Eerdmans O weth. Strengen ( O weth. van derweg advies raads- enlof commissiebehandi O bespreekstuk raad O hamerstuk raad rn raad via commissie SO O peiling commissie O info commissie (op agenda) 1 O k commissie (op lijst) O geen overige: O CCT (begr.wijz.) O G.O. O Ondernemingsraad "" B en W - besluit d.d.: C L 33-2w conform O aangehouden O vervallen

2 . Gemeente Amersfoort Concept-Raadsvoorstel Agendapunt: Reg.nr 14896: Podeleuiliehouder Wethouder J.P.A. de Wilde Sector WSOMO Raadscornmissie(s) -Raadscommissie ontwikkelingen Datum 27 augustus 2004 Sociaal-maatschappelijl Ondemerp: Beleid werk & inkomen / invoering WWB Voorstel: vaststeilen van het beleidskader werk 8 inkomen. Aan de gemeenteraad, - 1 Reden raadsbesluit en kader Reden voor dit voorstel is de invoering van de wet, die per 1 januari 2004 de Abw heeft opgevolgd: de W werk en bijstand (WWB). Uw raad heeft gekozen voor invoering van de WWB in twee stappen. Voor het overgangsjaar 2004 heeft uw raad gekozen voor voortzetting van het beleid 2003 naast de per 1 januari 2004 noodzakelijke of zeer gewenste aanpassingen aan de WWB. Met dit voorstel zet u de hyeede stap: het vaststellen van het beleid werk & inkomen voor 2005 en volgende jaren, waarmee tevens de WWB volledig is ingevoerd. Per moet op grond van de WW de nieuwe wetgeving volledig verwerkt zijn in het gemeentelijke beleid. Separaat bieden wij u een viertai verordeningen aan die het nieuwe beleid completeren, - 2 Samenvatting Aanleiding voor dit beleidskader werk & inkomen is de wet, die per i januari 2004 de Algemene bijstandswet heeft vervangen: de Wet werk en bijstand (WWB). De wet scherpt de rechten en plichten va^ bijstandscliënten aan, waarbij arbeidstoeleiding nog meer centraal staat. Het voorkomen van langdurige uiikeringsahkelijkheid zien wij als centrale doelstelling van ons gemeentelijk beleid. De WWB biedt ons meer beleidsruimte en vrijheid om de effectiviteit en efficiency van het huidige beleid te vergroten. Dat moet ook wel omdat de financiële risico s van het beleid voor 100% bij de gemeente komt te liggen.

3 ~ i de duur van de WWB uitkering niet langer dan strikt noodzakelijk is? Om deze opgaven het hoofd te bieden, volgen we vijf sporen: ~ 1. nstroombeperking! Wij zijn streng aan de poort, onder meer door nauwe samenwerking met het CW bij (het voorkomen van) de uitkeringsintake. Wij willen een Morgen beginnen project starten, dat direct werk biedt aan potentide WWB-cliënten, voor wie een reguliere baan net niet direct haalbaar is Toeleiding naar werk Cliënten met werkperspectief worden zo snel mogelijk toegeleid naar werk. Het naar vermogen deelnemen aan toeleiding is een verplichting, die hoort bij het recht op een WWB-uitkering. Doen watje kunt. Als alternatief voor de opgeheven Wet inschakeling Werkzoekenden (WW) en Regeling n- en Doorstroombanen (D) hebben wij een nieuw Amersfoorts stelsel van gesubsidieerd werk ontwikkeld dat uitstroomdoelstelling van 15%. Naast onze inzet om een groot aantal tijdelijke werkplekken te verkrijgen willen wij bijdragen aan het scheppen van regulier werk. in 2004 hebben wij een job-hunter aangesteld om lokale en regionale werkgevers actief te benaderen. Wij bouwen de D-regeling af door middel van een drietal maatregelen: een premie voor werkgevers die een D-medewerker zonder subsidie in dienst h0udt;ondersteunen van D-medewerkers bij doorstroom en een geleidelijke afbouw van de loonkostensubsidie. Wij zijn ons ervan bewust dat de stapsgewijze afbouw van loonkostensubsidie voor met name van gemeentelijke subsidie afhankelijke instellingen negatieve effecten kan hebben. Wij gaan met alle betrokken instellingen afzonderlijk overleg voeren. Waar met de afbouw door de gemeente gewenste en een samenhangend pakket van goede voorlichting, vroegtijdig signaleren en opsporen van fraude, daadwerkelijk sanctioneren en consequent terugvorderen hebben wij onze handhavingspraktijk op nieuwe leest geschoeid.

