Winkelplan Wervik: Aantrekkelijke winkels: met oog voor detail met oog voor u!

Transcriptie

1 Winkelplan Wervik: Aantrekkelijke winkels: met oog voor detail met oog voor u! pag. 1

2 INHOUDSTAFEL 1. OMGEVINGSANALYSE DETAIILHANDEL p Algemene socio-economische positionering p Geografische situering en bereikbaarheid p Omvang bevolking en prognose p Leeftijd bevolking p Inkomen bevolking p Algemene beleidsmatige context p Vlaams niveau p Detailhandelsbeleid p Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen p Ruimtelijk afwegingskader grootschalige detailhandel p Regelgeving p Provinciaal niveau p Provinciaal detailhandelsbeleid p Provinciale structuurplannen p Gemeentelijk niveau p Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Wervik p Citymarketingplan Wervend Wervik p Mobiliteitsplan p Vraag (koopstromen) p Koopbinding p Koopattractie p Bezoekmotieven consument p Aanbodstructuur p Detailhandel opgesplitst naar groepen, hoofdbranches en branches p Leegstand p Vergelijking van verschillende winkelgebieden p Filialiseringsgraad p Visualisaties op kaart p Benchmark p Aanbodstructuur in de Provincie West-Vlaanderen p Aantal winkelverkooppunten per inwoners p Aantal m² winkelvloeropervlakte per inwoners p Leegstand p Commerciële posities binnen de Provincie West-Vlaanderen p Koopbinding voor steden en gemeenten met vergelijkbaar #inwoners p Koopattractie voor steden en gemeenten met vergelijkbaar #inwoners p Marktruimtebepaling p.31 pag. 2

3 1.7 Trends en ontwikkelingen p Consumentengedrag p Trends retailers p Trends in de aanbodstructuur p SWOT-analyse van de detailhandel in Wervik p Conclusie omgevingsanalyse detailhandel p VISIE p Langetermijnvisie voor de detailhandel Wervik-Geluwe (2025) p Afbakening van het kernwinkelgebied p Strategische en operationele doelstellingen p ACTIEPLAN p Kwalitatieve dienstverlening p Leegstand aanpakken aantrekkelijke winkelomgeving p Winkelen in eigen stad p Bereikbaarheid p.43 pag. 3

4 1. OMGEVINGSANALYSE DETAILHANDEL 1.1 ALGEMENE SOCIO-ECONOMISCHE POSITIONERING Geografische situering en bereikbaarheid Wervik is gelegen in het zuiden van de provincie West-Vlaanderen, tussen de Westhoek en het Kortrijkse en op de grens met Frankrijk en Wallonië. Wervik is gesitueerd tussen Menen, Moorslede, Zonnebeke en Komen-Waasten. De gemeente beslaat een opperv lakte van ha en bestaat uit de vroegere deelgemeenten Geluwe en Wervik. Ten noordwesten van de gemeente situeert zich de overgang naar het West-Vlaamse Heuvelland. De Leievallei vormt de zuidelijke grens van de gemeente. Wervik is tevens een grensgemeente: de Leie vormt de grens met Frankrijk. De belangrijkste stedelijke gebieden in de omgeving zijn Menen, Kortrijk, Roeselare, Ieper, Armentières en de verstedelijkte metropool Rijsel-Roubaix-Tourcoing. De autosnelweg A19 Kortrijk-Ieper en de N8 Kortrijk-Menen-Ieper doorsnijden de gemeente van oost naar west. Ook de N58 Menen-Armentières vormt een belangrijke verkeersinfrastructuur. De spoorlijn Kortrijk-Ieper doorsnijdt de gemeente eveneens in oost-westrichting. De Leie begrenst de gemeente in het zuiden. Het is een belangrijk element die de ontwikkeling van de gemeente in sterke mate bepaalde. Wervik als verzorgend centrum Wervik is een verzorgend centrum op het vlak van handel, gerecht, onderwijs, gezondheidszorg. Ondanks de nabijheid van het kleinstedelijk gebied Menen en het regionaalstedelijk gebied Kortrijk functioneert Wervik als een verzorgend centrum voor een ruimere omgeving. Door de aanwezigheid van enkele bedrijventerreinen is het ook een tewerkstellingscentrum. De nabijheid van andere stedelijke gebieden is echter wel bepalend voor het uitrustingsniveau van de stad. Wervik bezit tevens een toeristische aantrekkingskracht. De ligging aan de Leie, die als een toeristisch-recreatieve as functioneert speelt hierin een rol. Wervik is ook gekend voor de tabak. Het Tabaksmuseum, de Sint-Medarduskerk en twee molens, de Briekemolen en de Kruisekemolen, vormen de belangrijkste bezienswaardigheden. Wervik als onderdeel van een verstedelijkte Leievallei Wervik maakt deel uit van de verstedelijkte Leievallei. Langsheen de Leie is een verstedelijkt landschap ontstaan. De bebouwing heeft zich ontwikkeld op plaatsen waar men de Leie kan oversteken. Dit zijn tevens de plaatsen waar de vallei het smalst is. Hierdoor is een kenmerkend patroon ontstaan van tweelingkernen langs de Leie. Van west naar oost zijn dit Comines-Warneton (in Henegouwen) en Comines (Frankrijk), Wervik en Wervicq-Sud (Frankrijk), Menen en Halluin (Frankrijk). Door een uitwaaiering van activiteiten groeien de kernen meer en meer naar elkaar toe waardoor een sterk verstedelijkte band langs de Leie is ontstaan. Dit is zowel aan de Belgische zijde als aan de Franse zijde van de Leie het geval. De Leie vormt dus de centrale drager van deze verstedelijkte as. pag. 4

5 Wervik als grensstad Wervik is in veel opzichten een grensstad (nationaal, gewestelijk, provinciaal,...). De Leie vormt de natuurlijke grens met Frankrijk. De landsgrens met Frankrijk heeft vanzelfsprekend een impact op socio-economisch vlak (mentale barrière, taalbarrière,...). Door de verdergaande Europese integratie en grensoverschrijdende projecten en overleg, kan echter aangenomen worden dat de impact van de landsgrens wordt afgezwakt. Kenmerkend voor de streek is het fenomeen van de grensarbeid. Daar waar vroeger de Vlamingen naar het noorden van Frankrijk gingen werken, is nu het omgekeerde het geval. Steeds meer Noord-Fransen werken in de grensstreek. Wervik wordt ook in toenemende mate geconfronteerd met een inwijking van Fransen (die vaak woningen van mindere kwaliteit in het centrum van Wervik kopen of huren) Omvang bevolking en prognose De totale bevolking stijgt jaarlijks. Sinds 2009 is de kaap van inwoners overschreden. Op 1 januari 2012 telde Wervik inwoners. Over 10 jaar is er een groei van 4,3%. Over de deelgemeenten Wervik-Geluwe is de bevolking als volgt verdeeld: - aantal inwoners Wervik aantal inwoners Geluwe pag. 5

