Signaleringsprotocol Loverboys

Transcriptie

1 Signaleringsprotocol Loverboys steunpunthuiselijkgeweld

2 Voorwoord De gemeente Arnhem pakt Loverboy problematiek aan. Ze heeft Hera/Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) de opdracht gegeven om, in samenwerking met de VGGM/GGD van Hulpverlening Gelderland Midden, hiervoor een plan te maken. De eerste stap in dit plan is het ontwikkelen van een signaleringsprotocol en het instellen van een meldpunt bij Hera/ SHG zodat er zicht komt op de aard en de omvang van de Loverboy problematiek in Arnhem. Dit signaleringsprotocol is bedoeld voor mensen die beroepshalve te maken hebben met jongeren en jongvolwassenen. De bedoeling van het protocol is dat deze professionals (slachtoffers van) Loverboys herkennen en signaleren én deze signalen melden bij het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG). Het protocol is tot stand gekomen in opdracht van de Gemeente Arnhem onder coördinatie van HERA/SHG in samenwerking met Hulpverlening Gelderland Midden/GGD, Pactum/Rijnside, Bureau Jeugdzorg, Gemeente Arnhem, afdeling leerplicht. Inhoud Signaleringsprotocol Loverboys 1 Inleiding Loverboys Signaleren Melden Tot slot Het signaleringsprotocol Faseplan Stroomdiagram Fases nader uitgewerkt en toegelicht Signaleringslijst... 8 Het signaleringsprotocol wordt geïmplementeerd in de Arnhemse instellingen die werken voor jeugd en jongeren (onderwijs, zorg, sociaalcultureel werk, opvang, hulpverlening, politie). 3 Na de melding Steunpunt Huiselijk Geweld Wat wordt verwacht van de meldende instantie na het doen van een melding bij het Steunpunt Huiselijk Geweld Bijlagen Observatielijst Signaleringskaart en contactkaart Sociale Kaart Begrippenlijst Protocollen en overige stukken die bij het opstellen van dit protocol zijn gebruikt Colofon Steunpunt Huiselijk Geweld Oplage 350 stuks Tekst Steunpunt Huiselijk Geweld Vormgeving Simons en Boom, Arnhem Druk Nauta en Haagen, Oss 1

3 1 Inleiding 1 1 Loverboys Loverboys gebruiken hun liefdesrelatie met een vrouw om haar in de prostitutie te brengen en te exploiteren 1. Veelal zijn het meerderjarige mannen, vaak met antecedenten op het gebied van geweldpleging en vermogensdelicten. Ze werken gewetenloos en met minachting voor hun slachtoffer. Grofweg hanteert een Loverboy steeds dezelfde tactiek 2 : 1. Kennismaken: er wordt een potentieel slachtoffer gezocht 2. Indruk maken: bijvoorbeeld door dure cadeautjes en mooie auto s 3. Relatie aangaan: het meisje wordt losgeweekt van haar sociale netwerk 4. Seksueel contact aangaan en het meisje verder isoleren 5. Grenzen verleggen: het meisje moet ook seks hebben met anderen 6. Aanzet tot prostitutie 7. Exploitatie 1 3 Melden Het signaleringsprotocol is goed in te passen binnen de Wet meldcode voor Huiselijk geweld en Kindermishandeling. Wanneer deze wet wordt ingevoerd, zijn organisaties verplicht deze meldcode te hanteren. Steunpunt Huiselijk Geweld is hét meldpunt in regio Arnhem en Achterhoek waar professionals en betrokkenen melding kunnen doen van vermoedens van Loverboy praktijken en voor informatie en advies. 1 4 Tot slot Het Signaleringsprotocol Loverboys kan gezien worden als een aanvulling op bestaand beleid binnen de organisatie. Het is van belang dat iedere organisatie voor zich onderzoekt, hoe het Signaleringsprotocol Loverboys te implementeren binnen de eigen organisatie. Het protocol is bedoeld als een routeplanner voor professionals. Het heeft als doel om professionals te ondersteunen bij het signaleren van Loverboy problematiek. Het is de bedoeling dat er genuanceerd wordt gekeken naar de signalen en dat er, waar nodig, actie kan worden ondernomen. Het is dan ook van belang om te weten dat professionals ook advies kunnen vragen bij het SHG en dat dit advies niet direct hoeft te leiden tot een melding. Het blijft de verantwoordelijkheid van de professional de casus ook te blijven melden in de Verwijs Index Risicojongeren Arnhem (VIRA). Het werkveld van de Loverboy gaat inmiddels verder dan prostitutie. Steeds vaker worden meisjes opgezadeld met enorme leningen en dure telefoonabonnementen. Ook de werkwijze verhardt zich, meisjes kunnen vanaf het begin worden bedreigd. De ervaring leert dat een slachtoffer het best in de eerste, tweede en zevende fase, volgens bovengenoemde tactiek, te bereiken is door de hulpverlening. Het is dan ook van essentieel belang dat professionals in de omgeving van het meisje, vroegtijdig de signalen onderkennen en er melding van maken. Op die manier kan de schade beperkt blijven. 