7.3. Boekverslag door M woorden 24 februari keer beoordeeld. Vonne van der Meer Psychologische roman Eerste uitgave 2001 Nederlands

Transcriptie

1 Boekverslag door M woorden 24 februari keer beoordeeld Auteur Genre Vonne van der Meer Psychologische roman Eerste uitgave 2001 Vak Nederlands Primaire gegevens: Auteur: Vonne van der Meer Titel: De avondboot Verschenen in: 2001 Aantal blz.: 203 Leestijd: 5 uur Uitgelezen op: 16 Januari 2003 Reactie op het boek: Na de achterkant van het boek gelezen te hebben, dacht ik dat er een aantal mensen op hetzelfde tijdstip in een aantal huisjes zouden zitten en bevriend met elkaar zouden raken. Maar deze gedacht van mij klopt niet, want de gasten zitten allemaal in hetzelfde huisje, maar op verschillende momenten. Daardoor is er geen band ontstaan doordat ze elkaar hebben ontmoet. Maar die band is wel aanwezig, want door de dingen die zijn opgeschreven in het gastenboek, kennen de gasten elkaar toch een beetje. Ik vond een leuk boek, waar je makkelijk in leest. Als je eenmaal begonnen bent in dit boek, wil je het ook uitlezen. Één van de leukste dingen vond ik dat je iedere keer andere gasten kreeg, waardoor het niet saai kon worden. Je had verschillende soorten problemen en ook steeds andere karakters. In de één kun je je beter inleven dan in de ander, dus dan is het wel makkelijk dat de personen, die je niet interesseren na één hoofdstuk weer weggaan. Wat ik wel jammer vond, is dat je niet krijgt te horen hoe het verder gaat, je weet niet hoe de problemen worden opgelost. Zodra de gasten de boot terug nemen naar huis weet je niet hoe het verder gaat. Ook vraag ik me nu af of het boek anders wordt geïnterpreteerd als je het vorige boek van Vonne van der Meer, eilandgasten, waar dit een vervolg op is, ook hebt gelezen. Ik denk dat dat wel zo zal zijn, want je kent de gasten die hier worden vermeld dan al. Je weet meer van de voorgeschiedenis van de gasten af, waardoor je je beter kan inleven in het boek. Dus dat is een beetje zonde, maar dat heb je als je een vervolgverhaal gaat schrijven. Pagina 1 van 10

2 Dus misschien dat je het boek leuker gaat vinden als je het eerste hebt gelezen en als dit dan zo is zal het laatste deel van de serie Het laatste seizoen ook wel een aanrader zijn. Maar de boeken zouden ook los van elkaar kunnen worden gelezen. Het boek sprak me wel genoeg aan om erover na te gaan denken om het eerste en het laatste boek van de serie ook te gaan lezen. Ik hoop dat ik daardoor het nog leuker ga vinden. Maar het geheel van het verhaal voldeed wel aan mijn verwachtingen, er is toch min of meer een band ontstaan tussen de werkster en de gasten van Duinroos. Samenvatting: Bron: Het boek De avondboot is een vervolg op het boek Eilandgasten en gaat wederom over het vakantiehuisje Duinroos op Vlieland. In Duinroos komen ook dit zomerseizoen weer een aantal gasten die ieder een eigen verhaal met zich meebrengen. Het verhaal wordt afgewisseld met hoofdstukken over de schoonmaakster van het huisje, zij doet dit werk al jaren en vraagt zich dingen over de gasten af nadat zij spullen van hen vind of hen heeft zien lopen. Als eerste word het huisje bezocht door Eduard, een gepensioneerde weduwnaar. Hij heeft het huisje afgelopen winter voor een week besproken in de hoop dat hij er samen met zijn vrouw heen kon gaan, zij had kanker en Duinroos was een plek waar ze tot zichzelf kon komen. Hij hoopte dat hij er met haar heen kon gaan als zij genezen zou zijn maar door de kanker is zij overleden. Eduard wilde toch naar het huisje gaan in de hoop wat meer over de laatste