Besluit Openbaar bedrijfsvertrouwelijke passages zijn weergegeven als [bedrijfsvertrouwelijk].

Transcriptie

1 Ons kenmerk: OPTA/EGM/2004/ Zaaknummer: E Datum: 30 juni 2004 van het college van de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit op grond van overgangsrechtelijke bepalingen uit artikel 19.5, derde lid, van de nieuwe Telecommunicatiewet. Op grond van deze bepalingen is het tariefvoorstel van Koninklijke KPN N.V. voor de dienst DigiStream beoordeeld op basis van artikel 16 en artikel 17 van het ONP huurlijnen en telefonie. Het college verleent goedkeuring aan de voorgelegde tariefwijzigingen. 1 Samenvatting Koninklijke KPN N.V. (hierna: KPN) heeft het college van de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit (hierna: het college) gevraagd goedkeuring te verlenen voor een tariefwijziging van haar dienst DigiStream. DigiStream verbindingen zijn digitale, vaste verbindingen (huurlijnen) die in diverse transmissiesnelheden beschikbaar zijn. Het tariefvoorstel betreft een verlaging van de afstandsafhankelijke component in de abonnementstarieven en een verlaging van de eenmalige migratietarieven. Op 19 mei 2004 is de nieuwe Telecommunicatiewet (hierna: ntw) in werking getreden. De overgangsrechtelijke bepalingen uit artikel 19,5, derde lid, van de ntw stellen het college in staat ook onder de ntw tariefwijzigingen voor huurlijnen op grond van de artikelen 16 en 17 van het ONP huurlijnen en telefonie (hierna: het Boht) te beoordelen op kostenoriëntatie. In algemene zin houdt de toets op kostenoriëntatie in dat getoetst wordt of de tarieven niet te laag en niet te hoog zijn. Het college beoordeelt om die reden of er prijssqueeze optreedt (ondergrensregulering) en of de verwachte rendementen redelijk zijn (bovengrensregulering). De wijze waarop het college de beoordeling op prijssqueeze uitvoert, is nader uitgewerkt in de richtsnoeren prijssqueeze 1, het oordeel interconnecterende huurlijnen (hierna: ILL) 2 en de beslissing op bezwaar MCTN 3. Voor de beoordeling van de bovengrens zijn de verwachte rendementen vergeleken met de door KPN gerapporteerde rendementen in de ONP rapportage voor huurlijnen over het boekjaar Het college constateert dat KPN ook na de tariefverlaging een redelijk rendement behaalt op de DigiStream verbindingen en dat de voorgestelde tarieven van KPN geen prijssqueeze veroorzaken. Het college is daarom van oordeel dat de voorgestelde tarieven voldoen aan de eis van kostenoriëntatie en verleent goedkeuring aan de tariefwijziging. 1 Richtsnoeren prijssqueeze van 28 februari 2001, OPTA/EGM/2000/200494, NMa/2201/12. 2 Oordeel interconnecterende huurlijnen van 26 april 2002, ÖPTA/IBT/2002/ Beslissing op bezwaar van 12 mei 2004 met kenmerk OPTA/JUZ/2004/