4 Volgvei Gemeenie Amersfoort Rcgcling voor Sociale Participatie Amersfoort Plustoeslag 65+ Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen Langdurigheidstoeslagen Schuldhulpverlening Wij onderzoeken op dit moment de mogelijkheden voor invoering van een aanvullend collectief contract ziektekostenverzekering en de mogelijkheden van een^ Amersfoort-pas ais alternatief voor de regeling sociale participatie. in 2005 komen wij met voorstellen hierover. Wij geven primair uitvoering aan onze centrale doelstelling door het ondersteunen bij arbeidsinschakeling door de instroom te beperken en door strikte handhaving. De sporen éen, twee en vier hebben onze hoogs prioriteit. Om de uitstroom naar regulier werk maximaal te stimuleren hebben wij de uitstroompremie met ingang v 2004 opnieuw ingevoerd. De premie voor 2004 bedraagt 900 en wordt uitgekeerd aan cliënten die minimaal éenjaar een bijstandsuitkering hebben ontvangen en die door het vinden van regulier werk minimaal één jaar bijstandsonafhankelijk zijn. Concrete taakstellingen voor het beleid werk en inkomen zullen wij voorleggen in jaarlijkse werkplannen - 3 Financiële aspecten Dit voorstel heeft geen directe fmanciële gevolgen. Met het beleidskader werk & inkomen leggen we beleid werk & inkomen niet strikt vast, maar geven wij structuur en richtingen aan en stellen 1 prioriteiten, van waaruit het beleid zich de komende jaren ontwikkelt. Een vertaling naar verdeling van budgetten vindt plaats in de jaarplannen; voor het eerst in het Jaarplan werk & inkomen De feiteli: inzet van middelen bezien wij van jaar tot jaar. in hoofdstuk 12 van het beleidskader gaan wij in op de systematiek van de financiering van het beleid w( & inkomen voor de komende jaren. - 4 Betrokkenheid bureers en instanties Bij het ontwerpen van dit beleidskader hebben wij gebruik gemaakt van inbreng van raadsfracties tijdc diverse commissievergaderingen (SOC), waaronder de discussienota LuchtenveldrTanamal. Ook hebben inspiratie geput uit de stadsconferentie De Match van maart n contacten met andere gemeenten branchorganisatie Divosa hebben wij onze voorstellen getoetst aan opvattingen en modellen elders in land. Het beleidskader was onderwerp van inspraakbijeenkomsten met de Cliëntenraad Sociale Zekerheid, Allochtonenadviesraad, het Gehandicapten- en Patiënten Platform Amersfoort, de Seniorenraad en de R; van Kerken Amersfoort. De standpunten zijn in een bijlage bij dit raadsvoorstel gevoegd. in grote lijn kunnen de raden en het GPPA instemmen met het beleid werk & inkomen. Burgemeester en wethouders van Amersfoort, de secretaris, de burgemeester, Dr. G. de Kleijn A. van Vliet-Kuiper Bijlagen - ontwerp raadsbesluit - concept beleidskader werk &inkomen - inspraakreacties -3-

5 Volgvel Gemeente Amersfoort Concept-Raads besluit Rq.nr 1489 ~! De raad der gemeente Amersfoort; i gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 9 augustus 2004, sector WSOíMO (nr ! besluit: vast te stellen: hei Beleidskader werk & inkomen doen wat je kunt ;.. Vastgesteld in de openbare vergadering van._... de griffier, de voorzitter,

6 1 "DOEN VATJE KUNT" beleidskader Werk & nkomen - concept pqina nleiding Keuzes, die wij eind 2003 heb... Afwegingen nstroom beperken Samenwerking 4.2 Morgen beginnen Algemeen De doontroompool... 7 Activeren Beschut werk. 9.6 Verhaal... i0 Minimabeleid Financieringsstmctuur Fonds Werk & nkomen i 1.2 Begroting i 1.3 Financiering activiteiten reintegratie Risico's en organisatorische aspecten... 28

7 1 "DOEN WATJE KUNT" beleidskader Verk & inkomen. concepl prrgina 2 Samenvatting Aanleiding voor dit beleidskader werk & inkomen is de wet, die per 1 januari 2004 de Algemene bijstandswet heeft vervangen: de Wet werk en bijstand (WWB). De wet scherpt de rechten en plichten van bijstandscliënten aan, waarbij arbeidstoeleiding nog meer centraal staat. Het voorkomen van langdurige uitkeringsafhankelijkheid zien wij als centrale doelstelling van ons gemeentelijk beleid. De WWB biedt ons meer beleidsruimte en vrijheid om de effectiviteit en efficiency van het huidige beleid te vergroten. Dat moet ook wel omdat de financiële risico's van het beleid voor 100% bij de gemeente ligt. Wij zien ons voor twee opgaven gesteld: Hoe komen we tot een inzet van middelen die leidt tot minimale instroom in en maximale uitstroom uit de uitkering van WWB-cliënten? e Hoe dragen we maximaal bij aan het streven dat iedere cliënt terecht een WWB-uitkering ontvangt en de duur van de WWB uitkering niet langer dan strikt noodzakelijk is? Om deze opgaven het hoofd te bieden, volgen we vijf sporen: 1. nstroombeperking Wij zijn 'streng aan de poon', onder meer door nauwe samenwerking met het CW bij (het voorkomen van) de uitkerinbintake. Wij willen een "Morgen beginnen" project starten, dat direct werk biedt aan potentiële WWB-cliënten, voor wie een reguliere baan net niet direct haalbaar is. 2. Toeleiding naar werk Cliënten met werkperspectief worden zo snel mogelijk toegeleid naar werk. Het naar vermogen deelnemen aan toeleiding is een verplichting, die hoort bij het recht op een WWB-uitkering. Doen wotje kunt. Als alternatiefvoor de opgeheven Wet nschakeling Werkzoekenden (WW) en Regeling n- en Doorstroombanen (D) hebben wij een nieuw Amersfoorts stelsel van gesubsidieerd werk ontwikkeld dat wij per 2005 in werking hebben: de doorstroompool. De doorstroompool omvat alle ontwikkelde en nog te ontwikkelen vormen van tijdelijk werk gericht op doorstroom naar regulier werk. Conform de afspraak in het Collegeprogramma kent Amersfoort in ieder geval 480 gesubsidieerde werkplekken en hanteren we een uitstroomdoelstelling van 15%. Naast onze inzet om een groot aantal tijdelijke werkplekken te verkrijgen willen wij bijdragen aan het scheppen van regulier werk. n 2004 hebben wij een job-hunter aangesteld om lokale en regionale werkgevers actief te benaderen. Wij bouwen de D-regeling af door middel van een drietal maatregelen: een premie voor werkgevers die een D-medewerker zonder subsidie in dienst houden; ondersteunen van Dmedewerkers bij doorstroom en een geleidelijke afbouw van de loonkostensubsidie. Wij zijn ons ervan bewust dat de stapsgewijze afbouw van loonkostensubsidie voor met name van gemeentelijke subsidie afhankelijke instellingen negatieve effecten kan hebben. Wij gaan met alle betrokken instellingen afzonderlijk overleg voeren. Waar met de afbouw door de gemeente gewenste en gesubsidieerde prestaties in het geding zijn, vinden wij samen met die instellingen een oplossing.

