Vanuit de zaal werd gevraagd of er geen algeheel vangstverbod moet komen (met compensatie van beroepsvissers)

Transcriptie

1 Verslag bijeenkomst Aalherstel Ruim 80 personen hebben aan de bijeenkomst deelgenomen. Presentaties Stand van zaken uitvoering Nederlands Beheerplan Aal (Mirjam Snijdelaar, ministerie van EL&I) Aalbeheerplan is in 2009 goedgekeurd door EU. Het Aalbeheerplan bevat een aantal maatregelen: Visverbod beroepsvissers sept-okt, uitgebreid met gesloten gebieden als gevolg van dioxine-pcb s problemen Onderzoek restocking: uitzetting van jonge aal Top 30 lijst migratieknelpunten er zijn 1800 belangrijke knelpunten. Vismigratie wordt aangepakt met Rijkswaterstaat, de maatregelen zijn ook onderdeel van het pakket voor de Kaderrichtlijn Water. Een deel wordt uitgesteld als gevolg van bezuinigingen. In 2015 volgt nieuwe afweging. Voorwaarden aan nieuwe WKC s, bestaande WKC s visvriendelijk beheer, geregeld via de Watervergunning Het instellen van een visserijvrije zone bij kunstwerken (voorgestelde maatregel) komt te vervallen. Door andere maatregelen, zoals gesloten tijd en gebieden, valt van deze maatregel geen aanvullend effect te verwachten. Recreatieve visserij met fuiken is verboden Uitgifte van peurvergunningen door de Staat is stopgezet. Er wordt gezocht naar oplossingen om schieraal over de dijk te zetten, voor plaatsen waar schieraal niet vrij kan uittrekken en/of waar aanzienlijke sterfte optreedt zoals bij gemalen. Decentraal aalbeheer (vissen met quotum), er loopt pilot in Friesland Jaarlijks euro beschikbaar voor uitzet glasaal en pootaal, Produktschap Vis regelt dit Ministerie faciliteert onderzoek kunstmatige voortplanting van aal, inmiddels is dit EUproject Medio 2012 moeten alle lidstaten aan Brussel rapporteren over de voortgang. Eind 2013 moet er duidelijkheid komen over het vervolg van de Aalverordening. Vanuit de zaal werd gevraagd of er geen algeheel vangstverbod moet komen (met compensatie van beroepsvissers) Evaluatie van het aalbeheerplan: een methodiek in de steigers (Stijn Bierman, IMARES) Aanname is dat er sprake is van één gemixte aalpopulatie. Aanwas en paaibestand zijn sterk afgenomen. Glasaal nu 1-7% in vergelijking met periode , rode aal 7%. Alle data uit monitoring in Nederland wijzen eveneens op voortdurende achteruitgang. De situatie in Nederland is maar een van de puzzelstukjes in het internationale aalherstel. Een land als Marokko dat niet meedoet (geen EU) heeft momenteel de grootste glasaal visserij Door de beperkingen in de visserij, wordt berekend dat circa 550 ton schieraal extra kan uittrekken Grootste probleem in Nederland antropogene beïnvloeding door Visserij (nog 450 ton) en barrières (nog 109 ton t.g.v. wkc s/gemalen). Advies ICES: alle sterfte t.g.v. antropogene invloeden z.s.m. op nul zetten & twijfel over nut uitzetten glasaal omdat netto balans onduidelijk is (je haalt de glasaaltjes ergens weg waar