6 De studiedienst van de Vlaamse Regering maakt voor elke gemeente een prognose op van het bevolkingsaantal tot Voor Wervik voorziet men een groei met 3.4% tot inwoners in Leeftijd bevolking Een Belfius studie, met data van januari 2011, geeft volgende demografische structuur weer voor Wervik: Leeftijd Wervik Vlaanderen 0-19jaar 23,3% 21,7% 20-64jaar 57,1% 59,4% >=65jaar 19,6% 18,9% Wervik telt een relatief groot aantal gepensioneerden. Dit heeft als gevolg dat de categorie van de actieve beroepsbevolking lager vertegenwoordigd is dan gemiddeld in Vlaanderen. Dit heeft een weerslag op de fiscale draagkracht van de gemeente en meer bepaald op de inkomsten uit personenbelasting Inkomen bevolking Volgende figuur geeft het belastbaar inkomen per inwoner in euro weer (bron: FOD Economie, Algemene directie statistiek en economische informatie inkomensjaar 2008 = aanslagjaar 2009). Het gemiddeld belastbaar inkomen per Wervikse inwoner bedraagt euro. In de Provincie West-Vlaanderen bedraagt het gemiddelde euro, in het Gewest zelfs pag. 6

7 euro. Ook het Belgisch gemiddelde is hoger dan dat van Wervik ( euro). Enkel het gemiddelde van het arrondissement Ieper is lager ( euro). De volgende figuur toont het gemiddeld inkomen per aangifte in 2011 (bron: individueel financieel profiel Wervik studie Belfius algemene indicatoren). Het gemiddelde van Wervik ligt veel lager dan dat van de cluster met vergelijkbare steden en gemeenten, de Provincie en het Gewest. Het Werviks gemiddelde ligt bijna 14% lager dan het Vlaams gemiddelde! 1.2 ALGEMENE BELEIDSMATIGE CONTEXT In het onderstaande wordt een overzicht geschetst van het detailhandelsbeleid en de relevante regelgeving, zoals dat op verschillende beleidsniveaus is vormgegeven Vlaams niveau DETAILHANDELSBELEID In juli 2010 heeft de Vlaamse Regering de startnota Winkelen in Vlaanderen goedgekeurd. Deze nota stelt dat detailhandel bijdraagt tot de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van de binnensteden en dorpskernen. Er wordt gesteld dat de ontwikkeling van baanwinkels en perifere retailparken of shoppingcentra vaak gemakkelijker en soms aantrekkelijker is dan de (her)ontwikkeling van een bestaand centrum. De Vlaamse regering ziet hierin de grond om een kernversterkend beleid te voeren. De Vlaamse regering zet voornamelijk in op 3 aspecten: het systematisch beperken van de verdere ontwikkeling van baanwinkellinten, het zorgvuldig afwegen van nieuwe inplantingen van grootschalige handelszones en ten slotte het bewaken van de complementariteit van dergelijke linten en zones met de stedelijke kernen en dorpskernen. Op 21 december 2012 keurde de Vlaamse regering de nota Winkelen in Vlaanderen 2.0 goed. Deze nota is een vervolg op de startnota en voorziet nieuwe mogelijkheden voor steden en gemeenten om een kernversterkend detailhandelsbeleid te voeren. Ondertussen zijn heel wat initiatieven uit de startnota gerealiseerd: op ruimtelijk-economisch vlak (functiewijzigingsbesluit en rondzendbrief met afwegingskader grootschalige detailhandel) en op het vlak van ondersteuningsmaatregelen voor gemeenten (leidraad strategisch commercieel plan, overlegtafels economie van de VVSG, subsidies gevelrenovatie, oproep detailhandel in het kader van Ondernemingsvriendelijke Gemeente). Ook de winkelnota 2.0 bevat verschillende ruimtelijk-economische nieuwigheden, met o.m. de krijtlijnen voor de regionalisering van de wet op de handelsvestigingen. Na de regionalisering zal de socio-economische vergunning maximaal geïntegreerd worden in de pag. 7

8 omgevingsvergunning. Verder is er sprake van een stedenbouwkundige verordening om kernwinkelgebieden af te bakenen of bepaalde functies uit te sluiten. Tot slot zijn er ruime financiële stimulansen voor de gemeenten. In de Winkelnota 2.0 wordt een totaal bedrag van 13 miljoen euro voorzien aan subsidies voor de Vlaamse steden en gemeenten. Deze worden verdeeld over twee luiken. Een eerste subsidieluik kernversterkende maatregelen voorziet in totaal 4 miljoen euro voor een vijftigtal kernversterkende gemeentelijke initiatieven in de brede zin. Het kan gaan om de opmaak van een strategisch commercieel plan, bewegwijzering, de opwaardering van een winkelstraat, Het tweede subsidieluik Handelspanden is opgesplitst in een subsidie voor de aankoop van handelspanden door het gemeentebestuur enerzijds en de subsidiëring van de renovatie van handelspanden door handelaars anderzijds RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN (RSV) Volgens het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen (RSV) maakt detailhandel een wezenlijk deel uit van het functioneren van steden, van de kernen van de open ruimten en van specifieke plaatsen in het bebouwd perifeer landschap. Alsmaar meer winkels en shoppingcentra wijken uit naar kruispunten en invalswegen buiten de steden en kernen. Baanwinkels en bedrijven met verkoopoppervlakten groeien uit tot linten. Het vast stellen, het beter structureren en het stoppen van de uitgroei van de bestaande concentraties vormt de uitdaging voor het toekomstig beleid. In het RSV zijn detailhandelszones omschreven als specifieke regionale bedrijventerreinen. In het RSV wordt gesteld dat in de afbakeningsplannen voor de stedelijke gebieden geschikte locaties voor verkeer genererende activiteiten, waaronder baanwinkels en shoppingcentra, worden aangeboden. De omzendbrief RO/96/06 stelt dat de uitwerking van een visie op de detailhandel van regionale schaal bij voorkeur door de provincie gebeurt. Er is geen nadere omschrijving van deze detailhandel van regionale schaal. Binnen het RSV is Wervik geselecteerd als een specifiek economisch knooppunt. Wervik komt als specifiek economisch knooppunt in aanmerking voor de ontwikkeling van nieuwe regionale bedrijventerreinen RUIMTELIJK AFWEGINGSKADER GROOTSCHALIGE DETAILHANDEL De Vlaamse Regering voert een kernversterkend beleid enerzijds en een actief aanbodbeleid voor ruimtebehoevende grootschalige detailhandel anderzijds. Dit uit zich zowel in het ruimtelijk als in het economisch beleid. De Regering heeft een omzendbrief (RO/2011/01) verstuurd met daarin de toelichting bij het ruimtelijk afwegingskader voor grootschalige detailhandel. Voorliggende omzendbrief past in de verdere uitwerking van de startnota Winkelen in Vlaanderen. Deze omzendbrief voegt de in de Winkelnota aangekondigde omzendbrieven in verband met Kernversterking en Winkellinten en Ruimtelijk afwegingselementen voor de inplanting van grootschalige detailhandel samen. De omzendbrief biedt ruimtelijke afwegingselementen met het oog op een gestructureerd afwegingstraject voor de inplanting en/of groei van grootschalige detailhandel. De basisdoelstellingen hierbij zijn het tegengaan van verdere verlinting, het voeren van een aanbodbeleid op de daarvoor geschikte locaties en het voeren van een kernversterkend beleid. Het uiteindelijk doel is de realisatie van de goede ruimtelijke ordening betreffende pag. 8