maanden van zijn vrouw te weten te komen omdat zij haar laatste vakantie in haar eentje in Duinroos door had gebracht (het laatste hoofdstuk van Eilandgasten). De volgende gasten in het huisje zijn Martine, een vrouw van rond de veertig, en haar moeder. Vorig jaar is Martine ook in het huisje geweest alleen toen met een vriendin. Martine bedacht dat het eens tijd werd haar moeder te verwennen met een weekje Vlieland. Ook wil ze graag haar nieuwe Joodse vriend Hans aan haar moeder voorstellen, hij zou een paar dagen later naar het eiland komen. Als Martine aan haar moeder meer over Hans vertelt, schrikt haar moeder omdat ze hoort dat Hans Joods is. Ze vindt dat het tijd wordt dat ze het geheim waar ze al jaren mee rondloopt nu eens aan haar dochter te vertellen. Moeder vertelt Martine dat ze een keer eerder getrouwd is geweest en er pas na een jaar achterkwam dat haar man NSB lid was. Ze vertelt dat ze een keer mee is geweest naar een bijeenkomst maar dat het huwelijk na de oorlog op de klippen liep. Martine schrikt er wel even van maar besluit het wel meteen aan Hans te vertellen als hij komt. Als Hans komt zit hij ook met een probleem, hij heeft een nieuwe vriendin en gaat al een tijdje vreemd, hij weet alleen niet hoe hij dat Martine moet vertellen. Als Martine het verhaal over haar moeder verteld heeft besluit Hans dat hij nu moet vertellen dat hij hun relatie wil verbreken. Martine gelooft het eerst niet en denkt dat hij die nieuwe vriendin alleen maar verzint omdat zij het verhaal over haar moeder verteld heeft. Maar na enige uitleg begrijpt Martine dat dit niet het geval is en Hans verlaat het eiland terwijl Martine verdrietig achterblijft. De derde bezoekers van het huisje zijn een alleenstaande moeder, haar zoons en een vriend van haar Pagina 2 van 10

3 oudste zoon. Als eerste is Ben, een puber van 14, samen met zijn moeder naar het huisje gegaan, zijn broer Jeroen zou later komen. Ben vond het in het begin maar saai in het huisje en hij keek daarom ook erg naar het bezoek van zijn broer uit. Als zijn broer komt heeft hij een vriend meegenomen omdat zijn vriendinnetje, die in eerste instantie mee zou gaan, toch besloten heeft met haar ouders op vakantie te gaan. De jongens hebben veel lol met z n drieën en ook de moeder heeft het erg naar haar zin. Langzamerhand denkt Ben dat zijn broer homoseksueel is en een verhouding met Dimitri, de vriend die ook mee is, heeft. Ben word steeds stiller en heeft geen zin meer in de vakantie. Moeder merkt dat Ben het niet meer zo naar zijn zin heeft en spreekt hem daarop aan. Eerst wil Ben zijn vermoedens niet aan haar vertellen maar later doet hij dat toch. Je komt in het verhaal niet te weten of Jeroen echt homoseksueel is. De volgende bezoekers zijn de zusters Babette en Heleen. Heleen is een huisvrouw en moeder van 3 kinderen. Babette is precies het tegenover gestelde; een carrièremaakster, getrouwd met een rijke man en kinderloos. De zussen gaan nu goed met elkaar om maar vroeger waren ze elkaar s rivalen. Heleen is de jongste en was eigenlijk ongewenst, haar moeder heeft geprobeerd een miskraam te krijgen en daarom loopt Heleen nu een beetje mank. Doordat ze als kind al mank liep kreeg ze toch de meeste aandacht van haar ouders en daar was Babette erg jaloers op. Als ze tijdens de vakantie nog eens het verhaal verteld dat Heleen eigenlijk ongewenst was wordt Heleen erg verdrietig. De volgende dag doet Babette alsof er niets aan de hand is en ze vertrouwt Heleen stiekem toe dat ze een geheime minnaar heeft. Babette vertelt dat ze haar man niet kwijt wil maar