28 juni 2018 Hanna Stolper klinisch psycholoog psychotherapeut Jeugd ggz Dimencegroep

Transcriptie

1 Contextueel Behandelen Een geïntegreerd behandelaanbod vanuit Jeugd- en Volwassenzorg voor ouders met ernstige psychische problematiek en een jong kind 28 juni 2018 Hanna Stolper klinisch psycholoog psychotherapeut Jeugd ggz Dimencegroep

2 mevrouw aangemeld zoon aangemeld

3 Zij leven samen in een gezin, maar wij behandelen ze apart

4 Contextueel behandelen Dimencegroep Twee leeftijdsgroepen: 0-6 jaar en 6-18 jaar

5 Aanleiding Ouder psychische stoornis kind 50 % - 66 % kans op stoornis* 15,7 % van de Nederlandse kinderen heeft een ouder met psychische problematiek (Ende, 2015) Contextblindheid in de GGZ: individu en stoornis gericht en niet gezinsgericht Preventie GGZ heeft een beperkt bereik (Hosman) Onderbehandeling van jonge kinderen 36% van dodelijke afloop als gevolg van misbruik en mishandeling zijn baby s onder 1 jaar* Waarvan 70% als gevolg van alcohol of middelen misbruik bij ouders* * Factsheet Trimbos

6 Nature-Nurture? Psychische stoornissen resultaat van : Biologische en omgevingsinteracties Schattingen van de erfelijkheid vs omgeving 50 /50 Omgevingsinvloed is groter naarmate kinderen jonger zijn (Fearon e.a. 2014) ACE-study Adverse Child Experiences (Felitti & Anda 2009) ouderschap is een van de belangrijke omgevingsinvloeden vroeg interveniëren

7

8 Psychiatrische stoornis verhoogt kans op: Ouder - Relatieproblemen - Werkloosheid - Financiële problemen - Slechtere huisvesting - Minder sociale contacten - Minder gezonde voeding - Partner met psychopathologie - Contact met Justitie Kind - Verstoorde ou-kind interactie - Hoog stressniveau - Getuige huiselijk geweld - Kindermishandeling - Agressief gedrag ontw. - Minder compenserende contacten met anderen - Psychopathologie

9

10

11

12 Contextueel behandelen Dimencegroep 0-6 J 6-18J Kwalitatief betere zorg leveren en overdracht van psychopathologie beperken Gezamenlijk Multi Disciplinair Overleg gemeenschappelijke visie Recht doen aan variëteit maatwerk bieden

13 Gezamenlijk Multidisciplinair Overleg Netwerk organisatie rondom een cliëntsysteem Diagnostiek, indicatiestelling en voortgang behandeling bespreken met alle betrokken behandelaren Samenbrengen specialistische kennis van GGZ Volwassenen en Jeugd Fragmentatie voorkomen, samenhang aanbrengen in de behandeling Mentaliseren over cliëntsysteem en hulpverleningssysteem Afstemmen op draagkracht van gezin Behandelaren faciliteren in het bieden van holding aan gezinnen met ernstige problemen

14 Doelgroep: ouders met ernstige psychische problematiek en een jong kind 0-6 jaar Verantwoording keuze doelgroep: Chronische problematiek bij de ouder Kwetsbare leeftijd van het kind Veelal geen 2 e milieu Zwangerschap en Ouderschap kan ontregelend werken en de psychopathologie verergeren Doel van een geïntegreerde behandeling Kwalitatief betere en efficiëntere zorg bieden Ontwikkeling kind en ouder optimaliseren Verergering pathologie ouder voorkomen Intergenerationele overdracht van psychopathologie beperken (langer termijn doel)

15 Theoretische kaders Systeemtheorie Hechtingstheorie Mentaliseren Infant mental health visie Ouder-kindrelatie is de cliënt

16 Speciale behandelkamer

17 De invloed van stress tijdens de zwangerschap Stress bij de moeder > stresshormonen bij de foetus Blijvende verstoorde stressregulatie (HPA-as) Minder breinvolume Verhoogde kans op ADHD, Gedragsproblemen, Verslaving, Depressie van den Bergh, 2007, 2009, 2017

18 1 e 18 maanden 1 miljoen verbindingen per minuut Trevarthen (1989)

19 De architectuur van het brein weerspiegeld de relaties en de ervaringen van het kind hechting wordt als het ware ingebouwd brain architecture youtube