9 grootschalige detailhandel zoals bedoeld in de Codex ruimtelijke ordening (artikel 1.1.4) én een economisch leefbare en dynamische sector REGELGEVING - Handelsvestigingenwet 13 augustus 2004 en het KB van 22 februari 2005 De nieuwe wet betreffende de vergunning van handelsvestigingen van 13 augustus 2004 schaft de eerdere Handelsvestigingenwet af en introduceert een geheel nieuwe regeling. De criteria waarmee rekening moet worden gehouden bij de samenstelling van het sociaaleconomisch dossier en bij het onderzoek van de aanvraag om een sociaaleconomische vergunning zijn als gevolg van de Europese Dienstenrichtlijn gewijzigd. -De wet van 22 december 2009 De Europese Dienstenrichtlijn creëert een rechtskader om de belemmeringen voor het vrije verkeer van diensten in de Europese Unie op te heffen en een echte interne dienstenmarkt te doen ontstaan tegen Deze dienstenrichtlijn had consequenties voor enkele van de vier criteria in de wet op de handelsvestigingen van 2004, en meer bepaald de verduidelijkingen ervan in het KB van 22 februari Door middel van de wet van 22 december 2009 zijn de criteria als volgt gewijzigd: - de ruimtelijke ligging van de handelsvestiging - de bescherming van het stedelijk milieu - de belangen van de consumenten - de invloed van het project op de werkgelegenheid Het belangrijkste gevolg hiervan is dat lokale besturen geen socio-economische vergunning kunnen weigeren op basis van het argument dat de inplanting een negatief effect heeft op de bestaande detailhandel. Economische redenen mogen bijgevolg niet meer gebruikt worden Provinciaal niveau PROVINCIAAL DETAILHANDELSBELEID De provincie West-Vlaanderen heeft geen uitgewerkte beleidsvisie opgemaakt. Wel is ze actief bij het stimuleren van een goed functionerend winkelapparaat. Zij doet dit onder andere door het verstrekken van informatie via het organiseren van vormingsbijeenkomsten, en het organiseren van bijeenkomsten van de werkgroep benchmarking centrumbeheer. De provincie ontwikkelde bovendien een praktische handleiding voor handelsvestigingsvergunningen. Zij beschikt daarnaast over het instrument draaiboek meetinstrument centrumbeheer voor de lokale besturen. Daarnaast initieert het provinciebestuur onderzoek, waaronder de succesfactoren van een winkelstraat en de grensoverschrijdende bezoekersstromen. Wervik probeert zo veel mogelijk deel te nemen aan deze initiatieven PROVINCIALE STRUCTUURPLANNEN Binnen het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan (PRS) West-Vlaanderen werd Wervik geselecteerd (bindend) als structuurondersteunend hoofddorp. De rol ervan is ondersteunend voor wonen en werken in het buitengebied en het heeft een lokale verzorgende rol. pag. 9

10 Wat de kleinhandel betreft is het Provinciaal beleid gericht op het verhinderen van een verdere uitzwerming van detailhandel over de stadsrand en in het buitengebied en de ongestructureerde ontwikkeling van kleinhandelslinten en concentraties. In Wervik werden er geen te herstructureren kleinhandelslinten geselecteerd, er zijn er ook geen aanwezig. In 2009 werd een Ruimtelijk economische visie voor het SPEK (specifiek economisch knooppunt) Wervik opgemaakt. Binnen de algemene visie op de ontwikkeling van regionale bedrijvigheid wordt het volgend economisch beleid voorgesteld voor Wervik: - ondersteunen van de bestaande regionale bedrijvigheid; - leegkomende site van regionale bedrijven een zinvolle invulling geven; - mogelijks aanduiden van nieuwe regionale bedrijventerrein(en) Gemeentelijk niveau Op gemeentelijk niveau zijn er verschillende beleidsplannen opgemaakt de voorbije jaren GEMEENTELIJK RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN (GRS) WERVIK Het GRS Wervik werd goedgekeurd op 12 oktober De uitgangspunten voor de gewenste ontwikkeling van de gemeente zijn: - duurzame ontwikkeling - zuinig ruimtegebruik - hoge beeldkwaliteit - verwevenheid van functies Als gewenste ruimtelijke structuur van deelgemeente Wervik wordt o.a. volgende bepaald: - Wervik als goed uitgerust hoofddorp: Wervik wordt verder ontwikkeld als een goed uitgeruste woonentiteit met voorzieningen op maat van het hoofddorp. Nieuwe voorzieningen worden bij voorkeur ingeplant nabij bestaande voorzieningen. Hierdoor wordt ingespeeld op een aantal voordelen: voorzieningen zijn op loopafstand van elkaar bereikbaar, de mogelijkheid bestaat om gebruik te maken van gemeenschappelijke parkeervoorzieningen, voorzieningen zijn verweven met andere functies in het centrumgebied (vb. horeca, handel). De huidige concentratie aan voorzieningen in het centrumgebied vormt een belangrijke kwaliteit. Voorzieningen die een betekenis hebben voor de volledige gemeente worden bij voorkeur in Wervik ontwikkeld. - Hoofdstraat als ruggengraat: de Leiestraat/Ooievaarstraat-Vlamingenstraat- Molenstraat (tot aan het station) wordt ontwikkeld als hoofdstraat, als ruggengraat van Wervik. De as, met inbegrip van de pleinen Vrijdagmarkt, Sint-Maartensplein en Steenakker, wordt verder uitgebouwd hoofdstraat door de concentratie van handelsfuncties (en voorzieningen). De potenties voor de ontwikkeling van een levendig winkelgebied worden optimaal benut. De stad wenst het winkelgebied voor te behouden voor handelfuncties die overdag open zijn en bijgevolg nachtwinkels te weren. Ook de omvorming van winkelpanden in het winkelgebied naar garages is niet wenselijk. De as biedt mogelijkheden voor een verdere verdichting met meergezinswoningen. Een opgewaardeerd openbaar domein ondersteunt de beeldkwaliteit van de hoofdstraat. De inbreng van meer groen pag. 10