1 2 Signaleren Iedereen kan bellen met het Steunpunt Huiselijk Geweld: slachtoffers en professionals, maar ook plegers of omstanders/betrokkenen. Dat kan 365 dagen per jaar, 24 uur per dag. Het SHG verwerkt ook de Meldformulieren van de politie. 1 Bovenkerk e.a Bullens/ Van Horn 2000, Scharlaken Koord 2003/ loverboys in de ketens, Zeeland,

4 2 Het signaleringsprotocol 2 1 Fase plan 2 2 Stroomdiagram Zorgen om een jongere beginnen meestal met een vermoeden dat er iets niet in orde is. Dit vermoeden kan worden versterkt door signalen die opvallen in bijvoorbeeld het gedrag van de jongere. Het is van belang om op een goede manier deze vermoedens en zorgen in kaart te brengen om op een gefundeerde manier vervolgstappen te kunnen ondernemen. Via onderstaand stroomdiagram komen de eerder genoemde fases aan bod. Het Fase plan laat zien welke stappen er moeten worden doorlopen om in beeld te krijgen of er mogelijk sprake is van Loverboy problematiek bij een jongere. Het Fase plan is bedoeld als handleiding en is een richtlijn voor de te nemen stappen. Belangrijk is, bij iedere fase, overleg momenten in te plannen. Het is van belang om bij twijfel of grote zorgen deze te delen met anderen. Zo kan vanuit verschillende invalshoeken in kaart worden gebracht wat er mogelijk aan de hand zou kunnen zijn. Vanuit een vermoeden dat er iets met een jongere aan de hand zou kunnen zijn, start het Fase plan. Dit vermoeden is gebaseerd op signalen of input vanuit de omgeving van de jongere. Aan de hand van deze signalen wordt het Fase plan doorlopen. Stroomdiagram Professional heeft een vermoeden Fase 1: Preventie/Vroegsignalering Vermoeden ongegrond Twijfel of bevestiging vermoeden Uitzoeken wat er aan de hand is, alert blijven, contact houden met jongere Fase 2: Dossiervorming/Analyse Fase 3: Weging/Kwalificatie Beslissing Fase plan 1. Preventie/Vroegsignalering 2. Dossiervorming/Analyse Twijfel/Vermoeden gegrond Fase 4: Toewijzen casusregisseur Vermoeden onterecht, andere rede voor het gedrag, alert blijven 3. Weging/Kwalificatie Fase 5: Uitvoering 4. Toewijzing casusregiseur Fase 6: Evaluatie 5. Uitvoering 6. Evaluatie/Nazorg 4 5

5 2 3 Fases nader uitgewerkt en toegelicht Werken met een faseplan is zeer effectief binnen een samenwerking. Het zijn afgebakende stappen met een duidelijk begin en eind, waarin verantwoordelijkheden en samenwerkingsaspecten helder omschreven zijn. De start van een samenwerking ontstaat op het moment van input, dan wel signalen, die reden zijn tot verder onderzoek. Hieronder volgt de beschrijving van de fases, met de daarbij te nemen stappen. Tevens is omschreven wat het resultaat moet zijn op het moment dat een fase wordt afgesloten. Dossier opbouwen met feitelijke informatie, wie wat, wanneer. Interne afspraken maken wie het dossier gaat bijhouden en intern met iedereen communiceren zodat nieuwe gegevens bij de juiste persoon aangeleverd en verwerkt kunnen worden in het dossier. Analyseren van de inhoud en op basis hiervan vervolg afspraken maken. 