20 Breinontwikkeling Neurobiologie Groei en ontwikkeling van het brein afhankelijk van omgeving: het brein organiseert onder invloed van ervaringen (Schore, 1999) Gehechtheid De kwaliteit van de hechting tussen ouder en kind blijkt van grote invloed op de algehele ontwikkeling onderzoek Psychopathologie Trauma Infant Mental Health Trauma, verwaarlozing en onvoorspelbaarheid laten levenslang sporen na (ACE studies, Felitti e.a. 2010)

21 Babybrein is kwetsbaar voor stress en afhankelijk van stimulatie

22 Ouder-kind relatie: Gehechtheid

23 Bij oplopende stress valt de baby uit het hoofd Keeping the baby in mind Stress: Relationeel Onveiligheid Financieel Huisvesting Werk Discriminatie Minderheid Trauma 23

24 Casus Vrouw (27 jaar) aangemeld bij GGZ Diagnose: BPS, alcoholmisbruik en eenmalig contact met justitie VERS + wekelijks contact sociaal psychiatrisch verpleegkundige Na 2 jaar behandeling afgebroken vanwege zwangerschap en verhuizing 8aart 2018 Heraanmelding (30 jaar) vanwege relatieproblemen a.g.v. afgebroken zwangerschap ivm afwijking kindje Start VERS en spv contact

25 Vervolg casus Doelgroep: ouders met psychische problematiek en een jong kind 0-6 jaar Aanmelding Contextueel Behandelen i.v.m. 2e zwangerschap Complexe casussen: veel persoonlijkheidsstoornissen (Borderline), veel comorbiditeit met trauma, depressie, verslaving, eetproblemen, wantrouwen, geweld en relatieproblematiek. Bijkomende problemen: financieel, huisvesting, werkproblemen Ouder-kind behandeling gestart (Jeugd) naast individuele behandeling (Volwassenen) Vader wil niet betrokken zijn Opnieuw relatieproblemen en oplaaiend geweld na geboorte zoon Uitgebreid (hulpverlening)systeem: grootouders, kinderopvang, Veilig thuis, huisarts, (sociaal) wijkteam, thuiszorg, schuldhulpverlening, PAAZ, JBO, mediator, consultatiebureau enz. Moeder met baby terug naar haar ouders

26 Vervolg casus Behandeling Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige Emotie-regulatie, dagstructuur en veiligheid Ouder- kind behandeling Ingroei in de moederrol Ontwikkelen van een veilige hechting Mee bewaken van de veiligheid gezien de spanning rond de scheiding en geweld in de voormalige partnerrelatie Taxeren bij ouder en baby wat de gevolgen zijn van de stress tijdens de zwangerschap, geweld bij de scheiding Systeemgesprekken Moeder, baby en oma

27 Thema s in de behandeling Vertrouwen/wantrouwen Hechting Steunend behandelklimaat Samen optrekken behandelaars Veiligheid voor moeder en kind Moederschap als doorgroei naar volwassenheid 8aart 2018

28 Wat is helpend volgens cliënt? VERS: meer zicht op emoties en beter kunnen reguleren Doelgroep: ouders met psychische problematiek en een jong kind 0-6 jaar Vertrouwen/steun/beschikbaarheid therapeuten Moederschap verantwoordelijkheid Complexe casussen: veel persoonlijkheidsstoornissen (Borderline), veel comorbiditeit met trauma, depressie, verslaving, eetproblemen, wantrouwen, geweld en relatieproblematiek. Bijkomende problemen: financieel, huisvesting, werkproblemen Baby betrokken in de behandeling bevestiging van moederschap Veiligheid van haar kindje staat voorop Positieve ouderervaringen: meer zelfvertrouwen, assertiever, minder verlatingsangst Uitgebreid (hulpverlening)systeem: grootouders, kinderopvang, Veilig thuis, huisarts, (sociaal) wijkteam, thuiszorg, schuldhulpverlening, PAAZ, JBO, mediator, consultatiebureau enz.

