9. Hoofdvraag: Waarom vestigden de Nederlanders zich in Indonesië en hoe kwam uiteindelijk de onafhankelijkheid tot stand?

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 2952 woorden 5 juni ,7 18 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Soeverein Indonesië Inhoud: 1. Titelpagina: 2. Inhoudsopgave: 3. Deelvraag 1: Waarom gingen de Nederlanders naar Indonesië? 4. Deelvraag 2: Hoe regeerden de Nederlanders in Indonesië? 5. Deelvraag 3: Waardoor begon Nederland de macht kwijt te raken? 6. Deelvraag 4: Hoe kwam de onafhankelijkheid tot stand? 7/8. Deelvraag 5: Hoe gaat het met Indonesië sinds de onafhankelijkheid? 9. Hoofdvraag: Waarom vestigden de Nederlanders zich in Indonesië en hoe kwam uiteindelijk de onafhankelijkheid tot stand? 9. Bronvermelding Waarom gingen de Nederlanders naar Indonesië? Rond het einde van de zestiende eeuw kwam de Nederlandse bevolking voor het eerst in aanraking met de kruiden peper, nootmuskaat en gember. Op dat moment wist men overigens nog niet dat dat een zeer Pagina 1 van 7

2 belangrijk gevolg zou hebben voor de bevolking van het land dat tegenwoordig Indonesië heet. Omdat de Nederlanders peper zo lekker vonden om het eten mee te bereiden besloot de VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie) om dit te gaan halen in het gebied dat bekend stond als Indië. Er was echter één nadeel, in dat gebied zaten de Portugezen en de Spanjaarden. Zij waren het, die al in 1498 een zeeweg naar Indië hadden ontdekt met de hulp van de Turken, die daarvoor al enige eeuwen handel voerden met de Indiërs. In 1597 lukte het ook Cornelis Houtman en Jan Molenaar om naar Indië te varen. Nu kon de handel tussen Nederland en Indië dan echt beginnen. Het grootste probleem was nog om de Spanjaarden uit Indië te verdrijven, maar omdat de verhoudingen tussen Nederland en Spanje toch al niet zo goed waren, (denk aan de Tachtigjarige Oorlog) had Nederland er alles voor over om dit te laten slagen. Nederland was van plan om na de Tachtigjarige Oorlog de economie weer op orde te brengen. Ze probeerden dit te bereiken door verschillende soorten specerijen als peper uit Indonesië te gaan halen. Peper was in die tijd immers één van de meest kostbare specerijen die er te vinden waren. Vanaf dat moment dus begon de VOC met het bouwen van enorm veel schepen (toch snel denken aan ± 500). Deze schepen zagen eruit zoals het schip Batavia dat tegenwoordig in het IJ in Amsterdam ligt(zie plaatje). Dit schip was ideaal voor het vervoer van specerijen, maar doordat het vleugeleffect nog niet was uitgevonden konden deze schepen alleen met wind mee varen. Ze deden er dus soms wel een jaar over voordat ze weer in Nederland terugkeerden. Ze moesten immers ook helemaal om Afrika heen varen, omdat in die tijd het Suëz-kanaal nog niet bestond (pas voltooid in 1896). Omdat er in die tijd zeer veel piraten actief waren om de handelaren geld afhandig te maken, werden de schepen in veel gevallen uitgerust met kanonnen en vlammenwerpers, zodat ze in elk geval uit de handen van ze konden blijven en ze misschien wel tot de zeebodem laten zinken. Vanaf 1602 kreeg de VOC van de Staten-Generaal het alleenrecht op handel ten oosten van Kaap de Goede Hoop (Zuidelijkste puntje van Afrika). Hierna probeerde men om geheel Oost-Indië in handen te krijgen door middel van oorlog en smerige politieke spelletjes als corruptie en omkoping. Toen de Nederlanders Oost-Indië eenmaal voor zich hadden opgeëist en de handel op volle toeren draaide groeide Nederland uit tot één van s werelds rijkste en welvarende landen. Deze rijkdom was overigens ook te danken aan de grote hoeveelheden goud en zilver, die werden buitgemaakt door de WIC en de watergeuzen op Spaanse en Portugese schepen, die deze edelmetalen vanuit hun kolonies in Zuid-Amerika meebrachten. De bekendste