1. Vermoeden ongegrond = geen vervolgactie noodzakelijk 2. Twijfels = afspreken hoe lang je nog wilt blijven volgen 3. Vermoedens van slachtoffer Loverboys = contact opnemen met het Steunpunt Huiselijk Geweld voor vervolg acties. Resultaat: De te nemen vervolgstappen zijn in beeld en er is een concrete vervolgstap bekend. Tijdspad: 2 weken Belangrijk binnen iedere fase is dat er aandacht is en blijft voor de jongere, dat er gewerkt wordt aan de vertrouwensband en dat contact onderhouden/gezocht wordt met de ouders/verzorgers van de jongere. Daarnaast is het van groot belang om elke fase terug te koppellen binnen een (bestaande) overleg groep, binnen de eigen organisatie, zodat hierin het proces gevolgd kan worden Fase 1: Vroegsignalering Herkennen van signalen Registreren van signalen Telefonisch consult met het Steunpunt Huiselijk Geweld Onderzoeken en melden van signalen (binnen eigen organisatie) Meldingen bundelen in een overzichtslijst op een vaste plek Indien nodig volgen crisisinterventies gericht op; - beschermen van het slachtoffer - (tijdelijke) opvang regelen - etc. Bij het inzetten van een crisisinterventie kan altijd contact worden opgenomen met het Steunpunt Huiselijk Geweld voor advies en ondersteuning bij de te nemen stappen. Resultaat: Er is voldoende informatie over de aard, omvang en impact van de situatie om een vervolg in te zetten. Tijdspad: 4 weken Fase 3: Weging/Kwalificatie Melding bij het Steunpunt Huiselijk Geweld Het Steunpunt Huiselijk Geweld maakt een dossier aan Het Steunpunt Huiselijk Geweld maakt een analyse van de situatie, geeft advies en houdt afstemming met de betrokken instellingen en andere partners conform de afspraken Filteren van de informatie; besluiten wel of geen vervolg Het Steunpunt Huiselijk Geweld koppelt aan de melder terug welke volgende stap ondernomen wordt; 1. Onvoldoende informatie = blijven volgen 2. Duidelijke aanwijzingen = doorzetten naar het Veiligheidshuis/casusoverleg en afstemming met de politie over melding en/of aangifte Resultaat: Er is gedetailleerde informatie over de situatie en aan de hand hiervan kunnen vervolg activiteiten ingezet worden. Tijdspad: 2 weken Fase 4: Toewijzen casusregisseur casusregisseur SHG brengt de casus in, in het Veiligheidshuis/casusoverleg Er wordt een plan van aanpak gemaakt Er wordt een casemanager aangewezen die vervolg hulpverlening organiseert, voortgang bewaakt en terug rapporteert in het Veiligheidshuis Afstemmen van strafrechtelijke- en zorgtrajecten Fase 2: Dossiervorming/Analyse Informatie verzamelen; intern bij collega s maar ook bij partners (denk hierbij aan het Steunpunt Huiselijk Geweld, Leerplicht, Bureau Jeugdzorg, Politie, enz.) Resultaat: Er is in beeld wie wat gaat doen en lacunes zijn in beeld gebracht. Tijdspad: 2 weken 6 7

6 2 3.5 Fase 5: Uitvoering Acties uit het plan van aanpak worden uitgevoerd door ketenpartners Nazorg afspraken Case afsluiten Resultaat: Er is middels de ketenaanpak, hulpverlening in gang gezet. Informatie over de voortgang van de hulpverlening is teruggekoppeld aan de casemanager. De beoogde doelstellingen en afspraken zijn behaald. Tijdspad: afhankelijk van de casus en de situatie, streeftijd 4 tot 12 weken Uiterlijk en fysieke gesteldheid Uiterlijke verschijning is uitdagend Anders qua kleding en make-up Juist heel verzorgd qua uiterlijk Moe en vermagerd Psychosomatische klachten Sporen van lichamelijk geweld Verwondt zichzelf Vermoeden van drugsgebruik Tatoeage met jongensnaam Fase 6: Evaluatie Case evaluatie Resultaat: De tevredenheid van de betrokkenen is getoetst. Er kan worden vastgesteld of de ketensamenwerking naar verwachting heeft gefunctioneerd. Daarnaast kunnen tijdens deze fase ook verbetervoorstellen voor een volgend proces worden vastgelegd. Tijdspad: 4 weken Houding ten opzichte van zichzelf Lage zelfwaardering Lijkt geen identiteit te hebben Onderschat of overschat zichzelf Depressief Snel beïnvloedbaar Durft of kan geen grenzen aangeven 2 4 Signalenlijst Er is een reeks symptomen die erop kunnen duiden dat een meisje onder invloed van een Loverboy staat. Het is belangrijk geen overhaaste conclusies te trekken. Raadpleeg bij twijfel de vertrouwenspersoon binnen eigen organisatie of het Steunpunt Huiselijk Geweld. Onderstaande signaallijst moet worden gezien als een richtlijn van signalen die voor kunnen komen. Het zijn