NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

Transcriptie

1 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 REKENINGKUNDE NOVEMBER 2015 PUNTE: 300 TYD: 3 uur Hierdie vraestel bestaan uit 19 bladsye en 'n 15 bladsy-antwoordeboek. 3

2 Rekeningkunde 2 DBE/November 2015 NSS INSTRUKSIES EN INLIGTING Lees die volgende instruksies aandagtig deur en volg dit noukeurig. 1. Beantwoord AL die vrae. 2. 'n Spesiale ANTWOORDEBOEK word verskaf waarin jy AL die vrae moet beantwoord. 3. Toon ALLE bewerkings om deelpunte te verdien. 4. Jy mag 'n nieprogrammeerbare sakrekenaar gebruik. 5. Jy mag 'n donker potlood of blou/swart ink gebruik om die vrae te beantwoord. 6. Waar van toepassing moet alle bewerkings tot EEN desimale punt bereken word. 7. Skryf netjies en leesbaar.

3 Rekeningkunde 3 DBE/November 2015 NSS 7. Gebruik die inligting in die tabel hieronder as 'n gids wanneer jy die vraestel beantwoord. Probeer om NIE hiervan af te wyk NIE. VRAAG 1: 40 punte; 25 minute Onderwerp van die vraag: Hierdie vraag integreer: Versoening en Ouderdomsontleding Finansiële rekeningkunde Bankversoening Debiteure-ouderdomsontleding Bestuur van hulpbronne Interne beheer VRAAG 2: 50 punte; 30 minute Onderwerp van die vraag: Hierdie vraag integreer: Bestuur van hulpbronne Voorraadstelsels en Voorraadwaardasie Waardasie Interne beheer VRAAG 3: 60 punte; 35 minute Onderwerp van die vraag: Hierdie vraag integreer: Finansiële rekeningkunde Inkomstestaat Maatskappy- Finansiële State Balansstaat en notas en Ouditverslag Ouditverslag Bestuur van hulpbronne Etiek VRAAG 4: 65 punte; 40 minute Onderwerp van die vraag: Hierdie vraag integreer: Kontantvloeistaat en Vertolking Finansiële rekeningkunde Kontantvloeistaat Vertolking van finansiële inligting Bestuur van hulpbronne Interne beheer VRAAG 5: 50 punte; 30 minute Onderwerp van die vraag: Hierdie vraag integreer: Kontantbegroting en Geprojekteerde Inkomstestaat Bestuursrekeningkunde Ontleed en vertolk 'n Kontantbegroting Geprojekteerde Inkomstestaat Bestuur van hulpbronne Interne beheer VRAAG 6: 35 punte; 20 minute Onderwerp van die vraag: Hierdie vraag integreer: Bestuursrekeningkunde Produksiekostestaat Kosteberekening Ontleding en vertolking van gelykbreekpunt Bestuur van hulpbronne Interne beheer

4 Rekeningkunde 4 DBE/November 2015 NSS VRAAG 1: VERSOENING EN OUDERDOMSONTLEDING 1.1 BANKVERSOENING EN INTERNE BEHEER Die inligting hieronder het betrekking op Eureka Handelaars. GEVRA: (40 punte; 25 minute) Bereken die korrekte banksaldo op 30 Junie (13) Stel die Bankversoeningstaat op 30 Junie 2015 op. (8) Verwys na Inligting E. Identifiseer TWEE verskillende probleme met bewyse. Gee raad vir ELKE probleem. (6) INLIGTING: A. Die volgende Bankversoeningstaat is op 31 Mei 2015 voorberei: Saldo volgens Bankstaat (ongunstig) (R13 000) Uitstaande deposito Uitstaande tjeks: Nr. 614 (gedateer 20 Desember 2014) Donasie (10 500) Nr. 958 (gedateer 25 Mei 2015) Voorraad (7 900) Nr. 962 (gedateer 30 Julie 2015) Betaling van rekening (4 500) Regstel van fout Saldo volgens bankrekening (ongunstig) (2 300) LET WEL: Die deposito van R het op 14 Junie 2015 op die Bankstaat verskyn. Die fout van R3 600 is op 10 Junie 2015 deur die bank reggestel. Tjeknr. 958, in Mei 2015 uitgereik, is op die Bankstaat vir Junie as R9 700 getoon. Die Bankstaat is korrek. Die ander uitstaande tjeks is nie aan die bank getoon nie. B. Voorlopige totale op 30 Junie 2015: KOJ: R87 220; KBJ: R C. Die Bankstaat vir Junie 2015 het die volgende getoon: Direkte deposito vir huurinkomste van die huurder, R Aftrekorder vir versekering, R6 500 V/T-tjek vir R2 250 oorspronklik van F Mnisi ontvang ter betaling van sy skuld van R2 300 Bankkoste, R210 Saldo volgens Bankstaat,? D. Die volgende tjeks het in die Kontantbetalingsjoernaal verskyn, maar nie op die Bankstaat vir Junie 2015 nie: Nr. 982 vir R2 200 Nr. 986 vir R1 400 (gedateer 28 Julie 2015) E. Die boekhouer het die volgende inskrywing in die Junie 2015 KOJ gemaak: Dok. Datum Besonderhede Ontleding Bank Verkope KS Kontant Dit is op 15 Julie 2015 deur die bank aangeteken. Die interne ouditeur het opgemerk dat kontantstrokies, KS , se totaal eintlik R was.

5 Rekeningkunde 5 DBE/November 2015 NSS 1.2 DEBITEURE-OUDERDOMSONTLEDING Die inligting hieronder het betrekking op Max Sportdrag. GEVRA: Verwys na Inligting B. As die interne ouditeur, watter kommer sal jy oor Susan se posbeskrywing hê? Verduidelik. (2) Identifiseer TWEE debiteure wat hulle kredietlimiete kan laat verhoog. (2) Verduidelik DRIE verskillende probleme soos aangegee in die Debiteure-ouderdomsontleding. Gee bewyse. (9) INLIGTING: A. Die onderneming verkoop 80% van hulle voorraad op krediet. Daar word van debiteure verwag om hulle rekeninge te vereffen teen die einde van die maand wat op die verkoopstransaksie-maand volg. B. Susan, die boekhouer, reik fakture en kredietnotas uit en ontvang kontant van debiteure. C. Debiteure-ouderdomsontleding op 31 Augustus 2015: KREDIET- BEDRAG HUIDIGE DEBITEURE LIMIET VERSKULDIG MAAND 30 DAE 60 DAE 90 DAE S Muller R R R1 800 R4 200 R2 400 R3 600 L Ndlovu R5 800 R5 000 R3 100 R1 900 P Pillay R3 500 R3 200 R3 200 B Vasco R5 000 R5 000 R2 600 R1 600 R800 C Crooks R4 500 R4 100 R3 500 R600 R Aucamp R1 500 R1 400 R500 R900 R R R7 400 R5 900 R % 39% 24% 19% 18% 40

