Spreekbeurt door een scholier 5284 woorden 9 januari keer beoordeeld. Nederlands. De Deltawerken

Transcriptie

1 Spreekbeurt door een scholier 5284 woorden 9 januari keer beoordeeld Vak Nederlands De Deltawerken Beste meester en 6de klassers, Mijn spreekbeurt handelt over de stormvloedkering in de Oosterschelde ter hoogte van het Veerse meer in de provincie Zeeland in Nederland. Waarom de stormvloedkering? Je herinnert je de watersnood van september nog wel toen de riolen, grachten, enz de overvloedige regen niet konden verwerken en zelfs de rivieren buiten hun oevers traden. In Nederland gebeurde dit ook in Maar dan veel erger. Hier was het wel de zee die het land overspoelde ten gevolge van storm en hoogtij waartegen de dijken niet bestand en hoog genoeg waren. Het water steeg toen 4 meter hoger dan normaal. Er vielen daar 1835 doden. Toen zeiden de nederlanders:"dit nooit meer!" en ze maakten een delta-plan. Het oorspronkelijke plan bestond reeds in 1937, dus 17 jaar voor de ramp was men al aan het plannen. Een delta is het mondingsgebied (daar waar de rivier in de zee uitmondt). In dit geval zijn dat 3 rivieren:de Schelde, de Rijn en de Maas, met andere woorden, een zeer groot gebied. Het delta-plan bestond uit het bouwen van nieuwe sluizen, het verhogen van dijken en als afsluitstuk, het meest spectaculaire, de stormvloedkering in de Oosterschelde die als een grote deur open en toe kan geschoven worden om het water tegen te houden bij storm en hoogtij. Waarom een poort die enkel gesloten wordt bij storm? Het behouden van de oorspronkele getijden is zeer belangrijk voor het milieu. Dit wil zeggen: -rust- en voedselplaatsen van vogels -kweekbodem voor mossels, oesters kreeften en vissen in het algemeen - behouden van zeehonden Hoe maak je nu z'n grote poort? De poort is eigenlijk een aaneenschakeling van kleine poorten.alle onderdelen: peilers, dorpelbalken,enz., werden op voorhand gemaakt in beton om ze daarna, als bij een mecano, te monteren. Alle betonnen delen werden gemaakt op een kunstmatig eiland: Neeltje Jans. Neeltje Jans was dus een enorm industrieterrein met zijn eigen elektriciteitscentrale, weerstation, betonfabriek, mattenfabiek, enz.,en verbonden met het land door een 3 kilometer lange hulpbrug die na voltooiing werd afgebroken. Het werkeiland is gedeeltelijk boven het waterpeil daar waar de bouwketen(bureaus) en fabrieken staan en de bouwputten die uitgevoerd zijn als droogdokken, en dus onder het waterpeil zijn. Deze bouwputten worden vol water gezet na voltooiing van de bouwelementen en daarna een opening in Pagina 1 van 12

2 de dijken gemaakt zodat speciale boten de elementen konden vervoeren. Een goede ondergrond Om iets stevig te bouwen moet je een goede ondergrond of fundering hebben. De ondergrond mag niet wegspoelen door de stroming van het water ten gevolge van de getijden. Dit heb je vast al wel eens ondervonden bij het bouwen van een zandkasteel op strand bij hoogtij. Eerst verdichtte men de zandbodem met enorme trilnaalden, zeg maar bibberpennen. Hiervoor werd de Mytilus ( mossel) gebouwd die de 4 trilnaalden tegelijk in de grond kon duwen tot maximaal 18 m diep in het zand. Daarna werden dikke matten gelegd op de plaats van elke peiler ter grootte van 2 voetbalvelden (200*42m). Deze matten zijn een geweven steentapijt.de matten werden door een speciaal hiervoor ontworpen schip, de Cardium, gelegd. Na deze dikke ondermat werd nog een kleinere bovenmat gelegd waarop de peiler uiteindelijk werd geplaatst. De bouw van de peilers is een verhaal apart. Elke peiler is een betonnen gebouw waarvan de hoogte varieert tussen 30 en 40m. Dit wil zeggen zo groot als de St. Jozefkerk maar gemiddeld 10 meter hoger. Het onderste gedeelte is hol en wordt na plaatsing opgevuld met zand. De bouw van één peiler duurde ongveer 1.5 jaar. Natuurlijk werd aan verschillende peilers tegelijk gebouwd. 