11 vormt een belangrijk aandachtspunt op het vlak van beeldkwaliteit en leefbaarheid. Als gewenste ruimtelijke structuur van deelgemeente Geluwe wordt o.a. volgende bepaald: - Geluwe als goed uitgerust hoofddorp: Geluwe wordt verder ontwikkeld als een goed uitgeruste woonentiteit met voorzieningen op maat van het hoofddorp. Nieuwe voorzieningen worden bij voorkeur ingeplant nabij bestaande voorzieningen. Hierdoor wordt ingespeeld op een aantal voordelen: voorzieningen zijn op loopafstand van elkaar bereikbaar, de mogelijkheid bestaat om gebruik te maken van gemeenschappelijke parkeervoorzieningen, voorzieningen zijn verweven met andere functies in het centrumgebied (vb. horeca, handel). De huidige concentratie aan voorzieningen in het centrumgebied vormt een belangrijke kwaliteit. - Hoofdstraten als ruggengraat: de Ieperstraat-Vrouwstraat en de Beselarestraat worden ontwikkeld als 'hoofdstraat', als ruggengraat van Geluwe. Deze assen, met inbegrip van de Sint-Denijsplaats als plein, worden verder uitgebouwd door de concentratie van handelsfuncties (en voorzieningen). De potenties voor de ontwikkeling van een levendig winkelgebied worden optimaal benut. De stad wenst het winkelgebied voor te behouden voor handelfuncties die overdag open zijn en bijgevolg nachtwinkels te weren. Ook de omvorming van winkelpanden in het winkelgebied naar garages is niet wenselijk. Deze assen bieden ook mogelijkheden voor een verdere verdichting met meergezinswoningen. Een opgewaardeerd openbaar domein ondersteunt de beeldkwaliteit van deze hoofdstraten CITYMARKETINGPLAN WERVEND WERVIK De bevolking van Wervik ging stelselmatig achteruit vanaf Op initiatief van het streekplatform Westhoek en de stad Wervik werden acties op touw gezet om het tij te doen keren. In 2003 werd een projectvoorstel ingediend bij de Vlaamse Gemeenschap met de naam Wervend Wervik, waarmee het stadsbestuur van Wervik het pad wou effenen voor een nieuwe dynamiek. Dit omvatte: - de opmaak van een SWOT analyse, het formuleren van een vernieuwend profiel en de hierop gebaseerde marketingstrategie; - het aanstellen van een projectbemiddelaar om op gerichte wijze vraag naar en aanbod van vrijkomende en leegstaande panden op een directe manier in contact te brengen; - het definiëren van een aantal concepten om via ingrepen in het publieke domein en het straatbeeld de aantrekkelijkheid voor wonen en winkelen in de binnenkern te versterken. Mevrouw Patricia Ceysens, Vlaams minister bevoegd voor economie, besliste om aan het project Wervend Wervik een subsidie toe te kennen van (goedgekeurd bij Ministerieel besluit van 31 oktober 2003). Eind 2004 was de SWOT analyse, opgemaakt door een extern studiebureau, afgewerkt. De conclusie was dat Wervik zich in een neerwaartse spiraal bevond: verdwijnen van industrie weinig industrie- en bouwgronden vergrijzing van de bevolking - daling van de pag. 11

12 middenstand sceptische ingesteldheid van de inwoners stijgend gevoel van onzekerheid/criminaliteit Om deze negatieve spiraal om te buigen naar een positieve ontwikkeling was er nood aan de ontwikkeling van een aantal speerpunten, die in een citymarketingplan gebundeld werden. Vier belangrijke speerpunten werden geïdentificeerd, waarop Wervik zich de komende jaren moest concentreren: - speerpunt 1: positionering van de (lokale) economische functie - speerpunt 2: uitbouw van een recreatieve functie - speerpunt 3: imago en positieve attitude - speerpunt 4: aanpak van de woonfunctie Eenmaal deze 4 speerpunten bepaald, konden concrete acties uitgewerkt worden. In juni 2007 werd het plan geëvalueerd waarbij de conclusie was dat er reeds heel wat was gebeurd, maar dat er nog veel kon/moest gebeuren. Bestaande initiatieven moesten nog verder uitgewerkt en verfijnd worden, nieuwe initiatieven moesten opgestart worden MOBILITEITSPLAN Wervik beschikt over een goedgekeurd gemeentelijk mobiliteitsplan (conform verklaard door de Provinciale Auditcomissie op 8 juli 2002). Het mobiliteitsplan vormt de basis voor de gewenste verkeers- en vervoersstructuur en wordt geïntegreerd binnen het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. Elementen die in het gemeentelijk mobiliteitsplan aan bod komen zijn: - hiërarchie van het wegennetwerk: categorisering van wegen, indeling in snelheidszones en nemen van verkeersveiligheidsmaatregelen; - afbakenen van verblijfsgebieden en doortochten: verhoging van de verblijfskwaliteit en de verkeersleefbaarheid, herwaardering van het openbaar domein; - versterken van verkeers- en vervoersalternatieven: grensoverschrijdend samenhangend fietsnetwerk, voetgangersnetwerk, gebiedsdekkend openbaar vervoersnetwerk en gericht parkeerbeleid. 1.3 VRAAG (KOOPSTROMEN) In het kader van het Europese Interreg IIIA-programma Euregio Scheldemond heeft WES, in opdracht van de provincie West-Vlaanderen, in 2006, een onderzoek uitgevoerd naar de koopstromen. Voor elke West-Vlaamse gemeente werd een inzicht verkregen op een aantal belangrijke vragen voor het sociaaleconomische beleid: - voor welke inkopen trekken de eigen inwoners buiten de gemeente? En naar waar gaan ze dan? - hoe groot is de koopbinding? Wat is belangrijk (parkeermogelijkheden, winkelaanbod, )? En hoe scoort de gemeente voor deze voorzieningen? - maar ook omgekeerd; voor welke inkopen doen bezoekers Wervik aan? Waarom? Van waar komen ze? Van februari tot mei 2006 werd een telefonische enquête uitgevoerd bij een steekproef van inwoners van Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Zeeland. In elke gemeente werden minstens 100 gezinnen bevraagd. pag. 12

13 Deze gegevens dateren dus van 2006 en zijn zeker niet recent. Doch willen wij deze cijfers hier vermelden omdat ze toch een aantal opmerkelijke conclusies weergeven. In het kader van een grootschalige (inter)provinciale studie over de Vlaamse detailhandel werden in het voorjaar van 2013 ruim West-Vlaamse gezinnen bevraagd over hun koop- en winkelgedrag: wat kopen ze, waar en waarom? En hoe zit het met online aankopen? In opdracht van de 5 provincies werden zowel vraag als aanbod in elke Vlaamse gemeente onderzocht, dus ook in Wervik. Bij de opmaak van dit document was de info rond de koopstromen nog niet beschikbaar. Dit is voorzien voor november Zodra deze gegevens beschikbaar zijn worden deze in dit document geïntegreerd. Tijdens het onderzoek werden 14 bestedingscategorieën bevraagd, deze werden ondergebracht in 3 hoofdcategorieën: 1. dagelijkse of convenience goederen: deze producten worden door de klant in hoge frequentie aangekocht. Deze aankoop geschiedt dus vooral in de omgeving van de woonplaats. Het aankopen is eerder een routinehandeling. Dit omvat: 1.voeding en dranken 2.verswaren 2. periodieke of shopping goederen: deze producten worden minder frequent aangekocht, doch met een zekere regelmaat, meestal seizoensgebonden. Mensen gaan hiervoor winkelen, ze kijken, kiezen en vergelijken. Dit omvat: 3.kledij en schoenen 4.huishoudelijke artikelen zoals potten, pannen, glaswerk 5.doe-het-zelfartikelen 6.drogisterij- en parfumartikelen 7.kantoorbenodigdheden, boeken, kranten, tijdschriften, cd s, dvd s 8.artikelen in de categorie sport en spel 9.benodigdheden voor plant en dier 10.fiets- en autoaccessoires 3. uitzonderlijke of specialty goederen: deze goederen worden eerder zelden aangekocht. De aankopen wordt wel overwogen en heeft nogal wat invloed op het gezinsbudget. Dit omvat: 11.elektrische en huishoudelijke apparaten 12.artikelen om de woning in te richten (meubels, tapijten) 13.juwelen en horloges 14.fotografie en optische artikelen Nu wordt enkel de huidige commerciële positie van Wervik besproken. Een vergelijking van deze cijfers met andere steden en gemeenten wordt gemaakt in punt 1.5 benchmark Koopbinding De koopbinding geeft aan in welke mate de inwoners van een bepaalde stad de inkopen ook daadwerkelijk in de eigen stad verrichten. De koopbinding geeft meer bepaald aan hoeveel % van de bevolking in hoofdzaak de inkopen doet in eigen stad. De koopbinding over de 3 hoofdcategorieën wordt weergegeven in volgende tabel: pag. 13

