1. Inleiding Per januari 2012 is de nieuwe Wet Werk en Bijstand van kracht geworden. Om die reden moeten gemeenten een nieuwe verordening opstellen.

Transcriptie

1 ALGEMENE TOELICHTING 1. Inleiding Per januari 2012 is de nieuwe Wet Werk en Bijstand van kracht geworden. Om die reden moeten gemeenten een nieuwe verordening opstellen. De Wet Werk en Bijstand stelt de eigen verantwoordelijkheid van de burger centraal om te voorzien in de noodzakelijke kosten van het bestaan door middel van arbeid. Pas als mensen niet in staat blijken in het eigen bestaan te voorzien, hebben zij recht op ondersteuning door de gemeente. De gemeenten krijgen daartoe de volledige verantwoordelijkheid, de middelen en ruimte voor het voeren van een actief re integratiebeleid. De wet geeft burgemeester en wethouders de opdracht om zorg te dragen voor de re integratie van uitkeringsgerechtigden (WWB), niet uitkeringsgerechtigden (Nuggers) en personen met een uitkering in het kader van de Algemene nabestaandenwet (Anw). De Wet Investeren in jongeren is per januari 2012 ingetrokken. De Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers (Ioaw) en de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikt gewezen zelfstandige (Ioaz) worden niet ingetrokken. De artikelen die betrekking hebben op re integratie zijn geïntegreerd in deze verordening. Gemeenten hebben een verplichting om beleid te ontwikkelen in het kader van de wettelijke plicht tot tegenprestatie voor ontvangers van uitkeringen WWB, IOAZ en IOAW en moeten hierop een visie ontwikkelen. Beleid hiertoe zal ontwikkeld worden in de beleidsregels als genoemd in artikel 11. Jongeren die hun mogelijkheden in het onderwijs onvoldoende benut hebben, krijgen geen uitkering. Gemeenten moeten in samenwerking met andere (onderwijs)organisaties er voor zorgen dat deze jongeren verder onderwijs kunnen volgen en een startkwalificatie halen. Beleid hiertoe zal ontwikkeld worden in de beleidsregels als genoemd in artikel 11. De basis voor de verordening is neergelegd in artikel 8, eerste lid onder a en tweede lid artikel 10 eerste en tweede lid van de WWB, artikel 34, 35 en 36 van de IAOW / z. Voor wat betreft de vormgeving van de verordening is gekozen voor een procedurele verordening waarin is vastgesteld op welke wijze het beleid bepaald wordt, hoe de verhoudingen tussen de gemeenteraad en het college is, evenals enkele algemene artikelen over de opdracht aan het college, de aanspraak op voorzieningen, de inzet van voorzieningen en de rechten en plichten van de cliënt. Ook is de mogelijkheid in de verordening opgenomen dat het college één of meer subsidie of budgetplafonds kan vaststellen voor de verschillende voorzieningen. In de gemeente Culemborg wordt het beleid op een aantal niveaus geregeld: 1. In de verordening. Hiermee ligt het beleid voor langere duur vast. 2. In beleidsregels. Deze geven aan burgemeester en wethouders de mogelijkheid in individuele gevallen af te wijken. 1