4.5 jaar was er nodig om 64 peilers en 1 reservepeiler te maken. Om de peilers te vervoeren werd eerst de bouwput onder water gezet, zodat de Ostrea rond een peiler kon varen. De Ostrea is U-vormig en is een soort varende vorklift die met zijn armen langsheen de peiler komt. Alvorens de peilers te plaatsen werd de matten op de zeebodem gestofzuigd om zeker te zijn dat de peiler op een goede fundering staat. De peilers staan op 45 meter van elkaar en werden tot op de centimeter nauwkeurig geplaatst. Daarom werd alleen bij een langere periode van goed weer en rustige zee gewerkt. Na de plaatsing werd de holle buik van de peiler opgevuld met zand om ze zo zwaar mogelijk te maken. Dit is nodig om stevig te blijven staan tijdens wilde zeestormen. Zoals bij alle goed sluitende deuren moet er een dorpel geplaatst worden. Ook hier wordt een holle dorpelbalk geplaatst, die nadien met zand wordt gevuld. Aan voor- en achterzijde van deze dorpel en rond de peilers wordt nu stortsteen aangebracht. Stortstenen zijn grote brokken rots die aangevoerd werden uit Duitsland, Finland, Zweden en Belgie. De stortstenen moeten uitspoelen en onderspoelen door het water voorkomen, maar ook de peilers tegen mogelijke aanvaringen beschermen zodat de berekende levensduur van 200 jaar zeker gehaald wordt. Vervolgens worden de verkeerskokers geplaatst van peiler tot peiler. Later wordt hierop de weg en het fietspad aangelegd. Om de deur van boven goed te sluiten wordt ook een bovenbalk gestoken. Als laatste onderdeel werd de stalen schuif geplaatst van ongeveer 42 meter. De hoogte van de schuif is afhankelijk van de plaats in de afsluitdijk: hoog in het midden (ongeveer 11 meter) tot laag aan de kant (ongeveer 6 meter). Voor het op en neer bewegen van de schuiven worden 2 enorme hydraulische (werkt met olie) cilinders per schuif gebruikt, zoals de bediening van een kraan of een buldozer. De stormvloedkering is klaar sinds Dit bouwwerk is uniek in de wereld. Ook alle schepen die gebruikt werden voor dit bouwwerk zijn uniek en werden speciaal ontworpen en gebouwd voor dit project. De techniek en werkwijze waren toen revolutionair en hebben hun toepassingen gevonden in andere waterbouwkundige werken over de gehele wereld. Neeltje Jans werd omgebouwd tot tentoonstellingsterrein met verschillende atracties. Zo werd de reservepeiler als klimmuur omgebouwd. Neeltje Jans is zeker een bezoek waard. Dit was dan mijn spreekbeurt, ik hoop dat jullie er wat van hebben bijgeleerd. Als er nog vragen zijn mag je die nu stellen en alvast bedankt voor jullie aandacht. Pagina 2 van 12

3 Stormvloedkering Hollandse Yssel (1958) De waterkering werd als eerste gebouwd. Het is een waterweg die via de Nieuwe Maas in open verbinding staat met de zee. De stormvloedkering beschermt het laagst gelegen deel van Nederland tegen overstromingen. Het complex bestaat uit 4 torens die ruim 44 meter boven NAP uitsteken. 2 Schuiven hangen hier tussen; een schutsluis voor de scheepvaart en een overbrugging over het wegverkeer. Bij een gevaarlijk hoge waterstand sluit de sluis en kan de scheepvaart de schutsluis gebruiken. Zandkreekdam (1960) Het drie-eilandenplan omvat als eerste dat Walcheren en Noord- en Zuid-Beveland met elkaar worden verbonden. In de zandkreek tussen Noord- en Zuid-Beveland worden een afsluitdijk en schutsluis gelegd. Veerse Gatdam (1961) Bij dit gedeelte van het Deltaplan komt men op het idee om afsluitbare openingen te maken. Het water kan dus vrij doorstromen. In 1961 gaan dan de schuiven voor het eerst omlaag, zodat de eerste zeearm wordt afgesloten. Zo is het Veerse Meer ontstaan. Grevelingendam (1965) De afsluiting van de grevelingen begon in 1958 met de aanleg van een lange dam tussen Schouwen- Duiveland en Goeree-Overflakkee met een schutsluis en havens bij Bruinisse. Deze dam had een lengte van 6 kilometer. Er blijven 2 sluitgaten open die men geleidelijk kan sluiten. In 1965 gaat de nieuwe deltaweg over de Grevelingendam open voor het verkeer. Volkerakdam (1969) Het Volkerak tussen Haringvliet en Hollands Diep is in 1969 afgesloten. Het bestond uit verschillende onderdelen: een dam over de Hellegatsplaten het Hellegatsplein een 1200 meter lange brug over het Haringvliet een groot sluizencomplex met afsluitdam in het Volkerak De Hellegatsdam is helemaal met zand gemaakt. Haringvlietdam (1971) De Haringvlietdam tussen Goeree en Voorne is 4.5 km lang en de bouw duurde 14 jaar. Men bedacht een spuisluizen complex met een doorstroom breedte van 1000 meter en een schutsluis ernaast voor de visserij. Dit was ontworpen voor de waterbeheersing en afvoer van het overtollige Rijn- en Maaswater. De 17 doorstroom openingen kunnen met stalen schuiven worden gesloten. Daarna volgde de sluiting van de stroomgeulen. Brouwersdam (1971) De sluiting van het Brouwershavense Gat tussen Goeree en Schouwen bedroeg een afstand van 6.5 km. De verschillende delen werden gedicht op verschillende methoden. Eind 1971 ligt de dam er en is het Pagina 3 van 12