8 1 "DOEN VATJE KUNT' beleidskader Werk & nkomen - concept pogrnu 3 3. Activering van cliënten Het derde spoor, activering van cliënten met een gering werkperspectief, is gericht op begeleiding, motivering en het wegnemen van belemmeringen zoals bijvoorbeeld het aanpakken van schuldenproblematiek en het leren van denederlandse taal. Ook hier geldt dat het naar vermogen deelnemen aan activering kan worden opgelegd als een verplichting, die hoort bij het recht op een WWB-uitkering. Doen watje kunt. Voor cliënten met een verder weg liggend perspectief op regulier werk ontwikkelen wij een beschut werkproject. J. Handhaving Met het vierde spoor willen wij bevorderen dat al onze cliënten terecht een WWB-uitkering ontvangen en dat zij zich houden aan de regels die daarvoor gelden. Wij starten een brede aanpak "beter handhaven"; met een samenhangend pakket van goede voorlichting, vroegtijdig signaleren en opsporen van fraude, daadwerkelijk sanctioneren en consequent terugvorderen hebben wij onze handhavingspraktijk op nieuwe leest geschoeid. 5. Minimabeleid Minimabeleid staat enigszins los van de overige vier sporen en heeft betrekking op alle burgers in Amersfoort met een inkomen op het minimumniveau Minimabeleid is gericht op het voorkomen van sociaal isolement, door directe en indirecte financiële steun, waarbij wij de armoedeval zoveel mogelijk voorkomen. Ons minimabeleid kent de volgende voorzieningen: Bijzondere bijstand Regeling voor Sociale Participatie Amersfoort Plustoeslag 65+ Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen Langdurigheidstoeslagen Schuldhulpverlening Wij onderzoeken op dit moment de mogelijkheden voor invoering van een aanvullend collectief contract ziektekostenverzekering en de mogelijkheden van een Amersfoort-pas als alternatief voor de regeling sociale participatie. in 2005 komen wij met voorstellen hierover. Wij geven primair uitvoering aan onze centrale doelstelling door het ondersteunen bij arbeidsinschakeling, door de instroom te beperken en door strikte handhaving. De sporen één, twee en vier hebben onze hoogste prioriteit. Om de uitstroom naar regulier werk maximaal te stimuleren hebben wij de uitstroompremie met ingang van 2004 opnieuw ingevoerd. De premie voor 2004 bedraagt 900 en wordt uitgekeerd aan cliënten die minimaal eénjaar een bijstandsuitkering hebben ontvangen en die door het vinden van regulier werk minimaal één jaar bijstandsonafhankelijk zijn. Concrete taakstellingen voor het beleid werk en inkomen zullen wij voorleggen in jaarlijkse werkplannen.

9 1 nleiding n dit beleidskader werk & inkomen 'doen wat je kunt' zetten wij het beleid werk & inkomen van de gemeente Amersfoort voor de komende jaren uit. Al vele jaren voeren wij een actief beleid werk & inkomen met een accent op het reïntegreren van bijstandscliënten naar werk: werkvoor inkomen. Beleid dat in de praktijk zijn vruchten heeft afgeworpen, want wij hebben veel cliënten met een bijstandsuitkering aan het werk geholpen. Aanleiding voor dit nieuwe beleidskader is de wet, die per januari 2004 de Abw heeft vervangen: de Wet werk en bijstand (WWB). De WWB geeft ons ruimte voor beleidsvernieuwing en vrijheid om de effectiviteit en efficiency van ons huidige beleid te vergroten. De WWB dwingt ons hier ook toe, omdat de financiële gevolgen van het beleid werk & inkomen geheel voor rekening van de gemeente komen. n dit beleidskader draait het om deze nieuwe uitdaging. Met dit beleidskader geven wij structuur en richting aan en stellen wij prioriteiten, van waaruit het beleid zich de komende jaren ontwikkelt. De opgaven voor de komende jaren zijn: Hoe komen we tot een inzet van middelen die leidt tot minimale instroom in en maximale uitstroom uit de bijstand? Hoe dragen we maximaal bij aan het streven dat iedere bijstandscliënt terecht een WWBuitkering ontvangt en de duur van de WWB-uitkering niet langer dan strikt noodzakelijk is? Het antwoord geven we aan de hand van concrete jaarplannen en jaarlijkse beleidsevaluaties.' in het jaarplan werk & inkomen stellen wij waar nodig bij en geven wi een concrete invulling voor het komende jaar. in het jaarlijkse beleidsverslag meten, interpreteren en vergelijken we en trekken wij conclusies voor het volgende jaar. Met de opgaven waarvoor de gemeente op dit beleidsterrein staat heeft deze cyclus meer dan voorheen een ontwikkelingskarakter. Wij hebben gekozen voor invoering van de WWB in twee stappen. De eerst stap, het vaststellen van het beleid in het overgangsjaar 2004, is eind 2003 door de raad gezet. Voor het overgangsjaar 2004 heeft de raad gekozen voor voortzetting van het beleid 2003 naast de per 1 januari 2004 noodzakelijke of zeer gewenste aanpassingen aan de WWB. Deze aanpassingen hebben vooral betrekking gehad op: de 100% financiële verantwoordelijkheid van de gemeente voor de uitvoering van de WWB; de bezuinigingen die het rijk tegelijk met de invoering van de WWB doorvoerde; het wegvallen van de regelingen voor gesubsidieerd werken; de beperkingen die zijn opgelegd aan het gemeentelijke minimabeleid. Het beleid 2004 hebben wij vastgelegd in het Jaarplan werk & inkamen De tweede stap is het vaststellen van het beleid werk & inkomen voor 2005 en volgende jaren. Per 1 januari 2005 moet op grond van de WWB de nieuwe wetgeving volledig venverkt zijn in het gemeentelijke beleid. Met de vaststelling door de raad van: dit beleidskader werk & inkomen; de verordeningen over reïntegratiebeleid, maatregelenbeleid en het beleid toeslagen en verlagingen; het concrete beleid en de taakstellingen in hetjaarplan werk & inkomen 2005 is deze tweede stap gezet.