signalen die niet bij ieder meisje hetzelfde zijn of in dezelfde mate voorkomen. Het zijn echter wel kenmerken die vaak worden gezien bij meisjes die onder invloed zijn of dreigen te komen, van een Loverboy. Wees bewust van het feit dat deze kenmerken/signalen ook passen bij allerlei andere problematieken Gedrag en houding naar anderen Het meisje heeft opeens afwijkende normen, veel belangstelling voor bepaalde (oudere) jongens en seks, weinig binding met thuis, veel nieuwe contacten. Ze daagt uit, reageert spanningen af of stelt zich juist extra sociaal wenselijk op (om geen wantrouwen te wekken). Gedrag en houding ten opzichte van omstandigheden; Elkaar snel afwisselende emoties en is weinig flexibel. Zij ziet niet in hoe zij zelf situaties kan veranderen en heeft het idee dat alles háár weer overkomt Gedrag (algemeen) Plotselinge huilbuien/woede uitbarstingen Teruggetrokken gedrag Extreem vrolijk gedrag (masker) Totaal ander gedrag op verschillende plaatsen Wordt continu gebeld op haar mobiel Heeft jongens om haar heen Wordt opgehaald door oudere jongens Noemt steeds dezelfde jongensnaam Drinkt en/of blowt Gaat extreem vaak uit Hangt veel op straat rond Ziet er plotseling afwijkend uit Thuis en op school veel problemen (weglopen, spijbelen, slechte prestaties) Niet aanspreekbaar op haar gedrag Stelen om schulden te kunnen betalen Vermijdt het onderwerp prostitutie of projecteert dat op anderen 8 9

7 3 Na de melding 3 1 Steunpunt Huiselijk Geweld Het doen van een melding bij het Steunpunt Huiselijk Geweld Op het moment dat het besluit is genomen om melding te doen bij het Steunpunt Huiselijk Geweld, kan ook duidelijk geworden zijn dat het van belang is dat het (mogelijke) slachtoffer van Loverboys opgevangen moet worden. In het geval van minderjarige jongeren zal opvang georganiseerd worden via Bureau Jeugdzorg. Bureau Jeugdzorg heeft, onder andere met Pactum en Lindenhout, afspraken over de opvang van minderjarigen in crisissituaties. Daar waar het gaat om meerderjarige slachtoffers, kan er via het Steunpunt Huiselijk Geweld naar een veilige opvangplek gezocht worden. Hera biedt opvang aan Loverboy slachtoffers, binnen Hera instellingen of andere vrouwenopvang instellingen Wat is het Steunpunt Huiselijk Geweld? Iedereen kan altijd en anoniem bij het Steunpunt Huiselijk Geweld, terecht voor informatie en advies. Ook voor hulpvragen gericht op slachtoffers, plegers en getuigen van huiselijk geweld en machtsmisbruik kan contact worden opgenomen met het Steunpunt Huiselijk Geweld. Bij het Steunpunt Huiselijk Geweld werken ervaren maatschappelijke werkers die de situatie goed kunnen inschatten. Ze geven informatie en advies en kunnen contact leggen met de ketenpartners in de regio die de beste begeleiding en ondersteuning bieden. Op het moment dat er twijfels of gegronde vermoedens zijn, dat er sprake is van Loverboy problematiek, neem dan contact op met het Steunpunt Huiselijk Geweld. Wellicht dat in een eerder stadium al contact geweest is met het Steunpunt Huiselijk Geweld om informatie en/of advies in te winnen. Vanaf dit punt gaat het proces over in het melden van vermoedens en zorgen die rondom een jongere zijn. Het Steunpunt Huiselijk Geweld neemt nieuwe zaken zo spoedig mogelijk in behandeling. Daarbij is het Steunpunt Huiselijk Geweld 24 uur per dag, 7 dagen per week, bereikbaar. In geval van crisis kan er dus altijd gebruik gemaakt worden van de ondersteuning en het advies van het Steunpunt Huiselijk Geweld Gegronde vermoedens en dan? Op het moment van gegronde vermoedens, is het zaak om op meerdere gebieden hulpverlening rondom de jongere in gang te zetten. Het Steunpunt Huiselijk Geweld zal altijd eerst de hele situatie in kaart willen brengen en afstemmen met de politie en bij minderjarigen mett Bureau Jeugdzorg. Hiervoor wordt er een telefonische intake en een risicoscreening afgenomen om in kaart te brengen wat de ernst en dreiging van de situatie is. Na de intake en risicoscreening, zal