2 3. In delegatie aan het college. Betreft uitvoeringsbesluiten. De wet vraagt aan gemeenten evenwichtig aandacht te besteden aan de diverse doelgroepen. Dit betekent echter niet dat alle doelgroepen in aanmerking hoeven te komen voor dezelfde voorzieningen onder dezelfde voorwaarden. De gemeente kan hier eigen beleid op formuleren. Ten aanzien van de bekostiging rekent de gemeente een eigen bijdrage bij een inkomen dat hoger is dan 130% van het wettelijk minimumloon. Daarnaast maakt de gemeente in de verordening onderscheid in de mate waarin de voorzieningen beschikbaar worden gesteld aan deze doelgroep. 2. Relatie met andere verordeningen De wet geeft de gemeenteraad ook opdracht om verordeningen vast te stellen op een tweetal terreinen die een relatie hebben met de re integratieverordening, namelijk maatregelen en cliëntenparticipatie. Verordening Maatregelen 2012 Deze opgestelde verordening regelt het samenspel van de rechten en plichten van de cliënt. De Re integratieverordening en de Verordening Maatregelen zijn nauw met elkaar verbonden. Immers, aan de plicht tot meewerken aan een traject kunnen sancties worden verbonden die gevolgen hebben voor de hoogte van de uitkering. Deze sancties zijn geregeld in de Verordening Maatregelen Verordening Cliëntenraad 2012 De WWB geeft de gemeenteraad de opdracht hiertoe een verordening op te stellen. In deze verordening is geregeld de wijze waarop cliëntenparticipatie plaatsvindt in de gemeente. Premieverordening WWB en IOAW z 2012 In deze verordening is geregeld hoe de gemeente uitstroom kan stimuleren met het inzetten van premies. 3. Artikelsgewijze toelichting HOOFDSTUK 1 ALGEMENE BEPALINGEN Artikel 1 Begripsbepalingen In dit artikel wordt een aantal begrippen omschreven, die meer dan eens voorkomen en waarvan het van belang is dat er telkens hetzelfde onder wordt verstaan. Er wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de begripsbepalingen uit de Wet Werk en Bijstand. Onder college en raad worden verstaan de betreffende organen van de gemeente Culemborg. Hiermee wordt tot uitdrukking gebracht dat de verordening alleen op de gemeente Culemborg van toepassing is. Artikel 1 lid2m Algemeen geaccepteerde arbeid. Algemene grenzen van wat algemeen geaccepteerde arbeid is, zijn niet primair terug te vinden in de wet, maar wel in aanverwante wet en regelgeving zoals de arbeidswetgeving. Illegale arbeid en arbeid tegen een lager loon dan het wettelijke minimumloon vallen niet onder algemeen geaccepteerde arbeid. Bij gewetensbezwaren ligt het meer gecompliceerd. Over het algemeen zal gelden dat aan dergelijke strikt persoonlijke omstandigheden slechts betekenis zal worden gehecht 2

3 voor zover deze zwaarwegend zijn en een onvermijdelijk conflict opleveren met het te verrichten werk. Artikel 1 lid 2n Gesubsidieerde arbeid. Gesubsidieerde arbeid is arbeid waarbij de werknemer in dienst komt van de opdrachtgever dan wel een gesubsidieerde arbeidspool. Het doel van het opdoen van gesubsidieerde werkervaring is uitstroom naar regulier werk. Gesubsidieerde arbeid, als voorziening in het kader van de wet, is weliswaar algemeen geaccepteerde arbeid, maar kan geen einddoel zijn. HOOFDSTUK 2 BELEID EN FINANCIEN Artikel 2 Opdracht college De wet geeft aan burgemeester en wethouders de verantwoordelijkheid voor het bieden van ondersteuning. Hoewel personen aanspraak kunnen maken op ondersteuning, is er geen afdwingbaar recht op ondersteuning op de manier zoals de persoon dat mogelijk het liefst zou zien. Het is aan burgemeester en wethouders om zorg te dragen voor voldoende aanbod van voorzieningen, waarbij zij te maken hebben met beperkte financiële middelen. De vraag naar ondersteuning zal afhankelijk zijn van een veelheid aan sociaal economische factoren. Artikel 3 Aanspraak op ondersteuning Voorzieningen zoals bedoeld in lid 1worden alleen ingezet als zonder die inzet het vinden van algemeen geaccepteerde arbeid en/of maatschappelijke participatie niet mogelijk is. Bovendien worden de voorzieningen alleen ingezet als aan de hand van onderzoek is gebleken dat door de inzet van die voorziening het vinden van algemeen geaccepteerde arbeid binnen afzienbare tijd mogelijk wordt. Re integratie moet de kortste weg naar (duurzame) arbeid zijn. Het gaat daarbij niet om een recht op een specifieke voorziening, maar om het recht om door de gemeente geholpen te worden bij re integratie. De uiteindelijke verantwoordelijkheid voor de inhoud van het traject ligt bij burgemeester en wethouders, die immers ook verantwoordelijk zijn voor de effectieve en doelmatige inzet van de middelen. Binnen de grenzen van die verantwoordelijkheid en de verplichtingen die voortvloeien uit de wetten en door het college aan de voorziening zijn verbonden, wordt rekening gehouden met de wensen van de belanghebbende. Voor het slagen van het traject is de motivatie van de belanghebbende belangrijk. Voordat tot het inzetten van het traject wordt besloten, wordt de inhoud hiervan met de belanghebbende besproken, waarna het Plan van aanpak door alle partijen wordt ondertekend. In het tweede lid zijn bepalingen opgenomen om het recht op ondersteuning te beperken voor Nuggers en Anw ers, waarmede een relatie wordt gelegd naar de eigen verantwoordelijkheid en eigen (financiële) mogelijkheden. Het huishoudinkomen is als uitgangspunt genomen omdat het beoogde beleid zich richt op gezinnen met een zwakke economische positie. Voorts beoordeelt het college of en welke voorziening noodzakelijk is. Overigens kan ook de hardheidsclausule van artikel 10 worden overwogen als daar aanleiding toe is. Van belang bij de uiteindelijke keuze van een traject is een actieve opstelling van de belanghebbende in de contacten met de o.a. de trajectbegeleider. In het derde lid wordt expliciet de koppeling gelegd tussen de algemene aanspraak van de belanghebbende en de criteria die gehanteerd worden bij het aanbieden van voorzieningen. Daarbij wordt verwezen naar de documenten waarin de criteria worden verwoord. De in het vierde lid genoemde voorliggende voorziening kan bijvoorbeeld zijn: de bemiddeling richting arbeidsmarkt door het UWV Werkbedrijf of re integratieactiviteiten die door het Uitvoeringsorgaan Werknemersverzekeringen worden aangeboden. 3