10 [ "DOEN WATJE KUNT'' beleidskader Werk & nkomen. concept pogiw 5 1 Dit beleidskader kent de volgende opbouw: 2. De WWB en Amersfoort: hoofdlijnen van de WWB en de keuzes die eind 2003 zijn gemaakt 3. 'Doen wat je kunt' - één doelstelling, twee opgaven, vijf sporen 4. nstroom beperken 5. Toeleiden naar werk 6. Gesubsidieerd werken 7. Activeren 8. Uitkeringen verstrekken 9. Beter handhaven 10. Minimabeleid 1. Financiering

11 DOW 4TJE KUMT beleidskader Werk & nkomen - concepr pagina 6 2. WWB en Amersfoort n dit hoofdstuk geven wij informatie over de WWB in het algemeen en gaan wij kort in op de keuzes, die eind 2003 zijn gemaakt. 2.1 Hoofdlijnen van de wet Doelstelling De doelstelling van de WWB is gelijk aan de doelstelling van de Algemene bijstandswet van 1996, maar scherper geformuleerd. Het uitgangspunt is dat iedere burger zelfstandig in zijn bestaan moet kunnen voorzien door het verrichten van arbeid. Als dit niet mogelijk is en er geen andere voorzieningen beschikbaar zijn, heeft de gemeente de taak te helpen met het zoeken naar werk en, zolang met werk nog geen zelfstandig bestaan mogelijk is, met inkomensondersteuning. Werk boven uitkering. De gemeente is verplicht voorzieningen te bieden die gericht zijn op reïntegratie. De WWB is vormgegeven op grond van deze aangescherpte doelstelling, waarbij alle regelgeving meer dan in de Abw, ondergeschikt is aan het uitgangspunt dat iedereen maximaal moet worden geprikkeld om te gaan werken. De belangrijkste wijzigingen als gevolg van de WWB We noemen de vijf meest in het oog springende wijzigingen. 1 Reintegratieverplichting voor iedereen De verplichting tot reïntegratie is algemeen. Alleen in individuele gevallen kan hiervan worden afgeweken. De hoogte van de uitkering wordt gekoppeld aan het getoonde besef van verantwoordelijkheid en aan het nakomen van verplichtingen. De gemeente is verantwoordelijk voor het aanbieden van voorzieningen voor cliënten met een bijstandsuitkering (we spreken verder van cliënten) die niet op eigen kracht aan de slag kunnen komen. De cliënt heeft op zijn beurt aanspraak op reïntegratie-inspanningen van de gemeente. Daarbij is het wenselijk dat de gemeente alle denkbare instrumenten inzet. De gemeente wordt daarin ondersteund door sterke vereenvoudiging van regelgeving, ook waar het de inzet van budgetten betreft. Het begrip passende arbeid in de Abw is vervangen door algemeen geaccepteerde arbeid. Dit houdt in dat ook arbeid onder het niveau van de cliënt moet worden aanvaard. 2. nkomenswaarborg met strik individueel maahverk Het grote belang van een op uitstroom en reïntegratie gerichte aanpak laat onverlet dat de inkomenswaarborg een kemfunctie is van de WWB. De systematiek in de Abw van centrale normen en gemeentelijke toeslagen blijft ongewijzigd. Bijzondere bijstand mag alleen nog worden verstrekt in individuele gevallen (maatwerk). Categoriale inkomensondersteuning is wettelijk niet meer mogelijk, behalve voor 65+ers. nkomensbeleid is strikt voorbehouden aan het Rijk. n de WWB is een langdurigheidstoeslag opgenomen voor cliënten met een gering arbeidsmarktperspectief, die langer dan vijfjaar van een minimuminkomen hebben geleefd en in die periode niet hebben gewerkt en die voldoende hebben getracht werk te verkrijgen. Ook dit dient individueel te worden getoetst.