de medewerker van het Steunpunt Huiselijk Geweld doorverwijzing organiseren naar het Veiligheidshuis en bij spoed naar hulpverlenende instellingen. Het slachtoffer wordt gestimuleerd om aangifte te doen bij de politie om een onderzoek te kunnen starten met het strafrechtelijk traject. Medewerkers van het Steunpunt Huiselijk Geweld zijn bekend met de sociale kaart in de regio Arnhem en hebben zicht op het meest passende hulpaanbod. Vanuit het Steunpunt Huiselijk Geweld zal altijd worden zorg gedragen voor een warme overdracht naar de hulpverlening en volgt er terugkoppeling over de gemaakte afspraken naar de meldende instantie. Als het slachtoffer op de hoogte is van de melding bij het Steunpunt Huiselijk Geweld, zal er vanuit het Steunpunt Huiselijk Geweld (indien mogelijk) contact gezocht worden met de jongere en zijn of haar ouders. Alle meldingen die bij het Steunpunt Huiselijk Geweld binnen komen worden in vertrouwen en met zorg behandeld. Het kan soms moeilijk of spannend zijn om over te gaan tot een melding bij het Steunpunt Huiselijk Geweld. Toch is het, ondanks dat, van groot belang om melding te maken op het moment dat er gegronde vermoedens zijn van Loverboy problematiek. Privacyconvenant Om optimaal te kunnen handelen binnen de ketensamenwerking is een privacy convenant Huiselijk Geweld opgemaakt. Binnen dit convenant zijn samenwerkingsafspraken gemaakt met verschillende hulpverlenende instanties, waaronder het Steunpunt Huiselijk Geweld. Dit houdt in dat er altijd overleg mag en kan plaats vinden en dat informatie overdracht kan plaatsvinden. Dit in het belang van de cliënt en het goed afstemmen van hulpverlening tussen verschillende instanties. 3 2 Het doen van een melding bij het Steunpunt Huiselijk Geweld Op het moment dat er een melding is gedaan bij het Steunpunt Huiselijk Geweld zal de medewerker van het Steunpunt Huiselijk Geweld afspraken met de melder maken over het vervolg en de noodzakelijke terugkoppeling. Dit is afhankelijk van de rol die de melder heeft in het leven van het slachtoffer. Daar waar mogelijk, wordt de melding met het slachtoffer en/of pleger(s) en ouders besproken, het kan echter voorkomen dat dit niet wenselijk is. lees verder op pagina 12 > 10 11

8 Naam van de jongere: Leeftijd: M/V School/dagbesteding: Groep (indien van toepassing): Het is voor het Steunpunt Huiselijk Geweld, maar ook voor andere betrokken hulpverleners, van groot belang dat er overleg kan plaatsvinden met de melder op het moment dat dit nodig is. Beschikbaar zijn en blijven voor overleg, is dus een noodzaak. Het is daarom zinvol om binnen de eigen organisatie afspraken te maken over wie contactpersonen zijn voor het vervolg traject. Naast bereikbaar en beschikbaar zijn voor overleg, is er voor de melder een belangrijke signaleringsfunctie. De melder is (hoogstwaarschijnlijk) een vertrouwenspersoon voor de jongere en heeft zicht op de situatie waarin de jongere zich bevindt. Het kan voorkomen dat door de melding bij het Steunpunt Huiselijk Geweld de situatie rondom de jongere zal veranderen of dreigender zal worden. Dan is het van belang om opnieuw contact te zoeken met het Steunpunt Huiselijk Geweld en deze signalen door te geven. Observatielijst ingevuld door: Functie: Sinds wanneer vertoont de jongere opvallend gedrag? Is er de laatste tijd iets in het gedrag of in de situatie van de jongere veranderd? Het opvallende gedrag bestaat uit (zie signaallijst): 4 Bijlagen Hoe is de verhouding tot leeftijdsgenoten? (vrienden, wat voor groep, enz.) Hoe is de uiterlijke verzorging van de jongere, zoals kleding? (draagt de leerling plotseling dure kleding, sieraden?) Hoe is de verhouding tot vrouwelijke medewerkers? 