dat ze de minnaar wel erg spannend vindt. Ze vertelt Heleen dat ze tegen haar man heeft gezegd dat ze 2 weken in Duinroos blijft terwijl ze eigenlijk een week met haar minnaar naar Frankrijk gaat. Als Babette is vertrokken omdat ze het vliegtuig naar Frankrijk moet halen word Heleen heel boos op Babette en ze vindt het zielig voor Babette s man. Dan spreekt ze met een verdraaide stem op de voic van Babette s man in: Your wife Babette has a lover, they are together in the South of France. De laatste gasten van het seizoen zijn Pia, haar man, haar dochter Liesbeth en haar pasgeboren kleindochter Laura. Ze komen naar het eiland om eens lekker uit te rusten en te genieten van de 3 generaties die nu bij elkaar zijn. In de haven van Harlingen ontmoet de man een aantrekkelijke vrouw en hij wordt op slag verliefd op haar. Hij na de overtocht laat hij Pia, Liesbeth en Laura alvast naar hij het huisje gaan omdat hij koste wat het kost de vrouw terug wil vinden. Hij fantaseert over een ander leven met deze vrouw en hij zoekt het hele eiland af maar de vrouw vindt hij niet meer terug. Als hij terug bij Pia en de kinderen komt bedenkt hij dat hij eigenlijk heel verwend is in het leven en dat hij niet mee aan de vrouw moet denken maar gewoon van de vakantie moet genieten. Het boek eindigt weer met een hoofdstuk over de schoonmaakster die het huis schoonmaakt en de belevenissen van de gasten in het gastenboek leest. UITLEG TITEL: De titel avondboot slaat op het tijdstip dat de boot naar Vlieland aankomt in de haven. Pagina 3 van 10

4 Het wordt genoemd in een citaat op de achterkant van het boek: Mensen die voor het eerst naar het eiland gaan, nemen de ochtend- of middagboot, die willen niet bij schemer of in het donker aankomen. Maar de avondboot brengt altijd wel een paar bekende gezichten. Alleen de bekende mensen nemen de avondboot en de mensen in dit boek zijn over het algemeen al een keer eerder op het eiland op vakantie geweest. BESPREKING TIJD: De avondboot is chronologische volgorde geschreven, maar bevat wel flashbacks. De gasten komen na elkaar aan bod en iedere gast kijkt terug. De eerste gast in het boek is ook de gast die als eerste van het seizoen het huisje huurde. De vertelde tijd is ongeveer 7 maanden, net zolang als het huisje wordt verhuurd. Van maart 1998 tot Oktober De verteltijd is 203 bladzijden. Er zitten een aantal tijdsprongen in. De ene gast vertrekt, maar de tijd die tussen die ene gast en de volgende die aankomt verstrijkt, wordt niet vermeld. We beginnen het verhaal aan het begin, waardoor we spreken van Ab ovo. Het seizoen begint en er wordt een frisse start gemaakt. Het is voor mij niet helemaal duidelijk of het een open of een gesloten einde is. Het zou een gesloten einde kunnen zijn, omdat het seizoen is afgesloten. De werkster kijkt nog een keer het gastenboek door en dan is het voorbij. Maar een open einde kan ook verdedigd worden, want je weet nog niet wat er volgend seizoen gaat gebeuren. Gaat de werkster door en wie zijn de gasten van het volgende seizoen? BESPREKING RUIMTE: De verhalen spelen zich af in het vakantiehuisje van Duinroos op het eiland Vlieland. Doordat het eiland een plaats is waar je vast zit en niet zomaar weg kan, wordt je gedwongen na te denken over je problemen. En je kunt niet meer wegvluchten. Het eiland heeft wel iets van een speciale betekenis gekregen hierdoor. Verder heeft de ruimte niet veel betekenis voor dit boek. VERTELWIJZE: In dit boek is er sprake van een wisselend/meervoudig perspectief. De delen die over de schoonmaakster van Duinroos gaan, worden verteld in een ik-perspectief, maar de delen, die over de andere gasten gaan, worden verteld in een hij/zij-vertelling. Bij de verhalen van de gasten worden wel de gedachten en de gesprekken weergegeven, dus je staat niet erg ver van de personen af. Je kunt je hierdoor wel inleven. Er is geen sprake van vooruitblikken en dus zie je ook geen alwetende verteller. MOTIEVEN/THEMA: Thema: Op vakantie gaan om problemen op te lossen werkt niet, er komen juist meer problemen van. Pagina 4 van 10

