TAAL EN POESIE VAN DIE TWEDE AFRIKAANS TAALBEWEGING

Transcriptie

1

2 TAAL EN POESIE VAN DIE TWEDE AFRIKAANS TAALBEWEGING

3 TAAL EN POESIE VAN DIE TWEDE AFRIKAANSE TAALBEWEGING DEUR Dr. E. C. PIENAAR, Professor in Holland$ aan die Universiteit van Stellenbosch. (Vierde Vermeerderde Druk) UITGEWERS: NAS!ONA f,b PRRS, BEPEUK, KAAPSTAD. STELLENBOSCH EN BLOEMFONTEIN

4 Ek hou van 'n man wat sy moeder eer in die taal uit haar vrome mond geleer, en die bastergeslag in sy siel verag wat, haar verstotend, hulself kleineer. JAN CELLIERS. Miin Vlaanderen spreekt een eigen taal; God gat elk land de zijne, en, laat ze rijk zijn, laat ze kaal: ze is Vlaamsch, en ze is de mijne! GUIDO GEZELLE. Min Modersprak, so slicht un recht, Du ole frame Red! Wenn blot en Mund,min Vader" seggt, So klingt mi 't as en Bed. KLAUS GROTH.

5 BY DIE DERDE DRUK. Sedert die laaste uitgaaf van hierdie werk het ek heelwat nuwe gegewens kon versamel betreffende die ontstaan en ontwikkeling van die Twede Afrikaanse Taalbeweging. Dit het my tot heeltemal ander insigte gevoer wat, soos ek vertrou, 'n j ulster historiese beeld sal gee van die nuwe beweging. Met die volledige erkenning van Afrikaans deur die Kerk in 1924, en deur die Staat in 1925, kon die geskiedenis van die Afrikaanse taalstryd ook finaal afgesluit word. Verder het daar gedurende die laaste vyf jaar 'n hele reeks nuwe digbundels verskyn wat in hierdie uitgaaf bespreek word tot op datum toe, sodat ook van ons poesie 'n vollediger beeld kon gegee word. Hierdie uitgaaf verskil dus in belangrike opsigte van die voorafgaande, wat inhoud sowel as omvang betref. Dat hierdie werk daardeur nog beter aan sy doel mag beantwoord as voorheen, is die wens van Stellenbosch, September DIE SKRYWER.

6 BY DIE VIERDE DRUK. Hierdie uitgaaf het weer aanmerklik in omvang toegeneem. Die belangrikste toevoeging bestaan in die volledige behandeling van wyle dr. A. G. Visser se lewe en werk. As gevolg van interessante besonderhede (wat mevr. Visser en mnr. S. H. Eyssen van Heidelberg my vriendelik verskaf het), kon 'n juister en vollediger beeld van die digter se ontwikkeling gegee word. Verder is 'n grondiger bespreking gewy aan Leipoldt se gewysigde herdruk 'van Dingaansdag, Langenhoven se lewensloop vollediger geskets, terwyl ook plek ingeruim is vrr enkele jonger digters, o.m. C. M. van den Heever en Eitemal. Die historiese oorsig is hier en daar aangevul en die hele teks grondig hersien. Stellenbosch, Desember DIE SKRYWER.

7 INHOUD. HOOFSTUK I. DIE TWEDE AFRIKAANSE TAALBEWEGING. bls. 1. Inleiding 1 2. De Goede Hoop Laat 't ons toch ernst wezen Polemiek oor Afrikaans Stigting van die Afrikaanse Taalgenootskap Die beweging in Kaapland Stigting van die Afrikaanse Taalvereniging Teenstand Vooruitgang Stigting van die Akademie Die Brandwag Offisiele erkenning van Afrikaans Ons Moedertaal en Die Huisgenoot Afrikaans in die Kerk Afrikaans in die Skool Afrikaans in Holland Groei 128 HOOFSTUK II. TAAL VAN DIE TWEDE AFRIKAANSE TAALBEWEGING. 1. Taalverhoudinge in die Nederlande Taalverhoudinge in Suid-Afrika Taal van die Regte Afrikaners Taalstandpnnt van die Nuwe Beweging Die taal van Preller Die taal van De Waal 172

8 bls. 7. Die taal van Langenhoven 181 ~ 8. Die taal van Celliers Die taal van Totius Die taal van Malherbe Die taal van Joubert Die taal van Leipoldt Prof. Kamp oor digtertaal Taalgebruik uit later tyd 207 HOOFSTUK III. POESIE VAN DIE TWEDE AFRIKAANSE TAALBEWEGING. 1. Voorbodes Jan F. E. cemers 233 (1) Lewensloop en werke 233 (2) Die Vlakte en ander gedigte 240 (3) Die Rivier 265 (4) Unie-Kantate 268 (5) Martjie 271 (6) Die Saaier en ander gedigte 277 (7) Jopie Fourie en ander gedigte 282 (8) Die Lewenstuin en ander gedigte 287 (9) Die groot Geheim (10) Liefdelewe 295 ~ 3. Totius (Dr. J. D. du Toit) 301 (1) Lewensloop en werke 301 (2) By die Monument (3) Verse van Potgieters Trek 317 (4) Wilgerboombogies 325 (5) Rachel 329 (6) Trekkerswee 339 (7) Kinderverse en Psalmberyming 351

9 bls. 4. Dr. C. Louis Leipoldt 356 (1) Lewensloop en werke 356 (2) Oom Gert vertel en ander gedigte 358 (3) Dingaansdag 381 (4) Uit drie werelddele 397 (5) Uitgesoekte gedigte vir Jong-Suidafrika Dr. D. F. Malherbe 409 (1) Lewensolop en werke 409 (2) Karoblommetjies 410 (3) Klokgrassies 419 (4) Vir Vryheid 423 (5) Die Timmerman 427 (6) Rivier en Veld 432 (7) Die skaduwee van 'n vrou 438 (8) Somerdae H. H. Joubert (1) Lewensloop 448 (2) Verse oor Piet Retief 448 (3) Dageraad en Sonneskyn Adv. C. J. Langenhoven 465 (1) Lewensloop en werke 465 (2) Eerste gedigte (3) Die Pad van Suid-Afrika 477 (4) Gesange in Afrikaans (5) Die Rubaiyat van Omar Khayyam Adv. Eugene Marais (1) Lewensloop (2) Gedigte 9. Dr. A. G. Visser (1) Lewensloop en werke (2) Gedigte (3) Rose van Herinnering

10 (4) Die Purper Iris (5) Uit ons Prille Jeug ~(6) Slotbeskouing 10. Dr. A. D. Keet ( 1) Lewensloop (2) Gedigte 11. br. Th. Wassenaar I'.,, (1) Lewensloop (2) Gedigte ' 12. Adv. H. A. Fagan (1) Lewensloop (2).'n Eerste digbundel 13. Adv. F. van den Heever : (1) Lewensloop! (2) Gedigte 14. Dr. J. R. L. van Bruggen...(.1) Lewensloop (2) Lentestemme (3) Gedigte 15. C. M. van den Heever.(1) Lewensloop (2) Stemmingsure (3) Die nuwe Boord 16. J onger digters (1) Harper Martins (2) Lodovikus.. (3) Johann -Smit (4) wmem Kamp... (5) Theo. Jandrell. (6) Dirk Mostert (7) Eitemal 17. Besluit bls fl