persoon uit de WIC is misschien wel Piet Heijn, die met zijn Zilvervloot veel geld opbracht. Hoe regeerden de Nederlanders in Indonesië? In de beginjaren van de Nederlandse overheersing in Indonesië had Nederland een redelijk goede band met de bestuursheren van het eilandenrijk. Dat kwam omdat Nederland ervoor zorgde dat de economie van het land goed draaide door de specerijen van het land op te kopen en in Europa weer te verkopen. Op het moment dat in Nederland aan de Gouden Eeuw een einde begon te komen werden de banden met Indonesië slechter. Om de economie op peil te houden gingen de Nederlanders Indië als het ware uitbuiten Pagina 2 van 7

3 en dat stuitte uiteraard op hevig verzet bij het volk. De Nederlandse overheersing werd vanaf dat moment niet meer zozeer gerespecteerd. Omdat in 1830 het Cultuurstelsel van Johannes van den Bosch werd ingevoerd begon er langzaam een gevoel van onafhankelijkheidsdrang bij de Indonesiërs te ontstaan. Het Cultuurstelsel hield het volgende in: vanaf 1830 zou het niet meer zo zijn dat het moederland bestaat voor de kolonie, maar de kolonie zou bestaan voor het moederland. Het kwam erop neer dat Nederland vanaf dat moment Nederlands-Indië min of meer aan het uitbuiten was. Het Cultuurstelsel werd in het gebied zelf door de inwoners het Dwangstelsel" genoemd, waaruit blijkt dat de Nederlandse overheersing echt niet meer op de steun van de bevolking hoefde te rekenen. Tijdens de periode van het Cultuurstelsel werden zelfs al boeken geschreven over hoe slecht Nederland eigenlijk zorgde voor hun kolonie. Het bekendste boek tegen de Nederlandse overheersing in Indonesië is Max Havelaar van Multatuli. Typerende fragmenten uit Max Havelaar van Multatuli: Multatuli: "Max Havelaar" schreef....een roofstaat aan de Noordzee......dat spoorwegen bouwt van gestolen geld en tot betaling de bestolene bedwelmt met opium, Evangelie en jenever... Aan U durf ik met vertrouwen te vragen of het Uw wil is dat daarginds Uw meer dan dertig millioenen onderdanen worden mishandeld en uitgezogen in UWEN naam? Multatuli [1860]...aan Nederland...Koning Willem III...dat dorp stond in brand, omdat het veroverd was door Nederlandsche soldaten... Ja, t dorp was veroverd door Nederlandsche soldaten, en stond dus in brand. Op Nederlandsche heldendaad volgt brand. Nederlandsche overwinning leidt tot verwoesting. Nederlandsche krygsbedryven baren wanhoop. Na de periode van het Cultuurstelsel werd in 1901 de ethische politiek ingevoerd. Dit was een goede zet voor Indonesië, maar niet voor Nederland, want door dit systeem zou het niet lang meer duren voordat er een hevige strijd voor onafhankelijkheid gevoerd zou worden. Pagina 3 van 7

4 Waardoor begon Nederland de macht kwijt te raken? In de loop van de achttiende eeuw raakte de VOC in een soort van economische malaise. Dit kwam door de steeds verder groeiende concurrentie van landen als Engeland en Frankrijk. Het belangrijkste probleem was echter dat de financiële bronnen uitgeput raakten door oorlogen met Engeland, twee Duitse gebieden en Frankrijk. In 1780 kwam de VOC in de rode cijfers te zitten en in 1799 waren de schulden zo hoog dat de overheid besloot om de VOC over te nemen en de schulden af te betalen. Nederland probeerde ondanks de opheffing van de VOC wel het alleenrecht op de handel met Oost-Indië te behouden. Op dit te bewerkstelligen wilde men conflicten en oproeren voorkomen. Zo kwamen ze veelvuldig tussen beiden bij onderlinge conflicten waardoor vele belangrijke personen uit Oost-Indië de Nederlanders binnenhaalden als bondgenoten. In het jaar 1814 werd de naam Oost-Indië veranderd in Nederlands-Indië, omdat men op dat moment het grootste gedeelte van het eilandenrijk in handen had gekregen. Zoals je op het plaatje hiernaast kunt zien had Nederland in het einde van de 19e eeuw alleen