Toolkit voor co-therapie light
|
|
- Ivo Bosman
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Toolkit voor co-therapie light Co-therapie ter bevordering van de sociale participatie van personen met afasie in de chronische fase De Toolkit voor co-therapie light is ontwikkeld in het kader van een zogeheten comakership onderzoek logopedie op bachelorniveau aan Hogeschool Windesheim Flevoland. In dit onderzoek, uitgevoerd tussen februari en juni 2018, werd antwoord gezocht op de vraag wat logopedisten nodig hebben om de sociale participatie van een persoon met afasie (PMA) in de chronische fase te kunnen bevorderen met behulp van co-therapie. Opdrachtgever voor dit onderzoek was Tjitske Klazinga, als logopedist verbonden aan de Stichting Afasietherapie/Afasiecentrum Amsterdam. Regelmatig blijkt dat cliënten hetgeen zij tijdens de logopedische behandeling oefenen in de praktijk niet of amper toepassen, constateren logopedisten van het Afasiecentrum. De transfer naar het dagelijks leven is daardoor niet optimaal, terwijl dat zowel voor de kwaliteit van leven als voor de zelfredzaamheid van PMA essentieel is. Meer ondersteuning is daarom gewenst om de participatie te bevorderen. Binnen het Afasiecentrum en daar buiten bestaat behoefte aan praktische handvatten die de drempel voor co-therapie kunnen verlagen. Streven van het onderzoek Co-therapie ter bevordering van de sociale participatie van personen met afasie in de chronische fase was om factoren in kaart te brengen die van invloed zijn op de inzet en effectiviteit van co-therapie en praktische handvatten te bieden die ertoe kunnen bijdragen dat de logopedische behandeling uiteindelijk meer resultaat oplevert. Hiertoe is literatuur- en praktijkonderzoek uitgevoerd. Het onderwerp co-therapie leeft onder logopedisten werkend met PMA in de chronische fase, zo is gebleken. Respondenten zien mogelijkheden om hiermee de sociale participatie van cliënten te bevorderen, maar ervaren barrières om (vaker) een co-therapeut in te zetten. Een belangrijke drempel is de tijdsinvestering die met co-therapie gemoeid is. Een aantal respondenten blijkt echter met een minder intensieve aanpak positieve resultaten te behalen. Begeleiding van de co-therapeut vindt in die gevallen
2 doorgaans grotendeels plaats tijdens de behandeling, in aanwezigheid van de cliënt. Verschillende respondenten geven aan dat het hen naast aan tijd ook aan ideeën over een handzame aanpak ontbreekt. Deze toolkit speelt hierop in en is ontwikkeld om de drempel te verlagen voor logopedisten om cotherapeuten in te zetten ter bevordering van de sociale participatie van cliënten. Uitgangspunten Er is gekozen voor co-therapie light vanuit de gedachte dat de werkwijze toegankelijk en haalbaar moet zijn in de huidige dagelijkse praktijk van de logopedist. Het uitgangspunt van de toolkit is dat de logopedist de transfer van het geleerde en daarmee de effectiviteit van de behandeling kan bevorderen door zich: - te allen tijden bewust te zijn van de kansen die co-therapie biedt; - dit vanaf de intake naar de cliënt en diens omgeving uit te dragen en; - co-therapie als mogelijk onderdeel van elk behandelplan te beschouwen. Inhoud toolkit De toolkit bestaat uit een stroomschema met een overzicht van te zetten stappen inclusief handige instrumenten en formulieren. Voor de opbouw van het stroomschema is naast uit informatie aangedragen door respondenten onder meer geput uit gevalsbeschrijvingen en groepsgewijze programma s met betrekking tot co-therapie (De Haan-Neven et al., 2014; 2015; McVicker et al., 2009; Nabuurs, 2018; Silverman, 2011). Behalve het stroomschema omvat de toolkit een beknopte toelichting per stap, een standaardtekst waarmee het cliëntsysteem van de PMA kan worden benaderd, basisinformatie over afasie voor de cotherapeut en een format voor een behandelplan voor de co-therapeut. De logopedist kan dit in overleg met cliënt en co-therapeut in- en aanvullen op basis van het behandelplan dat ze sowieso voor de cliënt opstelt. Tot slot volgen nog enkele in de praktijk gehanteerde instrumenten toegevoegd. Om de extra inspanning te beperken, worden alleen instrumenten aangedragen die al door meerdere respondenten worden ingezet. Toekomstmuziek De toolkit is een organisch document, opgesteld op basis van beperkt literatuur- en praktijkonderzoek. De toolkit is ongetwijfeld niet volledig en bovendien niet in de praktijk getest. Aanvullingen en verbetersuggesties zijn van harte welkom. Deze kunnen worden g d naar de auteur. Als dit leidt tot aanpassing van de toolkit, zal deze opnieuw worden verspreid onder de geïnteresseerden. Online toegang tot de toolkit kan het tijdsbeslag van de logopedist beperken. Een optie is het bouwen van een gebruiksvriendelijke website met de toolkit inclusief links naar downloadbare versies van de betreffende documenten (voor zover deze gratis beschikbaar zijn). Een randvoorwaarde hiervoor is de beschikbaarheid van voldoende middelen en tijd om de website te onderhouden. In een later stadium kan de toolkit eventueel onder de aandacht worden gebracht van zorgverzekeraars, met als doel indirecte tijd gemoeid met co-therapie vergoed te krijgen. Argument hiervoor zou kunnen zijn dat co-therapie ter bevordering van de sociale participatie op termijn de zorgkosten verlaagt door toegenomen zelfredzaamheid, welzijn en gezondheid van de patiënt en werklastvermindering van de logopedist (Zorg voor innoveren, z.d.). Voorwaarde hiervoor is dat het effect van co-therapie op de sociale participatie van PMA middels grootschalig onderzoek wetenschappelijk is aangetoond. Inzender: Christine Lucassen - christine.lucassen@windesheimflevoland.nl / christine.lucassen@gmail.com adres: Pedro de Medinalaan XR Amsterdam - telefoon:
3 Bijlage Toolkit voor co-therapie light Co-therapie ter bevordering van de sociale participatie van personen met afasie in de chronische fase Door: Christine Lucassen, juni 2018 In opdracht van: Tjitske Klazinga, Afasiecentrum Amsterdam Opgesteld in het kader van Comakership Onderzoek Logopedie op Bachelorniveau Hogeschool Windesheim Flevoland
4 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Stroomschema co-therapie light 5 3. Toelichting 6 4. Co-therapeut zoeken Brief netwerk PMA Intakeformulier aanvraag individuele ondersteuning Basisinformatie voor co-therapeut Format behandelplan Overige handige instrumenten en formulieren A-FROM Sociale Netwerkanalyse Profielschets co-therapeut Literatuurlijst 21 2