12 "DOEN V.4TJEKUMT" beleidskader Werk & nkomen - concept pagino 7 3. Financiële risico S van Rijk overgedragen naar gemeenten Meer beleidsmatige vrijheid van gemeenten is gekoppeld aan volledige verantwoordelijkheid voor de financiering. Het Rijk verschaft een jaarlijks vast te stellen budget dat bestaat uit een inkomensdeel (het i-deel) en een werkdeel (het W-deel). Het totale budget voor alle gemeenten schommelt mee met de conjunctuur. De verdeling naar gemeenten geschiedt op basis van een objectief verdeelmodel, onathankelijk van het aantal cliënten per gemeente. De objectiviteit van het model staat ter discussie. Middelen die de gemeente overhoudt op het werkdeel vloeien terug naar het Rijk. Het inkomensdeel is vrij besteedbaar en mag dus, naast de financiering van de WW-uitkeringen, voor andere doeleinden worden benut, zoals voor reïntegratie. 4. Deregulering en derapportage De WWB geeft de gemeente minder formele dwingende regels dan tot dusver. Veel verplichtingen in de Abw zijn omgezet in bevoegdheden van de gemeente. Verder zijn veel uitvoeringsvoorschriften, zoals de RAU (Regeling Administratieve Uitvoenngsvoorschriften), vervallen. Het toezicht door het Ministerie van CZW is minder direct. 5. Verantwoordingskader wijzigî Het college van B&W verantwoordt zich tegenover de gemeenteraad over de uitvoering van de wet in volle omvang. De gemeenteraad stelt de formele kaders vast op het terrein van werk & inkomen, onder meer door het vaststellen van verordeningen over: het ondersteunen bij arbeidsinschakeling en het aanbieden van voorzieningen gericht op arbeidsinschakeling (reïntegratieverordening); het afstemmen (= verlagen) van de algemene bijstand als de cliënt niet voldoet aan zijn verplichtingen of op een andere manier onvoldoende besef van verantwoordelijkheid toont (maatregelenverordening). Deze verordening komt in plaats van het boete- en maatregelenbesluit dat onder de Abw gold; het beleid toeslagen en verlagingen (verordening toeslagen en verlagingen); cliëntenparticipatie (verordening cliëntenparticipatie). Deze verordeningen zijn een verplichting op grond van de WWB en moeten uiterlijk 1 januari 2005 inwerking treden. 2.2 Keuzes, die de gemeenteraad eind 2003 heeft gemaakt Eind 2003 heeft de raad besluiten genomen over die onderdelen van het beleid werk & inkomen, die een noodzakelijke of zeer gewenste aanpassing vroegen per 1 januari 2004 als gevolg van de invoering van de WWB. Deze eerste stap van de invoering van de WWB is vastgelegd in het Jaarplan werk & inkomen 2004 Wij vanen de belangrijkste punten kort samen. De arbeidsverplichting in de WWB wordt aan alle cliënten de arbeidsverplichting opgelegd. Een ontheffing van de arbeidsverplichting wordt gekoppeld aan drie voorwaarden: individuele afweging, zeer dringende redenen en op tijdelijke basis. Wij hebben hierbij oog voor mantelzorgers. Onder de Abw werden 2 categorieën cliënten uitgezonderd: alleenstaande ouders met jonge kinderen en cliënten van 57% jaar en ouder.

13 "DOEN WATJE KUNT" bekidskader Werk & nkomen - roncrpl puginu 8 1 Alleenstaande ouders Voor alleenstaande ouders met jonge kinderen geldt de arbeidsverplichting. De gemeente moet daarbij rekening houden met een verantwoorde invulling van de combinatie van werk en zorg.bij kinderen tot 12jaar. Wij gaan hier als volgt mee om: Wij bieden deze cliënten hulp bij het vinden van kinderopvang en scholings- en opleidingsmogelijkheden die ertoe bijdragen dat deze cliënten op termijn geheel uit de bijstand kunnen uitstromen. Alleenstaande ouders met een arbeidsverplichting kunnen een op hun situatie afgestemd traject niet weigeren. Wij houden rekening met dringende redenen van alleenstaande ouders, waardoor ze tijdelijk zelf voor hun kinderen moeten zorgen. Cliënten van 57% jaar en ouder Wij beoordelen de eventuele ontheffing van de arbeidsverplichting van alle daarvoor in aanmerking komende cliënten, ook van 57% jaar en ouder op individuele basis. Deze cliënten worden door ons niet bij voorbaat voor de arbeidsmarkt afgeschreven op grond van hun leeftijd. Wel hebben wij oog voor de geringere kansen van een groot deel van onze cliënten van 57% jaar en ouder. Gesubsidieerd werken Vooruitlopend op het te ontwikkelen nieuwe gemeentelijke stelsel voor gesubsidieerd werken 'de doorstroompool' (zie hoofdstuk 6) is in 2004 de doorstroompool experimenteel van start gegaan met de variant: detachering bij reguliere werkgevers in de profit- en nonprofit sector. Het premiebeleid Met de invoering van de WWB per januari 2004 keerde de mogelijkheid van gemeentelijk premiebeleid terug. Wij hebben de uitstroompremie opnieuw ingevoerd, omdat wij ervan uit gaan dat inzet van premies de uitstroom uit de bijstand verhoogt en een bijdrage levert aan het voorkomen van de armoedeval. De premie voor 2004 bedraagt 900. De premie wordt uitgekeerd aan cliënten die minimaal één jaar een bijstandsuitkering hebben ontvangen, die de bijstand hebben beëindigd door het vinden van regulier werk en die vervolgens minimaal één jaar bijstandsonafhankelijk zijn gebleven door het verrichten van betaalde arbeid. Beleid doelgroep Niet UitkeriogsGereehtigden (NUG'gers) De gemeente is ook verantwoordelijk voor de reïntegratie van de doelgroep nietuitkeringsgerechtigden en personen met een uitkering op grond van de Algemene nabestaanden wet (NUG'gers). De doelgroep NüG'gers omvat iedere inwoner van Amersfoort, zonder uitkering (of met een Anw-uitkering), die zich als werkzoekende bij het CW meldt. Op de omvang van deze doelgroep hebben wij geen invloed. Aan de ondersteuning van deze doelgroep geven wij een lagere prioriteit dan aan de ondersteuning van personen met een bijstandsuitkering. WiJ hanteren een budgetplafond en een inkomensafhankelijke eigen bijdrage en wij maximaliseren de kosten per traject. Aanpassingen van bet armoedebeleid Op grond van de aanscherpingen in de WWB hebben wij gekozen voor de volgende aanpassingen in 2004:

14 [ "DOEN VATJE KUNT" belridskoder Werk R nkonien - concepl pogin0 9 Bijzondere bijsiand Wij passen de bijzondere bijstand weer louter op individuele basis toe. Er moet sprake zijn van bijzondere omstandigheden, waaruit noodzakelijke.kosten voortvloeien die niet kunnen worden voldaan uit de bijstandsnorm. Amersfoort Plus toeslag Jaarlijkse uitkeringen, zoals de Amersfoort Plus toeslag mogen alleen aan 65+ers worden uitgekeerd. De Amersfoort Plus Regeling is hieraan aangepast. De langdurigheidstoeslag De langdurigheidstoeslag is een in de wet opgenomen categoriale toeslag, ter vervanging van de waaier van gemeentelijke categoriale regelingen. Cliënten van 23 tot 65 jaar' hebben jaarlijks recht op deze toeslag als zij 60 maanden of meer een inkomen op het niveau van de bijstandsnorm hebben en aan een aantal overige voorwaarden voldoen: in een periode van 60 maanden mag men niet hebben gewerkt en mag men geen sanctie voor het onvoldoende meewerken aan het vinden van werk hebben ontvangen. ' Recht hebben Ook: WAO-ers die minstens 80% arbeidsongeschikt zijn.

