Externe voortgangsrapportage Werkprogramma II

Transcriptie

1 Externe voortgangsrapportage Werkprogramma II Mei - Augustus Den Haag / Bilthoven - 1 -

2 Inhoudsopgave 1 Managementsamenvatting Publicaties en bijdragen aan beleidsprocessen Integrale producten Ruimtelijk beleid in verandering Het belang van clusters en netwerken voor de concurrentiepositie Verstedelijking, herstructurering en mobiliteit Klimaat en energie als transitieagenda Biodiversiteit, voedselvoorziening en ontwikkelingsvraagstukken Overig Publicaties en persberichten mei - augustus Overzicht publicaties mei augustus Bijlage 1 Belangrijkste producten in Toelichting op vertragingen Bijlage 2: Bijdrage WOT

3 1 Managementsamenvatting Deze rapportage bevat de voortgang van het werkprogramma 2011 van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de periode mei tot en met augustus Hiermee geven we een overzicht van de belangrijkste publicaties die het planbureau heeft uitgebracht en van de belangrijkste presentaties en bijeenkomsten waar het PBL zijn kennis heeft ingebracht ten behoeve van beleidsprocessen en daarmee heeft bijgedragen aan de kwaliteit van de politiek-bestuurlijke afweging. Tot slot bevat deze rapportage een overzicht van publicaties en persberichten uitgebracht in de periode mei augustus

4 2 Publicaties en bijdragen aan beleidsprocessen 2.1 Integrale producten PBL brengt het eerste Signalenrapport uit: De energieke samenleving Het PBL heeft op 21 juni het eerste signalenrapport uitgebracht. Dit signalenrapport, getiteld De energieke samenleving. Op zoek naar sturingsfilosofie voor een schone economie biedt handvatten voor die nieuwe rol van de overheid. De in de maatschappij aanwezige creativiteit en innovatiekracht van burgers en bedrijven biedt kansen voor groene groei. Het inzetten van deze energieke samenleving vraagt een aanpassing in het denken en doen van de Rijksoverheid. De samenvatting is ook in het Engels uitgebracht onder de titel: Trends Report The energetic society. In search of a governance philosophy for a clean economy. In het vervolg op publicatie hebben veel presentaties en gesprekken, zowel op ministeries als bij maatschappleijke organisaties plaatsgevonden. In het najaar zal een symposium worden georganiseerd. 2.2 Ruimtelijk beleid in verandering Publicatie Ex ante Evaluatie Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte Op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft het planbureau vooraf (ex-ante) geëvalueerd wat de gevolgen kunnen zijn van het nieuwe rijksbeleid, zoals dat wordt voorgesteld in de rijksnota Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte', die 14 juni 2011 naar de Tweede Kamer is gestuurd. De Structuurvisie zet in op het versterken van de stedelijke regio's Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven. Het Rijk wil daarmee een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor buitenlandse investeerders creëren en stelt dat een goede bereikbaarheid daarvoor een voorwaarde is. In het totstandkomingstraject heeft PBL de resultaten van onderzoek al met beleidsmakers van I&M besproken en input geleverd in de vorm van papers en presentaties, die direct gebruikt konden worden in het proces van totstandkoming van de Structuurvisie. Het PBL benadrukt in de Ex ante evaluatie, die gelijktijdig met de Structuurvisie is verschenen, dat de kwaliteit van de leef- en werkomgeving ook van belang is voor een goed vestigingsklimaat en pleit daarom voor een betere afstemming tussen het ruimtelijke beleid en het beleid voor de woningmarkt, arbeidsmarkt, onderwijs en cultuur. Presentatie Ex ante evaluatie en Signalenrapport Op 22 juni organiseerden Nirov en I&M in Nieuwspoort een vakdebat, waarin de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte en de Ex-ante evaluatie van het PBL centraal stonden. Chris Kuijpers, DG Ruimte, presenteerde de Structuurvisie, Maarten Hajer de ex-ante evaluatie en het Signalenrapport. Dat laatste rapport werd aangewend om de duurzaamheidsopgave in het ruimtelijk beleid stevig aan te zetten