4 Artikel 4 Verplichtingen van belanghebbende In de wet is al uitgebreid aangegeven welke verplichtingen gelden bij het recht op een uitkering. Uit oogpunt van kenbaarheid en consistentie zijn in het eerste en tweede lid de verplichtingen conform de wet geformuleerd. Deelname aan re integratie is niet vrijblijvend. Bijstandsgerechtigden zijn reeds door het ontvangen van een uitkering aan bepaalde verplichtingen gehouden. Voor degenen zonder uitkering moeten voorwaarden aan het re integratietraject gekoppeld worden. Deze gelden vanzelfsprekend ook voor de uitkeringsgerechtigden. Het niet nakomen van de verplichtingen geeft het college de mogelijkheid om een traject af te breken of gevraagde ondersteuning te weigeren, bijvoorbeeld als iemand niet mee wil werken aan een onderzoek, een maatregel op te leggen (lid 3) en/of de kosten terug te vorderen (lid 4). Het derde lid verbindt deze re integratieverordening met de maatregelenverordening. Natuurlijk heeft de belanghebbende ook rechten. Deze rechten zijn elders in wet of regelgeving ondergebracht. Tegen beslissingen op grond van deze verordening staat bezwaar en beroep open op grond van de Awb. Artikel 5 Jongeren Het eerste lid regelt wanneer en wie welke voorziening krijgt aangeboden en met welk doel. Het tweede lid bepaalt dat het college daarbij rekening houdt met de omstandigheden en de mogelijkheden van de jongere. Het derde lid is speciaal gericht op de jongere die tevens alleenstaande ouder is van een ten laste komen kind tot vijf jaar oud. Het vierde lid biedt de mogelijkheid om op individuele gronden af te wijken. Artikel 6 Criteria ontheffing arbeidsverplichting De in het eerste lid onder a opgenomen situatie is een verbijzondering van hetgeen in artikel 9 vierde lid van de wet is opgenomen. Hierin is bepaald dat de verplichting om algemeen geaccepteerde arbeid te aanvaarden voor de alleenstaande ouder met kinderen tot 5 jaar slechts geldt nadat het college zich genoegzaam heeft overtuigd van de beschikbaarheid van passende kinderopvang, de toepassing van voldoende scholing en de belastbaarheid van de belanghebbende. De belastbaarheid wordt in principe beoordeeld door de trajectbegeleider. Bij vergaand verschil van mening over de mate van belastbaarheid dient gekozen te worden voor een advies van een onafhankelijke externe deskundige. De toepassing van voldoende scholing en de belastbaarheid van belanghebbende dient naar individuele omstandigheden te worden bepaald. De in het 1 e lid onder b genoemde situatie wordt bij voorkeur ondersteund door een extern onafhankelijk deskundig advies. Onder deze omschrijving valt overigens ook psychische problematiek. In artikel 9 lid 2 van de wet is bepaald dat, indien daarvoor dringende redenen aanwezig zijn, een ontheffing slechts tijdelijk kan worden verleend. Het tweede lid van dit artikel sluit hierbij aan. In het derde lid is bepaald dat het college deze periode kan verlengen nadat een herbeoordeling heeft plaatsgevonden. Dit is aan de orde als na afloop van de ontheffingsperiode de omstandigheden ongewijzigd zijn of er nieuwe zwaarwegende factoren voor een nieuwe ontheffing aanwezig zijn. Bij het bepalen van de periode worden de wettelijke bepalingen, zoals genoemd in artikel 9a WWB resp. 38 IOAW/IOAZ in acht genomen. 4