4 Grevelingenmeer gevormd. Tien jaar later werd er echter in de dam een doorlaatsluis gebouwd, zodat het zoutgehalte met water uit de Noordzee op peil kon worden gehouden. Philipsdam (1987) Deze dam ligt tussen de Sint Philipsland en de Grevelingendam. Middenin is op een werkeiland een groot sluizencomplex gebouwd: de Krammersluizen. De 2 sluizen zijn geschikt voor de beroepsvaart. Voor pleziervaartuigen is een aparte schutsluizen gebouwd.het sluizencomplex is uitgerust met een zout / zoet scheidingssysteem. Het is gebaseerd op het feit dat zout water zwaarder is dan zoet. Dit systeem heeft men bedacht om te voorkomen dat tijdens het schutten grote hoeveelheden zout water uit de Oosterschelde of zoet water uit het Krammer / Volkerak terechtkomt. Markizaatkade (1983) Deze kade is speciaal gemaakt om te voorkomen dat tijdens de bouw van de Oesterdam door stromingen problemen ontstaan voor scheepvaart en oeververdedigingen. Het verdronken land van het Markizaat van Bergen op Zoom wordt door de kade begrensd. Achter deze kade is een zoet meer ontstaan. Het overgrote deel ervan is natuurgebied gebleven. Oesterdam (1986) De Oesterdam ligt tussen Tholen en Zuid-Beveland en is de langste van alle deltadammen met een lengte van bijna 11 km. De Schelde-Rijnverbinding is door de dam afgesloten van de Oosterschelde, zodat er een getij vrije doorvaart is ontstaan. Tevens is er een Bergse-diepsluis aangelegd die voornamelijk bestemd is voor de recreatievaart en visserij. Bathse spuisluis (1987) Door het bovenste puntje van Zuid-Beveland ligt het 8 kilometer lange Bathse spuisluis. Hierdoor kan het rivier- en polderwater worden afgevoerd. Aan het einde van het kanaal bij de Westerschelde ligt een spuisluis. Deze is onderdeel van de zeewering. De sluisdeuren zijn ervoor gemaakt om hoogwaterstanden op de westerschelde worden tegengehouden zonder dat er zout water binnendringt. Op zaterdag 10 mei 1997 vindt de officiële ingebruikstelling plaats van de Stormvloedkering Nieuwe Waterweg bij Hoek van Holland. De ingebruikstelling wordt verricht door Hare Majesteit De Koningin. Bij deze gelegenheid worden om uur de reusachtige waterkerende deuren voor de eerste maal gelijktijdig vanuit de oevers de Nieuwe Waterweg opgevaren en vervolgens weer teruggevaren. Dit horizontaal uitvaren en terugvaren neemt in totaal zo'n 2 uur in beslag. De ingebruikstelling maakt onderdeel uit van een uitgebreid feestelijk programma voor genodigden en publiek. Belangstellenden kunnen de ingebruikstelling volgen aan de zuidzijde van de stormvloedkering op de landtong Rozenburg. Bovendien is er op de landtong Rozenburg die dag een vliegerfeest en is er een Deltamarkt met kraampjes, kleinere attracties en horeca-voorzieningen. Busmaatschappij Zuid West Nederland verzorgt op 10 mei busvervoer van en naar de landtong Rozenburg. De bussen rijden aansluitend op de veerdiensten Maassluis-Rozenburg en Hoek van Holland - Landtong Rozenburg. Eveneens rijden pendelbussen vanaf metrostations 'Zuidplein' in Rotterdam en 'Spijkenisse' naar de landtong Rozenburg. De precieze vertrek- en aankomsttijden zullen op Pagina 4 van 12

5 een later tijdstip bekend worden gemaakt. De landtong Rozenburg is op zaterdag 10 mei beperkt toegankelijk voor autoverkeer. De Stormvloedkering Nieuwe Waterweg vormt het sluitstuk van de Deltawerken. Dankzij de stormvloedkering zijn circa een miljoen mensen in Zuid-Holland beschermd tegen de zee. De Stormvloedkering Nieuwe Waterweg is gebouwd door aannemer BMK (Bouwkombinatie Maeslant Kering). In BMK participeren Hollandsche Beton Groep, Hollandia Kloos, Koninklijke Volker Stevin en NBM Amstelland. Gelijktijdig met de ingebruikstelling in Hoek van Holland wordt in de miniatuurstad Madurodam een kleine kopie van de stormvloedkering in werking gesteld. Nederland is gelegen in een lage Delta aan zee. De geschiedenis van Nederland wordt bepaald door de strijd tegen het water. In 1953 wordt Zuid-West Nederland getroffen door een grote