14 Koopbinding Wervik dagelijkse goederen 28,5% periodieke goederen 27,1% uitzonderlijke goederen 35,0% totaal 29,6% Uitgesplitst geeft dit: koopbinding Wervik algemene voeding en dranken 28,5% verswaren (groenten en fruit, vlees, brood, ) 75,5% kledij en schoenen 16,5% elektrische en huishoudelijke apparaten 53,4% huishoudelijke artikelen zoals potten, pannen, glaswerk 35,5% doe-het-zelfartikelen 13,5% artikelen om de woning in te richten 16,5% drogisterij- en parfumartikelen 24,3% juwelen en horloges 55,5% fotografie en optische artikelen 61,1% kantoorbenodigdheden, boeken, tijdschriften, dvd's en cd's 59,6% sport en spel 12,6% benodigdheden voor plant en dier 52,5% fiets- en autoaccessoires 55,7% Opvallend is: - slechts 28,5% van de Wervikanen koopt algemene voeding en dranken aan in Wervik. 60% van de Wervikanen gaat hiervoor shoppen in buurgemeente Menen; - Voor de verswaren doet 75,5% van de Wervikse bevolking hun aankopen wel in Wervik; - Kledij en schoenen wordt door 16.5% van de Wervikse bevolking in Wervik aangekocht, 26% trekt hiervoor naar Roeselare, 15% naar Kortrijk, 8,5% naar Kuurne. - Ook een lage score voor doe-het-zelfartikelen (13,5%), die vooral in Menen (36%) en Kortrijk (10%) aangekocht worden; - Artikelen uit de categorie sport en spel worden hoofdzakelijk in Roeselare (29,8) en Kortrijk (13,2) aangekocht; Koopattractie De koopattractie geeft aan in welke mate de inwoners van andere gemeenten voor hun inkopen naar een bepaalde gemeente komen. Hier scoort Wervik heel slecht en toont aan dat Wervik niet attractief is naar andere gemeenten toe. Enkel vanuit Mesen en Zonnebeke komt men af en toe shoppen naar Wervik en dit voor volgende categorieën: Mesen Zonnebeke kledij en schoenen 4,0% 0% elektrische en huishoudelijke apparaten 0% 1,0% artikelen om de woning in te richten 2,1% 1,1% pag. 14

15 drogisterij- en parfumartikelen 1,0% 1,0% juwelen en horloges 1,2% 1,1% kantoorbenodigdheden, boeken, tijdschriften, dvd's en cd's 0% 1,0% benodigdheden voor plant en dier 0% 3,1% fiets- en autoaccessoires 3,1% 1,0% Dit betekent niet dat inwoners van Menen, Wevelgem, nooit naar Wervik komen om vb. kledij en schoenen aan te kopen. De vraag was: op welke gemeente doet u in hoofdzaak een beroep voor een bepaalde aankoop. De respondenten konden maar slechts één antwoord geven, dus de voor hen belangrijkste plaats voor deze aankoop Bezoekmotieven consument In hetzelfde onderzoek werd gepeild welke aspecten de Wervikaan belangrijk vindt bij de keuze van de aankoopplaats. 14 aspecten werden bevraagd en dit is wat hij/zij antwoordde: mate van belangrijkheid voor de keuze van de aankoopplaats (%) heel belangrijk tamelijk belangrijk weinig of niet belangrijk 1. ruim en divers winkelaanbod 51,5 36, veel speciaalzaken 27 33,5 39,5 3. veel ketenwinkels 27,5 40, veel winkelacties, speciale marketen en randactiviteiten 29, ,5 5. veel info en reclame over het winkelaanbod en winkelacties 33,5 30, veel horecavoorzieningen 26,5 36, mooie en aangename inrichting van de centrumstraten en pleinen 62,5 26, aantrekkelijke winkels, mooie etalages en mooie productpresentatie 58,5 30, goede bereikbaarheid te voet of met de fiets 70, ,5 10. goede bereikbaarheid met de auto 66 21,5 12,5 11. goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer gratis parkeren 75,5 15, voldoende parkeermogelijkheden 81,5 13, verkeersveiligheid in de winkelstraat 88,5 8,5 3 Het aanbod vindt men heel belangrijk: dit moet ruim en divers zijn. Heel belangrijk is een mooie en aangename inrichting van de centrumstraten en pleinen. Een goede bereikbaarheid met de fiets of te voet is ook heel belangrijk! Ook parking is belangrijk: Wervikanen willen gratis parkeren en over voldoende parkeermogelijkheden beschikken. De verkeersveiligheid in een winkelstraat is heel belangrijk. Daarna werd gepeild hoe Wervik nu scoort op deze 14 aspecten: pag. 15

16 mate van belangrijkheid voor de keuze van de aankoopplaats (%) zeer goed goed middelmatig zwak zeer zwak 1. ruim en divers winkelaanbod 8,5 41, ,5 6,5 2. veel speciaalzaken 3,5 24, veel ketenwinkels , ,5 4. veel winkelacties, speciale marketen en randactiviteiten 2,6 27,6 33,2 33,7 3,1 5. veel info en reclame over het winkelaanbod en winkelacties 11, ,5 6. veel horecavoorzieningen 8 37,7 31,2 19, mooie en aangename inrichting van de centrumstraten en pleinen 4,5 43, ,5 3,5 8. aantrekkelijke winkels, mooie etalages en mooie productpresentatie 5, , goede bereikbaarheid te voet of met de fiets 20, , goede bereikbaarheid met de auto 17,8 53,8 16,2 10,7 1,5 11. goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer 8 38,3 20,2 25, gratis parkeren 29,7 45,1 12,8 10,8 1,5 13. voldoende parkeermogelijkheden 18,3 50,3 10,7 18,3 2,5 14. verkeersveiligheid in de winkelstraat 7, ,5 14,8 4,6 Deze gegevens worden samengevat in onderstaande figuur: - slechts 12% van de ondervraagden vindt een ruim en divers winkelaanbod weinig of niet belangrijk. De meningen zijn verdeeld betreffende de score voor Wervik. De helft vindt het aanbod in Wervik goed tot zeer goed, de andere helft heeft een appreciatie gaande van pag. 16