2 het opgroeipotentieel mogelijk hoger is). ICES onderzoekt de glasaalbalans: hoeveel wordt er gevangen, uitgezet en wat is netto-effect of rendement? Methodiek om hoeveelheden uittrekkende schieraal te schatten (berekenen) wordt momenteel (internationaal) uitgewerkt. Trends in aantallen zijn moeilijk te interpreteren en gaan langzaam door terugloop glasaalintrek. De reductie in sterfte als gevolg van een herstelmaatregel is sneller en beter te meten Coalitievorming rond eco-corridor Noordzeekanaal (Karel van den Wijngaard, LINKit Consult) Noordzeekanaal heeft grote lokstroom en heeft hierdoor potentie voor intrek glasaal. Door samenwerking tussen verschillende beheerders en visorganisaties kan prioritering plaats vinden en kan gezamenlijk aalherstel opgepakt worden. Dit werd uitgewerkt aan de hand van de casus rond het Noordzeekanaal, waarbij maatregelen door samenwerking kunnen worden vervlochten en waarmee uitvoering sneller en beter kan worden gerealiseerd. Kwaliteitsgerichte opgroeigebieden voor schieraal: pilot Binnenmaas (Aart van der Waal, ecologisch visstandbeheerder, beroepsvisser) In de Hoekse Waard zijn verschillende succesfactoren aanwezig om in de wateren aal te laten opgroeien tot schieraal en zo een bijdrage kunnen leveren aan het paaibestand. De wateren zijn productief, hebben een goede waterkwaliteit en er is een goede samenwerking in de VBC tussen waterschap, sportvisserij en beroepsvisser. Registratie van uitzettingen en vangsten vinden al vele jaren plaats: data kunnen het beheer en de maatregelen goed onderbouwen. Er wordt geen aal meer geoogst, alle productie wordt ingezet voor herstel. Andere vormen van beheer maken dit financieel mogelijk. Beroepsvissers kunnen een rol spelen bij aalbeheer door het wegvangen van aal voor gemalen en het overzetten van schieraal vanuit polders naar de grote rivieren (trap and transfer systeem). Onderzoek migratie bij gemalen is gestart. Na uitzetting van pootaal, neemt de concentratie van probleemstoffen, zoals PCB s, af. Door deze kwaliteitsverbetering kan de schieraal ook een bijdrage leveren aan het paaibestand. Van der Waal denkt aan de uitgifte van schieraandelen om de gepresenteerde vorm van beheer te ondersteunen. Aal en de KRW: onderzoek, data en analyse (Jochem Hop, ATKB) Gegevens van KRW bemonsteringen in smallere wateren zijn bruikbaar voor bepalen aalbestand. De data geven inzicht in (ver)spreiding en mogelijk de trend van aal. De omvang van de bestanden kan kwalitatief worden beoordeeld in termen van niets, weinig, matig tot veel. De onderzoeken leveren informatie op over de lengte-frequentieverdeling. Zo blijkt de gemiddelde lengte van de aal toe te nemen. Binnen de KRWbeoordeling speelt de aal een directe rol (soortsamenstelling) en indirecte rol (relatieve abundantie overige soorten). Zwemvermogen schieralen in het lab en de praktijk (Igor Spierts, VISadvies)) Schieralen in rivieren laten zich passief met de stroom mee voeren en rusten onderweg.

3 Het is bij aangepast van groot belang rekening te houden met de maximale stroomsnelheden die aal aan kan. Geleiding en wering van schieraal bij gemalen (Martin Kroes, TAUW)) In Nederland 4600 gemalen. Aanpassing tot visvriendelijke gemalen (pompen) lang niet altijd technisch en financieel mogelijk en ook niet op korte termijn. Alternatieven zijn gewenst. Er zijn wereldwijd technische en gedragsgebaseerde concepten voor viswering en visgeleiding ontwikkeld. Maar zijn deze geschikt en kosteneffectief? Hiervoor is project, gericht op schieraal, opgestart. Vraagstelling o.a. : wat is meest geschikte systeem per locatie? Op aantal locaties worden nu praktijkproeven uitgevoerd. Er worden verschillende oplossingen onderzocht: fijnrooster + hoge schoningsintensiteit, gesimuleerde bypass + visveilige pompen, geluid & stroboscoop lampen ter afschrikking. Onderdeel van project is monitoringsplan, waarbij de verschillende factoren en effecten worden gemeten. Bijvoorbeeld met behulp van Didson en merk-terugvangst. Op basis van de resultaten wordt een systematiek of protocol ontwikkeld. De resultaten komen beschikbaar in eindrapport en afsluitende bijeenkomst of symposium. Monitoring stroomafwaartse migratie van aal bij ECI-centrale Roermond (Thijs Belgers, VBC Roer) Op deze locatie vindt sinds enige jaren gestructureerde monitoring plaats. Dit levert veel kennis op. Hierbij zijn gegevens per dag en van de lengtes van de aal bepaald. De afvoer is een belangrijke factor voor de migratie: schieraal migreert bij stijgende afvoer. Paaitrek schieraal begint al veel dan vaak wordt aangenomen; 50% migreert voor september, dus voor de huidige gesloten tijd voor de visserij. Bij een aalvriendelijke turbinebeheer (WKC s) dient hiermee rekening te worden gehouden. Gemiddelde lengte aal is afgelopen jaren sterk toegenomen in lengte waardoor sterfte percentages bij wkc s en gemalen toenemen. Een fijnrooster met bodem- en oppervlakte bypasses is de enige effectieve manier om schieraal bij wkc s te beschermen tegen sterfte. Gebiedsaanpak aalherstel: uitzetten jonge aal? (Jan Klein Breteler, VIVION) Er is een protocol t.b.v. uitzetting ontwikkeld. Criteria zijn o.a. : passend bij beleid, ecologisch zinvol, socialeconomische aspecten, hoe om te gaan met risico s en onzekerheden. Voor en nadelen aan uitzet glasaal en pootaal worden gepresenteerd; veel onzekerheden aan gebruik glasaal van andere stroomgebieden: onzeker is of deze aal de route naar het paaigebied weet te vinden. Jonge wilde aal: snelle bijdrage aan paaipopulatie Opgekweekte aal van elders: kans op ziektes, genetische vervuiling. Uitgaande van de kosten en de maximale benutting binnen de EU- Aalverordening, is het uitzetten van glasaal en pootaal voor de visserij zeker niet rendabel. Het uitzetten van glasaal voor herstel populatie is - binnen randvoorwaarden van het protocol - mogelijk wel bruikbare maatregel. Van belang is een keurmerk voor uit te zetten aal. Transparantie is de sector van aquacultuur, handel en visserij, bijv. via tracing en tracking is hiervoor noodzakelijk. Het voorkomen van verspreiding van aalziekten dient een hierbij een belangrijk doel te zijn. Intermezzo Aal of paling? (videopresentatie Willem Dekker, Zweden)