15 1 ''DOEN WATJE KUNT''. beleidskader Werk & nkomen - concupr pagina 10 3 'Doen wat je kunt': een doelstelling, twee opgaven, vijf sporen n dit hoofdstuk formuleren wij de hoofdlijnen van ons beleid werk & inkomen. Deze hoofdlijnen werken wij uit in de volgende hoofdstukken. Eén doelstelling, twee opgaven Het voorkomen van langdurige UitkeringsafhankelijWieid zien wij als centrale doelstelling van ons beleid werk & inkomen. Wij geven hieraan uitvoering primair door het bieden van ondersteuning bij de arbeidsinschakeling. Op grond van de WWB (artikel 7) is in de eerste plaats de gemeente verantwoordelijk voor deze ondersteuning. Werk vaar uitkering is al veie jaren een van de uitgangspunten van ons beleid. Uitkeringsafhankelijkheid voorkomen wij verder door instroombeperking en strikte handhaving. De WWB geeft ons ruimte voor beleidsvernieuwing en vrijheid om de effectiviteit en efficiency van ons huidige beleid te vergroten. De WWB dwingt ons hier ook toe, omdat de financiële gevolgen van het beleid werk & inkomen geheel voor rekening van de gemeente komen. n verzekeringstermen: schadelastbeperking. De twee opgaven daarbij zijn:. Hoe komen we tot een inzet van middelen die leidt tot minimale instroom en maximale uitstroom? 2. Hoe dragen we maximaal bij aan het streven dat iedere cliënt terecht een WWB-uitkering ontvangt en de duur van de WWB-uitkering niet langer dan strikt noodzakelijk is? Vijf sporen Ons beleid werk & inkomen loopt over vijf sporen:. nstroombeperking. Wij zijn 'streng aan de poort', onder meer door nauwe samenwerking met het C W bij (het voorkomen van) de uitkeringsintake. 2. Toeleiding naar werk van cliënten met werkperspectief. Het naar vermogen deelnemen aan toeleiding is een verplichting, die hoort bij het recht op een WWB-uitkering. Doen watje kunt. 3. Activering van cliënten waar het werkperspectief nog niet in voldoende mate aanwezig is Ook hier geldt dat het naar vermogen deelnemen aan activering kan worden opgelegd als een verplichting, die hoort bij het recht op een WWB-uitkering. Doen watje kunt. 4. Handhaving: het bevorderen dat al onze cliënten terecht een WWB-uitkering ontvangen en zich strikt houden aan de regels die daarvoor gelden, door het maken van heldere afspraken over rechten en plichten, het verlenen van optimale dienstverlening en het opsporen van fraude. 5. Minimabeleid Minimabeleid staat enigszins los van de overige vier sporen en heet? betrekking op alle burgers in Amersfoort met een inkomen op het minimumniveau. Minimabeleid is gericht op het voorkomen van sociaal isolement, door directe en indirecte financiële steun, waarbij wij de armoedeval zoveel mogelijk voorkomen. Het minimabeleid zetten wij voort, ondanks bezuinigingen van het rijk.

16 "DO N ',.TJ KUiVT" beleidskader Werk & nkomen - concept pogina 1 Afwegingen De WWB dwingt ons tot een scherpere keuze van inzet van middelen. Tot de komst van de WWB hadden we meer te maken met verschillende geoormerkte budgetten, zoals de budgetten voor gesubsidieerd werk. Ons beleid was gericht op het maximaal benutten van deze budgetten. Met de WWB beschikken wij over slechts twee aan elkaar gerelateerde geldstromen: het werkdeel en het inkomensdeel. Met deze budgetten, waarbij de hoogte van het inkomensdeel onzeker is (zie hiervoor hoofdstuk 1 Financiering), moet de gemeente het doen. Omdat de financiële gevolgen van het beleid werk & inkomen voor het eerst geheel voor rekening van de gemeente komen, treedt nu de vraag naar het rendement van de inzet van middelen over de volle breedte van het beleid werk & inkomen naar voren. Dit plaatst ons voor afwegingen: Wat is een aanvaardbare verhouding tussen de inzet van miljoenen perjaar op toeleiding naar werk en de uitstroomresultaten? Hoeveel zetten we in op activering van cliënten, waarvan we vaststellen dat zij zeer moeilijk aan het werk zullen komen? Waar ligt de balans tussen investering van de instroombeperking, van het handhavingsbeleid en de investering in de toeleiding naar werk? Kortom: waar liggen de prioriteiten? Wat is de optimale aanpak, waarbij inzet en resultaten in verhouding zijn? Toeleiden of activeren? Wij blijven inzetten op toeleiding naar werk en op activering, waarbij wij prioriteit geven aan toeleiding. Wij stellen ons cliëntenbestand voor staande op een ladder. Op de bovenste sporten staan de cliënten die een grote kans hebben op uitstroom naar regulier werk. Op de sporten daar direct onder staan de cliënten met werkperspectief, die een toeleidingstraject volgen. Op de middelste sporten vinden we de cliënten met een geringer werkperspectief, die een langer toeleidingstraject nodig hebben. Op de onderste sporten staan de cliënten, waarvoor toeleiding naar werk vooralsnog te hoog gegrepen is en die, op basis van hun individuele omstandigheden, starten met een activerings- of zorgtraject (bijvoorbeeld: eerst afkicken). Ons streven is iedere individuele cliënt de ladder op te stuwen. edere individuele cliënt op het onderste deel van de ladder kan zich vroeg of laat ontwikkelen, waardoor activering, toeleiding en werk een perspectief wordt. Wij schrijven niemand af! De cliënt is verplicht zich naar vermogen hiervoor in te zetten. Doen warje kunt. Prioriteiten n grote lijn leggen wij de prioriteiten in de volgorde:. nstroombeperking, gelet op het grote financiële rendement: geen uitkering, geen administratieve last, en het maatschappelijke rendement: geen gewenning aan een uitkering 2. Toeleiding naar werk van cliënten met werkperspectief, waarmee het uitkeringsvolume daalt (of minder stijgt), met een maatschappelijk en financieel rendement 3. Handhaving, gelet op het financiële rendement en het belang van maatschappelijk draagvlak. 4. Activering van cliënten zonder direct werkperspectief, met een maatschappelijk rendement, zonder (direct) financieel rendement. n deze nota onderbouwen wij deze prioriteitstelling. Een vertaling naar de verdeling van het budget vindt plaats in de jaarplannen, voor het eerst in het Jaarplan werk & inkomen De feitelijke inzet van middelen bezien wij van jaar tot jaar aan de hand van:

17 "DOEN WATJE WVT" beleidskader Werk & nkometr - concepr poginri 2 De ontwikkeling van het cliëntenbestand WWB, met name de verhouding tussen cliënten met meer en met minder werkperspectief, op basis van een gedetailleerd en voortdurend actueel inzicht in het bestand; Het rendement van eerdere inzet van middelen door meten van resultaten over de volle breedte van het beleid werk & inkomen; De ontwikkeling van de arbeidsmarkt; Benchmarkgegevens: de resultaten van ons beleid werk & inkomen, de ontwikkeling van ons bestand in vergelijking met andere gemeenten. Organisatie De ontwikkeling van het beleid werk & inkomen past in de verdergaande omschakeling van een organisatie die vooral gericht is op uitkeringsversfre~ing naar een meer ondernemende organisatie die gericht is op het behalen van resultaten bij het beperken van de instroom en het bevorderen van de uitstroom. De opgaven waarvoor de gemeente staat, stelt zwaardere eisen aan de uitvoering. Uiteindelijk komt een goede uitvoering van het beleid werk & inkomen tot stand in het contact tussen klantmanager of trajectbegeleider en de cliënt. nvesteren hierin draagt niet in de laatste plaats bij aan de gewenste resultaten.

18 1 DOEN P5TJE KUiVl beleidskader Werk A nkomen - concept pogino 3 4. nstroom beperken n dit hoofdstuk werken wij het spoor instroombeperking uit. nstroombeperking heeft een hoge prioriteit gelet op het grote financiële rendement (geen uitkering, geen administratieve last) en maatschappelijke rendement (geen gewenning aan een uitkering). Streng aan de poort vormt de noemer van dit beleid. Centraal staan de taken van het CW gericht op arbeidstoeleiding en uitkeringsintake. Aan deze poort willen wij een Morgen Beginnen project starten. Ook het handhavingsbeleid (zie hoofdstuk 9 Beter handhaven) draagt bij aan instroombeperking. Daarnaast hebben wij aandacht voor preventie: meer afstemming met het UWV ter beperking van doorstroom van cliënten met een WW- of WAO-uitkering naar de WWB, en aandacht voor schooluitvallers. 4.1 Samenwerking CW De samenwerking met het CW is gericht op het voorkomen van instroom in de WWB door bemiddeling naar werk door het CW, voordat een intake van de uitkering plaatsvindt. Daarnaast voert het CW op grond van de wet SUW de administratieve uitkeringsintake uit. De samenwerking ligt vast in de Service Niveau Overeenkomst. Het belang voor de gemeente van een goede uitvoering van deze poortwachtersfunctie neemt met de WWB fors toe. De Service Niveau Overeenkomst voor 2004 is hierop aangescherpt en is bovendien meer SMART. n het streven naar voortdurende verbetering van de poortwachtersfunctie evalueren wij jaarlijks de afspraken en stellen de Service Niveau Overeenkomst bij. 4.2 Morgen beginnen De meest effectieve manier om een aanvraag voor een WWB-uitkering te voorkomen is het aanbieden van werk. Werk mag niet worden geweigerd. Primair is de werkzoekende zelf verantwoordelijk voor het zoeken en vinden van werk. Gelet op de huidige arbeidsmarkt zal deze werkzoekende zeer gemotiveerd moeten zijn en zich breed moeten oriënteren. Als vangnet in de aanpak ter voorkoming van een WWB-aanvraag past een project, dat direct werk biedt aan deze potentiële WWB-cliënten: Morgen beginnen ( Work First). Wij verwachten dat van dit vangnet vooral een preventieve werking uit gaat, in het bijzonder naar jongeren. Ervaringen in andere gemeenten wijzen erop dat bij het aanbieden van concreet werk ( je kunt morgen beginnen ) een deel van de aanvragers afziet van de uitkenngsaanwaag en er de voorkeur aan geeft zelf werk te zoeken in plaats van in het Work fint project te werken. Wij willen starten met een Work first aanbod met een beperkte omvang. Vóór plaatsing op een werkplek vindt toetsing plaats aan de rechtmatigheidseisen van de WWB. Hiermee staat dit aanbod alleen open voor werkzoekenden, die zonder dit project onontkoombaar een WWBuitkering zouden ontvangen.