29 Betrokken instanties naast GGZ Jeugd en Volwassenen: Gemeente: uitkering, sport, huisvesting Humanitas: hulp bij financiën Maatschappelijk werk en mediator over omgangsregeling/gezag

30 Nog meer casuistiek: Doelgroep: ouders met psychische problematiek en een jong kind 0-6 jaar Een vader met autisme: Als hij huilt dan weet ik eigenlijk niet wat er aan de hand is, dus leg ik hem maar in bed Een moeder met een persoonlijkheidsstoornis en een traumatische ervaring met haar baby: Mijn baby was een plankje Complexe casussen: veel persoonlijkheidsstoornissen (Borderline), veel comorbiditeit met trauma, depressie, verslaving, eetproblemen, wantrouwen, geweld en relatieproblematiek. Bijkomende problemen: financieel, huisvesting, werkproblemen Een moeder met een borderlinepersoonlijkheidsstoornis: Ik had gedronken en was alleen thuis. Als hij dan huilt dan hoor ik hem niet Uitgebreid (hulpverlening)systeem: grootouders, kinderopvang, Veilig thuis, huisarts, (sociaal) wijkteam, thuiszorg, schuldhulpverlening, PAAZ, JBO, mediator, consultatiebureau enz.

31 Wat hebben we geleerd? Grote diversiteit problematiek en context maatwerk en flexibiliteit is noodzakelijk (geen vastliggend zorgprogramma) Intake en behandeling minder onderscheiden er is veel informatie voorhanden aan de slag! Een bredere behandelcontext functioneert zowel voor cliënten als behandelaars als een holding environment Dilemma: werkrelatie opbouwen kwetsbare neurobiologische fase v/d baby verdraagt geen uitstel Samen bereik je veel meer, ook al zijn het niet allemaal succesverhalen

32 Toelichting Werkwijze MDO met vast kernteam (7) Kennis van Jeugd en Volwassenen Persoonlijkheidsstoornissen Ontwikkelingsstoornissen Angst en Stemming Disciplines: Klinisch psycholoog (V en J) Systeemtherapeut (V of J) IMH specialist/psychotherapeut (J) SPV (V) GZ-psycholoog/Psychotherapeut (V en J) Psychiater (V of J)

33 Voorwaarden op organisatieniveau: Steun van management Secretariële ondersteuning Geen wachtlijst Contextueel Behandelen Heldere afspraken over privacy gescheiden dossiers, alleen noodzakelijke informatie delen Heldere afspraken wie wat communiceert met cliënten Hulpverleners die bereid zijn systemisch en contextueel te denken en in een netwerk kunnen samenwerken Gezamenlijke scholing

34 Voorwaarden op cliëntniveau: Toestemming van ouders dat informatie gedeeld wordt en in een gezamenlijk MDO besproken Als kind 12 + is ook toestemming Transparantie over werkwijze

35 Zorgpad Contextueel Behandelen

36 Geïntegreerde Contextuele Behandeling (apart en gezamenlijk) GGZ Volwassenen SPV Vaardigheidstraining Emotie Regulatie Stoornissen (VERS) Medicatie EMDR Psychotherapie Dialectische Gedragstherapie (DGT) Relatie therapie Psychomotore Therapie Groep Zwanger en dan Jeugd ggz Ouder-kind observaties (EAS) Ouder kind behandeling Moeder-baby interventie bij depressie Thuisbehandeling (IPG) Traumabehandeling: EMDR/preverbaal trauma Interventie gericht op bevorderen hechting (Dok!) Online cursus (Uk&Url, Kopopouders) Groep Piep zei de muis Psycho educatie Groep ouders met persoonlijkheids.st en kind tot 2 jaar (Plons) Systeemgesprekken Kind uit de knel (KUK) Organisaties Sociaal Domein Sociaal Wijkteam/CJG Jeugdhulpverlening Jeugdbescherming Veilig Thuis Jeugdgezondheidszorg Leger des Heils Vrijwilligersorganisaties Modules (o.a.): Home Start Hulp bij financiën Video Home Training Thuiszorg Voorzorg Intensieve Orthopedagogische Gezinsbehandeling (IOG) Eigen Kracht Conferentie Hulp bij Scheiding: Ouderschap blijft

37 Wetenschappelijk onderzoek Uitkomst vragenlijst cliënten en behandelaren Cliënten: grote mate van tevredenheid samen observeren van het kind Samenwerking tussen behandelaren wordt als ondersteunend ervaren Behandelaren: Samenwerking de belangrijkste werkzame factor specifiek de gedeelde visie op systeem Meer zicht op geheel > inlevingsvermogen Mentaliseren de belangrijkste behandelaarskwaliteit Effect behandeling: minder stress, meer zelfvertrouwen, beter zicht op kind, 8aart 2018 betere afstemming > hechting, gunstiger opvoedingsklimaat

38

39

40 Take home message De uitdaging waarvoor de GGZ staat is om domein overstijgend te behandelen Dit vraagt een paradigmashift van individueel naar contextgericht denken

41 Dank voor uw aandacht Vragen? Hanna Stolper