5 2.3 Het belang van clusters en netwerken voor de concurrentiepositie De concurrentiepositie van de Noordvleugel van de Randstad Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (ELI) (voorheen EZ) werkt aan een ruimtelijk-economische visie op de toekomstige ontwikkeling van de Noordvleugel van de Randstad (de zogenaamde Amsterdambrief). In deze notitie, die op 19 mei is verschenen, vergelijkt het PBL de Noordvleugel (Noord-Holland, Utrecht en Flevoland) met die Europese regio s waarin zich concurrerende bedrijven bevinden. Dit in tegenstelling tot internationale benchmarkstudies waarin doorgaans alle regio s ongewogen met elkaar worden vergeleken. In dit onderzoek zijn dus alleen die regio s met elkaar vergeleken die economisch relevant zijn voor de bedrijvigheid in de Noordvleugel. 2.4 Verstedelijking, herstructurering en mobiliteit Houdini: een systeemdynamische modellering van regionale woningmarkten Eind mei heeft het PBL de beschrijving van het model Houdini uitgebracht. Houdini is een strategisch simulatiemodel van de regionale woningmarkt waarin ook de effecten meegenomen worden van het gedrag van actoren op de woningmarkt, zoals woningcorporaties, gemeenten en projectontwikkelaars. Langetermijneffecten van de kredietcrisis op de regionale woningmarkt Op 15 juni publiceerde PBL de publicatie over de langetermijneffecten van de kredietcrisis op de regionale woningmarkt. Hieruit blijkt dat de mondiale economische crisis die halverwege 2007 begon, behalve korte- ook langetermijneffecten heeft op de regionale woning- en woningbouwmarkt. De kredietcrisis leidde tot een daling van de woningprijzen, een daling van de nieuwbouwproductie en een afname van de verhuismobiliteit (doorstroming)

6 2.5 Klimaat en energie als transitieagenda Raming van broeikasgassen en luchtverontreinigende stoffen Op 31 mei is het rapport "Raming van broeikasgassen en luchtverontreinigende stoffen " verschenen. In deze publicatie brengen het Planbureau voor de Leefomgeving en het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) in beeld wat de te verwachten uitstoot van broeikasgassen (vooral CO 2, maar bijvoorbeeld ook methaan en lachgas) en luchtverontreinigende stoffen zal zijn in de periode 2011 tot en met Gekeken is of Nederland in die periode zal voldoen aan de verplichte Europese en internationale regels: Nederland kan zijn internationale verplichtingen wat betreft de uitstoot van broeikasgassen tot en met 2015 zeer waarschijnlijk nakomen, deels door de aankoop van buitenlandse emissierechten. Voor de luchtverontreinigende stoffen ammoniak en stikstofoxiden is het onzeker of de verplichtingen worden gehaald. Broeikasgasemissies in Nederland Op 1 juli is het rapport Broeikasgasemissies in Nederland uitgebracht (i.s.m. RIVM). Met deze inventarisatie voldoet Nederland aan de nationale rapportageverplichtingen voor 2011 van het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties (UNFCCC), van het Kyoto Protocol en van het Bewakingsmechanisme Broeikasgassen van de Europese Unie. De inventarisatie bevat verder trendanalyses voor de emissies van broeikasgassen in de periode , een analyse van belangrijkste emissiebronnen (sleutelbronnen), evenals een analyse van de onzekerheid in de emissies daarvan. PBL-bijdrage droogtedossier op het Klimaatportaal Actuele informatie over de oorzaak en gevolgen van voorjaarsdroogte en de genomen maatregelen is te vinden op het Klimaatportaal. Het PBL draagt bij aan dit droogtedossier middels informatie over de gevolgen voor landbouw en natuur en voor broeikasgasemissies. Het klimaatportaal wordt onderhouden door het Platform Communication on Climate Change. Bij dit samenwerkingsverband zijn negen wetenschappelijke instituten betrokken, waaronder het PBL, die ieder vanuit hun eigen expertise hun licht schijnen over de actuele wetenschappelijke kennis rond klimaat en klimaatverandering. Analysetool klimaatmitigatie gepresenteerd in Brussel Op 23 augustus heeft PBL samen met IIASA (Oostenrijk) een presentatie gegeven voor beleidsambtenaren van het werk over de evaluatie voor DG CLIMA en DG ECFIN in Brussel. Dit werk is gedaan in het kader van het Europese Commissie DG CLIMA project Mitigation of climate change: continued model capacity to support international policy objectives. Hiervoor is een interactieve spreadsheet ontwikkeld waarmee de toezeggingen die verschillende landen in het kader van de UNFCCC klimaatonderhandelingen hebben ingediend ( pledges als onderdeel van het Kopenhagen en Cancun Akkoord) geanalyseerd kunnen worden