5 1. Inleiding Deze Toolkit voor co-therapie light is ontwikkeld in het kader van een zogeheten comakership onderzoek logopedie op bachelorniveau aan Hogeschool Windesheim Flevoland. In dit onderzoek, uitgevoerd tussen februari en juni 2018, werd antwoord gezocht op de vraag wat logopedisten nodig hebben om de sociale participatie van een persoon met afasie (PMA) in de chronische fase te kunnen bevorderen met behulp van co-therapie. Opdrachtgever voor dit onderzoek was Tjitske Klazinga, als logopedist verbonden aan de Stichting Afasietherapie/Afasiecentrum Amsterdam. Regelmatig blijkt dat cliënten hetgeen zij tijdens de logopedische behandeling oefenen in de praktijk niet of amper toepassen, constateren logopedisten van het Afasiecentrum. De transfer naar het dagelijks leven is daardoor niet optimaal, terwijl dat zowel voor de kwaliteit van leven als voor de zelfredzaamheid van PMA essentieel is. Meer ondersteuning is daarom gewenst om de participatie te bevorderen. Binnen het Afasiecentrum en daar buiten bestaat behoefte aan praktische handvatten die de drempel voor co-therapie kunnen verlagen. Streven van het onderzoek Co-therapie ter bevordering van de sociale participatie van personen met afasie in de chronische fase was om factoren in kaart te brengen die van invloed zijn op de inzet en effectiviteit van co-therapie en praktische handvatten te bieden die ertoe kunnen bijdragen dat de logopedische behandeling uiteindelijk meer resultaat oplevert. Het onderwerp co-therapie leeft onder logopedisten werkend met PMA in de chronische fase, zo is gebleken. Respondenten zien mogelijkheden om hiermee de sociale participatie van cliënten te bevorderen, maar ervaren barrières om (vaker) een co-therapeut in te zetten. Een belangrijke drempel is de tijdsinvestering die met co-therapie gemoeid is. Een aantal respondenten blijkt echter met een minder intensieve aanpak positieve resultaten te behalen. Begeleiding van de co-therapeut vindt in die gevallen doorgaans grotendeels plaats tijdens de behandeling, in aanwezigheid van de cliënt. Verschillende respondenten geven aan dat het hen naast aan tijd ook aan ideeën over een handzame aanpak ontbreekt. Deze toolkit speelt hierop in en is ontwikkeld om de drempel te verlagen voor logopedisten om cotherapeuten in te zetten ter bevordering van de sociale participatie van cliënten. Er is gekozen voor co-therapie light vanuit de gedachte dat de werkwijze toegankelijk en haalbaar moet zijn in de huidige dagelijkse praktijk van de logopedist. Het uitgangspunt van de toolkit is dat de logopedist de transfer van het geleerde en daarmee de effectiviteit van de behandeling kan bevorderen door zich: - te allen tijden bewust te zijn van de kansen die co-therapie biedt; - dit vanaf de intake naar de cliënt en diens omgeving uit te dragen en; - co-therapie als mogelijk onderdeel van elk behandelplan te beschouwen. Hiertoe is om te beginnen een overzicht gemaakt van stappen die kunnen worden gezet plus van instrumenten en formulieren die daarbij kunnen worden gebruikt. Voor de opbouw van dit zogeheten stroomschema is onder meer geput uit gevalsbeschrijvingen en groepsgewijze programma s met betrekking tot co-therapie (De Haan-Neven et al., 2014; 2015; McVicker et al., 2009; Nabuurs, 2018; Silverman, 2011). 3
6 Het stroomschema wordt gevolgd door een beknopte toelichting per stap. Zo worden voor de stap co-therapeut zoeken twee documenten aangedragen die de logopedist kan gebruiken, afhankelijk van de situatie. De toolkit bevat tevens een format voor een behandelplan voor co-therapie light, bestemd voor de co-therapeut. De logopedist kan dit in overleg met cliënt en co-therapeut in- en aanvullen op basis van het behandelplan dat ze sowieso voor de cliënt opstelt. Verder bevat de toolkit basisinformatie over afasie en het communiceren met personen met afasie die de logopedist de potentiële co-therapeut kan mailen. Ter afsluiting volgen nog enkele in het stroomschema en de toelichting genoemde instrumenten en formulieren die de logopedist kan gebruiken in het kader van behandeling en co-therapie ter bevordering van de sociale participatie. Om de extra inspanning te beperken, worden alleen instrumenten aangedragen die al door meerdere respondenten worden ingezet. Dit is een organisch document, opgesteld op basis van beperkt literatuur- en praktijkonderzoek. Deze toolkit is ongetwijfeld niet volledig en bovendien niet in de praktijk getest. Aanvullingen en verbetersuggesties zijn van harte welkom. Deze kunnen worden g d naar Als dit leidt tot aanpassing van de toolkit, zal deze opnieuw worden verspreid onder de geïnteresseerden. Tjitske, andere logopedisten en cliënten van Afasiecentrum Amsterdam, respondenten, behulpzame auteurs van wetenschappelijke artikelen, medestudenten Ans, Eveline, Karen en Monique en docent Rinus van der Schoof: dank dat jullie deze toolkit mede mogelijk hebben gemaakt! Lezers: dank voor de interesse, ik hoop dat de toolkit u en anderen verder kan helpen! Christine Lucassen Amsterdam, juni
7 2. Stroomschema co-therapie light 5
8 3. Toelichting op stroomschema voor co-therapie-light 6
9 7
10 4. Co-therapeut zoeken Potentiële co-therapeut(en) binnen het netwerk van de cliënt De tekst op de volgende pagina kan worden gebruikt om personen uit het netwerk van de cliënt te benaderen die mogelijk de rol van co-therapeut op zich kunnen nemen. In de tekst wordt toegelicht waarom en waarvoor een co-therapeut wordt gezocht en wat er van die persoon verwacht wordt. De tekst is zo opgesteld dat deze makkelijk door de logopedist kan worden aangepast aan de cliënt en diens situatie. Als er binnen het netwerk van de cliënt een potentiële co-therapeut aanwezig is, kan de logopedist de tekst meegeven met het verzoek deze aan de potentiële co-therapeut te overhandigen. De tekst kan ook in overleg met de cliënt rechtstreeks naar de potentiële cotherapeut worden g d. Geen kandidaten binnen het netwerk van de cliënt Als er binnen het netwerk van de cliënt geen potentiële co-therapeut aanwezig is maar de organisatie wel met vrijwilligers werkt, kan de logopedist kijken of via de vrijwilligerscoördinator een co-therapeut kan worden gevonden. Hiervoor kan het Intakeformulier aanvraag individuele ondersteuning worden ingevuld. Dit formulier is gebaseerd op het formulier dat door het Afasiecentrum Amsterdam wordt gebruikt. Indien er binnen de eigen organisatie geen vrijwilligers aanwezig zijn, kan hiervoor een andere organisatie worden benaderd. Zie bijvoorbeeld de website van Vrijwilligers & werk (z.d.). 8