5 Daarnaast heeft ieder hoofdstuk een eigen onderwerp. Deze zijn: Onderwerp hoofdstuk 1: Eenzaamheid (Eduard mist zijn vrouw) Onderwerp hoofdstuk 2: Een geheim dat een enorme last voor je is (moeder is getrouwd geweest met NSB er) Onderwerp hoofdstuk 3: Vreemd gaan (vriend heeft nog een andere vriendin) Onderwerp hoofdstuk 4: Homofilie (Vriend van broer is verliefd op hem) Onderwerp hoofdstuk 5: Wraak (Verraad van zus over minnaar bij haar man) Onderwerp hoofdstuk 6: De gevolgen van het in bezit genomen worden van een gebeurtenis (man kan vrouw uit de bus niet vergeten) Onderwerp hoofdstukken van de schoonmaakster: leren dingen los te laten (ze blijft de bladzijden en de handschoenen bij zich houden) De motieven zijn: -het gastenboek: iedereen schrijft hier wat in en dat keert ook steeds weer terug -de handschoenen en de uitgescheurde bladzijden uit het gastenboek: De schoonmaakster weet in de hoofdstukken, die over haar gaan, niet echt wat ze met deze dingen aan moet. PERSONAGES: Er is niet echt een hoofdpersoon in het boek, daarom beschrijf ik alle personen kort. De schoonmaakster: Een lieve vrouw die wil dat alles in orde is voor de gasten. Maar soms te zorgzaam wordt. Ze woont op Vlieland en zorgt dat de huisjes schoon zijn. Eduard: Een weduwnaar, die de eerste gast van het seizoen is. Zijn vrouw was de laatste gast van het vorige seizoen, maar is ondertussen overleden aan kanker. Hij is erg eenzaam zonder zijn vrouw en mist haar heel erg. Martine: Een vrouw, die op vakantie gaat met haar moeder. Ze komt er daar achter dat haar moeder getrouwd is geweest met een NSB er en dat haar joodse vriend haar bedriegt. De moeder van Martine: Gaat met haar dochter op vakantie naar Vlieland en vertelt hier over haar verleden met een NSB er. Ze is bang dat de vriend van haar dochter hier verkeerd op reageert. Hans, de vriend van Martine: Een joodse man, die naar Vlieland komt om het uit te maken met zijn vriendin Martine. Dit doet hij, omdat hij nog een vriendin heeft. Moeder van Ben en Jeroen: Een bezorgde alleenstaande moeder die met haar 2 zoons en een vriend van de oudste op vakantie gaat en probeert het de jongens zo veel mogelijk naar de zin te maken. Ze vertrouwt de vriend van de oudste niet. Ben: Een veertienjarige jongen, die met zijn moeder op vakantie is. Hij zit in de puberteit en probeert van alles uit. Zo rookt hij ook stiekem. Is een beetje afstandelijk tegen de vriend van zijn broer en vermoedt dat Pagina 5 van 10

6 zij een relatie hebben samen. Jeroen: De broer van Ben, die heel veel lol heeft met zijn vriend Dimitri. Maar ook goed met zijn moeder en zijn broertje overweg kan. Dimitri: De vriend van Jeroen, die mee mag op vakantie. Hij is verliefd op Jeroen en daar heeft Ben moeite mee. Babette: Babette is met haar zus Heleen op vakantie. De ene week blijft ze op Vlieland, maar de tweede week gaat ze naar haar minnaar in Zuid-Frankrijk. Ze wil niet kiezen tussen haar man en haar minnaar. Heleen: Lieve moeder van 3 kinderen, die met haar zus op vakantie gaat. Hier krijgt ze te horen dat ze niet gewenst was toen haar moeder