6 Rekeningkunde 6 DBE/November 2015 NSS VRAAG 2: VOORRAADSTELSELS EN WAARDASIE (50 punte; 30 minute) 2.1 VOORRAADWAARDASIE Josy Modes gebruik die periodieke voorraadstelsel en die geweegdegemiddelde-metode om voorraad van baadjies te waardeer. Josy Arrakal is die eienaar van die besigheid. GEVRA: Verduidelik die verskil tussen die deurlopende voorraadstelsel en die periodieke voorraadstelsel. (2) Bereken die waarde van die voorraad voorhande op 28 Februarie 2015 deur die geweegdegemiddelde-metode te gebruik. (9) Bereken hoe lank (in dae) dit sal neem om die eindvoorraad van 650 baadjies te verkoop. Gebruik die eindvoorraad in jou berekening. (5) Josy oorweeg dit om van voorraadwaardasie-metode te verander. INLIGTING: Bereken die waarde van eindvoorraad deur die EIEU-metode te gebruik. (6) Gee EEN rede ten gunste van en EEN rede teen die verandering na die EIEU-metode. (4) Rekords van baadjies vir die jaar geëindig 30 Junie 2015: EENHEDE EENHEIDS- PRYS TOTAAL Beginvoorraad (1 Maart 2014) 300 R1 156 R Aankope R April R1 050 R Julie R1 200 R November R1 240 R Subtotaal? R Goedere teruggestuur 150?? (van Julie-aankope) Verkope R1 425 R Eindvoorraad (28 Februarie 2015) 650??

7 Rekeningkunde 7 DBE/November 2015 NSS 2.2 INTERNE BEHEER Josy Modes verkoop ook hemde en denimbroeke. GEVRA: Bereken die getal hemde wat gesteel is. Gee TWEE punte van advies. (9) Lewer kommentaar op die voorraadhoudingstydperk van ELKE produk en verduidelik hoe dit die onderneming sal raak. Haal syfers aan. (9) Josy is onseker of sy die regte pryse vir haar produkte vra. Gee haar advies oor ELKE produk. Haal syfers aan. (6) INLIGTING: Opsomming vir die jaar geëindig 30 Junie 2015: BAADJIES (EENHEDE) HEMDE (EENHEDE) DENIMBROEKE (EENHEDE) Getal eenhede verkoop Beginvoorraad Eindvoorraad Aankope (min terugsendings) Geweegdegemiddelde-koste per eenheid Sien R150 R500 Verkoopprys per eenheid R1 425 R310 R850 Voorraadhoudingstydperk Sien dae 319 dae 50

8 Rekeningkunde 8 DBE/November 2015 NSS VRAAG 3: MAATSKAPPY- FINANSIËLE STATE EN OUDITVERSLAG (60 punte; 35 minute) 3.1 PRIDONA BEPERK Die volgende inligting het betrekking op Pridona Beperk. Die finansiële jaar het op 30 Junie 2015 geëindig. Die onderneming gebruik die deurlopende voorraadstelsel. GEVRA: Verwys na Inligting B. Bereken die korrekte netto wins na belasting vir die jaar geëindig 30 Junie Dui 'n + vir toename en 'n vir afname aan. (13) Stel die Behoue-inkomste-nota op 30 Junie 2015 op. (11) Stel die Balansstaat op 30 Junie 2015 op. Waar notas NIE gevra word NIE, moet bewerkings getoon word. (30) INLIGTING: A. Lys van saldo's/totale op 30 Junie 2015: BALANSSTAATREKENINGE-AFDELING Gewone aandelekapitaal R Behoue inkomste (1 Julie 2014) Verbandlening: Custom Bank Vaste bates Handelsvoorraad Debiteurekontrole Voorsiening vir oninbare skulde (1 Julie 2014) Kontant en kontantekwivalente (balanseersyfer)? SAID: Inkomstebelasting (voorlopigebelasting-betalings) Inkomste ontvangbaar (opgeloop) Krediteurekontrole B. Netto wins voor belasting van R is bepaal VOOR die volgende inligting in berekening gebring is: (i) (ii) (iii) (iv) (v) Handelsvoorraad op 30 Junie 2015 is op R gewaardeer. Voorsiening vir oninbare skulde moet tot R9 000 aangesuiwer word. Huur vir Julie 2015, R2 800, is vooruit ontvang. 'n Jaarlikse versekeringspremie van R6 000 is vir die tydperk 1 April 2015 tot 31 Maart 2016 betaal. Die ouditeur het gevind dat die wins op die verkoop van 'n voertuig, R6 800, foutiewelik as 'n verlies getoon is. (vi) Inkomstebelasting vir die jaar beloop R

9 Rekeningkunde 9 DBE/November 2015 NSS C. Dividende en aandele: (i) Tussentydse dividende van R is op 31 Desember 2014 betaal. (ii) Die direkteure het op 30 Junie 2015 'n finale dividend van 22 sent per aandeel verklaar op al die aandele tot op datum uitgereik. Aandele wat op 31 Mei 2015 teruggekoop is, kwalifiseer nie vir finale dividende nie. (iii) Aandelekapitaal: 1 Julie aandele is uitgereik (R ) 15 Augustus nuwe aandele is teen R1,70 elk 2014 (R ) uitgereik. Dit is geboekstaaf. 31 Mei aandele is teen R2,50 elk van 'n bestaande aandeelhouer (R50 000) teruggekoop. Dit is nie geboekstaaf nie. D. 'n Debiteur se debietsaldo van R1 000 in die Debiteuregrootboek moet nog na sy rekening in die Krediteuregrootboek oorgeplaas word. E. Die verbandlening van Custom Bank is op 1 April 2014 verkry. Dit sal oor 6 jaar terugbetaal word. 'n Vaste leningterugbetaling (rente uitgesluit) word aan die einde van elke maand gemaak. Die eerste maandelikse leningterugbetaling is op 30 April 2014 gedoen. Alle ander leningterugbetalings is gedoen. Rente word nie gekapitaliseer nie en is korrek geboekstaaf.