11 4.1 Brief netwerk PMA Onderwerp: <naam cliënt> zou graag (weer) Wilt u hem/haar daarbij helpen? Beste vriend/broer/zus/buurman/buurvrouw/ van <naam cliënt>, Zoals u weet, heeft <voornaam cliënt> afasie. Hierdoor gaat het praten en communiceren niet meer zoals voorheen. Niet alles lukt meer zoals vroeger. <voornaam cliënt> is aan het leren hoe hij/zij hier het best mee om te gaan. <voornaam cliënt> zou bijvoorbeeld graag (weer).. Om dit makkelijker te maken, oefenen we tijdens de logopedische behandeling met.. Dat gaat aardig goed. Maar iets oefenen tijdens de behandeling is iets anders dan het in het dagelijkse leven ook echt doen. Dat is vooral in het begin lastig, en de logopedist is er buiten de therapie niet bij. Daarom zoeken we iemand uit de omgeving van <voornaam cliënt> die goed met hem/haar overweg kan en samen in de praktijk wil oefenen. Doel is dat hij/zij het uiteindelijk zelfstandig kan. We benaderen u omdat we denken dat u <voornaam cliënt> daarbij als zogeheten co-therapeut mogelijk kunt en wilt helpen. Hoe werkt het? - U komt met <voornaam cliënt> mee naar de logopedische behandeling. De behandeling vindt plaats op het afasiecentrum <adres>, in principe op de <...dag> van <xx.xx tot xx.xx>. Als dat niet uitkomt, kunnen we kijken of het een keer op een ander moment kan. Tijdens de behandeling leg ik uit en doe ik voor hoe u <voornaam cliënt> kunt ondersteunen om (weer)... We oefenen dit samen en u kunt vragen stellen. We bedenken wanneer en in welke situaties u dit met z n tweeën kunt oefenen. U spreekt met <voornaam cliënt> af wanneer en bij wat voor gelegenheden of situaties u samen gaat oefenen. Idealiter oefent u ten minste. keer per week, op een vast moment. Tussendoor noteert u hoe het gaat. U krijgt informatie en korte instructies mee voor in de praktijk. Als u wilt en <voornaam cliënt> dat ook fijn vindt, kunt u vaker meekomen naar de behandeling. - Nadat u gedurende weken samen in de praktijk heeft geoefend, komt u weer mee naar de behandeling om te evalueren hoe het gaat. Mogelijk kan <voornaam cliënt> inmiddels zelfstandig, mogelijk besluiten we samen om nog even door te gaan. Zo nodig krijgt u hiervoor nieuwe instructies. Als u tussendoor dringende vragen heeft, kunt u mij daarover mailen of bellen. Hoe lang duurt het? - Kijkend naar hoe het tijdens de behandeling gaat, schat ik dat het goed zou zijn als <voornaam cliënt> ten minste keer per week/maand samen met u in de praktijk oefent. Dat zal zo n minuten per keer zijn. - Kijkend naar hoe het tijdens de behandeling gaat, schat ik dat <voornaam cliënt> ongeveer 9
12 weken/maanden /..keer ondersteuning nodig zal hebben om het weer zelf te kunnen. - Het op deze manier samen oefenen is zowel voor u als voor <voornaam cliënt> nieuw. Het is in het begin misschien spannend of raar. Als het ongemakkelijk voelt proberen we daar tijdens de behandeling iets aan te doen. Mocht u of <voornaam cliënt> desondanks tussentijds besluiten liever niet langer samen te willen oefenen, dan kan dat natuurlijk. Wilt u dit graag doen? Fijn, laat het ons weten! Mail mij zodat we kunnen afspreken wanneer u mee komt naar de behandeling. Als het u niet uitkomt om dit (nu) te doen, wilt u dit dan ook laten weten? Dan zoeken we verder. Dank vast! Met vriendelijke groet, mede namens <voornaam cliënt>,..., Logopedist Afasiecentrum Amsterdam 10
13 4.2 Intakeformulier aanvraag individuele ondersteuning Persoonlijke gegevens Naam: Geb. datum: Datum gesprek: Adres: Telefoon: Partner/contact: Telefoon: Communicatie: vnl sprekend heeft tijd nodig heeft hulp nodig communicatiehulpmiddel, namelijk Hulpvraag: Hobby s: Locatie: aan huis Afasiecentrum elders, namelijk Activiteit: Afspraken: Aanvullende opmerkingen Vrijwilliger toegewezen Naam: Telefoon: Startdatum Afspraken Bron: Afasiecentrum Amsterdam (z.d.) 11
14 5. Basisinformatie voor co-therapeut Afasie Wat is afasie? Afasie is een taalstoornis, veroorzaakt door hersenletsel. Iemand met afasie kan moeite hebben met: - spreken - lezen - begrijpen van taal - schrijven De vorm en de ernst van de afasie kunnen erg verschillen per persoon. Het loopt uiteen van helemaal niet kunnen spreken en begrijpen tot alleen moeite hebben om op de juiste woorden te komen. Ontstaan en verloop van afasie Delen van de hersenen die met taal te maken hebben (meestal in de linker hersenhelft) zijn beschadigd. De bloedsomloop is verstoord geweest, waardoor er plaatselijk hersencellen zijn afgestorven. Meestal ontstaat afasie als gevolg van een beroerte (een herseninfarct of -bloeding), maar ook een tumor of ontsteking, een progressieve hersenziekte of ongeluk kan afasie veroorzaken. De ernst en de aard van de afasie zijn afhankelijk van de omvang en de plaats van de schade aan de hersenen. En van het taalvermogen vóór de beroerte en iemands persoonlijkheid. Het grootste herstel in het gebruik van taal vindt plaats in de eerste drie maanden. Na zes maanden verandert daar meestal niet veel meer in, maar de communicatie kan nog jarenlang verbeteren. Mensen met afasie kunnen nieuwe vaardigheden en communicatietechnieken leren. Door dagelijks oefenen kan de communicatie verbeteren. Hoe verwerken wij taal? Er zijn verschillende stappen nodig om taal te kunnen produceren (spreken, schrijven) en begrijpen (luisteren, lezen). De output van de ene stap dient als input voor de volgende stap. Een veelgebruikt taalverwerkingsmodel gaat uit van het bestaan van een soort bibliotheek waarin woordbetekenissen liggen opgeslagen. Zowel het begrijpen als het produceren van gesproken en geschreven taal loopt via deze bibliotheek. Het begrijpen van een gesproken woord gaat in meerdere stappen: de klanken worden geanalyseerd 12
15 en herkend. Vervolgens kan het woord in de bibliotheek worden begrepen. Bij geschreven woorden gaat het ongeveer net zo. De letters worden geanalyseerd, waarna het woord wordt herkend. Daarna kan het met behulp van de betekenissen uit de bibliotheek worden begrepen. Bij spreken en schrijven het produceren van taal - wordt eerst in de bibliotheek bedacht om welke betekenis het gaat. Vervolgens wordt een woordvorm gezocht. Om het woord te zeggen, worden de juiste klanken voor de woordvorm gezocht, waarna deze worden uitgesproken. Om het woord te schrijven worden de letters van de woordvorm gezocht, waarna deze worden geschreven. Bij mensen met afasie werken delen van de hersenen die met taal te maken hebben niet meer goed. Hierdoor kunnen een of meerdere stappen (deels) niet meer goed worden gezet. Bijkomende problemen Meestal heeft iemand met afasie ook andere problemen als gevolg van het hersenletsel. Voorbeelden zijn: halfzijdige verlamming; maar één helft van het gezichtsveld zien; moeite met het bewust uitvoeren van reeksen handelingen (bijv. aankleden, eten); moeite met slikken, eten en drinken; problemen met onthouden, concentreren en waarnemen. Ook het controleren en uiten van emoties kan moeilijker zijn. Hierdoor kan iemand na met afasie soms anders reageren dan vroeger. Communiceren met personen met afasie Met de volgende adviezen, overgenomen van AfasieNet, kunt u zorgen dat u en de persoon met afasie elkaar beter begrijpen. Diegene zal de adviezen niet altijd zelfstandig kunnen toepassen; u kunt hem of haar hierin ondersteunen. Algemene communicatieadviezen Neem de tijd voor het gesprek. Ga op een rustige plek zitten; Maak oogcontact en let goed op non-verbale signalen (mimiek, intonatie, gebaren); Maak duidelijk waar het gesprek over gaat; Gebruik eventueel afbeeldingen of foto s om het onderwerp te verduidelijken; Spreek rustig en in korte zinnen, benadruk de belangrijkste woorden uit een zin; Vraag één ding tegelijk. Dus niet: Wilt u koffie of thee? Maar: Wilt u koffie? ; Schrijf de belangrijkste woorden op. 13