zwanger was van haar. Ze moet steeds voor Babette garant staan, maar wil dit niet. Ze neemt daarom wraak op Babette. Pia: Een vrouw die met haar man, dochter en schoonzoon op vakantie gaat. Ze probeert haar man op te vrolijken, omdat deze een beetje afwezig is. Pia s man: Een man die verliefd wordt op een vrouw, die bij hem in de bus zat. Doordat hij steeds aan haar moet denken is hij de hele vakantie er niet helemaal met zijn hoofd bij. Op het eind vergeet hij haar en keert de rust terug. OPDRACHTEN: 2 recensies: 1 uit Trouw 1 uit Eindhovens Dagblad De avondboot AuteurV. van der MeerUitgeverUitgeverij ContactRubriekLiteraire Romans Nederlands Trouw, 27 januari 2001 'Op het eiland is ook niets van mij' T. VAN DEEL In 'Eilandgasten', haar vorige roman, liet Vonne van der Meer haar personages naar een vakantiehuisje op Vlieland komen, waar zich dan hun verhaal afspeelde. Het waren alle zes heel verschillende verhalen, maar ze hadden met elkaar de locatie gemeen en dat is, zo blijkt, al heel wat. Een eiland is een eiland, je kunt er niet zomaar vanaf en ook een vakantiehuisje betekent een nieuwe, onwennige situatie, waarvan je maar moet afwachten hoe er op gereageerd wordt. Deze vondst om de geschiedenissen te vertellen van Pagina 6 van 10

7 de gasten van huisje Duinroos is te mooi om na een boek al weer uitgewerkt te zijn. Het is dan ook begrijpelijk dat Van der Meer niet de verleiding heeft kunnen weerstaan een vervolgdeel te schrijven, 'De avondboot'. De huurders zijn grotendeels anderen dan in de vorige roman, maar er komen een paar terug. De verbindende factor is weer de werkster, een schitterend personage dat een grote zorg aan de dag legt voor alles wat met het huisje en de tijdelijke bewoners te maken heeft. Het gastenboek en wat daar in geschreven wordt, vormt weer een belangrijke schakel tussen de verhalen onderling, want de gasten lezen erin over elkaar. Het verblijf in Duinroos moet iets teweegbrengen bij de gasten, waardoor een verhaal kan ontstaan over menselijke betrekkingen. Alle verhalen sturen aan op een ontknoping, een catharsis, een inzicht, maar dan moet er eerst wel iets dramatisch zijn voorgevallen. In de beheersing en het genuanceerd en gedoseerd vertellen van dat drama is Vonne van der Meer een meester. Haar stijl is helder als een beek, maar tegelijk ook suggestief. Het zijn de details die zij weet op te merken, waardoor de wereld van het verhaal zo veelzeggend wordt. 'Eilandgasten' eindigde met het dagboek van een vrouw die ernstig ziek is en binnenkort moet worden geopereerd. Zij is met haar man en kinderen al heel dikwijls in Duinroos geweest, maar wilde er nu een keer alleen zijn. In het gastenboek schreef zij een tekst met veel bespiegelingen over haar leven. Bij vertrek scheurde zij de zeven bladzijden uit, tot ontsteltenis natuurlijk van de werkster. In 'De avondboot' krijgt de werkster weer eerst het woord; zij maakt het huisje gereed voor de eerste gasten van het seizoen en vindt plotseling twee handschoenen, waarin de vermiste dagboekbladen stijf opgevouwen blijken te zitten. Ze weet niet goed, na lezing, wat ze ermee aan moet. Verbranden?,,Dat breng ik niet op. Ik zou het gevoel hebben dat ik iets in de vlammen gooi dat nog ademt.' Zij citeert de diepste waarheid van de vrouw:,,eigenlijk heeft een mens niets, behalve een naam en op een of andere manier begreep ik dat op het eiland altijd beter. Omdat hier ook niets van mij is. Niets waarvan ik hier zo geniet kan ik het mijne noemen.' Het eerste verhaal sluit hier direct op aan, want daarin huurt de man van de intussen overleden