2 2 Verloop van de procedure Per brief van 25 september 2003, met kenmerk 2003-U RvB, heeft KPN een tariefvoorstel aan het college ter beoordeling voorgelegd. Het college heeft dit tariefvoorstel op 29 september 2003 ontvangen. KPN vraagt het college goedkeuring te verlenen voor een aantal tariefwijzigingen van de dienst DigiStream. Het college heeft met instemming van KPN besloten de beoordeling van het tariefvoorstel aan te houden 4 afwachtende zijn beslissing op bezwaar tegen het afkeuringsbesluit MCTN 5. Op 12 mei 2004 heeft het college zijn beslissing op bezwaar tegen het afkeuringsbesluit MCTN met kenmerk OPTA/JUZ/2004/ aan KPN verstuurd. 3 Tariefvoorstel KPN DigiStream verbindingen zijn digitale vaste verbindingen, die in diverse transmissiesnelheden beschikbaar zijn, te weten: - 64 kbit/s; - n*64 kbit/s (128 kbit/s, 256 kbit/s en 512 kbit/s); kbit/s en; kbit/s. KPN hanteert voor DigiStream verbindingen verschillende eenmalige en maandelijkse eindgebruikerstarieven. De eenmalige eindgebruikerstarieven zijn eenmalige vergoedingen voor onder meer het aanleggen, verhuizen of het migreren van een verbinding. Het maandelijkse eindgebruikerstarief voor een DigiStream verbinding bestaat uit twee componenten: 1. een vaste maandhuur per aansluitpunt en; 2. een afstandafhankelijke maandhuur per verbinding. De vaste maandhuur per aansluitpunt is de vergoeding voor het gedeelte van de DigiStream verbinding tussen het aansluitpunt op de klantlocatie (aansluitadres) en de KPN centrale. Een vaste verbinding heeft minimaal twee aansluitpunten (A- en B-zijde van de verbinding). De afstandafhankelijke maandhuur is de vergoeding van de afstand die de DigiStream verbinding overbrugt tussen de KPN centrales. Deze afstandsafhankelijke maandhuur is opgebouwd uit een vaste maandhuur voor de afstandcategorie en een bedrag per kilometer. Met betrekking tot het tarief per kilometer maakt KPN het onderscheid tussen verbindingen van 1 tot 50 kilometer en van 50 kilometer en meer. Vanaf 50 kilometer en meer geldt een vaste vergoeding. Indien beide aansluitpunten, op de A- en B-zijde, op dezelfde KPN centrale eindigen, dan is de afstand 0 kilometer en wordt alleen een vaste maandhuur per aansluitpunt en geen 4 Bij brief van 30 oktober 2003 met kenmerk OPTA/EGM/2003/ van 11 juli 2003 met kenmerk OPTA/EGM/2003/

3 afstandsafhankelijke maandhuur per verbinding in rekening gebracht. Dit wordt ook wel een lokale DigiStream verbinding genoemd. Van nationale DigiStream verbindingen is sprake wanneer beide aansluitpunten zich op verschillende KPN centrales bevinden en er transport tussen deze twee centrales noodzakelijk is. In dat geval brengt KPN een vaste maandhuur per aansluitpunt en een afstandsafhankelijke maandhuur per verbinding in rekening gebracht. DigiStream verbinding aansluitpunt KPN centrale KPN centrale aansluitpunt A-zijde afstandsafhankelijk B-zijde Vaste maandhuur voor een aansluitpunt Vaste maandhuur voor de afstand plus een bedrag per kilometer vermenigvuldigd met het aantal kilometers Vaste maandhuur voor een aansluitpunt Het voorstel betreft een verlaging van de maandelijkse tarieven van het afstandsafhankelijke deel van alle DigiStream huurlijnen 6. Specifiek gaat het om een verlaging van de maandelijkse tarieven per kilometer van 1 tot 50 kilometer en de vaste vergoeding vanaf 50 kilometer. Een overzicht van de huidige en de door KPN voorgestelde tarieven is hieronder opgenomen in tabel 1. DigiStream aansluiting Dienst Huidige tarieven Voorgestelde tarieven 64 kbit/s 1 tot 50 km, per km 3,50 2,50 50 km en meer, vast 270,00 220, kbit/s 1 tot 50 km, per km 7,50 4,45 50 km en meer, vast 535,00 380, kbit/s 1 tot 50 km, per km 9,00 7,00 50 km en meer, vast 650,00 550, kbit/s 1 tot 50 km, per km 13,00 9,50 50 km en meer, vast 980,00 800, kbit/s 1 tot 50 km, per km 11,30 5,00 50 km en meer, vast 895,00 550,00 Tabel 1: Tarieven DigiStream maandelijks (prijzen in euro, exclusief BTW) Daarnaast vraagt KPN het college goedkeuring voor een verlaging van het upgrade tarief voor de verschillende DigiStream verbindingen. Het upgrade tarief is een migratietarief voor het opwaarderen van de DigiStream verbindingen met een capaciteit kleiner dan 2048 kbit/s naar een DigiStream verbinding met een capaciteit van 2048 kbit/s. Dit tarief wordt verlaagd van 1.365,- naar 900,- (beide bedragen zijn exclusief BTW). 6 KPN geeft in haar tariefvoorstel aan dat de tarieven van de niet actief aangeboden DigiStream verbindingen met een transmissiesnelheid van 192 kbit/s en 384 kbit/s zullen wijzigen conform respectievelijk de aansluitingen met een transmissiesnelheid van 256 kbit/s en 512 kbit/s. 3