een stukje in het noorden van het huidige Indonesië nog niet in handen. Met de invoering van het Cultuurstelsel in 1830 kwam er voor het eerst echt verzet bij het volk. Men vond dat de Nederlanders niet voorzichtig genoeg met hun omgingen, want ze waren hun aan het uitbuiten. Er werden zoveel mogelijk specerijen naar Europa gehaald, het liefst illegaal, zodat het niet te veel zou kosten. Vanaf 1901 begon Nederland de Ethische Politiek in te voeren in Nederlands-Indië. Dat kwam doordat Nederland zich schuldig voelde over wat er allemaal was gebeurd in de kolonie sinds de aankomst daar. De Ethische Politiek hield in dat Nederland door zijn schuldgevoel goede opleidingsmogelijkheden en vele vrijheden aan het volk gaf. Als gevolg van de betere mogelijkheden in het onderwijs gingen vele Indonesiërs in Nederland studeren om later naar hun vaderland terug te keren. De keerzijde hiervan was dat de kennis over democratie en slavernij zo ook in Nederlands-Indië terecht kwam. Zo ontstonden er vele onafhankelijkheids bewegingen die later samen gingen in een Nationalistische partij onder leiding van Hatta en Soekarno. In 1920 werd de naam Nederlands-Indië officieus veranderd in Indonesië en men dacht dan ook dat het niet zo heel lang meer zou duren voordat Indonesië definitief onafhankelijk werd. Maar toen gebeurde iets dat niemand had verwacht. In 1941 mengden de Japanners zich in de Tweede Wereldoorlog en ze namen heel Zuid-Oost Azië in, ook Indonesië dat slechts een klein beetje werd geholpen door de Nederlandse strijdkrachten. De onafhankelijkheid liet dus nog even op zich wachten. Hoe kwam het uiteindelijk tot de onafhankelijkheid? In 1941 kwamen de Japanners na een bloedige tocht in Maleisië tegen generaal Montgomery aan op het eiland Sumatra. De Japanners hadden niet zoveel problemen om Indonesië in te lijven, omdat het geen eigen leger had. De enige tegenstand die ze kragen kwam van een kleine hoeveelheid Nederlandse Pagina 4 van 7

5 soldaten die in Indonesië gestationeerd waren om de orde te bewaren. Na vier jaar werd Indonesië, net als Nederland, in 1945 bevrijd door de geallieerden. In augustus 1945 capituleerde Japan, nadat de Amerikanen bijna heel Zuid-Oost Azië had veroverd. Omdat Japan de oorlog had verloren kreeg de bevolking van Zuid-Oost Azië hun land terug, dus ook Indonesië. Nog in 1945 riepen de Indonesische onafhankelijkheidsstrijders Soekarno en Hatta de onafhankelijkheid van de Republiek Indonesië uit. Zij dachten hun kans te grijpen nu de Tweede Wereldoorlog ten einde was. In het Verdrag van Linggadjatti vertelden ze dat ze vanaf nu voor hun eigen zaken zorgden en de Nederlanders mochten zich nergens meer mee bemoeien. Zoals je wel zult begrijpen wilden de Nederlanders hun kolonie, die al stamt uit het begin van de 17e eeuw, niet kwijt. Ze deden er dus ook alles aan om de macht weer over te nemen van de nationalisten die het na de Tweede Wereldoorlog voor het zeggen hadden gekregen. Ze deden dit door middel van militair ingrijpen (politionele acties) wat op veel verzet stuitte uit de rest van de wereld. Als gevolg van dit militair ingrijpen verplichten de Verenigde Naties de twee landen (Nederland en Indonesië) tot het sluiten van de Renville-overeenkomst (zie hiernaast) waarbij de bemoeienis van de Verenigde Naties officieel wordt aanvaard. Nederland was hier uiteraard niet zo gevleid mee, omdat ze toen voor het eerst in meer dan 300 jaar niet zelf meer konden uitmaken wat er gebeurde met het land in wording Indonesië. Als in 1949 de internationale druk zo hoog begint op te lopen besluit Nederland gesprekken te voeren met de belangrijkste personen van Indonesië, de vrijheidsstrijders Hatta en Soekarno. Uiteindelijk tekende koningin Juliana op 27 december 1949, onder extreme internationale druk (De Verenigde Naties dreigden namelijk de