vrouw het huisje Duinroos.,,Weken had hij hier naar toegeleefd, als naar een kus.' Hij maakt nu een proces mee van rouwverwerking, hij kruipt in de huid van zijn vrouw, hij die zich tijdens haar leven nooit in haar verplaatst heeft. En ten slotte kan hij haar dan laten gaan en is ze echt weg en heeft hij zijn eenzaamheid geaccepteerd. Dit verhaal kan heel goed zonder het dagboek van de vrouw in de vorige roman gelezen worden, maar wie dat kent, leest het wel in een andere dimensie. Dat geldt ook voor het volgende verhaal, waarin Martine terugkomt, ditmaal met haar moeder, die een vreselijk geheim in zich omdraagt. Het komt er uit onder de druk van de omstandigheid dat Martine het bezoek aankondigt van haar Joodse vriend Hans. Als de moeder haar oorlogsverleden vertelt is,,voor de dochter niets meer hetzelfde'. Van der Meer is bedreven in perspectiefwisselingen, waardoor we zowel van de dochter als van de moeder de binnengedachten te weten komen. Dat maakt de confrontatie ingewikkelder en het laat bovendien merken, een duidelijk thema van de roman, dat mensen opgesloten zitten in hun eigen wereld en heel moeilijk de ander kunnen bereiken. Ze kennen elkaar slecht en leven grotendeels langs elkaar heen. Een goed voorbeeld is de genoemde Hans, die al een halfjaar een andere, veel jongere vriendin heeft, maar dat feit voor Martine tot dusver heeft verzwegen. Hij komt naar het eiland om te zeggen hoe de vork in de steel zit, maar dat is nog niet zo gemakkelijk. Als hij zijn bedrog gemeld heeft en vertrokken is met de avondboot rest Martine niets anders dan in haar grote nood, in het weinige Hebreeuws dat ze uit liefde al geleerd had:,,baarmoeder, barmhartige... Terwijl ze daar stond, wiegend bij het aanrecht, alsof ze haar eigen kind was dat getroost moest worden, weerklonken in haar hoofd de woorden die ze een paar dagen geleden had overgelezen. 'Rechem, rachamiem', zei ze onhoorbaar zacht, en keek naar het zwarte raam, waarachter ze de duinen wist en daarachter de Pagina 7 van 10

8 diepdonkere zee, en ging door met roeren, 'barmhartige, eeuwige... ontferm U over mij.' Tegen de rand van de mok tikte helder de lepel, de lepel.' Een prachtig slot. Ook de andere verhalen weet Van der Meer sterk te beëindigen, maar dit einde spant de kroon. Hoe vreselijk het effect kan zijn van een terloopse opmerking, bewijst het verhaal van de twee zusters. De oudste beweert dat hun moeder tijdens haar zwangerschap van de jongste heeft geprobeerd het kind kwijt te raken. Het zijn dit soort aardverschuivingen in het wereldbeeld van haar personages waar Van der Meer op uit is, ze wil met haar verhaal onderzoeken wat zo'n opmerking teweegbrengt, ze wil zich inleven in de getroffene. En ook, trouwens, in degene die zich verspreekt. De wendingen die dit verhaal maakt, zijn onvoorzien maar volstrekt geloofwaardig. De formule van 'Eilandgasten' is in 'De avondboot' gehandhaafd, maar daarmee is weinig gezegd. Het gaat erom hoe die wordt ingevuld. In sommige opzichten is er sprake van een vervolg op de eerdere roman, die ook een jaar eerder speelde; in andere opzichten is het juist een geheel nieuwe roman, met nieuwe kwesties en nieuwe personages. Met nieuwe conflicten, verzoeningen, inzichten, louteringen.,,het was alsof er in hem een bladzij werd omgeslagen, een veel te dicht beschreven vel vol doorhalingen, toevoegingen, boos gekras en inktvlekken.' Artikel uit Eindhovens Dagblad van Tweede Vlielandse roman van Vonne van der Meer Verbeelding klem tussen eilandgangers Door Birgitte Jonkers Donderdag 22 februari. Zouden na een periode