4 Na goedkeuring door het college zal KPN in de Staatscourant melding maken van de gewijzigde tarieven. 4 Juridisch kader De bevoegdheid van het college om de door KPN voorgestelde gewijzigde tarieven te beoordelen berust op de overgangsrechtelijke bepalingen in artikel 19 van de ntw. Op 19 mei 2004 is de ntw in werking getreden. Uit artikel 19.5, derde lid van de ntw volgt dat aanbieders van huurlijnnetwerken of huurlijnen die op het tijdstip van inwerkingtreding van ntw door het college aangewezen zijn op grond van de artikelen 6.4 eerste lid, of 7.2, zoals die luidden voor de inwerkingtreding van de wet, de daaraan verbonden verplichtingen behouden tot de inwerkingtreding van de besluiten, bedoeld in artikel 19.4 derde lid ntw. Hiermee worden de besluiten bedoeld waarin, op basis van de uitkomsten van de marktevaluatie, zal worden besloten tot handhaving, wijziging of intrekking van de bestaande aanmerkelijke marktmacht (hierna: AMM) verplichtingen. Als aan de aanwijzing verbonden verplichtingen als bedoeld in artikel 19.5 derde lid ntw gelden ondermeer de in artikel 7.1 juncto 7.3 lid 1 en onder c genoemde regels met betrekking tot de tarieven van huurlijnen. Deze regels zijn uitgewerkt in artikel 16 en 17 van het Boht. Het Boht is echter per 19 mei 2004 ingetrokken bij het universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen 7. Uit het achtste lid van artikel 19 ntw volgt echter dat aanvragen om een oordeel als bedoeld in artikel 7.7 van de Tw (oud) en de daarop berustende bepalingen van toepassing blijven. Bovengenoemde overgangsrechtelijke bepalingen stellen het college derhalve in staat ook onder de ntw tariefvoorstellen van KPN te beoordelen op basis van het Boht. In artikel 1, onder c, van het Boht is een aanbieder van huurlijnen gedefinieerd als: een aanbieder die krachtens artikel 7.2 Telecommunicatiewet door het college is aangewezen. Artikel 16 van het Boht bepaalt dat een aanbieder van huurlijnen kostengeoriënteerde tarieven dient vast te stellen. Artikel 17, eerste lid, van het Boht bepaalt dat de eis tot kostenoriëntatie ook van toepassing is op wijzigingen van de eindgebruikerstarieven. Een aanbieder voert de voorgenomen tariefwijzigingen niet in dan nadat het college de voorgenomen tariefwijzigingen heeft goedgekeurd. Dit laatste blijkt uit artikel 17, tweede lid, van het Boht. KPN is op grond van artikel 10, onderdeel b, van het Boht verplicht wijzigingen in de informatie, zoals tariefwijzigingen, ten minste twee maanden voor de datum waarop de wijzigingen ingaan op genoegzame wijze bekend te maken. 7 van 7 mei 2004, houdende regels met betrekking tot universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen, Stb. 2004,