16 Hulp bij het begrijpen (voor de gesprekspartner) Spreek rustig, duidelijk en in korte zinnen, maar vermijd kinderlijke taal; Benadruk de belangrijkste woorden. Dit kan met uw stem of met gebaren; Schrijf de belangrijkste woorden op; doe dit ook voor belangrijke mededelingen, zoals afspraken; Ondersteun non-verbaal: wijs aan waarover gesproken wordt. Maak een tekening of gebaar; Vraag één ding tegelijk waarop met ja of nee gereageerd kan worden; Wissel niet te snel van onderwerp. Hulp bij het uiten (voor de gesprekspartner) Iemand met afasie heeft vaak meer tijd nodig om iets duidelijk te maken: heb dus geduld en begin niet te snel met gissen; Verbeter iemand met afasie niet. Het is belangrijker dat diegene begrepen wordt, dan dat hij/zij correct spreekt; Stimuleer om het bedoelde aan te wijzen of er een tekening van te maken; Stimuleer om een ondersteunend gebaar te maken; Vraag één ding tegelijk waarop met ja of nee gereageerd kan worden; Dus niet: Wil je koffie of thee? Maar: Wil je koffie? ; Of stel keuzevragen, en schrijf de mogelijke keuzes onder elkaar op, zodat iemand met afasie kan aanwijzen wat hij wil of bedoelt; Let niet alleen op wat iemand zegt, maar ook op gebaren en lichaamstaal: die spreekt soms boekdelen wanneer iemand met afasie de woorden door elkaar haalt. Meer informatie Meer vrij toegankelijke informatie over afasie en communiceren met personen met afasie is te vinden in onder meer: de folder Afasie, wat is dat? (Afasie Vereniging Nederland, Stichting Afasie Nederland, z.d.) en (inclusief downloadbare versie met illustraties) en 14
17 Bronnen: Afasie Vereniging Nederland, Stichting Afasie Nederland (z.d.). Afasie, wat is dat? Geraadpleegd via op 17 mei 2018 AfasieNet (z.d.). Communicatieadviezen voor naasten. Geraadpleegd op 18 mei 2018 via naasten/communicatieadviezen-voor-naasten/ AfasieNet, Stichting Afasie Nederland, NVLF (2017). Richtlijn Diagnostiek en behandeling van afasie. Versie voor mensen met afasie en naasten. Geraadpleegd op 17 mei 2018 via afasie.pdf Bastiaanse, R. (2011). Afasie (1ste druk, 2e oplage). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Logopedisten Overleg Verpleeghuizen Regio Brabant (2000). Afasie Voorlichtingsklapper. Westervoort: Afasie Vereniging Nederland / Stichting Afasie Nederland. 15
18 6. Format behandelplan voor co-therapeut Cliënt Naam: Adres: Telefoon: Partner/contact: Telefoon: Communicatie: vnl sprekend heeft tijd nodig heeft hulp nodig communicatiehulpmiddel, namelijk Algemene aandachtspunten: Co-therapeut Naam: Telefoon: Doelen Hoofddoel 1 Subdoelen horend bij hoofddoel 1 a: b: c: Wat gaan we doen? Waar? Met wie? Wanneer & hoe lang Hoe gaan we dit doen? (actie/opdracht) Stap 1: Stap 2: Stap 3: Is hier nog iets voor nodig? (materiaal) Zo ja: wat? 16
19 Hoofddoel 2 Subdoelen horend bij hoofddoel 2 a: b: c: Wat gaan we doen? Waar? Met wie? Wanneer & hoe lang Hoe gaan we dit doen? (actie/opdracht) Stap 1: Stap 2: Stap 3: Is hier iets voor nodig? (materiaal) Zo ja: wat? Hoofddoel 3 Subdoelen horend bij hoofddoel 3 a: b: c: Wat gaan we doen? Waar? Met wie? Wanneer & hoe lang Hoe gaan we dit doen? (actie/opdracht) Stap 1: Stap 2: Stap 3: Is hier nog iets voor nodig? (materiaal) Zo ja: wat? Evaluatie Tijdens behandeling cliënt (datum en tijd): Telefonisch (datum en tijd): 17
20 7. Overige handige instrumenten 7.1 A-FROM Living with Aphasia: Framework For Outcome Measurement A-FROM Originele en pictografische versie A-FROM (Kagan, Simmons-Mackie, Rowland et al., 2008). Bron: Kagan A., Simmons-Mackie N., Rowland A., et al. Counting what counts: a framework for capturing real-life outcomes of aphasia intervention. Aphasiology. 2008;22:
21 7.2 Sociale Netwerkanalyse Inhoudsopgave van de Sociale Netwerkanalyse, vertaald en aangepast door Vera de Haan (2012). Gebaseerd op Blackstone & Hunt Berg (2003). Bronnen: Blackstone, S., W. & Hunt Berg, M. (2003). Social Networks: a communication inventory for individuals with complex communication needs and their communication partners. Monterey: Attainment Company. De Haan, V., Dalemans, R. & Van Rumst, M. (2014). Weer dirigent zijn van mijn eigen levenslied Coaching van een persoon met chronische afasie in zijn sociale participatie: een gevalsbespreking. Logopedie,
22 7.3 Profielschets co-therapeut Opgesteld door Susan Nabuurs (2018), gebaseerd op kenmerken van een goede communicatiecoach (Paemeleire, Desmet, Savonet & Van Beneden, 2011). Bronnen: Nabuurs, S., De Haan-Neven, V. & Paemeleire, F. (ter perse). SMARTER doelbepaling bij een participatiegerichte afasiebehandeling in de chronische fase: een gevalsbeschrijving. Logopedie. Paemeleire, F., Desmet, L., Savonet, A., & Van Beneden, G. (2011). Coaching bij volwassenen met dysartrie: Concrete methodieken uit Dysamix. Signaal, 76,
23 8. Literatuurlijst Afasiecentrum Amsterdam (z.d.) Intakeformulier vraag voor vrijwilligershulp Afasie Vereniging Nederland, Stichting Afasie Nederland (z.d.). Afasie, wat is dat? Geraadpleegd via op 17 mei 2018 AfasieNet (z.d.). Communicatieadviezen voor naasten. Geraadpleegd op 18 mei 2018 via AfasieNet, Stichting Afasie Nederland, NVLF (2017). Richtlijn Diagnostiek en behandeling van afasie. Versie voor mensen met afasie en naasten. Geraadpleegd op 17 mei 2018 via Bastiaanse, R. (2011). Afasie (1ste druk, 2e oplage). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Blackstone, S., W. & Hunt Berg, M. (2003). Social Networks: a communication inventory for individuals with complex communication needs and their communication partners. Monterey: Attainment Company. De Haan, V., Dalemans, R. & Van Rumst, M. (2014). Weer dirigent zijn van mijn eigen levenslied Coaching van een persoon met chronische afasie in zijn sociale participatie: een gevalsbespreking. Logopedie, Kagan A., Simmons-Mackie N., Rowland A., et al. Counting what counts: a framework for capturing real-life outcomes of aphasia intervention. Aphasiology. 2008;22: Movisie (z.d.). Vrijwilligers & werk. Geraadpleegd op 16 mei 2018 via Nabuurs, S., De Haan-Neven, V. & Paemeleire, F. (ter perse). SMARTER doelbepaling bij een participatiegerichte afasiebehandeling in de chronische fase: een gevalsbeschrijving. Logopedie. Paemeleire, F., Desmet, L., Savonet, A., & Van Beneden, G. (2011). Coaching bij volwassenen met dysartrie: Concrete methodieken uit Dysamix. Signaal, 76,
Communicatie bij afasie
Communicatie bij afasie U bent in HMC opgenomen. Veel mensen hebben na een hersenletsel problemen met het praten. De logopedist is hiervoor bij u langs geweest. In deze folder vindt u informatie over de
Nadere informatieCommunicatie bij afasie
Communicatie bij afasie Informatie voor patiënten en naasten F0802-3560 februari 2011 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatieAfasie. Logopedie. Beter voor elkaar
Afasie Logopedie Beter voor elkaar Afasie In deze folder leest u wat afasie is en krijgt u adviezen hoe u de communicatie met iemand met afasie kan verbeteren. Ook staat beschreven wat de logopedist kan
Nadere informatieAfasie Informatie voor familieleden. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Afasie Informatie voor familieleden Ziekenhuis Gelderse Vallei Een van uw naasten is in de afgelopen periode opgenomen in Ziekenhuis Gelderse Vallei. Er is door de logopedist een afasie geconstateerd.