17 middelmatig tot zeer zwak. De gemiddelde score bedraagt 3,2 op 5. Er is dus nog ruimte voor verbetering. - maar moet dit dan in de richting van meer/minder ketens en/of speciaalzaken? De meerderheid (60,5%) vindt veel speciaalzaken tamelijk tot heel belangrijk, terwijl de gemiddelde score voor dit item relatief laag is (2,8 op 5). 47% van de respondenten vindt dat Wervik hierin (zeer) zwak scoort. Daarnaast vindt 68% veel ketenwinkels belangrijk en slechts 21% vindt dat Wervik op dat vlak goed of zeer goed scoort. Van alle onderzochte aspecten is dit de laagste score (amper 2,4 op 5). De conclusie gaat dus eerder in de richting van meer speciaalzaken, maar tegelijkertijd ook meer ketenwinkels. Dit pleit dus voor een ruimer winkelaanbod met een gezonde mix van zowel speciaalzaken als ketenwinkels. 1.4 AANBODSTRUCTUUR Voor de aanbodcijfers konden we wel beroep doen op recente cijfers, ons aangeleverd door de POM (Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij) West-Vlaanderen, in het kader van het kennisnetwerk detailhandel. De inventarisatie van het aanbod gebeurde op kwantitatieve manier. Hiervoor wed gebruikt gemaakt van gegevens van Locatus van december Volgende data werden bezorgd: - het aantal commerciële panden (zowel detailhandel, dienstverlening als horeca) - de winkelvloeroppervlakte van de detailhandel, dus niet van dienstverlening en horeca - de evolutie van de winkelvloeroppervlakte Als referentie werden kengetallen betreffende de Belgische detailhandel voor 2011 gebruikt, eveneens opgesteld door Locatus. In wat volgt wordt de detailhandel van Wervik onder de loep genomen. De stad Wervik beschikt volgens de gegevens van december 2012 over 344 verkooppunten. De detailhandel (geen horeca en diensten) bedraagt circa m² winkelvloeroppervlakte (incl. leegstand) en 160 verkooppunten. Dit komt overeen met een gemiddelde winkelvloeroppervlakte van 132,02m² per verkooppunt. De gemiddelde winkelvloeroppervlakte per inwoners bedraagt 1.150,00m² Detailhandel opgesplitst naar groepen, hoofdbranches en branches De volgende figuur geeft een overzicht van de retail in Wervik uitgesplitst naar groep, hoofdbranche en branche. Op het niveau van de branches wordt het aantal verkooppunten (VKP) aangeduid. Zo heeft branche slagerij 14 verkooppunten in Wervik. Groep Hoofdbranche Branche VKP Leegstand 31 Dagelijks Levensmiddelen Groente/Fr 3 Bakker 14 Chocola 1 Kaas 2 Minisuper 3 Nachtwinkel 2 pag. 17

18 Poelier 1 Reform 1 Slagerij 14 Slijter 3 Supermarkt 7 Tabak/Lect 5 Vis 1 Zoetwaren 1 Levensmid Ov 0 Levensmiddelen totaal 58 Persoonlijke Verzorging Apotheek 7 Drogist 1 Persoonlijke verozrging totaal 8 dagelijks totaal 66 Mode & Luxe Kleding & Mode Damesmode 4 D&H Mode 3 Kindermode 2 Lingerie 3 Kleding & Mode totaal 12 Schoenen & Lederwaren Schoenen 3 Schoenen & Lederwaren totaal 3 Juwelier & Optiek Juwelier 4 Optiek 2 Juwelier & Optiek totaal 6 Huishoudelijke- & Luxe Ar Huishoud Art 1 Cadeau-Art 1 Huishoudelijke - & Luxe Ar totaal 2 Antiek & Kunst Antiek 1 Antiek totaal 1 Mode & Luxe totaal 24 Vrije Tijd Sport & Spel Sportzaak Sport & Spel totaal Hobby Foto/Film 0 0 Wol/Handwerk 1 Stoffen Hobby totaal Media Kantoorart 1 Kantoorart totaal 1 Vrije Tijd totaal 2 In/Om Huis Plant & Dier Bloem/Plant 1 Dibevo 2 Tuinartikelen 2 Tuincentrum 1 pag. 18

19 Plnat&Dier totaal 6 Bruin & Witgoed Radio & Tv Computers 1 Electro 4 Bruin & Witgoed totaal 5 Auto & Fiets Automaterialen 1 Rijwiel/Brom 4 Auto & Fiets totaal 5 Doe-Het-Zelf Bouwmateriaal 1 Deur/Kozijn 3 Sanitairmat 2 Verf/Behang 1 Doe-Het-Zelf totaal 7 Wonen Slaapkam/Bed 1 Meubelen 2 Woningtext 1 Woondecorat 2 Wonen totaal 6 In/Om Huis totaal 29 Detailh Overig Detailhandel Overig 2Eh Diversen 0 2Eh Kleding 1 Partijgoed 1 Hoortoestel 1 Growshop 1 Souvenirs 1 Haarden/Kach 1 Natuursteen 1 Non-Food Ov 1 Detailhandel overig totaal 8 Detailh Overige totaal 8 Transp&Brand Automotive Autosloperij 1 Carparts 2 Caravans/Aanh Autodealer 1 Autoschade 2 Garagebedr 15 Motorfietsen 1 Automotive totaal 22 Brandstoffen Tankstation 6 Tankstation totaal 6 Transport&Brandstoffen totaal 28 Leisure Horeca Café 26 Seks/Nachtclubs 2 Fastfood 11 0 pag. 19

20 Bezorg/Halen 1 Grillroom/Sh 1 Hotel 1 Lunchroom 2 Café-Restaurant 10 Restaurant 11 Partycentrum 3 Horeca Ov Horeca totaal 68 Cultuur Bibliotheek 2 Galerie 0 Museum 2 Theater 1 Cultuur totaal 5 Ontspanning Biljart/Pool 0 Binnenspeeltuin 1 Bowling 1 Fitness 1 Wedkantoor Zonnebank 2 Zwembad 1 Ontspanning totaal 6 Leisure totaal 79 Diensten Verhuur Videotheek 1 Verhuur Ov 1 Verhuur totaal 2 Ambacht Schoenrep/sleutels 1 Kapper 20 Tatoe/Pierc 2 Schoonheidss 7 Electro Rep 1 Drukw/Copy 2 Fotograaf 2 Ambacht Ov 1 Ambacht totaal 36 Financiële Instelling Finan Interm 13 Bank 10 Postkantoor 1 Financiële Instelling totaal 24 Particuliere Dienstverlen Makelaardij 2 Autowasserij 1 Stomerij/Wassalon 5 Reisburo 2 Uitvaart 2 0 pag. 20

21 Dienstencheque 3 Particuliere dienstverlen totaal 15 Diensten totaal 77 TOTAAL 344 Wervik heeft in totaal 344 verkooppunten. Vervolgens wordt de gemiddelde winkelvloeroppervlakte (wvo) per inwoners voor Wervik vergeleken met deze voor steden en gemeenten die vallen binnen dezelfde inwonersklasse ( inwoners). gemiddelde wvo per inwoners (in m²) gemiddelde wvo per verkooppunt (in m²) Wervik ( inwoners) ,02 inwonersklasse ,00 De gemiddelde wvo per inwoners te Wervik is beduidend lager dan het gemiddelde. Dezelfde opmerking kan gemaakt worden voor wat betreft de gemiddelde wvo per verkooppunt die voor Wervik 132,02m² bedraagt tegenover 224,00m² als gemiddelde voor de betreffende inwonersklasse. We kunnen dus concluderen dat Wervik een winkelvloeroppervlakte heeft die behoorlijk lager ligt dan gemiddeld. In de volgende figuur wordt een vergelijking gemaakt tussen de wvo van Wervik en die van België voor de hoofdbranches. Meteen valt op dat de wvo per inwoners in Wervik (966m²) veel lager is dan de gemiddelde waarde voor België (1.646m²). Wervik beschikt dus over een beknopt detailhandelsaanbod. wvo België per inwoners (in m²) wvo Wervik per inwoners (in m²) wvo België per inwoners (in %) wvo Wervik per inwoners (in %) Levensmiddelen ,4% 30,7% persoonlijke verzorging ,9% 3,0% kleding & mode ,8% 8,3% schoenen & lederwaren ,0% 1,6% juwelier & optiek ,9% 1,7% huishoudelijke - & luxe artikelen ,5% 0,5% antiek & kunst ,8% 0,2% sport & spel ,1% 0,0% Hobby ,2% 0,2% Media ,3% 0,4% plant & dier ,6% 7,3% bruin & witgoed ,8% 3,4% pag. 21