7 2.6 Biodiversiteit, voedselvoorziening en ontwikkelingsvraagstukken Herijking EHS Op 11 mei heeft PBL gesproken met departementen en provincies over de herijking van de EHS. Er was veel waardering voor het conceptrapport over het langetermijnbeleid en de geformuleerde visie, waaraan PBL een belangrijke bijdrage heeft geleverd. Het werd gekenschetst als een omslag in denken. Besloten is dat er een bestuursakkoord natuur gesloten gaat worden tussen provincies en Rijk. De staatssecretaris en de Kamer hebben het PBL gevraagd om dit akkoord (ex ante) door te rekenen. Briefing Tweede Kamer (vaste kamercommissie EL&I) over rapport Natura 2000 in Nederland PBL en UU hebben op 18 mei aan een afvaardiging van de vaste Kamercommisse EL&I het rapport Natura 2000 in Nederland, juridische ruimte, natuurdoelen en beheerplanprocessen gepresenteerd. Na presentatie van de hoofdconclusies maakten de aanwezige partijvertegenwoordigers dankbaar gebruik van de vragenronde, en werd uitgebreid ingegaan op onder andere de moglijkheden tot verbetering van de mate van instandhouding en de (beperkte) ruimte die er is in de geboden opties. Greening the Common Agricultural Policy: impacts on farmland biodiversity on an EU scale Op 18 augustus heeft het PBL de gevolgen van The CAP towards 2020 en de EU biodiversity strategy to 2020 van de Europese Commissie uitgebracht. Hieruit komt naar voren dat de voorgestelde vergroening van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) de achteruitgang in biodiversiteit afremt, met name in regio s met intensieve landbouw. Extensieve landbouwgebieden zijn meer gebaat met bescherming van de bestaande soortenrijkdom. Greening the Common Agricultural Policy: internationaal gepresenteerd Op 29 augustus presenteerde het PBL de resultaten bij DG Agri, waarbij ook directeur Tasos Haniotis van de directie Economic analysis, perspectives and evaluations aanwezig was. De systematische en kwantitatieve analyse van de effecten van het CAP op biodiversiteit is nieuw en waardevol, aldus Pierre Bascou, hoofd van de afdeling Agricultural policy analysis and perspectives, in reactie op het PBL-rapport Greening the Common Agricultural Policy. Een wetenschappelijke paper over de methodiek (indicator biodiversiteit landbouwgebieden) is aangeboden aan een wetenschappelijk tijdschrift. The Protein Puzzle gepresenteerd in Brussel Op 14 juni heeft PBL de resultaten van The Protein Puzzle gepresenteerd bij DG Agri, op 15 juni bij AnimalChange, een door de EU gefinancierd vierjarig onderzoeksprogramma dat beoogt wetenschappelijke ondersteuning te geven voor duurzame ontwikkeling van de veehouderij in Europa. Op 20 juni is The Protein Puzzle toegelicht tijdens een informele bijeenkomst van landbouwexperts en lobbyisten. Tijdens deze bijeenkomsten was veel waardering voor de inhoud. Een deel van de resultaten is ook gepresenteerd op een bijeenkomst van de Chinese Academy of Agricultural Science (CAAS) en het Center for Chinese Acricultural Policy (CCAP) van de Chinese Academie van Wetenschappen. Ook in China is men - 7 -

8 aan het nadenken over de milieugevolgen van vleesconsumptie en was men geïnteresseerd in de resultaten van de PBL-studie. PBL organiseert met Commissie MER en Rijksdienst Cultureel Erfgoed discussie over meewegen landschap in MKBA sen m.e.r. In een zoektocht naar een betere methode om landschap mee te wegen in MKBA s heeft het PBL op 27 juni samen met de Commissie voor de MER en de Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE) een bijeenkomst georganiseerd met twaalf partijen uit onderzoek, advies en beleid. In het najaar schrijven de drie partijen een notitie over mogelijkheden om tot meer vergelijkbare data over cultuurhistorische waarden te komen, en een voorstel voor een landschaps(belevings)puntensysteem. 2.7 Overig Wetsvoorstel Geluidproductieplafonds Bij de behandeling van het wetsvoorstel Geluidproductieplafond in de Tweede Kamer (7 en 9 juni 2011) is veelvuldig verwezen naar de publicaties van het PBL (vooral in de schriftelijke vragenrondes). De kamerleden legden veel nadruk op de noodzaak van een goede borging van cumulatie van bronnen in de regelgeving. Het wetsvoorstel is met een aantal amendementen aangenomen. De aangenomen amendementen hebben betrekking op een goede validatie van rekenmodellen door metingen