10 Rekeningkunde 10 DBE/November 2015 NSS 3.2 OUDITVERSLAG GEVRA: Kies die korrekte woord uit dié wat tussen hakies gegee word. Gee 'n rede. Trimex Bpk. het 'n (gekwalifiseerde/ongekwalifiseerde/weerhouding-) ouditverslag ontvang. (2) Verduidelik TWEE gevolge van hierdie ouditverslag vir die maatskappy en/of die HUB. (4) INLIGTING: UITTREKSEL UIT DIE VERSLAG VAN DIE ONAFHANKLIKE OUDITEURE Grondslag vir ons mening Die maatskappy se aankoopbeleid bepaal dat aankope van meer as R deur die direksie goedgekeur en deur drie kwotasies van onafhanklike verskaffers ondersteun moet word. Die maatskappy het in die verslagjaar twee voertuie teen 'n koste van R aangekoop. Dit is deur die HUB goedgekeur sonder verwysing na die direksie. Slegs een kwotasie is ontvang. Ouditmening As gevolg van die belangrikheid van hierdie kwessie kon ons nie voldoende ouditbewyse verkry as grondslag vir 'n mening nie. Gevolglik spreek ons geen mening uit oor die finansiële state van Trimex Bpk. vir die jaar geëindig 30 Junie 2015 nie. Devi & Meyiwa Vennote, GR (SA) 60

11 Rekeningkunde 11 DBE/November 2015 NSS VRAAG 4: KONTANTVLOEISTAAT EN VERTOLKING (65 punte; 40 minute) 4.1 BEGRIPPE Gee EEN term vir elk van die volgende beskrywings deur 'n term uit die lys hieronder te kies. Skryf slegs die term langs die vraagnommer ( ) in die ANTWOORDEBOEK neer. direksieverslag; Balansstaat; aandeelhouer; direkteur; interne ouditeur; Kontantvloeistaat; onafhanklike ouditeur 'n Persoon wat deur 'n maatskappy aangestel word om die finansiële beheerstelsels na te gaan en die bestuur daaroor raad te gee (1) Die persoon wat deur die aandeelhouers aangestel is en 'n onpartydige mening oor die finansiële state van 'n maatskappy uitspreek (1) 'n Persoon wat aangestel word om 'n maatskappy te bestuur en wat besluite neem om die gladde bedryf daarvan te verseker (1) Die finansiële staat wat die finansiële posisie van 'n besigheid op 'n spesifieke datum toon (1) 4.2 SENZO BPK. Die inligting hieronder het betrekking op Senzo Bpk. GEVRA: Bereken die volgende syfers wat op die Kontantvloeistaat sal verskyn: Inkomstebelasting betaal (5) Opbrengs uit verkoop van vaste bates (drawaarde) (5) Netto verandering in kontant en kontantekwivalente. Dui aan of dit 'n netto invloei of netto uitvloei van kontant is. (5) Voltooi die afdeling van die Kontantvloeistaat vir kontantgevolge van finansieringsaktiwiteite. (12) Bereken die volgende vir die finansiële jaar geëindig 28 Februarie Vuurproefverhouding (4) Opbrengs op aandeelhouersbelang (OOAB) (Gebruik gemiddelde aandeelhouersbelang in jou berekening.) (5) Netto batewaarde (NBW) per aandeel (3)

12 Rekeningkunde 12 DBE/November 2015 NSS INLIGTING: A. Syfers uit die Balansstaat en notas: 28 FEBRUARIE FEBRUARIE 2014 Vaste bates (drawaarde) R R Finansiële bates (vaste deposito) Bedryfsbates Voorrade Handels- en ander ontvangbare bedrae SAID: Inkomstebelasting Kontant en kontantekwivalente Aandeelhouersbelang Gewone aandelekapitaal Behoue inkomste Niebedryfslaste Bedryfslaste Handels- en ander betaalbare bedrae Aandeelhouers vir dividende SAID: Inkomstebelasting Oortrokke bankrekening B. Uittreksel uit die Inkomstestaat vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015: Bruto wins R Waardevermindering Bedryfswins Rente-uitgawe Netto wins voor belasting Netto wins na belasting C. Aandelekapitaal: Gemagtigde aandelekapitaal bestaan uit gewone aandele nuwe, gewone aandele is op 1 Oktober 2014 uitgereik gewone aandele is op 1 Januarie 2015 teen 90 sent meer as die gemiddelde uitreikprys van R4,30 teruggekoop. Die aandeleregister het op 28 Februarie 2015 getoon dat 'n totaal van aandele tot op datum uitgereik is. D. Vaste bates: Addisionele eiendom is vir R gekoop. Geen ander vaste bates is aangekoop nie. Toerusting is teen drawaarde verkoop.

13 Rekeningkunde 13 DBE/November 2015 NSS 4.3 DON BPK. EN KEY BPK. Jy het R om in 'n genoteerde maatskappy te belê. Jy besluit om op twee maatskappye in dieselfde bedryf te fokus. LET WEL: Wanneer jy die vrae hieronder beantwoord, vergelyk die gegewe inligting en haal die toepaslike finansiële aanwysers van beide maatskappye (persentasies, verhoudings en/of bedrae) aan. GEVRA: Lewer kommentaar op die waarde van die twee maatskappye se aandele op die Johannesburgse Sekuriteitebeurs (JSE). Verduidelik hoe dit jou keuse van 'n maatskappy sal beïnvloed. (6) Vergelyk en lewer kommentaar op die dividendbetalingsbeleid van die twee maatskappye. (6) Lewer kommentaar op die graad van risiko en hefboomeffek. Verduidelik hoe dit jou keuse van 'n maatskappy sal beïnvloed. (6) Behalwe vir die punte wat hierbo genoem is, watter ander faktore sal jy oorweeg voordat jy besluit in watter maatskappy jy gaan belê? Verduidelik TWEE punte. (4) INLIGTING: DON BPK. KEY BPK. Bedryfsverhouding 4,3 : 1 1,5 : 1 Vuurproefverhouding 2,8 : 1 0,8 : 1 Voorraadomsetsnelheid 4 keer 6 keer Voorraadhoudingstydperk 90 dae 62 dae Gemiddelde debiteure-invorderingstydperk 54 dae 26 dae Gemiddelde krediteurebetalingstydperk 59 dae 62 dae Skuld-ekwiteit-verhouding 0,3 : 1 1,6 : 1 Opbrengs op totale kapitaal aangewend (OOTKA) 15,6% 10,2% Opbrengs op aandeelhouersbelang (OOAB) 17,2% 9,1% Verdienste per aandeel (VPA) 420 sent 980 sent Dividend per aandeel (DPA) 360 sent 490 sent Netto batewaarde per aandeel (NBA) 310 sent 750 sent Markprys van aandele op JSE 400 sent 645 sent Rentekoers op lenings 11,5% 11,5% 65