22 auto & fiets ,3% 2,4% doe-het-zelf ,4% 2,4% wonen ,7% 33,1% detailhandel overig ,4% 4,9% Totaal ,0% 100,0% Deze figuur geeft bovendien de verdeling weer van de wvo per hoofdbranche te Wervik. Het zijn voornamelijk de branches levensmiddelen (30,7%) en wonen (33,1%) die de grootste winkelvloeroppervlakte innemen. Wonen neemt 1/3 van de totale wvo in, een waarde die 12,4% hoger ligt dan die voor België. Ook levensmiddelen neemt een groter deel in in Wervik dan in België. Daarnaast scoort Wervik ook beter in persoonlijke verzorging (3,0%), juwelier & optiek (1,7%) en auto & fiets (2,4%). Wervik heeft geen verkooppunten in de branche sport en spel en heel beperkt in huishoudelijke - & luxe artikelen, antiek en kunst, hobby en media. Tenslotte kan worden opgemerkt dat Wervik slechter scoort in absolute cijfers dan België. In Wervik wordt elke hoofdbranche een lagere wvo per inwoners opgetekend, op de categorieën juwelier & optiek en auto en fiets na. In de volgende figuur wordt het aantal verkooppunten opgedeeld naar groep. Leisure en diensten hebben in Wervik het grootst aantal verkooppunten, met respectievelijk 79 en 77 verkooppunten. Dagelijks volgt met 66 verkooppunten. Een verdeling van het aantal verkooppunten naar hoofdbranche wordt in de figuur hieronder weergegeven. pag. 22

23 Onmiddellijk valt op dat de horeca sterk vertegenwoordigd is in Wervik met 68 verkooppunten, gevolgd door levensmiddelen met 58 verkooppunten. Verder zijn ook de ambachten (36 verkooppunten), financiële instellingen (34 verkooppunten), transport (22 verkooppunten) en particuliere dienstverlening (15 verkooppunten) goed vertegenwoordigd in Wervik Leegstand In België staat gemiddeld 6,6% van de verkooppunten t.o.v. de totale retail leeg. De totale retail is breder dan detailhandel, ook diensten en horeca zijn inbegrepen. In de Provincie West-Vlaanderen bedraagt dit ook 6,6%. In Wervik ligt dit aandeel op 9,0%. De leegstand in Wervik is dus hoger dan gemiddeld. Dezelfde conclusie wordt getrokken als de leegstand in Wervik vergeleken wordt met de leegstand in gemeenten met dezelfde inwonersklasse (6,1%) Vergelijking van de verschillende winkelgebieden Locatus noemt een concentratie van winkels een winkelgebied als er minimum 5 verkooppunten geografisch geconcentreerd zijn. Wervik kent 3 types van winkelgebieden: - klein kernverzorgend centrum: dit is het grootste winkelgebied van de woonplaats, het gaat hier om centra met minder dan 50 winkels; - klein wijkcentrum: deze centra hebben een specifiek ondersteunende functie. Tot een klein wijkcentrum worden enerzijds winkelconcentraties gerekend met 5 tot 10 winkels en 2 of meer supermarkten. Anderzijds worden hiertoe centra gerekend met 10 tot 25 winkels; - verspreide bewinkeling: verkooppunten die niet binnen een winkelgebied vallen worden in deze categorie opgenomen. De figuur hieronder geeft de verschillende winkelgebieden van Wervik weer, samen met het aantal verkooppunten gelegen binnen de winkelgebieden. pag. 23

24 Het grote merendeel van de verkooppunten is gevestigd in het centrum van Wervik (123 verkooppunten). Andere deelgebieden met een groot aandeel verkooppunten zijn verspreide bewinkeling Wervik (114 verkooppunten), gevolgd door centrum Geluwe (58 verkooppunten) Filialiseringsgraad De filialiseringsgraad geeft de verhouding weer tussen de ketens en de lokale aanbieders. De volgende figuur geeft de spreiding weer van het aantal filialen in de verschillende winkelgebieden. verkooppunten # zelfstandigen #filialen %filialen in winkelgebied centrum Wervik ,1% centrum Geluwe ,7% verspreide bewinkeling Wervik ,7% verspreide bewinkeling Geluwe ,2% Menenstraat Geluwe ,8% totaal In Wervik worden 299 van de 344 verkooppunten uitgebaat door zelfstandigen. Dit komt overeen met 86,1%. In vergelijkbare gemeenten is circa 83% niet-gefilialiseerd. Het grootste aandeel filialen wordt opgetekend in de Menenstraat te Geluwe Visualisaties op kaart De 1 ste kaart geeft een spreiding van de detailhandel in Wervik weer volgens groep. pag. 24

25 pag. 25

26 De volgende kaart geeft de spreiding weer uitgesplitst naar hoofdbranche. pag. 26

27 De laatste kaart geeft de winkelgebieden weer, zoals afgebakend door Locatus. 1.5 BENCHMARK In wat volgt worden de aanbodgegevens en commerciële posities van de West-Vlaamse gemeenten en steden vergeleken met die van Wervik. Deze gegevens halen we uit een studie van het WES, gepubliceerd eind De cijfers waarop de studie gebaseerd is zijn afkomstig van Locatus België en dateren van oktober West-Vlaanderen telde in oktober winkelpanden, samen goed voor m² wvo. Daarmee bedraagt de gemiddelde oppervlakte van een winkelruimte in West- Vlaanderen 200m². Alleen de provincie Antwerpen scoort met kleinhandelszaken (samen goed voor 3,1 miljoen m²) hoger. Oost-Vlaanderen komt op de 3 de plaats met verkooppunten en 6,61 miljoen m². Binnen de provincie tellen volgende steden en gemeenten een gelijkaardig aantal inwoners: - Poperinge: inwoners - Diksmuide: inwoners - Tielt: inwoners - Torhout: inwoners Deze zullen als vergelijkingspunt worden gebruikt. pag. 27

28 1.5.1 Aanbodstructuren in de provincie West-Vlaanderen AANTAL WINEKLVERKOOPPUNTEN PER INWONERS Volgende figuur geeft het aantal winkelverkooppunten per inwoners in de detailhandel (dus geen horeca en diensten) voor de 64 West-Vlaamse gemeenten. Wervik scoort lager dan Poperinge, Diksmuide, Tielt en Torhout. Zij hebben gemiddeld per inwoners tussen de 10 en 12,5 verkooppunten. Wervik scoort minder dan AANTAL M³ WINKELVLOEROPPERVLAKTE PER INWONERS De volgende kaart toont het aantal winkelvloeroppervlakte per inwoners. Ook hier scoort Wervik weer slechter dan de vergelijkbare gemeenten en steden. pag. 28

29 LEEGSTAND Deze kaart toont de procentuele leegstand bij de West-Vlaamse steden en gemeenten. Deze cijfers dateren van oktober 2011, toen had Wervik nog een score >10%. In december 2012 is deze score voor Wervik gedaald tot 9.0% (zie leegstand). pag. 29