5 Artikel 7 Sluitende aanpak In de wet is de sluitende aanpak niet meer expliciet geregeld. De wetgever gaat ervan uit dat door de systematiek van de wet er in facto een sluitende aanpak ontstaat. Desondanks kan de gemeente van oordeel zijn dat een sluitende aanpak geregeld dient te worden. Personen die op grond van artikel 3 aanspraak kunnen maken op een voorziening, doet het college een aanbod voor een voorziening voor zover het college dit noodzakelijk acht. Hierbij kan prioriteit gegeven worden aan door het college nader te bepalen doelgroepen. Artikel 8 Budget en subsidieplafonds De gemeente kan, om de financiële risico s te beheersen, een verdeling maken van de middelen over de verschillende voorzieningen. Indien dit in verband met de financiële beheersbaarheid noodzakelijk wordt geacht kan het college besluiten, met betrekking tot specifiek te benoemen voorzieningen, budget en subsidieplafonds in te stellen. De wet stelt dat het ontbreken van financiële middelen alleen geen reden kan zijn voor de afwijzing van een aanvraag. De gemeente dient dan na te gaan welke andere, goedkopere alternatieven beschikbaar zijn. Dit houdt dus in dat er geen algemeen plafond ingesteld kan worden. Wel kan per voorziening een plafond worden ingebouwd middels een collegebesluit. Dit besluit wordt nader geregeld via artikel 11 en laat de mogelijkheid open naar andere instrumenten uit te wijken. Een subsidieplafond dient wel bekend gemaakt te worden voor de periode waarvoor deze geldt (artikel 4:27 lid 1 Awb). HOOFDSTUK 3 VOORZIENINGEN Artikel 9 Algemene bepalingen over voorzieningen Dit artikel is opgenomen om enkele zaken te regelen die te maken hebben met de voorzieningen die in het kader van deze verordening worden bedoeld. Het gaat om instrumenten die kunnen worden ingezet om re integratie naar algemeen geaccepteerde arbeid te bevorderen, zoals bemiddeling, scholing, maatschappelijke activering, leer /werkaanbod, werkstages, loon boven uitkering, activiteiten met behoud van uitkering, detacheringsbanen, loonkostensubsidie, gesubsidieerd werk, persoonsgebonden re integratiebudget, inkomensvrijlating, premie, vergoedingen, sociale activering, vrijwilligerswerk, zorg en hulpverlening etc. Het tweede en derde lid geeft het college de bevoegdheid om aan een voorziening nadere verplichtingen te verbinden. Dit kunnen verplichtingen van diverse aard zijn. Het vierde lid geeft het college de algemene bevoegdheid om voor het re integratiebeleid en de voorzieningen nadere regels te stellen. Het vijfde lid geeft aan dat het college een voorziening kan beëindigen en in welke gevallen zij dit kan doen. Onder beëindigingen wordt hierbij ook verstaan het stopzetten van de subsidie aan de werkgever. Het zesde lid beschrijft het gebruik van de Participatieladder. De ontwikkeling van de belanghebbende wordt gemeten aan de hand van deze ladder. We sluiten hiermee aan op een landelijke trend. De ontwikkeling van de belanghebbende wordt gemeten met behulp van zes zogenoemde ʹtredenʹ (startniveau s). Deze treden zijn: Trede 6: betaald werk, Trede 5: betaald werk met ondersteuning, Trede 4: onbetaald werk, Trede 3: deelname aan georganiseerde activiteiten, Trede 2: sociale contacten buitenshuis, Trede 1: geïsoleerd levend. 5

6 HOOFDSTUK 4 SLOTBEPALINGEN Artikel 10 Hardheidsclausule en onvoorziene omstandigheden Dit artikel behoeft geen nadere toelichting. Artikel 11 Nadere regels Voor de juiste uitvoering kan het noodzakelijk zijn dat nadere beleidsregels worden vastgesteld. Dit artikel geeft het college de bevoegdheid om dergelijke regels vast te stellen. Artikel 12 Uitvoering Evenals de uitvoering van de Wet Werk en Bijstand ligt de uitvoering van deze verordening bij het college. Artikel 13 Verantwoording Dit artikel behoeft geen nadere toelichting. Artikel 14 De inwerkingtreding Dit artikel behoeft geen nadere toelichting. Artikel 15 Citeertitel Dit artikel behoeft geen nadere toelichting. 6