14 Rekeningkunde 14 DBE/November 2015 NSS LAAT HIERDIE BLADSY BLANKO

15 Rekeningkunde 15 DBE/November 2015 NSS VRAAG 5: KONTANTBEGROTING EN GEPROJEKTEERDE INKOMSTESTAAT (50 punte; 30 minute) 5.1 BRUCE HANDELAARS Benny Bruce is die eienaar van Bruce Handelaars. Jy word voorsien van inligting vir twee maande. GEVRA: Voltooi die Kontantbegroting vir November en Desember Sekere bedrae is namens jou ingevul. (25) INLIGTING: A. Uittreksel uit die Geprojekteerde Inkomstestaat: NOVEMBER 2015 DESEMBER 2015 Verkope R R Koste van verkope Kommissie-inkomste Diverse uitgawes ? Waardevermindering Lone en salarisse? Oninbare skulde Advertensies Korting toegestaan Rente-uitgawe (9% p.j.) B. ADDISIONELE INLIGTING: (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) (vii) (viii) (ix) Kontantverkope beloop 40% van alle verkope. 'n Winsopslag van 75% op kosprys word gehandhaaf. Voorraad word in dieselfde maand as verkope vervang. 20% van alle voorraad word kontant aangekoop. Alle krediteure word binne 30 dae ten volle betaal (in die maand wat op die aankope volg). Kommissie word een maand nadat dit verdien is, ontvang. Daar word begroot dat kommissie met R1 000 per maand sal toeneem. Diverse uitgawes bestaan slegs uit kontantitems. Dit sal na verwagting elke maand met 8% verminder. Lone en salarisse vir Desember 2015 sluit 'n bonus van R vir die bestuurder in. 'n Loon- en salarisverhoging van 8% vir alle werknemers sal vanaf 1 Desember 2015 toegepas word. Advertensies sal vanaf 1 Desember op die eerste dag van elke maand in 'n koerant verskyn. Betaling om drie advertensies te dek sal op 15 November ten volle gedoen word. Die rentekoers is 9% p.j. Rente word nie gekapitaliseer nie en word maandeliks betaal. 'n Deel van die lening sal op 30 November 2015 terugbetaal word.

16 Rekeningkunde 16 DBE/November 2015 NSS 5.2 SLEEPEZI BEDDENS (EDMS.) BPK. Jy word voorsien van inligting vir twee maande geëindig 31 Oktober Die onderneming verkoop een tipe bed. GEVRA: Bereken die persentasie verhoging in die bedrag wat vir salarisse en lone vir Oktober 2015 begroot is. Behoort die werknemers hiermee tevrede te wees? Verduidelik. (3) Die finansiële direkteur is tevrede met die werk wat die boekhouer en die interne ouditeur doen. Identifiseer 'n uitgawe wat aandui dat hy reg is. Verduidelik jou antwoord. (3) 'n Mededinger, BB Beddens, wat slegs vir kontant verkoop, het op 1 Oktober 2015 'n winkel in die omgewing oopgemaak. Lewer kommentaar op hoe die nuwe mededinger die verkope van Sleepezi Beddens beïnvloed het. Verskaf syfers. Verduidelik hoe Sleepezi Beddens op hierdie probleem gereageer het. Verskaf DRIE punte. Verskaf syfers. (4) (9) Kontantsaldo's: Lewer kommentaar op die kontantsaldo's. Verskaf syfers. Verduidelik hoe die direkteure die kontantsaldo's in die toekoms kan verbeter Verduidelik TWEE punte. (2) (4)

17 Rekeningkunde 17 DBE/November 2015 NSS INLIGTING: A. Verwagte verkope, koste van verkope en aflewerings: Die onderneming begroot om 300 beddens per maand te verkoop. Die kosprys van elke bed is R3 000 en die verkoopprys is R Geen korting word toegestaan nie. Die voorraad beddens word in die maand van verkope vervang. Verskaffers word in die maand van aankope betaal. Die onderneming gebruik Kaap Afleweringsdienste om die beddens aan elke kliënt af te lewer. B. Uittreksel uit die Kontantbegroting: SEPTEMBER 2015 OKTOBER 2015 BEGROOT WERKLIK BEGROOT WERKLIK Kontantsurplus (tekort) vir maand ( ) Kontant aan begin van maand Kontant aan einde van maand ( ) C. Uittreksel uit die Geprojekteerde Inkomstestaat: SEPTEMBER 2015 OKTOBER 2015 BEGROOT WERKLIK BEGROOT WERKLIK Getal beddens verkoop 300 beddens 320 beddens 300 beddens 240 beddens Kontantverkope Kredietverkope Totale verkope Koste van verkope ( ) ( ) ( ) ( ) Bruto wins Bedryfsuitgawes ( ) ( ) ( ) ( ) Direkteursfooie Salarisse en lone Advertensies Afleweringskoste (Kaap Afleweringsdienste) Ouditfooie Huuruitgawe Diverse uitgawes Bedryfswins

18 Rekeningkunde 18 DBE/November 2015 NSS VRAAG 6: KOSTEBEREKENING (35 punte; 20 minute) 6.1 SNAZZY HANDSAKKE Die inligting hieronder het betrekking op die finansiële jaar geëindig 30 September Die onderneming vervaardig een tipe handsak. GEVRA: Stel die Produksiekostestaat op 30 September 2015 op. Toon ALLE bewerkings. (21) INLIGTING: A. Syfers wat op 30 September 2015 deur die boekhouer verskaf is: R Administrasiekoste Direkte materiaalkoste Direkte arbeidskoste Fabrieksbokoste Verkoops- en verspreidingskoste Goedere-in-bewerking: 1 Oktober September 2015? Totale koste van produksie van klaarprodukte B. 'n Interne oudit het die volgende uitgewys: Beskadigde grondstof ter waarde van R17 000, wat aan die verskaffer teruggestuur is, is in die berekening van die direkte materiaalkoste uitgelaat. Die fabrieksbokoste-totaal het die volle bedrag van R vir huuruitgawe ingesluit. Slegs 2 / 3 van hierdie uitgawe moet aan die fabriek toegewys word. Die res moet gelykop tussen die kantoor en verkoopsafdeling verdeel word. Die salaris van 'n fabrieksvoorman wat met verlof is, is nie geboekstaaf nie. Besonderhede van sy salaris is soos volg: Aftrekking vir SAID: LBS R2 560 Aftrekking vir pensioenfonds en WVF? Netto salaris R8 320 Die werkgewersbydrae vir pensioenfonds en WVF beloop R Die onderneming dra op 'n rand-vir-rand-basis by.