5 5 Overwegingen Hieronder zijn opgenomen de overwegingen van het college ten aanzien van zijn wettelijke bevoegdheid en de beoordeling op kostenoriëntatie van de eindgebruikerstarieven. 5.1 Overwegingen ten aanzien van de wettelijke eisen bevoegdheid De tarieven van een aanbieder die door het college is aangewezen als aanbieder met AMM op de markt voor huurlijnen dienen kostengeoriënteerd te zijn. Voorgenomen wijzigingen van de eindgebruikerstarieven dienen vooraf door het college goedgekeurd te zijn. KPN is door het college aangewezen als partij met AMM op de markt voor huurlijnen 8. Het college is derhalve bevoegd de voorgenomen tariefwijzigingen te beoordelen op kostenoriëntatie. 5.2 Overwegingen ten aanzien van kostenoriëntatie Het college heeft het tariefvoorstel getoetst aan de wettelijke norm van kostenoriëntatie. De toets op kostenoriëntatie is tweeledig: de voorgestelde tarieven zijn onderworpen aan een rendementstoets en aan een prijssqueezetoets. In de eerste plaats dient KPN aan te tonen dat zij een positief rendement behaalt op het geïnvesteerd vermogen 9. Het college beoordeelt of dit rendement redelijk is (bovengrensregulering). Voor de beoordeling van de rendementen zijn de gerapporteerde resultaten uit de ONP rapportage voor huurlijnen 2002 gebruikt. De toegepaste beoordelingsmethodiek is beschreven in het consultatiedocument tariefregulering huurlijnen 10. In de tweede plaats beoordeelt het college de voorgestelde tarieven op de aanwezigheid van prijssqueeze (ondergrensregulering). De wijze waarop het college toetst op de aanwezigheid van prijssqueeze is nader uitgewerkt in het oordeel ILL en de richtsnoeren prijssqueeze. Aan de hand van de prijssqueezetoets vergelijkt het college de voorgestelde eindgebruikerstarieven van KPN met de kosten die KPN moet maken wanneer zij de bouwstenen voor deze dienst (ILL) bij haar wholesale organisatie zou inkopen. In een formule is de prijssqueezetoets als volgt samen te vatten: DigiStream minus retailkorting = ILL plus retailopslag In de beslissing op bezwaar MCTN heeft het college naar aanleiding van bezwaren van KPN de invulling van de prijssqueezetoets voor huurlijnen heroverwogen. Het college heeft in deze beslissing op bezwaar aangegeven dat, gezien de uitgangspunten van de prijssqueezetoets welke zijn geformuleerd in het oordeel ILL en de richtsnoeren prijssqueeze, de retailopslag in deze prijssqueezetoets verlaagd dient te worden van 23 naar 11,3 procent 11 en dat er geen koppelkosten 8 van 17 april 2002 met kenmerk OPTA/EGM/2002/ Het rendement is bepaald als Return On Investment (hierna: ROA). De ROA wordt als volgt berekend: ROA = (marge + rente)/ boekwaarde. 10 Voor een uitwerking van deze beoordelingswijze verwijst het college naar hoofdstuk 3 van het Consultatiedocument tariefregulering huurlijnen van 25 juli 2001 met kenmerk OPTA/EGM/2001/ Het college gaat bij de bepaling van de retailopslag uit van de retailkosten van de meest efficiënte aanbieder, in casu KPN. Het college heeft in het kader van het bezwaar MCTN een opslag van 11.3 procent beoordeeld als zijnde een reële opslag voor de retailkosten. De hoogte van deze opslag is door KPN in het kader van het bezwaar MTCN onderbouwd. 5