Marshallhulp aan Nederland op te schorten), de onafhankelijkheid van Westelijk Indonesië (hele eilandengroep met uitzondering van Nieuw-Guinea, dat later in 1962 onafhankelijk werd). Je kunt ook wel voorstellen wat voor een enorm feest dit teweeg bracht op de eilandengroep, waar ze hadden na 119 jaar ( ) eindelijk bereikt hadden, waar ze zo lang voor gestreden hebben. Achmed Soekarno en Mohammed Hatta werden de grootste volkshelden die men ooit had gehad en 27 december werd uitgeroepen tot een nationale feestdag die ook nu nog elk jaar wordt gevierd. Hoe gaat het met Indonesië sinds de onafhankelijkheid? Na de machtsoverdracht in 1949 werden parlementaire verkiezingen uitgeschreven. Hieraan deden maarliefst 170 partijen (en partijtjes) mee, waaronder de op een na grootste communistische partij van dat moment de KPI. Deze telde namelijk meer dan 3 miljoen leden en de daarmee alleen onder voor de machtigste communistische partij, namelijk die van de Sovjet-Unie. Uit de verkiezingen kwam dat Achmed Soekarno de nieuwe (en tevens eerste) president van de Republiek Indonesië zou worden. Deze stelde zijn compagnon in de strijd naar onafhankelijkheid, Mohammed Hatta, aan als vice-president, maar in de praktijk deden ze alles samen. Het eerste probleem dat ze voorgeschoteld kregen was de zeer slechte economie. De munt, de Rupiah, was bijna niks meer waard. Dit Pagina 5 van 7

6 is duidelijk aan de enorme hoge bedragen die erop stonden afgedrukt. Zoals je hiernaast ziet bestonden er zelfs biljetten van Rupiah, wat vandaag de dag ongeveer gelijkstaat aan 7,-. Omdat de twee heersers niet snel een oplossing konden vinden drong het volk steeds opnieuw aan op nieuwe verkiezingen, maar het was steeds Soekarno die de verkiezingen wist te winnen en hij stelde ook steeds weer Hatta aan als vice-president. In 1957 vond Soekarno het genoeg geweest en hij schafte de parlementaire verkiezingen af. Hij ging verder op het systeem van de Geleide Democratie. Dit is niet gebaseerd op de meerderheid van de stemmen, maar het werkte met 'musjawara' en 'mufakat'. Deze twee dingen slaan weer terug op de oude dorpsdemocratie waarbij voornamelijk de dorpshoofden het voor het zeggen hadden. Aangezien de dorpshoofden zeer veel aanzien hadden bij de bevolking en deze ook altijd naar hen zou luisteren was het voor een land als Indonesië de ideale bestuursvorm. Tot op vandaag de dag wordt de Demokrasi Terpimpin (Geleide Democratie) in Indonesië gebruikt als politiek systeem In de nacht van 30 september op 1 oktober 1965 werden in Jakarta zes generaals van de landmacht door hun politieke tegenstanders vermoord. Bij de moordpartij lieten ook het vijfjarige dochtertje van generaal Nasution en twee logerende verwanten van een andere generaal het leven. De moorden waren de vonken in het kruidvat. Nog altijd wordt de 30ste september herdacht met documentaires op de tv en toespraken van politici die erop gericht zijn de waakzaamheid tegenover het communisme niet te laten verslappen. Langs de kant van de wegen hangen de vlaggen halfstok. In de jaren zeventig ontstond er echter een probleem, de eilandengroep de Molukken wilden onafhankelijk worden, maar dit werd natuurlijk niet zomaar getolereerd door de Indonesische regering. Veel Molukkers vluchtten naar Nederland, omdat zij een van de weinigen waren die niks tegen de Nederlanders hadden. Ook hadden ze de hulp van Nederland ingeroepen bij hun strijd naar onafhankelijkheid, maar de Nederlandse regering weigerde. Uit protest kaapten een groep van negen Molukkers in 1977 een trein bij het Drentse plaatsje De Punt. Ook werd in Boven-Smilde een lager school gekaapt door nog eens vier Molukkers. De kapingen werden uiteindelijk met grof geweld neergeslagen, maar eens te meer werd duidelijk dat Nederland nog niet van Indonesië af was. In de jaren tachtig