9 3 Publicaties en persberichten mei - augustus 2011 Het Planbureau voor de Leefomgeving richt zich met zijn producten primair op het ondersteunen van de nationale en internationale besluitvorming over milieu-, natuuren ruimtevraagstukken. Daartoe worden de rapporten verzonden naar de betrokken ministeries en de Tweede Kamer en openbaar gemaakt door plaatsing op de website. Voor een goede timing volgen we beleids- en politieke agenda s nauwlettend. Van kernproducten brengt het PBL in de regel een persbericht uit. In de maanden mei tot en met augustus 2011 zijn er drie persberichten verzonden (waarvan één ook in het Engels): Uitstoot broeikasgassen in Nederland binnen de internationale afspraken Nieuwe rol overheid nodig voor schone economie Vergroening van landbouwsteun remt achteruitgang biodiversiteit in landbouwgebieden Greening of EU agricultural subsidies will slow down decline of farmland biodiversity Naar aanleiding van het uitkomen van deze publicaties is circa 70 maal in de Nederlandse kranten geschreven (bron: Lexus Nexis). Daarnaast is op vele honderden webpagina s aandacht besteed aan deze en andere publicaties van het PBL

10 4 Overzicht publicaties mei augustus 2011 Datum Type Titel Ruimtelijk beleid in verandering 31 mei 2011 Artikel Demografisch beleid in Europa 08 jun 2011 Rapport Second opinion bij Verkassen? Maatschappelijke kosten en baten van het verplaatsen van tuinbouw ten behoeve van woningbouw 16 jun 2011 Rapport Ex-ante evaluatie Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte Het belang van clusters en netwerken voor de concurrentiepositie 19 mei 2011 Rapport De concurrentiepositie van de Noordvleugel van de Randstad Verstedelijking, herstructurering en mobiliteit 09 mei 2011 Artikel Etnische segregatie en contact tussen allochtonen en autochtonen 25 mei 2011 Rapport Houdini: een systeemdynamische modellering van regionale woningmarkten 15 juni 2011 Rapport Langetermijneffecten van de kredietcrisis op de regionale woningmarkt 15 jul 2011 Rapport Financiering van gebiedsontwikkeling Klimaat en energie als transitieagenda 24 mei 2011 Artikel The emissions gap between the Copenhagen pledges and the 2 C climate goal: Options for closing and risks that could widen the gap 31 mei 2011 Rapport Raming van broeikasgassen en luchtverontreinigende stoffen jun 2011 Rapport Effect van voorgenomen beleid voor verlaging van de broeikasemissies van de niet-ets-sectoren 08 jun 2011 Rapport Emissions and targets of greenhouse gases not included in the Emission Trading System jun 2011 Overige Publicatie Workshop Energiebesparing in de gebouwde omgeving: investeren in gebouwen of warmtenetten? 01 jul 2011 Rapport Broeikasgasemissies in Nederland (i.s.m. RIVM) Biodiversiteit, voedselvoorziening en ontwikkelingsvraagstukken 15 mei 2011 Artikel The European Nitrogen Assessment: Bevindingen en lessen uit de eerste Europese stikstofanalyse 06 jun 2011 Artikel Exploring global changes in nitrogen and phosphorus cycles in agriculture induced by livestock production over the period 06 jun 2011 Artikel Kringloop meststoffen wereldwijd steeds meer uit balans 16 jun 2011 Rapport A global public-goods perspective on the environment and poverty reduction: Implications for Dutch foreign policy 18 aug 2011 Rapport Vergroening van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid: effecten op biodiversiteit in landbouwgebieden op EU schaal Overig 21 jun 2011 Rapport Signalenrapport De energieke samenleving. Op zoek naar sturingsfilosofie voor een schone economie 21 jun 2011 Rapport Trends Report The energetic society. In search of a governance philosophy for a clean economy [Translated summary of the Dutch report]