30 Voor Poperinge, Diksmuide en Tielt situeert het leegstands% zich tussen 6 en 8%, voor Torhout tussen 4 en 6%. Studies tonen aan dat een gezond frictieleegstandspercentage zich tussen 5 tot 7% bevindt Commerciële posities binnen de provincie West-Vlaanderen KOOPBINDING VOOR STEDEN EN GEMEENTEN MET VERGELIJKBAAR AANTAL INWONERS Wervik Poperinge Tielt Torhout Diksmuide dagelijkse goederen 28,5 89,0 86,0 93,5 80,0 periodieke goederen 27,1 68,9 62,3 63,1 53,1 uitzonderlijke goederen 35,0 57,4 61,3 68,0 55,8 totaal 29,6 73,6 71,0 75,8 63,9 We hadden al aangehaald dat Wervik slecht scoort op koopbinding. Dit komt zeker tot uiting wanneer men deze cijfers benchmarkt met gelijkaardige steden en gemeenten. Dit toont nogmaals aan hoe slecht Wervik scoort op koopbinding, en dit voor de 3 categorieën! KOOPATTRACTIE VOOR STEDEN EN GEMEENTEN MET VERGELIJKBAAR AANTAL INWONERS In punt kwam de koopattractie van Wervik aan bod. Dit toonde aan dat vooral mensen uit Mesen en Zonnbeke af en toe komen shoppen naar Wervik. Van volgende steden en gemeenten komt men af en toe shoppen naar Poperinge: - Vleteren (35,9%) - Heuvelland (15%) - Alveringem (15,7%) - Ieper (2,5%) - Mesen (2,1%) - Lo-Reninge (5,3%) - Langemark-Poelkappelle (0.5%) - Zonnebeke (0.8%) Naar Tielt komt men soms van volgende steden en gemeenten shoppen: - Meulebeke (12,8%) - Pittem (29,2%) - Ruiselede (17,4%) - Dentergem (11,6%) - Wingene (8,5%) - Oostrozebeke (3,9%) - Ardooie (3.2%) - Wielsbeke (0.5%) - Deinze (1,0%) Torhout trekt consumenten aan van: - Kortemark (23,5%) - Lichtervelde (17,0%) - Ichtegem (14,2%) - Zedelgem (7,5%) pag. 30

31 - Koekelare (10,5%) - Oostkamp (6,1%) - Hooglede (2,2%) - Wingene (3.2%) - Oudenburg (0.9%) - Jabbeke (0.6%) - Gistel (1,1%) - Diksmuide (1.1%) Diksmuide oefent een aantrekkingskracht uit op inwoners van: - Houthulst (23,4%) - Ichtegem (1,3%) - Koekelare (2,2%) - Lo-Reninge (5,3%) - Kortemark (6,1%) - Nieuwpoort (1,6%) - Alveringem (2,3%) - Staden (0,1%) - De Panne (0.6%) Uit de benchmarkanalyse kan worden afgeleid dat Wervik niet goed scoort en er dus zeker ruimte is voor optimalisatie. Maar deze dient op een gestructureerde manier én met een visie worden bewerkstelligd. 1.6 MARKTRUIMTEBEPALING Het kennisnetwerk detailhandel, de Provinciale en interprovinciale studie Detailhandel, zal aan de steden en gemeenten o.a. een standaardmodel voor marktruimtebenadering aanleveren. Jammer genoeg zal dit pas in het najaar 2013 beschikbaar zijn. 1.7 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN De dynamiek in de detailhandelssector is de laatste decennia al sterk geweest, en neemt voor de nabije toekomst nog zeker toe. Volgens een trendrapport Retail 2020 zullen de veranderingen de komende 10 jaar groter zijn dan de afgelopen 20 jaar! Er treden vanuit verschillende hoeken veranderingen op, die elkaar nog versterken: de consumenten gedragen zich bij hun aankopen en voorkeuren anders, de technologische ontwikkelingen (internet, smartphones, ) nemen snel toe, retailers communiceren op andere manieren met de consumenten en bieden verschillende verkoopkanalen aan, er is een stijging van perifere aanbodclusters en deze zetten sterker in op (shopping) beleving als een extra boven de individuele winkels/retailers, Deze ontwikkelingen gaan razendsnel en hebben nu al invloed op traditionele (kern)winkelgebieden. Hieronder worden een aantal trends aangegeven, evenals de effecten voor de (kern)winkelgebieden enerzijds en de lokale detailhandelsstructuur anderzijds. pag. 31

32 1.7.1 Consumentengedrag Trends Cross-channel aankopen: de consument maakt in toenemende mate gebruik van meerdere kanalen: men kijkt eerst op internet en stapt dan een fysieke winkel binnen om te kijken, voelen, passen, Stijgende internetaankopen: internet aankopen zijn nu nog bescheiden maar 70% van de internetaanbieders verwacht een sterke stijging (>40%) van de internetverkopen in de komende jaren. Vooral modeaccessoires, kleding en decoratieartikelen worden aangekocht via internet. Globalisering: productie en inkoop vinden steeds meer mondiaal plaats, terwijl behoeften van consumenten lokaal in bepaalde mate blijven verschillen. Digitale superconsument: gebruikers van sociale media beïnvloeden elkaar: what to shop and where to shop Toenemend individualisme: steeds meer behoefte aan maatwerk en onderscheidend vermogen bij consument Toenemende vergrijzing: hiermee ontstaat een verminderde mobiliteit van een steeds grotere bevolkingsgroep Afnemende vrije tijd van consumenten: vooral bij jongere consumenten neemt de arbeidstijd en het werkgerelateerd reizen steeds meer tijd in beslag. Senioren hebben meer vrije tijd, maar percipiëren dit doorgaans zo niet (veel andere activiteiten) Effecten voor (kern)winkelgebieden Wenselijkheid om cross-channel beleving aan te bieden in (kern)winkelgebieden: draadloos internet, sms-aanbiedingen, plattegrond op maat gsm, Waarschijnlijk afname fsyieke winkeloppervlakte, gelet op type meest verkochte artikelen zal dit waarschijnlijk de kernwinkelgebieden fors geraken. Kansen voor zelfstandigen, die juist kunnen inspelen op lokale voorkeuren. Winkelgebieden dienen op zijn minst op de hoogte te zijn van de trends binnen de sociale media. Nog beter is dat ze hieraan deelnemen en invloed uitoefenen. Kansen voor niet-ketens en dus juist voor kernwinkelgebieden Buurtwinkelconcentraties nemen toe in belang. Deze vervullen in toenemende mate ook een sociaal aspect. Veiligheid wordt eveneens van groter belang Belang van winkelconcentraties neemt toe, vanuit een efficiëntiebehoefte van consumenten. Dit biedt kansen voor een clustergericht beleid Trends retailers Trends Afname van het aantal zelfstandigen: steeds meer (lang) bestaande zelfstandige winkels sluiten hun deuren. Gebrek aan opvolgers, afnemende vloerproductiviteit, verruimde openingstijden en dus langere werktijden zijn de meest voorkomende oorzaken. Het aantal nieuwkomers met onderscheidende formules en concepten kan dit niet voldoende compenseren. Effecten voor (kern)winkelgebieden Vooral in de kernwinkelgebieden wordt deze trend goed gevoeld. En het is juist daar dat zelfstandigen gewenst zijn ter versterking van het onderscheidend vermogen. pag. 32