overstroming. Bij deze ramp verdrinken 1853 mensen. De Nederlandse bevolking is verbijsterd. Kort na deze ramp wordt het Deltaplan opgesteld, waarin maatregelen staan om dit soort rampen te voorkomen. De zeearmen in Zeeland worden afgesloten. Met de voltooiing van de Oosterscheldedam in 1986 is Zeeland veilig, Zuid- Holland echter nog niet. De dijkversterkingen in Zuid-Holland verlopen aanvankelijk voorspoedig. In de jaren zeventig protesteert de bevolking tegen de ophoging in stedelijke gebieden. Historische bebouwing zou op tal van plaatsen moeten verdwijnen. Het idee van een beweegbare stormvloedkering - een oud plan uit de jaren vijftig- wordt weer actueel. De keuze is: dijken of een stormvloedkering? Na een technische en financiële haalbaarheidsstudie wordt gekozen voor een stormvloedkering. De Nederlandse overheid vroeg aannemers een ontwerp voor een stormvloedkering in te leveren. Er werden zes ontwerpen ingediend. Het winnende ontwerp voor een stormvloedkering kwam van de Bouwkombinatie Maeslant Kering (BMK). De stormvloedkering alleen kan de veiligheid van Zuid-Holland niet garanderen, via de zeehavens in het Europoortgebied kan zeewater vrij naar binnen stromen. Daarom wordt een aanvullend dijkversterkingsprogramma uitgevoerd en nog een kering aangelegd. Deze loopt door het Europoortgebied: de Europoortkering. De beide bolscharnieren moeten ervoor zorgen dat de deuren in alle richtingen kunnen bewegen, zowel horizontaal (bij het uitvaren) als verticaal (bij het afzinken). Daarnaast moeten de deuren bij het sluiten en openen ook nog eens kunnen meedeinen op de golven. Het enige scharnier dat al deze bewegingen kan volgen, is het bolscharnier. Dit bolscharnier, dat te vergelijken is met een heup- of schoudergewricht, moet bovendien in staat zijn de enorme druk van het water op de deuren over te brengen op de fundering. Bij extreme weersomstandigheden varen de kerende wanden de Nieuwe Waterweg op, zinken vervolgens af en keren het zeewater. Het waterpeil aan zeezijde is hoger dan aan rivierzijde; het krachtsverschil is zo groot dat een schip met vergelijkbare afmetingen onmiddellijk zou kantelen. Belangrijk is de vorm. Proefondervindelijk is tot de defintieve vormgeving van de kerende wanden gekomen. Trefwoord in de ontwerpfase: stabiliteit. De vakwerkarmen, met elk een lengte van 240 meter, leveren visueel een prominente bijdrage aan de stormvloedkering. Hun functie is de belastingen, die tijdens een sluiting op de kerende wanden komen, rechtstreeks door te geven aan het scharnier. Tijdens een sluiting zal het vakwerk onder de belasting opbollen in een 'katterug' (ongeveer 40 centimeter) en na afloop weer terugveren. De drempelconstructie op de bodem van de Nieuwe Waterweg heeft drie functies: Het vormen van een vlakke ondergrond en fundatie voor de kerende wanden, die met fenders Pagina 5 van 12

6 (stootkussens) op de drempelblokken worden afgesteund. Het beperken van de doorstroom van water bij een gesloten kering. Het vasthouden van de ondergrond waarop de blokken zijn gefundeerd. Bij een sluiting van de kering draaien bewegingswerken de kerende wanden het parkeerdok en sluiten daarmee de Nieuwe Waterweg af. Vanuit bedieningsgebouwen aan de nood- en zuidzijde worden deze bewegingswerken aangestuurd. Ze bestaan uit drie delen: het bewegingswerk van de dokdeur, de locomobiel en het ballastsysteem van de kerende wand. Bij de stormvloedkering wordt de beslissing 'wel of niet sluiten' overgelaten aan een computersysteem, het Beslis en Ondersteunend Systeem (BOS). De kans op fouten is namelijk vele malen groter als een mens de beslissing zou moeten nemen; een computer volgt procedures, krijgt geen ingevingen en is niet onder de indruk van slechte omgevingcondities. Bij een sluiting geeft het BOS commando's aan het Besturingssysteem Stormvloedkering Nieuwe Waterweg (BES). Het BES voert de commando's van BOS uit. Twee vakwerkarmen met bolscharnier en kerende wand weegt net zoveel als twee eiffeltorens. Een bolscharnier weegt 680 ton: net zoveel als 680 auto's.een locomobiel weegt 200 ton; net zoveel als 20 zware vrachtwagens. Maten en gewichten - maten Een compleet keringsdeel (vakwerkarm plus kerende wand en betonfundering is net zo lang als de Eiffeltoren hoog is. De hoofdliggers van de vakwerkarmen