11 Bijlage 1 Belangrijkste producten in 2011 oorspr. huidige Product planning planning 1 Ruimtelijke verkenning Voorjaar 2011 Najaar Natuurverkenning Oktober 2011 Signalen uit de Leefomgeving September 2011 Juni, gereed Monitor Duurzaam Nederland Voorjaar 2011 September Compendium van de Leefomgeving Doorlopend Gevolgen veranderingen RO en ruimtelijk beleid Medio 2011 September.., De concurrentiepositie van Nederlandse regio s in Europa Medio 2011 Mei, gereed Problemen rond het herstructureringsbeleid en bouwstenen voor mogelijke oplossingen Eind 2011 Mogelijkheden voor- en acceptatie van duurzamere vervoerstechnologieën. Najaar 2011 Analyse post-kyoto klimaatbeleid: kosten, baten en verwachte effecten voor mitigatie en adaptatie. 2e helft 2011 Doorrekening doelbereik effectiviteit kabinetsbeleid naar aanleiding van de Motie Halsema September 2011 September Effectiviteit en efficiency van beleidsinstrumenten in de praktijk Eind 2011 Europese studie landbouw en biodiversiteit (incl. exante beoordeling effecten GLB na 2013 en Europees biodiversiteitsactieplan) Eind 2011 Auustus, gereed Evaluaties: - Beleidsprogramma Biodiversiteit Eind Natuurwetgeving April 201 April, gereed - Programmatische Aanpak Stikstof (ex ante) Zomer 2011 December - Nota Duurzame gewasbescherming Eind Wet ruimtelijke ordening (Wro) Eind 2011 Kansrijk omgevingsbeleid: Assessment van beleidsopties om Internationaal overeengekomen milieudoelen te realiseren en innovaties te bevorderen Eind 2011 Klimaatbestendig Nederland Voorjaar 2011 Najaar Vergrijzing en ruimte Eind 2011 Kwetsbaarheid ontwikkelingslanden voor klimaatverandering Eind Indien deze afwijkt van de oorspronkelijke planning

12 Toelichting op vertragingen Ruimtelijke Verkenningen. Nauwe interactie met het beleid heeft geleid tot betere aansluiting op de vragen, maar ook tot vertraging van het eindproduct. Tussentijds aan beleid opgeleverde conceptstukken en scenariogegevens zijn al voor afronding van de Ruimtelijke Verkenning gebruikt bij het opstellen van onder andere de Ontwerp Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (IenM) en de Woonvisie (BZK). Daarnaast is er vanuit de Ruimtelijke Verkenning een substantiële bijdrage geleverd aan de Exante Evaluatie van de Structuurvisie. De eindpublicatie van de Ruimtelijke Verkenning zal in september 2011 verschijnen. Monitor Duurzaam Nederland. In samenspraak met de andere partijen (CPB en CBS) is de deadline verschoven van het voorjaar naar september 2011 Klimaatbestendig Nederland. In samenspraak met beleid in verband met betere aansluiting op beleidsproces is besloten de publicatie in het najaar uit te brengen. Ex ante evaluatie Programmatische Aanpak Stikstof. In verband met uitstel van aanbieding van de definitieve PAS aan de Tweede Kamer is in samenspraak met het beleid besloten deze evaluatie ook dan uit te brengen. Evaluatie Nota Duurzame gewasbescherming. In samenspraak met beleid is besloten de publicatie uit te stellen tot februari 2012, in verband met niet tijdig beschikbaar zijn van data van aanleverende partijen. Bijlage 2: Bijdrage WOT Het Planbureau voor de Leefomgeving ontwikkelt een deel van zijn kennis via het zogenoemde onderbouwend onderzoek bij de Wageningen UR. De unit Wettelijke Onderzoekstaken Natuur en Milieu (WOT N&M) van de WUR vervult daarbij een coördinerende functie. In de periode mei augustus 2011 verscheen één publicatie 2. Het onderzoek in de papers is het resultaat van een gezamenlijke onderzoeksopdracht van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en de WOT Natuur & Milieu, en is voor een deel gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (EL&I). De papers dragen bij aan de kennis die verwerkt wordt in meer beleidsgerichte publicaties, in het bijzonder de Natuurverkenning In de periode mei augustus 2011 zijn geen papers verschenen. Rapport Heuvelink, G.B.M., R. Kruijne & C.J.M. Musters Geostatistische opschaling van concentraties van gewasbeschermingsmiddelen in het Nederlandse oppervlaktewater. Wot-rapport Rapporten van de WOT worden uitgebracht onder verantwoordelijkheid van de WUR