Nadere informatieMensen met afasie hebben moeite met taal, maar zij zijn niet gek!
Afasie Logopedie Afasie is een taalstoornis die ontstaat door schade aan de hersenen, bijvoorbeeld na een beroerte of CVA (hersenbloeding, herseninfarct). In deze folder leest u hoe afasie ontstaat en
Nadere informatieAfasie (taalstoornis)
Afasie (taalstoornis) Deze informatiefolder wordt u aangeboden, omdat u afasie heeft opgelopen als gevolg van een beschadiging in de hersenen. De informatie is behalve voor u ook bedoeld voor uw partner
Nadere informatieInleiding. Wat is afasie?
Afasie Inleiding De logopedist heeft bij u afasie geconstateerd. Afasie is een taalstoornis. In deze folder wordt u uitgelegd wat afasie is en hoe het ontstaat. Daarnaast kunt u lezen wat u, maar ook uw
Nadere informatieInformatie over een taalstoornis die ontstaat na hersenletsel
Patiënteninformatie Afasie Informatie over een taalstoornis die ontstaat na hersenletsel 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Wat is afasie? 4 Onstaan van afasie 5 Gevolgen 6 Wat doet de logopedist?
Nadere informatiePatiënteninformatie. Afasie. Informatie over een taalstoornis die ontstaat na hersenletsel
Patiënteninformatie Afasie Informatie over een taalstoornis die ontstaat na hersenletsel Afasie Informatie over een taalstoornis die ontstaat na hersenletsel Deze folder informeert u over afasie, hoe
Nadere informatieInformatie over een taalstoornis die ontstaat na hersenletsel
Patiënteninformatie Afasie Informatie over een taalstoornis die ontstaat na hersenletsel 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Wat is afasie? 4 Onstaan van afasie 5 Gevolgen 6 Wat doet de logopedist?
Nadere informatieAfasie Wat u moet weten.
Afasie Wat u moet weten www.nwz.nl Inhoud Wat is afasie? 3 Hoe ontstaat afasie? 3 Wat is een CVA? 4 Wat merkt u van afasie? 5 Afasie in het dagelijks leven 5 Spontaan herstel 5 Revalidatie 6 Logopedie
Nadere informatieOmgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging
Logopedie Omgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl LOG007 / Omgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging
Nadere informatieAfasie. Wat is afasie? Hoe ontstaat afasie?
LOGOPEDIE Afasie Afasie Afasie is een taalstoornis die ontstaat door schade aan de hersenen, bijvoorbeeld na een beroerte. In deze folder leest u hoe afasie ontstaat en wat de effecten ervan zijn op het
Nadere informatieVoor u ligt de informatiefolder over afasie. In deze folder vindt u meer informatie over de communicatieproblemen die u op dit moment ervaart.
Afasie Voor u ligt de informatiefolder over afasie. In deze folder vindt u meer informatie over de communicatieproblemen die u op dit moment ervaart. Het is belangrijk om deze informatiefolder ook aan
Nadere informatieU kunt zich voorstellen dat plotseling wakker worden in Frankrijk iets minder grote problemen veroorzaakt voor het
Afasie Inleiding Als gevolg van een hersenbeschadiging kan een patiënt te maken krijgen met communicatieproblemen. Deze beperken hem/haar in het uitwisselen van gedachten, wensen en gevoelens. Op de afdeling
Nadere informatieRICHTLIJN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE
RICHTLIJN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE Samenvatting versie voor mensen met afasie en naasten Afasie is een taalstoornis, geen intelligentiestoornis Juli 2017 1 van 23 Inhoud Inleiding... 3 H1:
Nadere informatieAfasie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Afasie Afasie is een taalstoornis ontstaan door hersenletsel. Iemand met afasie heeft moeite met het uiten en het begrijpen van de taal. In deze brochure leest u wat afasie inhoudt en vindt u een aantal
Nadere informatieAfasie en logopedie informatie voor naasten/familie
Afasie en logopedie informatie voor naasten/familie Inhoud Afasie, wat is dat en hoe kunt u er mee om gaan? 5 Taalproblemen 6 Hoe ervaren afasiepatiënten de moeilijkheden zelf? 7 Hoe kunt u het beste omgaan
Nadere informatieU ontvangt deze folder, omdat bij een familielid of bekende afasie is geconstateerd. Afasie is een taalstoornis die ontstaat door niet aangeboren
Neurologie Afasie 1 U ontvangt deze folder, omdat bij een familielid of bekende afasie is geconstateerd. Afasie is een taalstoornis die ontstaat door niet aangeboren hersenletsel. Bijvoorbeeld door een
Nadere informatievan delen tot het geheel. Hij kan bijvoorbeeld zijn kleding binnenstebuiten aantrekken, of zijn kopje naast de tafel zetten.
Afasie Als iemand een beroerte krijgt gebeurt dat bijna altijd plotseling. De schok is groot. Men heeft zich niet kunnen voorbereiden en men weet niet wat hen overkomt. Het dagelijkse leven wordt verstoord.
Nadere informatieDe logopedist behandelt problemen op het gebied van: taal spraak gezicht adem stem eten / drinken / slikken
Logopedie 1 De logopedist behandelt problemen op het gebied van: taal spraak gezicht adem stem eten / drinken / slikken 2 Gevolgen van een CVA afasie: problemen in taal en communicatie dysartrie: problemen
Nadere informatie1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek:
Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor zorgmedewerkers, mantelzorgers en patiënten 1. ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek:
Nadere informatieVerbale en bucco-faciale apraxie
Verbale en bucco-faciale apraxie Inleiding De logopedist heeft bij u een verbale- of bucco-faciale apraxie geconstateerd (spraakstoornis). Spreken is bij gezonde mensen een activiteit die automatisch verloopt:
Nadere informatieBehandelende logopedisten 02/
Afasie is een communicatiestoornis met ingrijpende gevolgen, niet alleen voor de patiënt maar ook voor de familie, vrienden en kennissen. Wie de stoornis begrijpt, kan gemakkelijker omgaan met de gevolgen.