zijn buizen met een doorsnede van 1,80 meter. Een niet te lang mens kan er rechtop in lopen. Een parkeerdok is 210 meter lang: dat is meer dan vier keer zo lang als een Olympisch zwembad. De duw/trekkracht van een locomobiel bedraagt 600 ton: dat is de kracht van sterke mannen, die elk 100 kilo tillen. Maten en gewichten - kracht De kracht, die tijdens een storm tegen de kerende wand beukt, bedraagt 350 Meganewton: dat is gelijk aan de kracht van sterke mannen, die elk 100 kilo optillen. De pijlers die tussen de Noord-Beveland en Schouwen-Duiveland worden geplaatst, wegen zo n ton per stuk. Door een doordachte constructie, de juiste materialen, en constantonderhoud, zou de stormvloedkering 200 jaar mee kunnen gaan. Een gevaarlijke overstroming zou zich zo beperken tot ongeveer 1 keer in de 4000 jaar. Het beheer van de stormvloedkering wordt verzorgd door Rijkswaterstaat. Het motto is om de kering zo weinig mogelijk te gebruiken, zodat het milieu niet verstoord wordt. Op de bodem van de Oosterschelde op de plaatsen waar de pijlers komen, worden matten aangebracht om de bodem te beschermen en er voor te zorgen dat de dam niet verzakt. Voor al de dingen die moeten gebeuren om de stormvloedkering te bouwen, zijn veel en speciale vaartuigen nodig. De Ostrea tilt de zware pijlers uit het bouwdok op, versleept ze naar de plek waar ze moeten komen en zet ze daar neer. De Macoma, een ander schip, houdt de Ostrea op z n plaats bij het neerzetten van de pijler. Een ander belangrijk schip is de Mytilus. Dit schip heeft lange trilnaalden van 18 meter lang, die in de grond trillen. Hierdoor komen de zanddeeltjes dichter op elkaar te zitten en is de grond steviger geworden. De Cardium baggert geulen in de bodem van de de Oosterschelde en legt de matten neer. Dit wordt gedaan in samenwerking met de Jan Heijmans. Dat is een verbouwd asfaltschip dat er voor zorgt dat er geen spleter komen tussen de gelegde matten. Pagina 6 van 12

7 De moderne apparatuur die bij de bouw gebruikt werd had veel energie nodig. Er was dan ook een grote afhankelijkheid van elektriciteit. De nieuwe technieken die zoveel energie nodig hadden waren de volgende: -er was een systeem op de meeste schepen aangebracht dat zeer nauwkeurig en automatische de plaats ervan kon bepalen. -nieuwe peiltechnieken voor de plaatsbepaling -nieuwe technieken om te meten hoe vlak de bodem is en zandlagen te herkennen. -het gebruik van gyroscopen en versnellingsmeters -erg ingewikkelde computers om de grote informatiestromen te kunnen verwerken Op een van de werkeilanden in de Oosterschelde dat Schaar heet, heeft men al in het begin van de bouw een energiecentrale gebouwd. Deze centrale had een vermogen van kva. Dit zou genoeg zijn om een stad van mensen van stroom te voorzien. De elektriciteit werd opgewekt door 15 dieselgenerators en een windmolen. De pijlers stonden los nog niet zo stevig en daarom werden er rondom de pijlers stenen gestord om de pijlers te verstevigen. De onderwaterdrempel, want zo heten deze gestorte stenen, diende er tevens toe om de opening tussen de oosterscheldebodem en de onderkant van de schuiven te dichten. De stenen die onderaan -op de bodem- liggen zijn het kleinst en hoe verder naar boven we komen, hoe groter de stenen worden. Dit wordt expres zo gedaan, want de kleine stenen beneden kunnen zo niet verschuiven. De blokken steen wegen ieder tussen de 6 en 10 ton en bij een eventuele weigering van de schuiven zouden de stenen niet zomaar wegspoelen. In 2 jaar tijd is in totaal 5 miljoen ton stortsteen verwerkt. Als men uitgaat van het bovenstaande gewicht zou men uikomen op totaal zo n blokken. Deze steensoort die voor de blokken wordt gebruikt, komt uit Duitsland, Finland en Belgie.. Het vervoer van deze stenen naar Zeeland kostte soms nog enige moeite, omdat de dichtheid ervan tussen de 2,8 en 3,0 kg/l. De pijlers werden gemaakt in een hele grote bouwput. De oppervlakte hiervan was ongeveer 1 km2. De bouwput was omringd door een ringdijk om het water buiten te houden, want de bodem van de bouwput lag 15,2 meter beneden zeeniveau! Het water dat toch naar binnen kwam, werd kunstmatig weggepompt. Beschrijving van de pijlers: ton per stuk -30,25 m tot 38,75 meter hoog -voor elke pijlers was ongeveer 7000 m3 beton nodig -anderhalf