19 Rekeningkunde 19 DBE/November 2015 NSS 6.2 HEALTHY LIFESTYLE KOOKWARE Hierdie onderneming vervaardig emaljepotte. GEVRA: Bereken die volgende vir die finansiële jaar geëindig 31 Augustus 2015: Veranderlike koste per eenheid Gelykbreekpunt (3) (5) Verduidelik waarom die eienaar oor die gelykbreekpunt en die vlak van vervaardiging bekommerd moet wees. Verskaf TWEE punte. Verskaf syfers. (4) Identifiseer EEN ander probleem met betrekking tot hierdie onderneming. Verskaf syfer(s). (2) INLIGTING: EMALJEPOTTE Getal eenhede vervaardig en verkoop Totale vaste koste R R Totale veranderlike koste R R Verkoopprys per eenheid R175 R160 Verkoopprys van mededinger R170 R130 Gelykbreekpunt in getal eenhede? Totale verkope R R TOTAAL: 300

20 SENTRUMNOMMER EKSAMENNOMMER NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT REKENINGKUNDE GRAAD 12 NOVEMBER 2015 SPESIALE ANTWOORDEBOEK VRAAG PUNT PARAAF MOD TOTAAL Hierdie antwoordeboek bestaan uit 15 bladsye.

21 Rekeningkunde 2 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek VRAAG BANKVERSOENING EN INTERNE BEHEER Bereken die korrekte banksaldo op 30 Junie Kontantontvangstejoernaal Kontantbetalingsjoernaal (slegs syfers) (slegs syfers) Banksaldo op 30 Junie 2015: Bankversoeningstaat op 30 Junie Verwys na Inligting E. Identifiseer TWEE verskillende probleme met bewyse. Gee raad vir ELKE probleem. PROBLEEM MET BEWYSE RAAD 8 6

22 Rekeningkunde 3 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek 1.2 DEBITEURE-OUDERDOMSONTLEDING As die interne ouditeur, watter kommer sal jy oor Susan se posbeskrywing hê? Verduidelik Identifiseer TWEE debiteure wat hulle kredietlimiete kan laat verhoog Verduidelik DRIE verskillende probleme soos aangegee in die Debiteure-ouderdomsontleding. Gee bewyse. Verduideliking van probleem met bewyse Probleem 1 Probleem 2 Probleem 3 9 TOTALE PUNTE 40

23 Rekeningkunde 4 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek VRAAG VOORRAADWAARDASIE Verduidelik die verskil tussen die deurlopende voorraadstelsel en die periodieke voorraadstelsel Bereken die waarde van die voorraad voorhande op 28 Februarie 2015 deur die geweegdegemiddelde-metode te gebruik Bereken hoe lank (in dae) dit sal neem om die eindvoorraad van 650 baadjies te verkoop. Gebruik die eindvoorraad in jou berekening Bereken die waarde van die eindvoorraad deur die EIEU-metode te gebruik. 5 Gee EEN rede ten gunste van 'n verandering na die EIEU-metode. 6 Gee EEN rede teen 'n verandering na die EIEU-metode. 4

24 Rekeningkunde 5 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek 2.2 INTERNE BEHEER Bereken die getal hemde wat gesteel is. Gee TWEE punte van advies Produk Kommentaar op die voorraadhoudingstydperk en gee syfers Verduideliking van hoe dit die onderneming sal raak Baadjies Hemde Denimbroeke Josy is onseker of sy die regte pryse vir haar produkte vra. Gee haar advies oor ELKE produk. Haal syfers aan. Produk Raad met syfers Baadjies Hemde Denimbroeke 6 TOTALE PUNTE 50

25 Rekeningkunde 6 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek VRAAG PRIDONA BEPERK Berekening van die korrekte netto wins na belasting Foutiewe netto wins Korrekte netto wins voor belasting Inkomstebelasting Netto wins na belasting BEHOUE-INKOMSTE-NOTA OP 30 JUNIE 2015 Saldo aan begin van jaar Dividende Saldo aan einde van jaar 11

26 Rekeningkunde 7 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek PRIDONA BEPERK BALANSSTAAT SOOS OP 30 JUNIE 2015 BATES NIEBEDRYFSBATES Vaste bates teen drawaarde BEDRYFSBATES Voorraad Handels- en ander ontvangbare bedrae Kontant en kontantekwivalente TOTALE BATES EKWITEIT EN LASTE GEWONE AANDEELHOUERSEKWITEIT Gewone aandelekapitaal Behoue inkomste NIEBEDRYFSLASTE BEDRYFSLASTE Handels- en ander betaalbare bedrae TOTALE EKWITEIT EN LASTE 30

27 Rekeningkunde 8 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek 3.2 OUDITVERSLAG Kies die korrekte woord uit dié wat tussen hakies gegee word. Gee 'n rede Verduidelik TWEE gevolge van hierdie ouditverslag vir die maatskappy en/of die HUB. 4 TOTALE PUNTE 60

28 Rekeningkunde 9 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek VRAAG SENZO BPK Bereken inkomstebelasting betaal. 5 Bereken opbrengs uit verkoop van vaste bates (drawaarde). 5 Bereken netto verandering in kontant en kontantekwivalente. Dui aan of dit 'n netto invloei of 'n netto uitvloei van kontant is KONTANTGEVOLGE VAN FINANSIERINGS- AKTIWITEITE 12

29 Rekeningkunde 10 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek Bereken die vuurproefverhouding vir Bereken die opbrengs op aandeelhouersbelang (OOAB) vir (Gebruik gemiddelde aandeelhouersbelang in jou berekening.) 5 Bereken die netto batewaarde (NBW) per aandeel vir DON BPK. EN KEY BPK Lewer kommentaar op die waarde van die twee maatskappye se aandele op die Johannesburgse Sekuriteitebeurs (JSE). Verduidelik hoe dit jou keuse van 'n maatskappy sal beïnvloed. 6

30 Rekeningkunde 11 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek Vergelyk en lewer kommentaar op die dividendbetalingsbeleid van die twee maatskappye Lewer kommentaar op die graad van risiko en hefboomeffek. Verduidelik hoe dit jou keuse van 'n maatskappy sal beïnvloed Behalwe vir die punte wat hierbo genoem is, watter ander faktore sal jy oorweeg voordat jy besluit in watter maatskappy jy gaan belê? Verduidelik TWEE punte. TOTALE PUNTE 4 65

31 Rekeningkunde 12 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek VRAAG BRUCE HANDELAARS KONTANTBEGROTING VIR NOVEMBER EN DESEMBER 2015 KONTANTBEGROTING NOVEMBER 2015 DESEMBER 2015 R R KONTANTONTVANGSTE: Kontantverkope Kontant van debiteure Kommissie-inkomste Totale ontvangste KONTANTBETALINGS: Kontantaankope van voorraad Betalings aan krediteure Diverse uitgawes Totale betalings Surplus (tekort) Beginsaldo van bank (56 000) Eindsaldo van bank (29 255) SLEEPEZI BEDDENS (EDMS.) BPK Bereken die persentasie verhoging in die bedrag wat vir salarisse en lone vir Oktober 2015 begroot is. Behoort die werknemers hiermee tevrede te wees? Verduidelik. 3