Nadere informatieCommuniceren met een zorgvrager met afasie
OPDRACHTFORMULIER Communiceren met een zorgvrager met afasie Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of
Nadere informatieAfasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud 9-10-2013. Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen
Voorlichting RST Zorgverleners Inhoud Spraak- en taalproblemen bij ouderen Afasie Dysartrie Verbale apraxie Dysfagie Datum, Instelling Plaats Door Baukje Dijk, logopedist Doel voorlichting Na deze bijeenkomst
Nadere informatieCognitieve communicatiestoornissen
Logopedie Cognitieve communicatiestoornissen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl LOG002 / Cognitieve communicatiestoornissen / 04-01-2018 2 Cognitieve
Nadere informatieAfasie-adviesteam. Patiëntenfolder. Taal. Denken
Afasie-adviesteam Patiëntenfolder Taal Denken Communicatie Spraak Afasie Afasie is een taalstoornis ten gevolge van hersenletsel. Dit hersenletsel kan optreden door: - een beroerte (herseninfarct of hersenbloeding)
Nadere informatieInformatiebrochure Apraxie
Informatiebrochure Apraxie UZ Leuven 2 Beste familie, deze informatiebrochure bieden wij u aan naar aanleiding van de spraak-, taal - en/of slikproblemen die uw familielid momenteel ondervindt. In deze
Nadere informatieInleiding. Wat is afasie?
Afasie Inleiding. Afasie is een taalstoornis, ontstaan door hersenletsel. Meestal is de oorzaak hiervan een bloedvataandoening in de hersenen (herseninfarct, hersenbloeding), een hersenverwonding door
Nadere informatieAfasie-adviesteam. Patiëntenfolder. Taal. Denken
Afasie-adviesteam Patiëntenfolder Taal Denken Communicatie Spraak Afasie Afasie is een taalstoornis ten gevolge van hersenletsel. Dit hersenletsel kan optreden door: - een beroerte (herseninfarct of hersenbloeding)
Nadere informatieWorkshop afasieconferentie SCA in de praktijk. 8 oktober 2016 Judith Oostveen, MSc Logopedist Radboudumc
Workshop afasieconferentie SCA in de praktijk 8 oktober 2016 Judith Oostveen, MSc Logopedist Radboudumc Persoonsgerichte zorg voor patienten met afasie. Op weg naar een afasievriendelijke omgeving. Training
Nadere informatieWanneer communiceren moeilijk wordt
Wanneer communiceren moeilijk wordt Tips voor communicatie met nietof slechtsprekende ouderen T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara
Nadere informatiePatiënteninformatie. Afasie. Dienst Logopedie & Afasiologie. GezondheidsZorg met een Ziel
i Patiënteninformatie Dienst Logopedie & Afasiologie Afasie GezondheidsZorg met een Ziel Wat is afasie? Afasie is een verworven taalstoornis ten gevolge van een hersenletsel. We lichten de belangrijkste
Nadere informatieAfasie-adviesteam. Taal. Denken
Afasie-adviesteam Taal Denken Communicatie Spraak Afasie Afasie is een taalstoornis ten gevolge van hersenletsel. Dit hersenletsel kan optreden door een beroerte (herseninfarct of hersenbloeding), een
Nadere informatieWat is afasie? Afasie is een taalstoornis ontstaan door hersenletsel.
Afasie Wat is afasie? Afasie is een taalstoornis ontstaan door hersenletsel. Hoe ontstaat afasie? Afasie ontstaat door hersenletsel. Dit letsel ontstaat meestal ten gevolge van een CVA, soms wordt het
Nadere informatieDysartrie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Dysartrie Dysartrie is een spraakstoornis ten gevolge van een neurologische aandoening. Iemand met een dysartrie heeft moeite om verstaanbaar te spreken. In deze folder leest u wat dysartrie inhoudt en
Nadere informatieInformatiebrief voor mensen met afasie. Versie 3, 21 januari 2013
Wetenschappelijk onderzoek: Onderzoek naar woordvindingsproblemen van mensen met afasie Informatie ten behoeve van deelnemers Geachte mevrouw/mijnheer, U heeft afasie. U bent via de logopedist gewezen
Nadere informatieInformatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden
Dysartrie Informatie voor patiënten F0804-3060 augustus 2010 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44 44
Nadere informatieWat is dysartrie Hoe ontstaat dysartrie Communicatieadviezen voor personen met dysartrie
Dysartrie U bent in het HMC opgenomen en heeft moeite met het spreken. De logopedist is hiervoor bij u langs geweest. In deze folder vindt u informatie over de spraakstoornis en enkele communicatieadviezen
Nadere informatieWat is niet aangeboren hersenletsel?
Wat is niet aangeboren hersenletsel? Als hersenen beschadigd raken op latere leeftijd spreken we van (NAH) Niet aangeboren hersenletsel Niet-aangeboren hersenletsel is blijvende schade aan de hersenen
Nadere informatieWelke moeilijkheden kunnen optreden bij mensen met afasie?
Wegwijs in afasie Inleiding Uw naaste is opgenomen in Gelre ziekenhuizen omdat hij/zij getroffen is door een beschadiging in de hersenen waardoor zijn/haar communicatie is aangetast. Dit heet afasie.
Nadere informatieInformatie over afasie. Afdeling logopedie
Informatie over afasie Afdeling logopedie Wat is afasie? Vooraf Uw partner of familielid heeft afasie. In deze folder kunt u lezen wat afasie inhoudt en hoe u hiermee kunt omgaan. Wat is afasie Afasie
Nadere informatieAfasie. Logopedie. Beter voor elkaar
Afasie Logopedie Beter voor elkaar Afasie In deze folder leest u wat afasie is en krijgt u adviezen hoe u de communicatie met iemand met afasie kan verbeteren. Ook staat beschreven wat de logopedist kan
Nadere informatieWegwijs in afasie voor beginnend personeel bij neurologie Inhoudelijke aspecten van afasie
Wegwijs in afasie voor beginnend personeel bij neurologie Inhoudelijke aspecten van afasie 1 Wat ik zeggen wil Eigenlijk wil ik zeggen, wat de bloemen mij zeiden, die ik kreeg, toen ik weer een dagje thuis
Nadere informatiePartnerparticipatiecursus
Partnerparticipatiecursus Introductie Het komend uur wordt besproken wat logopedie in Vogellanden, Sector Volwassenen, inhoudt. Zowel theoretisch als praktisch. Logopedie Is de behandeling van communicatiestoornissen
Nadere informatieCommunicatieproblemen door Afasie. En nu verder..
Communicatieproblemen door Afasie En nu verder.. Afasiecentrum Utrecht Drs. Odette Stoutjesdijk Logopedist / coördinator Chronische fase Het venijn zit in de staart Welke hulp is er? Het venijn zit in
Nadere informatieCharter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten
Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek: Vroegtijdig starten Uitgebreid
Nadere informatieRevalidatie na een CVA
Revalidatie na een CVA Revalidatie Locatie Hoorn/Enkhuizen Revalidatie na een CVA Revalidatie van mensen die een CVA hebben gehad (revalidanten) is erop gericht hen zo zelfstandig mogelijk te laten functioneren.
Nadere informatiePRIMAIR PROGRESSIEVE AFASIE
PRIMAIR PROGRESSIEVE AFASIE PRIMAIR PROGRESSIEVE AFASIE WANNEER DE COMMUNICATIE STEEDS MOEILIJKER WORDT U leest deze folder omdat u, uw partner of iemand uit uw omgeving te maken heeft gekregen met een
Nadere informatiePoliklinische revalidatiebehandeling. beroerte
Poliklinische revalidatiebehandeling na een beroerte POLIKLINISCHE REVALIDATIEBEHANDELING NA EEN BEROERTE Wat is een beroerte Bij een beroerte of CVA (de medische term) is de bloedtoevoer in de hersenen
Nadere informatieAfdeling neurologie NDT. Een behandelconcept voor patiënten met een CVA
Afdeling neurologie NDT Een behandelconcept voor patiënten met een CVA Inleiding Deze folder is bestemd voor familie en/of relaties van patiënten welke getroffen zijn door een CVA (Cerebro Vasculair Accident).