jaar werk per pijler De pijlers zijn van onderen hol, zodat ze nog enigszins te vervoeren zijn. Als ze eenmaal op hun plaats zijn gezet, wordt deze ruimte opgevult met zand en is er weinig kans dat de pijler nog kan verplaatsen, want hij staat dan muurvast. Het bouwdok, zoals hierboven aangegeven, bestond uit vier gedeeltes. In elk deel werd aan een aan een aantal pijlers gebouwd. Als de pijlers uit een deel af waren, werd dat deel onder water gezet. Het hefschip voer het dok dan binnen, tilde de zware pijler op en verscheepte het naar z n plaats in de kering. Om de 2 weken begon men met de bouw van een nieuwe pijler en op een gegeven moment waren er dan 30 pijlers in aanbouw. De ene pijler was dan bijna klaar, terwijl aan de andere net Pagina 7 van 12

8 begonnen werd. Aan de kale pijler alleen heb je niets en daarom werd hij ingericht met de volgende dingen: verkeerskokers, opzetstukken, dorpelbalk en de bovenbalk. De verkeerskoker De verkeerskoker is een koker waarop de autoweg ligt en waarin de apparatuur komt die de schuiven kan bewegen. Er zijn in totaal 62 betonnen stukken van elk 45 meter lang en ze wegen 1200 ton per stuk. De opzetstukken Dit zijn betonnen stukken die boven op de pijlers worden geplaatst. Hieraan worden de schuiven opgehangen en kunnen ze heen en weer bewegen. De twee opzetstukken per pijler wegen tussen de 250 en 460 ton. Dorpelbalk Dit is een 39 meter lange, betonnen, holle koker die bovenop de onderwaterdrempel van stortsteen tussen de pijlers wordt geplaatst. Een dorpelbalk weegt ongeveer 2500 ton. Pas op het allerlaatste moment worden nog kleine veranderingen in de vorm gemaakt, zodat ze percies (maar dan ook precies) tussen de pijlers passen. Na de plaatsing wordt de dorpelbalk gevuld met zand. Bovenbalk Dit is de bovenkant van de opening die door de schuiven geopend of gesloten kan worden. De kokervormige beton-elementen zijn 5 bij 4 meter en wegen 1100 ton per stuk. Tussen de pijlers komen de schuiven te hangen. De schuiven zijn van staal gemaakt en de lengte is 42 meter lang. De hoogte is afhankelijk van de plaats waar hij komt en zit tussen de 5,9 en 11,9 meter. Ze wegen tussen de 300 en 500 ton per stuk.om de schuiven op en neer te bewegen is een speciaal systeem nodig. Dit is het zogenaamde hydraulische systeem. In totaal zijn er 124 hydraulische cilinders die bedient worden vanuit een apart gebouw. De stormvloedkering zou in 1985 klaar zijn, maar als snel zag men in dat dit niet gehaald kon worden en werd de oplevering ervan opgeschoven naar De pijlers voor de dam zouden ergens anders gemaakt worden, in de buurt van Vrouwenpolder, omdat de werking van eb en vloed niet goed meer zou plaatsvinden. In totaal moesten er 65 pijlers worden gemaakt, waarvan er 2 reserve waren. Hiertussen zouden 62 schuiven komen te hangen die open en dicht konden, afhankelijk van de weersomstandigheden of andere drijgende gevaren. Als de schuiven omhoog zijn dan blijft 75% van de getijdebeweging gehandhaafd. Als de schuiven naar beneden zijn kan er geen water vaniuit de Noordzee de Oosterschelde in of andersom. Wanneer moeten de schuiven dicht? - Als het waterpeil onverwachts snel stijgt en stormvloeden dreigen. - Als het waterpeil voorspelbaar een bepaalde hoogte bereikt. - Als milieurampen in de Oosterschelde voorkomen, bijv. om olievlekken buiten te houden. Pagina 8 van 12

9 De momenten waarop de dam gesloten wordt, moeten zeer nauwkeurig gekozen worden. Als de dam te lang dicht is kunnen vele planten en dieren sterven en kunnen de dijken rondom de Oosterschelde beschadigd worden door een constante druk van het water. Hierdoor blijven goede, stevige dijken nodig. In de Tweede Kamer waren nogal eens discussies over de stormvloedkering. De verschillende partijen konden het niet eens worden over hoeveel geld er uitgegeven moest worden aan dit project. In 1976 stemde men eindelijk toe met de bouw van een stormvloedkering die een opening van m2 had en meer dan 2 miljard gulden zou gaan kosten. Sommige instanties denken dat het budget toch wel overtreden zal worden en dat de beloofde veiligheid niet snel genoeg kan worden gerealiseerd. Men besluit dat de problemen onderweg maar opgelost moeten worden. Inderdaad blijkt een aantal jaar later dat er te weinig geld beschikbaar is en er wordt