van hoogconjunctuur in het werk van Vonne van der Meer de magere jaren aangebroken zijn? Natuurlijk is zoiets vooraf niet te voorspellen. Eigenlijk mag de vraag niet eens geopperd worden. Verbeelding gaat haar weg, even onvoorspelbaar als de Amsterdamse beurs die na een duikeling van jewelste weer tot in de wolken schiet. Vonne van der Meer Hoe dan ook, Van der Meers nieuwe roman 'De avondboot' is me niet meegevallen, na alle van welwillend tot lyrisch variërende recensies over eerder werk van haar. De auteur heeft iets met eilanden, dat is duidelijk: 'Spookliefde' speelde op een Iers eiland - 'het Eiland, het enige, het eiland der eilanden'. In 'De reis naar het kind' gaat de hoofdpersoon Julia enige malen per jaar naar een waddeneiland. En 'Eilandgasten' van twee jaar terug op Vlieland is Van der Meer blijkbaar zo goed bevallen dat de lezer in 'De avondboot' nog eens mee mag naar dit door water omgeven stukje Friesland. Een paar personages uit 'Eilandgasten' zijn ook weer van de partij. Van hun aanwezigheid wordt door de auteur naar mijn smaak een beetje ten overvloede verantwoording afgelegd, alsof het zo'n aardig bedenksel is dat het in geen geval over het hoofd mag worden gezien. Het is een bezwaar dat overigens wel past in wat ik tegen de roman als geheel heb: het boek lijdt aan overstructuur, niet alleen formeel, maar ook wat karakter en denkbeelden van de personages betreft. Te duidelijk voelbaar moet alles binnen een bepaald vooropgezet kader passen, waardoor de verbeelding klem komt te zitten en de lezer van dé grote vervoering verstoken blijft. Nieuwe huurders Pagina 8 van 10

9 Waar gaat het dan allemaal over? Voor degenen die 'Eilandgasten' gelezen hebben, is dit een beetje 'deel twee van het huisje bij de zee': een werkster maakt een zomerhuisje, Duinroos geheten, klaar voor het nieuwe seizoen. Vier huurders leren we daaraanvolgend nader kennen: een weduwnaar betrekt als eerste het stulpje. Hij had er de vakantie met zijn vrouw Marleen willen doorbrengen, maar zij is vroegtijdig overleden. Door haar kleren aan te trekken en zelfs haar stem aan te nemen, wil hij ervaren wie zij was. Marleen was in 'Eilandgasten' de laatste gast van Duinroos en de door haar geschreven bladzijden in het gastenboek worden door de werkster in 'De avondboot' weer teruggevonden. Zij komt aan de deur om de bladen terug te bezorgen, maar bij de aanblik van de man in de kleren van Marleen die ook nog als Marleen antwoordt, vlucht ze als door de duivel gebeten. Vervolgens maken een moeder en haar dochter hun opwachting bij het huisje. De dochter is ook een oude bekende. Haar joodse vriend komt logeren, dat is althans het plan. De moeder, ooit getrouwd met een NSB'er die ook nog bloed aan zijn vingers had, kan de verwarring over verleden en heden niet de baas en neemt de eerste de beste boot terug naar het vasteland. Als de vriend arriveert, ziet hij de moeder nog net scheep gaan. Ook met de prachtige scène die dit 'langs elkaar heen varen' oplevert, en waarvan er in dit boek meer voorbeelden zijn, had Van der Meer voor mijn gevoel best wat meer kunnen doen. Het derde stel huurders staat voor de deur: een moeder met twee puberzonen en een vriend van één van hen. Moeder en één zoon denken, door gebaren en aanrakingen, dat oudste zoon en vriend een verhouding hebben. Die vrees moet later bijgesteld worden. In het laatste en meest buitenissige verhaal levert een man zijn gezin vast af op de boot naar Vlieland. Hij stalt de auto op een parkeerterrein verderop, maar bezeert daarbij zijn vinger. In de bus terug naar de boot zit een