bleef het zo rustig in Indonesië dat het een beetje in de vergetelheid begon te raken. Drie jaar geleden werd er nog een bijeenkomst gehouden vanwege het 400-jarig bestaan van de handel tussen Nederland en Indonesië. Dit zou overigens niet de laatste keer zijn dat de beide landen met elkaar de oude handelsovereenkomst herdenken, want men heeft besloten om dit elke 50 jaar opnieuw te doen. Op dit moment, 55 jaar na de onafhankelijkheid is de dochter van de grootste onafhankelijkheidsstrijder, Achmed Soekarno, de president van het land. Deze Megawatti Soekarno Puttri probeert om de gloriejaren van haar vader te evenaren en mogelijk zelfs overtreffen. Voor haar hadden namelijk Soeharto en Wahid geregeerd. Deze Soeharto had een dusdanig schrikbewind uitgevoerd dat hij werd afgezet en de gehandicapte Wahid volgde hem op in de hoop dat hij de orde kon herstellen, maar dit lukte niet en daarom gokte men op Soekarno. Tot nu toe is ze op de goede weg, want Indonesië begint op economisch gebied behoorlijk terug te komen bij de rest van de wereld. Pagina 6 van 7

7 Waarom gingen de Nederlanders naar Indonesië en hoe kwam uiteindelijk de onafhankelijkheid tot stand? Omdat specerijen als peper en nootmuskaat in Nederland steeds populairder en duurden begonnen te worden besloot de Staten-Generaal om de VOC naar Indonesië te laten gaan. In de eerste jaren van de Nederlandse overheersing was alles koek en ei. De handel ging goed en vooral de economie van beide landen maakte een enorme groei door. Helaas voor Nederland raakte het in de 18e eeuw in een oorlog met Engeland verwikkeld waardoor het met de economie ook wat stroever ging. Uiteindelijk ging het zelfs zo slecht dat men besloot om meer specerijen uit Nederlands-Indië te gaan halen. Dit kwam erop neer dat het land werd uitgebuit. In het begin van de 19e eeuw begonnen de eerste tekenen van onafhankelijkheid zich te tonen. De aanleiding hiervoor was het Cultuurstelsel dat in 1830 door Johannes van den Bosch werd ingevoerd. Het stelsel werd in Indonesië dan ook niet onterecht het Dwangstelsel genoemd, omdat de boeren vanaf dat moment veel van hun opbrengst aan Nederland moesten afstaan. Toen in Nederland in 1901 de Ethische Politiek ging invoeren deed het misschien wel de slechtste stap als het de kolonie wou behouden. Inwoners konden door de herstelacties het zich veroorloven om in Nederland te gaan studeren, waar ze dingen over allerlei zaken als democratie en zo te weten kwamen. Eén van hen was Achmed Soekarno die later de leider in de strijd naar onafhankelijkheid zou zijn. In de jaren 30 ging niemand er nog vanuit dat de Nederlandse overheersing nog lang zou voortduren, maar helaas voor de onafhankelijkheidsstrijders van Indonesië brak in 1939 de Tweede Wereldoorlog uit en in 1941 werd Indonesië bezet door de Japanners. Nadat de Tweede Wereldoorlog in juli 1945 was geëindigd en Japan in juli capituleerde riepen Soekarno en Hatta de onafhankelijkheid uit in het Verdrag van Linggadjatti. Naar hun mening en de van enkele miljoenen Indonesiërs was de Republiek Indonesië ontstaan, maar Nederland probeerde de macht weer te herstellen. Dit stuitte echter op hevig verzet vanuit de hele wereld en de VN dreigden zelfs de Marshallhulp aan Nederland op te schorten. Op 27 december was het uiteindelijk zover, de Republiek Indonesië werd erkend nadat koningin Juliana haar handtekening had gezet onder de onafhankelijkheidsverklaring. Er was een einde gekomen aan 350 jaar samenwerking tussen Nederland en Indonesië. Na de onafhankelijkheid had Indonesië het zoals verwacht eerst vrij moeilijk, maar in de laatste twintig jaar gaat het al een stuk beter. Onder leiding van de dochter van onafhankelijkheidsstrijder Soekarno (Megawatti) gaat het redelijk goed in de economie en zijn de mensen ook tevreden. Bronnen: Pagina 7 van 7