4 1 Observatielijst De observatielijst is bedoeld als hulpmiddel om je zorgen beter in beeld te krijgen. Zo krijg je een kort en duidelijk verslag wat je de afgelopen periode hebt waargenomen en waar je zorgen uit bestaan. De observatielijst kan gebruikt worden voor dossier vorming maar ook als leidraad voor een gesprek met de jongere, zijn of haar ouders en eventuele hulpverleners. Denk bij het invullen aan hoe je signalen omschrijft, probeer zo objectief mogelijk je informatie te omschrijven, daar waar het gaat om gevoel, kies dan zorgvuldig de omschrijving. De reden hiervoor is dat de observatie lijst, als onderdeel van het dossier opgevraagd en ingezien mag worden door ouders en/of de jongere. Heb je persoonlijke werkaantekeningen, weet dan dat dit geen onderdeel van het dossier behoort te zijn. Hoe is de verhouding tot mannelijke medewerkers? Hoe is het contact tussen uw organisatie (school/jongerenwerk) en de ouders? Zijn er bijzonderheden over het gezin te melden? (Indien mogelijk ook de bron vermelden) Wat is er bij bekend over eventuele broertjes en zusjes van de jongere? Zijn er opvallende veranderingen in de schoolresultaten? Wat zijn volgens u de problemen? Observatielijst; Vragen over opvallend gedrag van een jongere 12 13

9 4 2 Signaleringskaart en Contactkaart 4 3 Sociale kaart Signalen die wijzen op een mogelijk slachtofferschap: - Het meisje heeft voortdurend thuis ruzie, loopt regelmatig weg. - Ze is terughoudend of liegt over haar activiteiten; hult zich in geheimzinnigheid. - Ze gebruikt veelvuldig alcohol of drugs. - Ze blijft weg van school; behaalt slechte resultaten; haar toekomst laat haar koud. - Ze geeft blijk van een negatief zelfbeeld en veranderende normen en waarden. - Ze vertoont uitdagend en seksueel wervend gedrag. - Ze draagt dure kleding en sieraden; beschikt dikwijls over veel geld. - Ze verkeert in een andere vriendenkring, die zich kenmerkt door o.a. dure auto s, gouden sieraden en merkkleding. - Ze vertoont emotioneel wisselend gedrag; heeft plotselinge huilbuien of woedeuitbarstingen. - Ze ziet er vermoeid uit; is vermagerd; vertoont sporen van lichamelijk geweld. Aandachtspunten bij contact: - Maak het meisje geen verwijten, houdt u voor ogen dat zij slachtoffer is! - Behandel het meisje met respect, ook al strookt haar handelswijze niet met uw waarden en normen. - Wees geduldig; gun het meisje de tijd en de ruimte om zelf te beslissen. - Kraak haar Loverboy nooit af. Hij bepaalt voor een groot deel haar identiteit, mogelijk is zij verliefd op hem. - Accepteer dat het meisje niet meteen met u wil praten. - Probeer bereikbaar voor haar te blijven, zorg dat ze kan praten wanneer ze dat wil. - Houdt rekening met wisselende gevoelens en grillige beslissingen. - Accepteer dat u als buitenstaander niet alles kunt begrijpen wat het meisje heeft meegemaakt. - Schrik niet wanneer het meisje liegt of u tracht te manipuleren, in de prostitutiewereld is dit een noodzakelijke overlevingsstrategie. - Beloof nooit iets wat u niet waar kan maken. Steunpunt Huiselijk Geweld Help jezelf. Help de ander. Bel voor advies of hulp (5 cent per minuut) www. Hera Voorlichting, hulp en opvang bij huiselijk geweld en machtsmisbruik Jansbuitensingel AD Arnhem Bureau Jeugdzorg Gelderland Velperweg HH Arnhem Politie Gelderland Midden Hoofdbureau Snelliusweg DG Arnhem VGGM/GGD Gelderland Midden Eusebiusbuitensingel EJ Arnhem Pactum Rijn-Side Zijpendaalseweg CD Arnhem Lindenhout, Jeugdzorg Heyenoordseweg GG Arnhem Rijnstad, Maatschappelijk werk Roermondsplein JN Arnhem Mildred-Rutgershuis Zijpendaalseweg CH Arnhem Centrum voor Jeugd en Gezin Eusebiusbuitensingel HZ Arnhem Gemeente Arnhem, Leerplichtzaken Eusebiusbuitensingel EG Arnhem