vrouw, die zijn vinger in haar mond stopt om het bloeden te stelpen. Bij aankomst in de haven van Harlingen verliest hij haar uit het oog maar niet uit zijn gedachten. Het hele verdere verblijf op Vlieland wordt door deze ontmoeting beheerst. Meer dan eens in de roman staat de verbeelding klaar om uit te vliegen. Maar de starheid, de slaafse levenshouding van de personages verijdelt dat voornemen keer op keer. Uiteindelijk moet de beschuldigende vinger in de richting van Van der Meers stijl gewezen worden. De stijl is het die, ditmaal althans, vliegangst heeft gehad. 'De avondboot' roman van Vonne van der Meer. Uitgave: Contact. 203 blz. Prijs: f. 32,90 en f. 45,- (geb.) Mijn reactie op de recensies: Deze twee recensies verschillen heel veel van elkaar. De eerste recensie is erg positief over het boek, terwijl de tweede juist erg negatief over dit boek is. Zo zie je maar weer eens dat de meningen van mensen kunnen verschillen. Ik ben erg tevreden over dit boek en daarom vind ik persoonlijk de eerste recensie beter, daar ben ik het Pagina 9 van 10

10 meer mee eens. Ondanks dat ik eilandgasten niet heb gelezen, ben ik het wel eens met de opvatting dat zo n boek als dit niet na één boek al uitgewerkt is. Je leeft je zo makkelijk in dat je nog meer van deze korte verhalen wilt lezen. Dat de stijl van Vonne van der Meer helder is, maar ook suggestief klopt volgens mij wel. Je krijgt de gegevens over de hoofdpersonen steeds beetje bij beetje te horen, maar gaat er wel dieper over nadenken. De details zijn inderdaad goed uitgewerkt. Je weet de achtergronden van de personen en je kunt je dan beter inleven. Daarnaast vind ik ook dat de perspectiefwisselingen goed zijn doorgevoerd in dit boek. Je krijgt hierdoor namelijk van verschillende mensen de gedachten, die eigenlijk lijnrecht tegenover elkaar staan. Ik ben het er ook mee eens dat het verhaal goed is opgebouwd en dat de menselijke betrekkingen duidelijk naar voren worden gebracht. De dramatische gebeurtenissen zijn inderdaad nodig, want het verhaal moet ergens op gebaseerd kunnen worden. Waar ik het daarentegen niet mee eens ben is dat het slot van ieder verhaal goed is. Ik vind dat je aan het einde nog niet weet wat uiteindelijk de oplossing van het probleem is. Je ziet de gevolgen van het probleem niet meer. Met de tweede recensieschrijver ben ik het vaker niet eens. Zo ben ik van mening dat de personages niet overdreven worden beschreven. Ik denk dat de beschrijving van de karakters juist nodig is om je goed in te leven en zo dé grote vervoering te beleven. Ook dat er sprake is van overstructuur klopt naar mijn mening niet. Ik vind niet dat alles te duidelijk opgezet is. Volgens mij zijn de meeste dingen die gebeuren juist duidelijke gevolgen van het verhaal. Daarnaast ben ik het ook oneens met de reactie dat er te weinig wordt gedaan met de scène met het vertrek van de moeder van Martine en de aankomst van haar vriend. Dit is niet het belangrijkste van het verhaal en daarom kun je het maar beter zo kort mogelijk houden. Als dit uitvoerig beschreven zou worden, verlies je de plot van het verhaal. Je moet de belangrijkste dingen in de gaten houden en de details niet te ver gaan uitwerken, als dit wel wordt gedaan wordt het boek al snel saai. Daarentegen ben ik het wel eens met de laatste opmerking. De personen volgen volgens mij niet genoeg hun gevoel. Er gebeuren geen onverwachte dingen. Ze blijven allemaal ongeveer hetzelfde gevoel houden als toen ze aankwamen op het eiland. En je weet niet wat ze uiteindelijk gaan doen als ze weer thuis zijn. Pagina 10 van 10