32 Rekeningkunde 13 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek Die finansiële direkteur is tevrede met die werk wat die boekhouer en interne ouditeur doen. Identifiseer 'n uitgawe wat aandui dat hy reg is. Verduidelik jou antwoord Lewer kommentaar op hoe die nuwe mededinger die verkope van Sleepezi Beddens beïnvloed het. Verskaf syfers. 3 Verduidelik hoe Sleepezi Beddens op hierdie probleem gereageer het. Verskaf DRIE punte. Verskaf syfers. Punt 1 Punt 2 Punt Lewer kommentaar op die kontantsaldo's. Verskaf syfers. 13 Verduidelik hoe die direkteure die kontantsaldo's in die toekoms kan verbeter. Verduidelik TWEE punte. TOTALE PUNTE 6 50

33 Rekeningkunde 14 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek VRAAG SNAZZY HANDSAKKE PRODUKSIEKOSTESTAAT OP 30 SEPTEMBER 2015 R Primêre koste Produksiekoste Totale koste van produksie HEALTHY LIFESTYLE KOOKWARE Bereken die veranderlike koste per eenheid vir Bereken die gelykbreekpunt vir

34 Rekeningkunde 15 DBE/November 2015 NSS Antwoordeboek Verduidelik waarom die eienaar oor die gelykbreekpunt en die vlak van vervaardiging bekommerd moet wees. Verskaf TWEE punte. Verskaf syfers. Punt 1 Punt Identifiseer EEN ander probleem met betrekking tot hierdie onderneming. Verskaf syfer(s). 2 TOTALE PUNTE 35 TOTAAL: 300

35 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 REKENINGKUNDE NOVEMBER 2015 MEMORANDUM PUNTE: 300 NASIENBEGINSELS: 1. Strafpunte vir vreemde items is slegs van toepassing indien 'n kandidaat nie punte op 'n ander plek in die vraag vir daardie item verloor het nie (geen vreemde items strafpunte vir misplaaste items nie). Geen dubbele penalisering toegepas nie. 2. Strafpunte vir plasing of swak aanbieding (bv. Besonderhede) is van toepassing slegs indien die kandidaat punte verdien het vir die bedrae. 3. Volpunte vir korrekte antwoord. Indien antwoord foutief is, merk die bewerkings wat voorsien is. 4. Indien 'n vooraansuiweringsyfer as 'n finale syfer getoon word, ken die bewerkingspunt toe vir daardie syfer (nie die metodepunt vir die antwoord nie). 5. Tensy anders getoon, moet die positiewe of negatiewe effek van enige syfer in ag geneem word om die punt toe te ken. Indien geen + of teken of hakie voorsien is nie, aanvaar dat die syfer positief is. 6. Waar aangedui word, ken deelpunte toe om die kwaliteit van antwoorde van kandidate te differensieer. 7. Hierdie memorandum is nie vir publieke verspreiding nie omdat sekere items as foutief mag voorkom. Die aanpassings is gemaak as gevolg van nuanse in sekere vrae. 8. Waar strafpunte toegepas word, kan die punte vir daardie afdeling van die vraag nie as 'n negatiewe syfer getoon word nie. 9. Waar metodepunte toegeken word vir bewerkings moet merker die redelikheid van die bewerking ondersoek en ten minste een deel van die antwoord moet korrek wees voor die punte toegeken word. 10. Waar metodepunte toegeken word, maak seker dat die kandidate nie volpunte toegeken word vir enige item wat gedeeltelik foutief is nie. 11. Wees versigtig vir kandidate wat geldige alternatiewe antwoorde buite die nasienriglyn verskaf 12. Kodes: f = vreemde items; p = plasing/aanbieding. Hierdie memorandum bestaan uit 15 bladsye.

36 Rekeningkunde 2 DBE/November 2015 NSS Memorandum VRAAG BANKVERSOENING EN INTERNE BEHEER Bereken die korrekte banksaldo op 30 Junie Kontantontvangstejoernaal (slegs syfers) *OF in KOJ & in KBJ Beide noodsaalik: 2 punte Kontantbetalingsjoernaal (slegs syfers) * : 3 marks / / 2 460: 2 marks Vreemde items -1 (maks -2) Banksaldo op 30 Junie 2015: metode punte sien KOJ totaal sien KBJ totaal = een deel korrek OF = Bankversoeningstaat op 30 Junie 2015 Alternatief Debiet Krediet Saldo per bankstaat R Balanseer syfer Kan Dt / Kt wees R Krediteer uitstaande deposito Debiteer uitstaande tjeks Kan tekens gebruik Nr. 962 (4 500) R Nr. 982 (2 200) Nr. 986 (1 400) Saldo per Bankrekening Sien bo foutive / geen besonderhede (maks -2) Vreemde items -1 (maks -2) Vir 2-kolom metode sonder Debiet en Krediet aangedui, aanvaar links = debiet en regs = krediet Vir 2-kolom metode met gebruik van hakies, moet nie hakies/negatiewe in enige kolom aanvaar nie Verwys na Inligting E. Identifiseer TWEE aparte probleme met bewyse uit die inligting. Gee raad vir ELKE probleem. PROBLEEM MET BEWYSE Diefstal/Bedrog/Fout/Gebrek aan interne beheer maatreëls. Sommige van die kontantstrokies (R7 000) is nie gedeponeer / geboekstaaf nie Probleem Bewyse Syfers nie nodig nie Omrol van geld / Gebrek aan interne beheer maatreëls. Die deposito verskyn baie later na die kontant ontvang is (15 dae). Probleem Bewyse Syfers nie nodig nie RAAD Kontrolleer dat die totale van die kontantstrokies ooreenstem met die depositostrokie. Spesifieke raad benodig gebasseer op bewyse Kontant ontvang moet onmiddellik gedeponeer word. / Verkoopspersoon moet nie kontant deponeer nie / Verdeling van pligte. Spesifieke raad benodig gebaseer op bewyse 6