6 meer moet worden opgenomen in de toets 12. De prijssqueezetoets zoals deze beschreven is in het oordeel ILL en de richtsnoeren prijssqueeze en waaraan nadere invulling is gegeven in de beslissing op bezwaar MCTN is van toepassing voor alle huurlijnen. Het college ziet geen aanleiding bij de beoordeling van het onderhavige tariefvoorstel af te wijken van deze invulling van de prijssqueezetoets Beoordeling van het rendement In haar tariefvoorstel heeft KPN een prognose gegeven voor de ontwikkeling van de ROA s voor de verschillende DigiStream verbindingen na de voorgestelde tariefverlaging. De prognose voor 2004 is gebaseerd op de gerapporteerde ROA s uit de ONP huurlijnen rapportage over In de ONP huurlijnen rapportage rapporteert KPN niet op het individuele niveau van de diensten, maar rapporteert zij de ROA per cluster van 64 kbit/s, n*kbit/s en 2 Mbit/s. Deze verdeling heeft KPN dan ook bij de onderbouwing van het tariefvoorstel aangehouden. Uit deze onderbouwing blijkt dat de verwachte ROA s voor deze clusters over 2004 niet noemenswaardig afwijken van de over 2002 gerapporteerde ROA s. Het college heeft in zijn oordeel over de ONP huurlijnen rapportage over 2002 geconcludeerd dat KPN s tarieven voldoen aan het vereiste van kostenoriëntatie. Het college is derhalve van mening dat de verwachte rendementen voor 2004 ook redelijk zijn Beoordeling op prijssqueeze In de prijssqueezetoets voor de verschillende DigiStream huurlijnen heeft het college de voorgestelde DigiStream eindgebruikerstarieven vergeleken met de ILL bouwstenen die noodzakelijk zijn voor het realiseren van een dergelijke aansluiting. Conform het oordeel ILL en de richtsnoeren prijssqueeze heeft het college de prijssqueezetoets toegepast voor zowel lokale als nationale DigiStream huurlijnen. Hierbij is het college voor de berekening van het eindgebruikerstarief in de squeezetoets uitgegaan van het vaste tarief voor de betreffende verbinding en het variabele tarief gebaseerd op een verbinding van 25 kilometer. Verder heeft het college de eindgebruikerstarieven gecorrigeerd met een korting van [10-14] procent 13 en heeft hij bij de wholesale kosten vermeerderd met een retailopslag van 11,3 procent. In tabel 2 heeft het college de uitkomsten van de prijssqueezetoets opgenomen. DigiStream aansluiting DigiStream ILL Uitkomst squeezetoets 64 kbit/s [bedrijfsvertrouwelijk] 296,34 [bedrijfsvertrouwelijk] 128 kbit/s [bedrijfsvertrouwelijk] 514,58 [bedrijfsvertrouwelijk] 256 kbit/s [bedrijfsvertrouwelijk] 826,22 [bedrijfsvertrouwelijk] 512 kbit/s [bedrijfsvertrouwelijk] 1100,02 [bedrijfsvertrouwelijk] 1984 kbit/s [bedrijfsvertrouwelijk] 1632,03 [bedrijfsvertrouwelijk] 2048 kbit/s [bedrijfsvertrouwelijk] 998,45 [bedrijfsvertrouwelijk] Lokaal 2048 kbit/s [bedrijfsvertrouwelijk] [bedrijfsvertrouwelijk] 12 KPN hoeft als meest efficiënte aanbieder voor het leveren van huurlijnen geen koppelkosten te maken. Deze kosten worden derhalve niet meer in de squeezetoets opgenomen. 13 Dit is de maximale korting die KPN voor DigiStream uitkeert aan een klant. 6

7 Tabel 2: Overzicht van de resultaten van de squeezetoets (bedragen in euro) Het college constateert dat de voorgestelde tarieven voor de dienst DigiStream geen prijssqueeze veroorzaken Conclusie ten aanzien van kostenoriëntatie Het college constateert in paragraaf dat KPN ook met de voorgestelde tarieven positieve rendementen behaalt op de verschillende DigiStream verbindingen. Het college is van mening dat deze rendementen, gelet op hetgeen in paragaaf is overwogen, redelijk zijn. In paragraaf constateert het college dat de voorgestelde tarieven geen prijssqueeze veroorzaken. Gezien deze constateringen is het college van oordeel dat de voorgestelde tarieven voldoen aan de eis van kostenoriëntatie. 6 Dictum Het college besluit op grond van bovenstaande overwegingen en de overgangsrechtelijke bepalingen uit artikel 19.5, derde lid ntw welke de artikelen 16 en 17 van het Boht van toepassing verklaart op het tariefvoorstel, goedkeuring te verlenen aan de voorgestelde wijzigingen voor de dienst DigiStream. KPN dient bij het college aan te geven vanaf welke datum zij deze gewijzigde tarieven invoert. KPN dient hierbij hetgeen gesteld in artikel 10, onderdeel b, van het Boht in acht te nemen. HET COLLEGE VAN DE ONAFHANKELIJKE POST EN TELECOMMUNICATIE AUTORITEIT, namens het college, hoofd van de afdeling Eindgebruikersmarkt (plv.) mr. F.J.G. van der Plas Belanghebbenden die zich met dit besluit niet kunnen verenigen, kunnen binnen zes weken, aanvangende met ingang van de dag na die waarop dit besluit is bekendgemaakt, daartegen een bezwaarschrift indienen bij de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit. Het bezwaarschrift moet worden gericht aan: Het college van de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit Stafafdeling Juridische Zaken Postbus LK Den Haag onder vermelding van bezwaarschrift. Het bezwaarschrift dient te zijn ondertekend en dient in ieder geval de naam en het adres van de indiener, de dagtekening, een omschrijving van het besluit waartegen het bezwaar is gericht, alsmede de gronden van bezwaar te bevatten. Zo mogelijk dienen een afschrift van het besluit en de overige op het bezwaar betrekking hebbende stukken te worden meegezonden. 7

8 8