besloten om de kosten van de dam over verschillende ministeries te verdelen. De kosten zijn met 6% toegenomen. Toch besluit met door te gaan en ondanks alles dit mega-project niet op te geven. De bodem van de Oosterschelde werd zeer precies onderzocht, want er moest 100% zekerheid zijn dat er geen ongeregeldheden zouden ontstaan tijdens het bouwen of in de toekomst. De volgende punten werden onderzocht: -vastheid van de grondslag -dichtheid van de grondslag -grondsamenstelling -grondgelaagdheid -geologische bouw van het lagenpakket Het bleek dat er nog heel wat moest gebeuren, voordat men uiteindelijk zou kunnen beginnen. In laboratoria werden vele proeven gedaan om te kijken wat er zou gebeuren bij welke omstandigheden. De bestaande baggervaartuigen en werktuigen voldeden lang niet allemaal aan de eisen die waren gesteld. Ook waren ze lang niet allemaal even bruikbaar. Er moesten veel nieuwe materialen gemaakt worden of de huidige wertuigen moesten worden aangepast. Ook tijdens de bouw van de Oosterscheldedam vonden er nog veranderingen plaats. Hydrio-Meteo Instituut Om ver van te voren te kunnen voorspellen wat het weer zou zijn, had men de juiste apparatuur nodig. Voor dit werk was een meteorogisch-waterloopkundig centrum nodig. Dit instituut had over heel de Oosterschelde en in de Noordzee meetpunten aangebracht die alle aspecten van het weer konden registreren. Zo kon men slecht weer zien aankomen en werd een overzichtelijk beeld van de weersomstandigheden gemaakt. Deze gegevens waren nodig om de uitvoering van het Deltaplan goed te laten verlopen. Men moest constant op de hoogte zijn van zulke factoren en er rekening mee houden. Sommige werkzaamheden zouden onder bepaalde omstandigheden niet door kunnen gaan. Het centrum had de beschikking over informatie over o.a. de waterstand, stroom snelheden, golfvelden, watertemperatuur, zoutgehalte, windsnelheden. De taken van dit centrum waren inwinning, controle en verwerking van gegevens, verstrekken van gegevens aan de uitvoerder en de installatie, beheer en de coordinatie van het systeem. De locaties van de meetpunten waren: - het zeegedeelte voor de mond van de Oosterschelde en de kust van Walcheren en Schouwen-Duiveland Pagina 9 van 12

10 - het trace van de stormvloedkering - de Oosterschelde-vanaf de Oosterschledekering tot aan Bergen op Zoom en de Volkeraksluizen. - de Noordzee, ter hoogte van de Eurogeul en in het noordelijk deel van de Noorzee. Voor het in stand houden van een ingewikkeld systeem als dit, zijn in die periode vele nieuwe ontwikkelingen gedaan op verschillende gebieden. Zo werd een nieuw distributiesysteem ontworpen en werd er optimaal gebruik gemaakt van zonne-energie (wat in die tijd nog niet zo vaak voorkwam). Behalve dat dit centrum zelf informatie inwon, werd het ook op de hoogte gehouden over het weer door de KNMI en het internationale meteonet. De mensen die aan het werk waren in het Oosterscheldegebied konden op de hoogte gehouden worden door de zogenaamde hydro-meteo-bulletins Sonar Met de sonar konden de volgende dingen worden onderzocht: de ligging van zand en grind en de korrelgrootte, asfaltranden, zandresten op het asfalt (dat verwijdert moest worden) en betonblokken. Na een aantal proeven en experimenten wist men zeker dat de sonar een goed inspectiemiddel was. Om de sonarbeelden te kunnen begrijpen moest men wel op de hoogte zijn van een aantal ingewikkelde principes. Hiervoor zijn toen een aantal specialisten op dit gebied aangetrokken. Deze werkten dan meestal op de werkschepen vanwaar de opnames werden gemaakt. De gebruikte frequenties waren: -100 khz ( groot afstandsbereik en minder detail zichtbaar) -500 khz (Klein afstandsbereik en veel detail-informatie) Er waren veel mensen die vonden dat in de Oosterschelde geen dam moest komen, omdat men de natuur wilde behouden. De voorstanders van de dam vonden juist dat de veiligheid voorop moest staan. Een aantal argumenten die werden gegeven voor het open en dichthouden van de dam: Open: - unieke natuur - meer dan 70 vissoorten soorten waterplanten en algen - tussen de 500 en 600 diersoorten soorten bedemdieren - grote varieteit aan vogelsoorten die in het Oosterscheldegebied broeden, de winterdoorbrengen of eten zoeken. - economie - visserij is de grootste bron van inkomsten voor vele plaatsen, zoals Yerseke en Bruinisse. Dicht: - minder duur - veiligheid eerder en beter geboden. Uiteindelijk wordt een compromis gesloten tussen de voor- en tegenstanders van een gesloten dam. Er wordt een stormvloedkering ontworpen die alleen in noodgevallen schuiven zal laten zakken om te voorkomen dat een storm of hoge waterstand de achterliggende polders zal aantasten. Achter in de Oosterschelde zullen nog twee dammen worden gemaakt, de Brouwersdam en de Oesterdam. Deze dammen zijn ervoor om het oppervlak van de Oosterschelde aan de oostkant te Pagina 10 van 12