4 Door een technisch probleem is dit intermezzo noodgedwongen komen te vervallen. Bijgaande link: %20Aal%20is%20geen%20Paling.ppsx Als kleine bijdrage aan het ( t)aalkundig onderzoek van Willem Dekker, is onder de deelnemers een mini-enquête uitgevoerd. De resultaten hiervan zijn te vinden op de site van het Vissennetwerk. Sargasso Zee en oceaan: mysterie aal (bijna) ontrafelt? (Jaap Quak, Sportvisserij Nederland) Al meer dan 100 jaar hebben wetenschappers stukjes informatie verzameld over het mysterie van de voortplanting van de aal. De presentatie bevat een synthese van deze informatie. Verschillende puzzelstukjes zijn beschikbaar en een aardig deel van het mysterie lijkt inmiddels opgelost. Vooral de expedities die vanaf 1979 in de Sargasso Zee zijn gehouden en de ontwikkeling van nieuwe technieken op het gebied van DNA en microchemie hebben veel informatie opgeleverd. Een belangrijke factor is het temperatuur-zout front in de Sargasso. Dit front is van belang voor de oriëntatie en aggregatie van de paaidieren, de voortplanting, het functioneel begrenzen van het opgroeigebied van de larven, en de productie van geschikt voedsel. Informatie over gedrag en eigenschappen van de larven in de oceaan wordt gepresenteerd. De larven vertonen een veel actiever gedrag dan tot voor kort is aangenomen. De larven bestaan grotendeels uit poly-disaccharide ketens. Ingegaan is op de biologische functionaliteit van deze stoffen als onderdeel van de levensstrategie van de aal in het licht van de evolutionaire ontwikkeling van de soort. Klimaatverandering en vervuiling van de Sargasso Zee zijn mogelijk ook problemen voor de aal. Vragen Door de keuze voor een relatief groot aantal presentaties, was er per spreker weinig gelegenheid voor het stellen van vragen. Wel was er de mogelijkheid via kaarten vragen te stellen. Deze zijn aan de sprekers voorgelegd voor beantwoording. De antwoorden zullen z.s.m. aan dit verslag worden toegevoegd. Discussie Door de eerder genoemde technische problemen, kon helaas minder tijd worden besteed aan de discussie. Voorstellen en ideeën voor aalherstel zijn ook op kaarten ingediend. De uitkomsten daarvan weerspiegelen een belangrijk deel van de discussie. Er lijkt in het bijzonder bij de waterbeheerders en natuurorganisaties, sprake van een spanningsveld tussen de noodzakelijke maatregelen, vooral ook te treffen door waterbeheerders, en het (gedeeltelijk) in stand houden van visserij. Een aantal suggesties en deelonderwerpen zullen aan de projectgroep Aalherstel worden doorgeleid. Vanuit deze projectgroep kan dan nadere informatie of actie worden verwacht. Voorgestelde maatregelen Maatregelen aalherstel (ingediend m.b.v. van de blauwe kaarten) 1. stopzetten alle aalvisserij jaarrond 2. geen (nieuwe) WKC's voor er effectieve passage (vice-versa) mogelijk is 3. internationaal vangstverbod op alle aalstadia 4. aanpassing gemalen: visvriendelijke pompen en/of passages realiseren 5. gesloten tijd voor aalvisserij