Nadere informatieLogopedie na een beroerte
Logopedie na een beroerte Albert Schweitzer ziekenhuis februari 2011 pavo 0473 Inleiding Veel mensen hebben na een beroerte problemen met praten of slikken. De neuroloog regelt dat u hiervoor naar de logopedist
Nadere informatieBehandeling. Leven zoals jij dat wilt. Rian leerde voor zichzelf opkomen. Ondersteund door SDW
Behandeling Leven zoals jij dat wilt Rian leerde voor zichzelf opkomen Ondersteund door SDW Welke informatie vind je in deze brochure? SDW helpt je verder pagina 3 Therapie pagina 9 Onderzoek en behandelplan
Nadere informatieWoordvindstoornissen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Woordvindstoornissen In deze folder wordt beschreven wat woordvindstoornissen zijn. Ook krijgt u adviezen over het omgaan met woordvindstoornissen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs
Nadere informatieDysartrie. spraakstoornis bij volwassenen
Dysartrie spraakstoornis bij volwassenen Voor u ligt de informatiefolder over dysartrie. In deze folder vindt u meer informatie over de spraakproblemen die u op dit moment ervaart. Het is belangrijk om
Nadere informatieSMARTER doelbepaling bij een participatie gerichte. afasiebehandeling van Mien
NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR LOGOPEDIE KENNIS JAARGANG 90 SMARTER doelbepaling bij een participatie gerichte afasiebehandeling in de chronische fase Een gevalsbeschrijving AUTEURS SUSAN BROUWERS-NABUURS
Nadere informatiena een verworven hersenletsel
hoofd, hals en zenuwstelsel info voor patiënten en familie Afasie na een verworven hersenletsel UZ Gent, Dienst Neus-, Keel- en Oorheelkunde Afasie na een verworven hersenletsel Afasie is een taalstoornis
Nadere informatieMethodisch werken binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding
Methodisch werken binnen Lang Verblijf woonzorg en dagbesteding 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Gentle Teaching 4 Middelen 5 Voor wie is Gentle Teaching? 5 3. Competentievergrotend werken 6 Middelen
Nadere informatieAlles over de logopedist
Alles over de logopedist Logopedie, iets voor u? Heeft u wel eens moeite met spreken? Kunnen anderen u niet goed verstaan? Of kunt u uw eten moeilijk wegslikken? In al deze gevallen kunnen de logopedisten
Nadere informatieLogopedie. Dysartrie, een verworven spraakstoornis. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Logopedie, een verworven spraakstoornis 1 Inleiding U (of uw partner/familielid) bent opgenomen in het Ikazia Ziekenhuis in verband met hersenletsel. Wanneer er sprake is van een taal-
Nadere informatieLaaggeletterdheid in de zorg. José Keetelaar, projectleider laaggeletterdheid & gezondheidsvaardigheden
Laaggeletterdheid in de zorg José Keetelaar, projectleider laaggeletterdheid & gezondheidsvaardigheden Programma Feiten en cijfers Taalambassadeur aan het woord Herkennen laaggeletterdheid Eenvoudig communiceren
Nadere informatieVerbindingsactietraining
Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken
Nadere informatieCommunicatieproblemen door een beschadiging in de rechter hersenhelft
Logopedie Communicatieproblemen door een beschadiging in de rechter hersenhelft www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl LOG002 / Communicatieproblemen
Nadere informatieZelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W
Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument
Nadere informatieDe behandelaren van Archipel
De behandelaren van Archipel Arts, psycholoog, fysio- en ergotherapeut, logopedist, diëtist, muziektherapeut, maatschappelijk werker het gevoel van samen 'Oók als u behandeling nodig heeft wilt u zelf
Nadere informatieConnect logopedie. Logopedie? Heeft mijn kind niet nodig. Hij/zij praat heel goed.
Connect logopedie Hartelijk welkom bij Connect logopedie! Connect betekent verbinden. De verbinding tussen u en anderen bestaat in de basis door goede communicatie. Als u en/of uw naasten behoefte hebben
Nadere informatieCliënten aan het woord
Cliënten aan het woord Instrument om ervaringen van cliënten in kaart te brengen Versie Wonen Naam cliënt : Woning cliënt : Datum : Je ontvangt deze vragenlijst omdat we graag willen weten hoe je het wonen
Nadere informatieTaal. Informatie over logopedie
Taal Taal is... Het geheel van de door de spraakorganen, op basis van het taalvermogen voortgebrachte tekens waarvan de mens gebruik maakt om zijn gedachten te articuleren, zijn wereld te ordenen en te
Nadere informatieDe workshop Zakelijke flirten wordt incompany gegeven en op maat aangeboden.
Workshop Zakelijk flirten Zakelijk flirten, de magie van flirten zakelijk inzetten Zakelijk flirten is een term die de laatste jaren veel voorbij komt. Maar wat is zakelijk flirten eigenlijk? Met zakelijk
Nadere informatieWAT DOET DE LOGOPEDIST?
TAAL Afasie Afasie is een taalstoornis die ontstaat door een hersenletsel in de linker hersenhelft. Dit wordt meestal veroorzaakt door een beroerte (CVA), maar kan ook ontstaan door een hersentumor, een
Nadere informatieLibra R&A locatie Blixembosch NAH/CVA. Poliklinische revalidatie
Libra R&A locatie Blixembosch NAH/CVA Poliklinische revalidatie U heeft niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en bent verwezen naar Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch voor poliklinische revalidatie.
Nadere informatie2.4 Als begrijpen extra aandacht vraagt 10
7 2 Contact Samenvatting In contact met patiënten uit specifieke doelgroepen moet de assistent zich realiseren dat hun groepskenmerken maar een deel van hun persoon zijn. Ook een open houding en interesse
Nadere informatieCommunicatie is meer dan spreken: Over communicatie met mensen met cognitieve gevolgen na niet aangeboren hersenletsel
Communicatie is meer dan spreken: Over communicatie met mensen met cognitieve gevolgen na niet aangeboren hersenletsel Communicatie en hersenletsel: begrijpen wij elkaar? September 2010 Voorstellen Vakantie
Nadere informatieInformatiebrochure Dysartrie. [Geef tekst op] Pagina 1
Informatiebrochure Dysartrie [Geef tekst op] Pagina 1 UZ Leuven 2 Beste familie, deze informatiebrochure bieden wij u aan naar aanleiding van de spraak-, taal - en/of slikproblemen die uw familielid momenteel
Nadere informatiePROJECTFICHE E-TECH: EMPOWERENDE TECHNOLOGIE IN DE THUISZORG
PROJECTFICHE E-TECH: EMPOWERENDE TECHNOLOGIE IN DE THUISZORG 2 Tijdens de EFRO-projectfase werkt CEMO aan de hand van twee projecten ( e-help & e-tech ) aan een eerste CEMO-product en aan CEMO-dienstverlening.