10 4 4 Begrippenlijst Prostitutie het verrichten van seksuele handelingen met of voor een derde tegen betaling. Het begrip Loverboy verwijst naar de dwangstrategie die de jongens/pooiers toepassen om meisjes en jonge vrouwen aan te zetten tot prostitutie door hen te misleiden en in een afhankelijkheidsrelatie te brengen en te houden. Bijvoorbeeld door het voorwenden van een liefdesrelatie, sociale isolering, chantage of het doen aan gaan van schulden. Van liefde is geen sprake. Jeugdprostitutie het verrichten van seksuele handelingen met of voor een derde, tegen betaling door een persoon die de leeftijd van 18 jaar nog niet heeft bereikt. Bij minderjarigen in de prostitutie, wordt dwang voorondersteld en worden alle partijen, behalve de minderjarige zelf, strafbaar gesteld. Jeugdprostitutie in combinatie met gedwongen prostitutie is mensenhandel. Alle vormen van dwang, geweld, misleiding en uitbuiting in de prostitutie worden strafbaar gesteld in het Wetboek van Strafrecht onder het mensenhandelartikel 273a. In de context van de strafbaarstelling, is jeugdprostitutie te omschrijven als het brengen en houden van een minderjarige in de prostitutie. Dwang is geen vereiste bij minderjarigheid. Dwangelementen zijn misleiding, uitbuiting, (dreiging met) geweld, misbruik van overwicht, schuldbinding, chantage en afpersing. Mensenhandel het (in ruime zin) dwingen van mensen om zich beschikbaar te stellen tot het verlenen van (seksuele) diensten of arbeid of eigen organen beschikbaar te stellen. Het onder dwang brengen en houden van een minderjarige in de prostitutie is een strafverzwarende omstandigheid. Mensenhandel is één van de zwaarste delicten die beschreven staan in het Wetboek van Strafrecht omdat het om feiten gaat, gericht tegen de persoonlijke vrijheid van mensen, waarmee hoge (illegale) winsten worden gegenereerd en er op grove wijze slachtoffers worden gemaakt. De straf voor mensenhandel is zes jaar en kan oplopen tot 15 jaar. Bij de delictsbepaling van mensenhandel doet het niet terzake of de betrokkene al eerder in de prostitutie werkte, of hij/zij wist in de prostitutie te gaan werken, of zich wel of niet slachtoffer voelt en zich zo gedraagt. Ook het feit dat betrokkene bij het bereiken van de leeftijd van 18 jaar onder vrijwillige omstandigheden in de prostitutie werkt of wil blijven werken doet niet ter zake. Kern van het delict mensenhandel vormt de uitbuiting, misleiding, dwang en aantasting van de integriteit en persoonlijke vrijheid van de persoon. Prostitutie op zichzelf is niet strafbaar, de exploitatie van mensen in de prostitutie onder uitbuitingsomstandigheden is dat wel. Loverboys Loverboys zijn pooiers, die meisjes en jonge vrouwen emotioneel en sociaal afhankelijk maken met als doel ze in de prostitutie te werk te stellen en hun verdiensten te confisqueren. De introductie in de prostitutie en de daarop volgende uitbuiting, vinden plaats door middel van emotionele manipulatie en gaan vaak gepaard met fysieke bedreiging of mishandeling. Typerend daarbij is dat de gehanteerde methode een zodanige invloed heeft op de jongeren dat zij zich in beginsel niet bewust zijn van de misbruikrelatie. Huiselijk geweld geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer is gepleegd. Geweld betekend in dit verband aantasting van de persoonlijke integriteit. Onderscheid wordt gemaakt tussen geestelijk en lichamelijk geweld (waaronder seksueel geweld). Bron: Nota Privé Geweld Publieke Zaak. Een nota over de gezamenlijke aanpak van huiselijk geweld, Vormen van mishandeling - Lichamelijke mishandeling; de jongere wordt geslagen, geschopt, geknepen, gebrand en dergelijke; - Psychische mishandeling; de jongere wordt afgewezen, geterroriseerd, aangezet tot afwijkend en/of anti sociaal gedrag, gepest, getreiterd, gekleineerd; aan het kind worden extreem hoge eisen gesteld, een juiste vorm van onderwijs wordt onthouden; - Seksuele mishandeling; de jongere wordt gedwongen seksuele handelingen te ondergaan, seksuele handelingen uit te voeren, getuige te zijn van seksuele handelingen van anderen of wordt gedwongen te kijken naar pornografisch materiaal; - Lichamelijke verwaarlozing; de jongere wordt (medische) verzorging en/of veiligheid onthouden, het kind krijgt onvoldoende voedsel en kleding; - Psychische verwaarlozing; de jongere wordt geestelijk verwaarloosd, geïsoleerd, genegeerd; koestering wordt onthouden en er is nooit aandacht of tijd voor de jongere. Vaak komen verschillende vormen van kindermishandeling tegelijkertijd voor. Kindermishandeling - Elke vorm van, voor de minderjarige, bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard; - Die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of onvrijheid staat, actief of passief, opdringen; - Waardoor ernstige schade wordt of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek, psychisch letsel. Hieronder vallen ook verwaarlozing en onthouden van essentiële hulp, medische zorg en onderwijs. (Wetsontwerp op Wet op de jeugdzorg, 2004)