19 1 "DOEN WATJE KWT" beleidskader Werk & nkomen - concept pagina /. 5 Toeleiden naar.werk n dit hoofdstuk werken wij het tweede spoor, toeleiding naar werk, uit. Onder reïntegratie verstaan wij roeleiding naar werk, in de WWB gedefinieerd als arbeidsinschakeling. Toeleiding naar werk, waarmee het uitkeringsvolume (sneller) daalt (of minder stijgt), met een maatschappelijk en financieel rendement, heeft een hoge prioriteit. Het reïntegratiebeleid vormt de kern van het beleid werk & inkomen. Achtereenvolgens gaan wij in op: De inzet van de budgetten, het inzicht in het bestand en de verplichting tot het aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid; De regie over de toeleidingstrajecten en de rechten van cliënten; De toeleidingstrajecten naar werk: door scholing, begeleiding edof het opdoen van werkervaring. in het volgende hoofdstuk komt het nieuwe stelsel van gesubsidieerd werken aan bod. 5.1 Algemeen nzet van budgetten Nieuw is dat de omvang van reïntegratie-activiteiten niet meer alleen wordt bepaald door de omvang van het reïntegratiebudget (het W-deel). De gemeente mag nu ook WWB-cliënten met behoud van uitkering dan wel met inzet van de uitkering (het i-deel) aan het werk zetten. De inzet van het W-deel richten wij vooral op cliënten met een WWB-uitkering. De rest van dit budget zetten we breder in, onder meer voorjongeren zonder recht op een uitkering, maar met een zeer slechte startkwalificatie op de arbeidsmarkf en voor overige niet-uitkeringsgerechtigden. Waar wij het 1-deel inzetten voor reïntegratie-activiteiten, geldt de voorwaarde dat de inzet cliënten betreft met een WWB-uitkering. nzicht in het bestand Een continu actueel inzicht in het bestand is een voorwaarde voor het goed kunnen sturen op de doelstellingen van het reïntegratiebeleid. De bestandsopbouw medio 2004 is als volgt: Tabel Cliënten (inclusief partners) naar fase (indicatie voor de afstand tot de arbeidsmarkt) Fase 1 Fase 2 Fase3 ' Fase4 Nog niet ingedeeld totaal 1 o Toelichting: Door de nieuwe regelgeving is het aantal fase 4-cliënten in vergelijking met vorig jaar met 15% afgenomen. Van ongeveer de helft van de fase 4-cliënten wordt verwacht dat zij nog zullen uitstromen, bijvoorbeeld omdat voor alleenstaande ouders met jonge kinderen nu ook de arbeidsverplichting geldt. Bovendien zitten in fase 4 op dit moment nog cliënten met belemmeringen die met een enkelvoudig traject kunnen worden weggenomen, zoals bijvoorbeeld het leren van de Nederlandse taal.

20 "DOEN WATJE KUNT' beleidsbder Werk R nkomen - coitcrpr pagino S Algemeen geaccepteerde arbeid Cliënten moeten op grond van.de WWB algemeen geaccepteerde arbeid aanvaarden. De cliënt, maar ook de arbeidsmarkt, is echter gebaat bij duurzame uitstroom naar werk op het (0pleidings)niveau van de cliënt. Uitgangspunt voor de toeleidingstrajecten naar werk is het verkrijgen van duurzame arbeid in de zin van onafhankelijkheid van de uitkering. Elke ruimte daarbinnen voor het verrichten van algemeen geaccepteerde arbeid wordt daarbij zoveel mogelijk benut. Wij blijven inzetten op individueel maatwerk: begeleiding, scholing en het opdoen van werkervaring en als dat past in de aanpak: de weg naar blijvende uitstroom uit de uitkering zo kort mogelijk houden. Direct aan het werk als dat kan. 5.2 De regie over de trajecten De regie over alle toeleidings- en activeringsactiviteiten ligt bij de gemeente. De regietaak omvat: het vaststellen van het geëigende traject voor de individuele cliënt, het afsluiten van trajectplannen met nieuwe WWB-cliënten en overige WWB-cliënten, voor wie een o (nieuw) traject is geïndiceerd; Het inkopen van (deel-)trajecten scholing en begeleiding al dan niet met werkervaring. Een deel van deze trajecten kopen wij in op de private markt in het in het kader van de verplichte aanbesteding; het volgen van trajecten en registreren van voortgang en resultaten. De trajectbegeleider blijft de cliënt volgen. De komende jaren blijven wij de regie op deze wijze uitvoeren. nstrumenten voor toeleiding Het beleid is de komende jaren gericht op verdere ontwikkeling en resultaatgerichte inzet van een breed scala aan toeleidingsinstnimenten. Wij hanteren een driedeling, waarbinnen alle toeleidingsinstrumenten moeten vallen: Starttrajecten voor nieuwe WWB-cliënten met een goed werkperspectief. Het gaat om kortdurende zeer intensieve trajecten, die veel vragen van de inzet van de cliënt. De. instrumenten, zoals intensieve sollicitatietraining, kopen wij in op de reïntegratiemarkt. De financiering vindt plaats met inzet van het werkdeel. Deze trajecten zijn in 2004 gestart met een pilot, waarin verschillende methodieken worden getest. Trajecten op maat: begeleiding, scholing edof werkervaring. Veruit de meeste trajecten vallen hieronder. De doelgroep bestaat uit cliënten met een minder goede startkwalificatie. Deze trajecten voeren wij zelf uit of kopen wij in op de particuliere markt en bij Banenplan. Belangrijk instrument van 'trajecten op maat' is de doarstroompool: een gevarieerd aanbod van tijdelijk werk, de opvolger van de WW. Zie het volgende hoofdstuk 'het nieuwe stelsel van gesubsidieerd werk'. Begeleiding kan ook resulteren in alternatieve uitstroom, bijvoorbeeld cliënten tot 30 jaar kumen in plaats van de uitkering studiefinanciering krijgen als zij een studie oppakken. Trajecten naar relfsrmidigondernemerschap. De trajecten voeren wij zelf uit met advisering door het MK, waarbij wij het Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (BBZ) uitvoeren. Wi doen dit ook voor de regiogemeenten.