Nadere informatieUitgangsvragen en aanbevelingen
Uitgangsvragen en aanbevelingen behorende bij de richtlijn Diagnostiek en Behandeling van afasie bij volwassenen. De aanbevelingen dienen te worden gelezen in relatie tot de tekst in de desbetreffende
Nadere informatieNEUROLOGIE. Na een beroerte. Adviezen voor naasten ADVIES
NEUROLOGIE Na een beroerte Adviezen voor naasten ADVIES Na een beroerte Onlangs heeft uw partner of naaste een beroerte doorgemaakt. Een beroerte wordt ook wel een CVA (cerebraal vasculair accident) genoemd.
Nadere informatieErgotherapie. Beter voor elkaar
Ergotherapie Beter voor elkaar Ergotherapie in het Ikazia Ziekenhuis en daarbuiten Deze folder informeert u over ergotherapie in het Ikazia Ziekenhuis en daarbuiten. Heeft u na het lezen van deze folder
Nadere informatieInleiding 3. Les zingeving 3. Les rouw en verlies 3. Les euthanasie 4. Doorvragen en assertief 4. Casus 5. Reflectie op casus 5.
Naam: Joyce Stuijt Leerlingennummer: 500635116 Klas: 2B2 Vak: Cova 2S Docent: I. te Hennepe Datum: 15 januari 2013 Inhoudsopgave Inleiding 3 Les zingeving 3 Les rouw en verlies 3 Les euthanasie 4 Doorvragen
Nadere informatieAFASIE. informatieve folder voor personeel binnen de gezondheidszorg
AFASIE informatieve folder voor personeel binnen de gezondheidszorg Stichting Afasie Nederland Postbus 221 6930 AE Westervoort Tel. 026-3512512 (werkdagen van 10.00-14.00 uur) Fax 026-3513613 E-mail: san@afasie.nl
Nadere informatie> Wat is afasie? hersenz special
hersenz special AFASie > wat is afasie > verschillende vormen van afasie > gevolgen van afasie > de afasie van willy > mirjam Top-Termaat en Sietske van Leeuwe Kirsch, behandelaars bij Hersenz > tips:
Nadere informatieStemklank Intonatie Aanraking in nabijheidsgedrag Lichaamstaal
Les 3 Stemklank Intonatie Aanraking in nabijheidsgedrag Lichaamstaal Komt het zelfbeeld van jou overeen met het beeld dat anderen van je hebben? Opdracht: 1. Schrijf van jezelf op hoe jij denkt over te
Nadere informatieSCHEMA AFASIE. Stap Methodisch handelen nr. Uitgangsvraag nr. Aanbeveling
SCHEMA AFASIE Stap Methodisch handelen nr. Uitgangsvraag nr. Aanbeveling Verwijzing en aanmelding 3 Welke invloed hebben duur en intensiteit van afasietherapie op het herstel van de afasie? 4 Wat is voor
Nadere informatieNEUROLOGIE. Na een beroerte. Adviezen voor naasten ADVIES
NEUROLOGIE Na een beroerte Adviezen voor naasten ADVIES Na een beroerte Onlangs heeft uw partner of naaste een beroerte doorgemaakt. Een beroerte wordt ook wel een CVA (cerebraal vasculair accident) genoemd.
Nadere informatieGeriatrische Revalidatiezorg
Geriatrische Revalidatiezorg Informatie bij opname in Nolenshaghe en Mechropa Geriatrische Revalidatiezorg bij Saffier De Residentie De specialist in het ziekenhuis waar u behandeld bent heeft bepaald
Nadere informatieook bij u thuis! Advies, ondersteuning, behandeling, preventie & verwijzing
ook bij u thuis! Viattence Vitaal Advies, ondersteuning, behandeling, preventie & verwijzing Inhoudsopgave Viattence Vitaal Viattence Vitaal 3 Fysiotherapeut 4 Ergotherapeut 5 Logopedist 6 Specialist ouderengeneeskunde
Nadere informatieWorkshop Lichaamstaal. Lichaamstaal, een krachtig communicatiemiddel
Workshop Lichaamstaal Lichaamstaal, een krachtig communicatiemiddel Lichaamstaal is belangrijker dan veel mensen beseffen. Het is een cruciaal onderdeel van onze communicatie. Hoe kom je over op een ander?
Nadere informatiewww.azstlucas.be > Afasie Dienst logopedie/afasiologie
www.azstlucas.be > Dienst logopedie/afasiologie Inhoudstafel 1. Wat is afasie 3 2. Tips voor het omgaan met afasiepatiënten 6 3. Invloed op de omgeving en de persoon 7 Heeft u na het lezen van deze brochure
Nadere informatieRAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEW
RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEW Huisartsenpraktijk Kattenbroek Huisarts Schenkels Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Kattenbroek is vorig jaar een tevredenheidsonderzoek
Nadere informatieDe kunst van elkaar begrijpen
De kunst van elkaar begrijpen Omgaan met beperkte gezondheidsvaardigheden in de dagelijkse praktijk Congres De patiënt aan het roer in de zorg!? Utrecht, 12 april 2019 2 Zorg op maat; beter aansluiten
Nadere informatieAfasie is een communicatiestoornis die voor de betrokkene en zijn omgeving ingrijpende sociale gevolgen heeft.
Afasie Logopedie Beste familie, Afasie is een communicatiestoornis die voor de betrokkene en zijn omgeving ingrijpende sociale gevolgen heeft. Een gedeelte van deze problemen kan opgelost worden als de
Nadere informatieDysartrie. Logopedie
Dysartrie Logopedie Inhoudsopgave 1 Wat is dysartrie?... 2 2 Gevolgen van dysartrie... 3 3 Behandeling van dysartrie... 4 Onderzoek... 4 Behandeling... 4 4 Richtlijnen voor een betere communicatie... 5
Nadere informatieInleiding IN DIT BOEK LEES JE WAAROM STEUN, RESPECT EN VERTROUWEN BIJ VRIENDSCHAP HOREN.
Inleiding Met wie heb je de meeste lol? En wie bel je als je een probleem hebt? Vaak zijn dat je. Sommige mensen hebben veel, andere mensen hebben er maar een paar. Vriendschap is belangrijk in ons leven.
Nadere informatieHet Afasieteam. Afasie. Denken. Spraak. Communicatie. Taal. Revalidatie
Revalidatie Het Afasieteam Spraak Denken Afasie Communicatie Taal Het Afasieteam Afasie is een taalstoornis die veroorzaakt wordt door een hersenbeschadiging. De beschadiging treedt op door een beroerte
Nadere informatieInformatiebrochure Afasie
Informatiebrochure Afasie UZ Leuven 2 Beste familie, deze informatiebrochure bieden wij u aan naar aanleiding van de spraak-, taal - en/of slikproblemen die uw familielid momenteel ondervindt. In deze
Nadere informatieTraining Con-tAct Communicatietraining voor zorgprofessionals die werken met cliënten met afasie
Training Con-tAct Communicatietraining voor zorgprofessionals die werken met cliënten met afasie Philine Berns, Hogeschool Rotterdam Rotterdam Stroke Service 6 november 2018 Onderwerpen Afasie Afasie en
Nadere informatie4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.
4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,
Nadere informatieDysartrie bij volwassenen
Dysartrie bij volwassenen Inleiding U bent door uw huisarts of specialist doorverwezen naar de logopedist voor de behandeling van uw spraakstoornis dysartrie. In deze folder wordt u uitgelegd wat dysartrie
Nadere informatieCommunicatiestoornissen:
Communicatiestoornissen: Hoe herken je ze en hoe ga je ermee om? Dr. Marina Ruiter Docent / Onderzoeker - Radboud Universiteit Spraak- en patholoog / Logopedist Sint Maartenskliniek Inhoud (1) Overzicht
Nadere informatie