11 Profielen Daders Een voorlopige eerste aanzet tot een daderprofiel wordt gegeven in Loverboys: feiten en cijfers, een quickscan van Anke van Dijke en Linda Terpstra. Uit hun onderzoeksproject, waarin zij negen portretten van slachtoffers en tien van Loverboys optekenden, komt het volgende daderbeeld naar voren: Loverboys zijn Nederlandse jongemannen met een (veelal) allochtone achtergrond, in de leeftijd van tussen 20 en 30 jaar, die meisjes voor hen in de prostitutie hebben werken. De daders hebben vaak een laag opleidingsniveau en een niet afgeronde opleiding. Zij zijn al op jonge leeftijd aan een criminele carrière begonnen en bekend bij politie en justitie voor geweldsdelicten, vermogensdelicten en andere delicten en hebben verschillende veroordelingen op hun naam staan. Loverboys rechtvaardigen zich door de verantwoordelijkheid voor hun daden bij anderen neer te leggen of bij de omstandigheden waarin zij verkeren. Ze zijn uit op macht en veel geld en hebben weinig respect voor vrouwen en weinig inlevingsvermogen ten aanzien van de meiden waarmee ze een relatie onderhouden. Loverboys zijn sociaal vaardig, zijn meesters in het manipuleren en hebben geen schuldgevoelens. 4 5 Protocollen en overige stukken die bij het opstellen van dit protocol zijn gebruikt - Voorbeeld protocol voor het voortgezet onderwijs en het beroepsonderwijs. Vermoeden van huiselijk geweld, mishandeling, verwaarlozing, seksueel misbruik en Loverboys. (JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding, Preventie Kindermishandeling Haaglanden, 2004) - Signalen Loverboyslachtoffers (GGD Groningen) - Signalenlijst Jeugdprostitutie (Riesje Paulissen Projectmanagement, Jeugdhulpverlening en Welzijn) - Basismodel meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Slachtoffers Ten aanzien van slachtoffers wordt door hulpverleners en justitiepartners vaak het volgende beeld weergegeven: slachtoffers of jongeren die een verhoogd risico lopen staan niet sterk in hun schoenen, hebben een laag opleidingsniveau of een niet afgeronde opleiding, komen uit gebroken gezinnen of hebben een ontwrichte jeugd gehad bijvoorbeeld door een overmaat aan ouderlijk toezicht, mishandeling of seksueel misbruik. Er zijn ook gevallen bekend van jongeren met een verstandelijke beperking of lichamelijke handicap. Nu is het aannemelijk dat deze groep jongeren kwetsbaar is. Het gaat immers om jongeren met een sociaal, maatschappelijk en emotionele achterstand. Kenmerkend is hun houding ten opzichte van zichzelf. Kwetsbare jongeren hebben vaak een lage zelfwaardering, hebben (nog) geen eigen identiteit, en hebben een weinig realistisch zelfbeeld (over of onderschatten zichzelf) of wereldbeeld. Tegelijkertijd voldoen in meer algemene zin alle jongeren in de leeftijdscategorie van ongeveer 12 tot 24 jaar aan dit profiel, vanwege de ontwikkelingsfase waarin zij zitten (puberteit en adolescentie). Een hang naar avontuur, het verkennen en verleggen van grenzen en soms gewoon domweg pech. Het kan iedereen overkomen. Wat helpt is alert te zijn op signalen en vermoedens bespreekbaar te maken. Bij vermoedens over jeugdprostitutie is het advies om te overleggen met een deskundige hulpverlener op dit gebied

12 Contactgegevens voor informatie, voorlichting, advies, hulp en opvang Steunpunt Huiselijk Geweld Help jezelf. Help de ander. Bel voor advies of hulp (5 cent per minuut) www. Politie Gelderland Midden Hoofdbureau Snelliusweg 1, 6827 DG Arnhem steunpunt huiselijkgeweld