37 Rekeningkunde 3 DBE/November 2015 NSS Memorandum 1.2 DEBITEURE-OUDERDOMSONTLEDING As die interne ouditeur, watter kommer sal jy oor Susan se posbeskrywing hê? Verduidelik. Enige EEN geldige rede Onvoltooide / onduidelike antwoord: 1 punt Vir 2 punte: Gebrek aan verdeling van pligte affekteer interne kontrole negatief. Susan is die enigste persoon wat fakturering en ontvang van geld. Niemand kontroleer Susan se werk nie. Vir 1 punt: Verdeling van pligte / Interne kontrole Identifiseer TWEE debiteure wat hulle kredietlimiete kan laat verhoog. Pillay Crooks -1 vir addissionele name (maks -2) Verduidelik DRIE verskillende probleme soos aangegee in die Debiteure-ouderdomsontleding. Gee bewyse om jou antwoord te staaf. Daar moet 3 afsonderlike probleme wees d.i. Betalingstydperke + Kredietlimiete + verkope aan persone wie nie vorige skulde betaal het nie Deelpunte vir gedeeltelike / gedeeltelike korrekte antwoorde Probleem 1 Probleem 2 Probleem 3 Verduideliking van probleem met bewyse Probleem Stadige betalers / Gebrek om by die tyd terme te hou / Moontlikheid van oninbare skulde / swak interne beheer van invordering van debiteure Bewyse Spesifieke raad benodig d.i. name of syfers Sommige debiteure (37%/18%/19%) neem langer as 30/60/90 dae om hulle rekening te vereffen bv. Muller/ Vasco/ Aucamp Probleem Kredietlimiet / Hou nie by die kredietlimiet nie / swak interne beheer van kredietlimiete Bewyse Spesifieke raad benodig d.i. name of syfers Muller is R2 000 meer as die limiet Probleem Verkope word aan debiteure word toegelaat alhoewel hulle ver agterstallig is / swak beheer van verkope aan debiteure Bewyse Spesifieke raad benodig d.i. name of syfers Aucamp/ Ndlovu / Muller is toegelaat om te koop en hulle skuld is 60 / 90 dae uitstaande 9 TOTALE PUNTE 40

38 Rekeningkunde 4 DBE/November 2015 NSS Memorandum VRAAG VOORRAADWAARDASIE Verduidelik die verskil tussen die deurlopende voorraadstelsel en die periodieke voorraadstelsel. Enige geldige verskil met vergelyking Onvolledige / onduidelike verduideliking / slegs een stelsel: 1 punt Verwagte antwoorde: Deurlopende voorraadstelsel Koste van verkope word bereken wanneer verkope plaasvind Waarde van voorraad kan te alle tye bereken / geidentifiseer word (van die rekords) Koste van verkope rekening word gebruik Voorraad aangekope word as n bate beskou Periodieke voorraadstelsel Koste van verkope aan einde van finansiële periode na voorraadopname bereken Waarde van voorraad word bepaal/identifiseer met voorraadopname Aankope rekening word gebruik Voorraad aangekope word as n uitgawe beskou Bereken die waarde van die voorraad voorhande op 28 Februarie 2015 deur die geweegdegemiddelde-metode te gebruik. Slegs 1 punt 3 punte vir beide syfers saam [150 1 punt x punt] 1 punt R R x 650 = = (4 punte) x indien afgetrek (3 punte) 7 punte 1 punt = x 650 = R een deel korrek Bereken hoe lank (in dae) dit sal neem om die eindvoorraad van 650 baadjies te verkoop. Gebruik die eindvoorraad in jou berekening. sien een deel korrek x 365 = 86,9 of 87 dae marks sien OF: INDIEN EENHEDE GEBRUIK IS 1 punt 2 punte 1 punt 1 metode punt 650 / x 365 = 86,9 of 87 dae Bereken die waarde van die eindvoorraad deur die EIEU-metode te gebruik. een deel korrek R (140 x R1 200) = R R punte 6 Gee EEN rede ten gunste van 'n verandering na die EIEU-metode. Onvolledige / onduidelike rede: 1 punt Bruto wins sal hoër hierdie jaar wees omdat eindvoorraad hoër sal wees Baadjies is diskrete/duurder items / maklik om baadjies individueel te tel of te identifiseer Waarde van die baadjies verander gedurig en is teen meer onlangse/realistiese pryse gewaardeer Gee EEN rede teen 'n verandering na die EIEU-metode. Onvolledige / onduidelike rede: 1 punt Geen rede om te verander nie aangesien wins deselfde in die lang termyn sal wees. Oneties om winste te manipuleer deur die wyse van voorraadwaardering te verander. Belasting sal in eerste jaar toeneem as gevolg van hoër wins Die verandering sal vergelyking oor finansiële jare affekteer 4

39 Rekeningkunde 5 DBE/November 2015 NSS Memorandum 2.2 INTERNE BEHEER Bereken die getal hemde wat gesteel is = 310 enige deel korrek Gee TWEE punte van advies. Enige twee geldige punte Ken deelpunte toe vir involledige antwoorde Verwagte antwoorde vir twee punte: Tel voorraad gereeld / willekeurig en kontroleer teen voorraad rekords Bestel kleiner hoeveelhede, maar meer gereeld Verbeter fisiese sekuriteit, bv. kontrole by ingang / sekuriteitkameras Eis van versekeringspolis Verwagte antwoorde vir een punt: Tel voorraad / sekuriteit kameras / Versekering Produk Kommentaar op die voorraadhoudingstydperk en gee syfers Kommentaar Syfers Sien dae se voorraad voorhande Baadjies wat voldoende is / 87 dae is te veel omdat die winter halfpad verby is. Te min hemde word in Hemde voorraad gehou,14 dae. Denimbroeke Te veel broeke is in voorraad om die verkope te ondersteun, 319 dae. Verduideliking van hoe dit die onderneming sal raak. Alternatiewe geldige verduideliking aanvaarbaar Moet verduidelik ie et lys nie Sal in staat wees om aan die vraag vir die winterseisoen te voldoen. Hul sal 'n tekort aan voorraad hê en sal nie aan die vraag voldoen nie / verloor klante Kan maklik gebeur dat die items nie verkoop omdat die mode verander/kontant in voorraad opgesluit Josy is onseker of sy die regte pryse vir haar produkte vra. Gee haar advies oor ELKE produk. Haal syfers aan. Raad met syfers Produk Enige geldige raad Syfers Raad: Behou / verhoog die prys Baadjies Syfers: Verkoop eenhede / 80% van die voorraad verkoop/ 87 dae se voorraad voorhande sien Raad: Behou / verhoog die prys [prys van R310 nie relevant vir omsetkoers nie] Hemde Syfers Verkoop eenhede / 93% van voorraad verkoop / slegs 14 dae se voorraad voorhande Raad: Verminder die prys Denimbroeke Syfers: Slegs 320 eenhede verkoop / 53% van voorraad verkoop/ 319 dae se voorraad voorhande / 70% winsopslag / R350 bruto wins op R500 kosprys 6 TOTALE PUNTE 50