11 verkleinen. Ostrea (oester) Dit is het schip dat de pijlers optilt, transporteerd en weer neerzet. Het schip bestaat uit een U-vormig ponton van meer dan 87 meter. Hierop staan 2 grote portalen, die allebei 50 meter groot zijn. Het vermogen van dit schip is 8000 pk en het schip had 4 schroeven waardoor het erg makkelijk kon manouvreren. Op erg lange vaarten werde de ostrea meestal gesleept door sleepboten. De Ostrea is met glans het vlaggelschip van de Delta-vloot te noemen. Dit mede dankzij het ton hefvermogen. (de pijlers wegen gedeeltelijk onderwater minder, dus de ton die een pijler weegt, kan toch gedragen worden. Macoma (nonnetje=schelpdier) Hiertegen lag de Ostrea afgemeerd. Om de Ostrea goed vast te kunnen houden, had dit schip een speciaal koppelmechanisme van 600 ton koppelkracht. De Macomawas ook een soort stofzuiger. Er mocht namelijk geen zand komen tussen de pijler en de ondergrond. Dit was heel moeilijk, want bij eb en vloed worden er elke seconde hele bergen zand verzet die onder de pijler kunnen schuiven. Mytilus (mossel) Dit schip zorgt ervoor dat de bodem wordt verdicht, d.w.z. dat de zand- en/of kleideeltjes dichter tegen elkaar komen te liggen en de bodem zo steviger wordt. Dit poces speelde zich volledig onder water af en ging 24 uur per dag door. Een stevige ondergrond voor zo n groot en zwaar bouwwerk was vereist om er voor te zorgen dat de kering scheef komt te staan en de schuiven niet meer werken. De trilnaalden hebben een doorsnede van 2,1 meter en hun lengte is 18 meter. De motor van het schip wekt trillingen op en die worden doorgegeven aan de naalden, die de trillingen op hun beurt weer doorgeven aan de bodem. De frequentie van de trilnaalden bij een optimaal resultaat was 25 tot 30 Hz en de amplitude 4 a 5 mm. Het schip bestaat uit een hoofdponaton van 18,9 meter lang. Hieraangekoppelt zitten 4 hulppontons met een totale lengte van 32,9 meter. De diepgang van de Mytilus is 2,2 meter. Op het schip staan de 55 meter hoge hefportalen met de heflieren, die ieder zo n trekkracht van 120 ton hebben. Cardium (kokkel) Dit was een heel duur schip. De overheid had nooit gedacht dat het zo duur zou worden. De Cardium werd zelfs 80% duurder dan voorheen was gepland. Door het schip in gedeeltes te bouwen, konden de kosten enigszins gespreid worden. De Cardium legte de matten, maar voordat dit gedaan werd, moest de grond vlakgezogen worden. De matten die na dit karwei werden neergelegd hadden de volgende eigenschappen: -dikte: 36 cm -breedte: 42 meter -lengte: 200 meter Pagina 11 van 12

12 -snelheid waarmee de matten gelegd worden: 10 meter per uur -componenten: een met staaldraad bewapende matras, gevuld met 3 lagen materiaal - zand, kif en grind. Op de plaatsen waar de pijlers gezet worden, legt men nog eens extra mat. Dit wordt gedaan om de matten te beschermen tegen slijtage, die zou kunnen ontstaan bij het op- en neerbewegen van de schuiven. Wijker Rib (vis) Dit is een inspectievaartuig dat in 1960 werd gebouwd en toen dienstdeed als steenstorter. Daarna werd het gebruikt door een kateringsbedrijf en nog later kreeg het een meer multifunctioneel karakter tijdens de inzet bij de bouw van de Oosterscheldedam. Dit schip begeleidde het kleinere inspectievoertuig, de Portunus. Dit was een ding, ter grote van een klein bestelbusje, met rupsbanden en een lange navelstreng, waarmee de Portunus was gekoppeld aan de Wijker Rib. De Portunus reed over de bodem van de Oosterschelde en stuurde gegevens over de bodem e.d. via de navelstreng naar het moederschip. De Wijker Rib controleerde en bewerkte de gegevens en kon hieruit opmaken wat er nog moest gebeuren en hoe het werk was gedaan Pagina 12 van 12