5 6. migratiebevordering door het wegnemen van knelpunten 7. algeheel vangstverbod 8. opheffen migratiebarrières 9. barrières opheffen, ook internationaal 10. glasaalvangst stoppen 11. geen export van aal naar buiten Europa 12. (schier)aalvangst beperken en seizoenssluiting op Europees niveau 13. vangstverbod 14. oplossen knelpunten wkc's, gemalen, stuwen 15. opvolgen wetenschappelijk advies ICES, reduceren antropogene oorzaken achteruitgang schieraal m.b.v. beroepsvissers langs gemalen helpen = zinloze sterfte tegengaan. Oplossing: beroepsvisserij oogst beperkt deel als financiering van werkzaamheden, merendeel schieraal wordt langs barrière geholpen. Voordelen: meer uittrek schieraal, geen zinloze sterfte. 16. financiering geregeld; genereert inkomsten en werk voor beroepsvisserij 17. visveilige gemalen 18. sanering vismigratieknelpunten 19. intrekmogelijkheden voor glasaal verbeteren / vergroten 20. vangstverbod paling (sport, beroep) of terugzetplicht 21. aanpassing pompen en wkc's 22. intrek glasaal verbeteren bij zoet-zoutovergangen 23. vangstverbod beroepsvisserij 24. tijdelijk consumptieverbod paling 25. beroepsvissers transititie naar aalherstellers in laten gaan 26. verbetering doorgang bij gemalen 27. verbetering doorgang bij wkc's 28. proeven bij gemalen met visgeleiding (ontwikkeling juiste type visgeleiding per knelpunt) 29. betreffende ministerie gezamenlijk hun verantwoordelijkheid nemen voor herstel aalstand gezamenlijk per gebied aan tafel, opstellen goed PvA. Dit grensoverschrijdend bespreken en 30. vaststellen: regionaal/provinciaal, landelijk en internationaal (zoals ook de aal doet) 31. vispasseerbare gemalen realiseren 32. Aalreservaten instellen 33. stoppen visserij 34. schieraal vanuit afgesloten gebieden over de dijk zetten 35. aal uit door dioxine gesloten gebieden overbrengen naar schone gebieden 36. aanpassen gemalen en wkc's 37. intrek glasaal verbeteren 38. stoppen met consumptie van aal (vangst en kweek) 39. vergroten uittrek van schieraal door vangen en overzetten bij gemalen 40. verbeteren intrek en uittrek door kunstwerken passeerbaar te maken 41. zorgen dat glasaal optimaal wordt benut door bestand in NL te vergroten 42. zorgen dat schieraal optimaal kan wegtrekken voor vergroten bestand 43. zorg dat er bindende afspraken op decentraal niveau worden gemaakt door alle betrokkenen Samenvatting: het gros van de voorgestelde maatregelen is momenteel - in meer of mindere mate - al onderdeel van het bestaande beleid. Een belangrijk deel van de voorstellen betreft een uitbreiding van de gesloten tijd voor de visserij, ook in internationaal verband. Ook maatregelen op het vlak van migratie verbetering worden veel voorgesteld. Hierbij gaat het om geleiding en

6 wering bij kunstwerken en wkc s met het doel de sterfte van (schier)aal te verminderen. Ook het verbeteren van de mogelijkheden voor intrek van glasaal worden genoemd. Een deel van de voorstellen betreft de aanpak op regionaal of decentraal niveau. Deze voorstellen betreffen zowel de organisatie (proces, aanpak, status) als de inhoudelijke maatregelen.