40 Rekeningkunde 6 DBE/November 2015 NSS Memorandum VRAAG PRIDONA BEPERK Berekening van die korrekte netto wins na belasting Aanvaar hakies in plaas van Indien geen teken, aanvaar + Positief/Negatief uitwerking & syfer moet korrek wees Vreemde items 1 (maks -2) Foutiewe netto wins Handelsvoorraadtekort Voorsiening vir oninbare skuld aansuiwering Huur inkomste Versekering Verbetering van fout: Bateverkope punt Korrekte netto wins voor belasting Bewerking een deel korrek, moet omtrent R2m wees Inkomstebelasting Aanvaar indien geen teken Netto wins na belasting Bewerking, NW - belasting BEHOUE-INKOMSTE-NOTA OP 30 JUNIE 2015 Saldo aan begin van jaar Netto wins na belasting sien Terugkoop van aandele 1 punt 2 punte ( x R1,10 ) OF ( ) Een deel korrek, moet negatief wees / hakies Indien R sonder hakies of negatiewe teken, gee 3 punte (22 000) Dividende Een deel korrek, moet negatief wees / hakies ( ) Tussentyds Finale ( x 0,22 ) Een deel korrek Saldo aan einde van jaar Bewerking een deel korrek

41 Rekeningkunde 7 DBE/November 2015 NSS Memorandum PRIDONA BEPERK BALANSSTAAT SOOS OP 30 JUNIE 2015 BATES NIEBEDRYFSBATES Vaste bates teen drawaarde BEDRYFSBATES TB -NBL Voorraad Moet in finale kolom as te wees om 2 punte te kry Handels- en ander ontvangbare bedrae Sien / / 2 punte [ ] slegs 1 punt punte Bewerking, een deel korrek Kontant en kontantekwivalente Balanseersyfer TOTALE BATES Oordrag EB + L EKWITEIT EN LASTE GEWONE AANDEELHOUERSEKWITEIT Bewerking Gewone aandelekapitaal Behoue inkomste sien NIEBEDRYFSLASTE Verbandlening: Custom Bank Enige syfer, moet afgetrek wees (4 600 x 12) 2 punte BEDRYFSLASTE Bewerking, een deel korrek Bewerking Handels- en ander betaalbare bedrae ( sien 3.1.1) punte Bewerking, een deel korrek Huidige deel van lening sien NBL * SAID: Inkomstebelasting ( ) Bewerking, een deel korrek * Aandeelhouers vir dividende see * TOTALE EKWITEIT EN LASTE *Items onder BL kan gekombineer word Bewerking Vreemde items -1 (-2 maks) Uiteensetting / Verkeerde of onvoltooide besonderhede 1 (maks 2) SAID mag nie as n bedryfsbate getoon word nie; finale saldo moet onder BL getoon word Ander misplaaste BS items is nie vreemd nie merk eenvoudig verkeerd 12

42 Rekeningkunde 8 DBE/November 2015 NSS Memorandum 3.2 OUDITVERSLAG Kies die korrekte woord uit dié wat tussen hakies gegee word. Weerhouding Gee 'n rede vir jou antwoord. Moet verduidelik dat geen mening uitgespreek is nie / moet n rede verduidelik waarom geen mening uitgespreek is nie. Merk rede onafhanklik met woord hierbo gekies Die eksterne ouditeure het nie 'n mening uitgespreek oor die finansiële state van Trimex Bpk. Ouditeure was nie in staat om 'n mening uit te spreek nie, omdat hulle nie 'n groot gedeelte van die maatskappy se transaksie kon verifieer nie. Ouditeure was nie in staat om 'n mening uit te spreek nie, omdat daar onvoldoende bewyse was Verduidelik TWEE gevolge van hierdie ouditverslag vir die maatskappy en/of die HUB. Enige twee gevolge Ken deelpunte toe vir onvolledige antwoorde Antwoorde vir 2 punte: Die direkteure sal aanspreeklik gehou word. Dit is slegte publisiteit / negatiewe punt teenoor die maatskappy se beeld en die HUB Dit kan die aandeelprys en vraag na aandele beïnvloed. Die HUB/Direkteure mag dalk nie herverkies word tydens die volgende AJV nie. Aandeelhouers / beleggers sal vertroue in die direkteure / maatskappy verloor Ondersoek / Navraag in die maatskappy of die direkteure Die maatskappy kan hulle notering op die JSE verloor Die ouditeure sal meer oplettend in die toekoms optree / ouditfooie kan toeneem indien hulle meer tyd in die toekoms aan die oudit spandeer Antwoorde vir 1 punt: Die HUB sal afgedank word/ Written warning/ ondersoek/ skors 4 TOTALE PUNTE 60

43 Rekeningkunde 9 DBE/November 2015 NSS Memorandum VRAAG Interne ouditeur Merk verkeerd inden meer as een antwoord vir elk Onafhanklike ouditeur Direkteur Balansstaat SENZO BPK Bereken inkomstebelasting betaal Moet beide wees = een deel korrek = Sien slegs een reël na. Tekens kan omgeruil wees maar moet konsekwent bly. Grootboekrekening kan opgestel word. Syfers kan in hakies wees. 5 Bereken opbrengs uit verkoop van vaste bates (drawaarde) een deel korrek ( ) ( ) = = = Sien slegs een reël na. Tekens kan omgeruil wees maar moet konsekwent bly. Grootboekrekening kan opgestel word. Syfers kan in hakies wees. 5 Bereken netto verandering in kontant en kontantekwivalente. ( ) = OF 1 punt 1 punt 1 punt 1 punt ( ) = Dui aan of dit 'n netto invloei of 'n netto uitvloei van kontant is. Netto Invloei Hang af van berekening hierbo KONTANTGEVOLGE VAN FINANSIERINGS- AKTIWITEITE Opbrengs uit die uitreik van aandele Terugkoop van aandele x R5,20 4,30 + 0,90 2 punte vir beide syfers saam Vermeerdering in niebedryfslaste (Lenings) Grootboekrekeninge se formate kan gebruik word om berekeninge aan te toon Bewerking, een deel korrek * Eeen deel korrek.moet invloei wees ( ) * Een deel korrek. Moet uitvloei wees Moet invloei wees,vir 2 punte *Indien antwoord gekombineer is as n netto invloei van ken 1 metode punt op finale antwoord, nie 2 nie Indien netto effek getoon word met bewerkings, merk soos volg: = punt 1 punt 2 punte 1 metode punt 12

44 Rekeningkunde 10 DBE/November 2015 NSS Memorandum Bereken die vuurproefverhouding vir ( ) : F ( ) (2 punte) = 0,7 : 1 een deel korrek in die vorm x : 1 OF 0,67 : 1 OF 0,66 : 1 NIE 0,6 nie 4 Bereken die opbrengs op aandeelhouersbelang (OOAB) vir (Gebruik gemiddelde aandeelhouersbelang in jou berekening.) x 100 ½ ( ) (3 punte) = 27,5% een deel korrek moet % wees OF 27,47% OF 27,48% Bereken die netto batewaarde (NBW) per aandeel vir Moet in Rand of sente wees x 100 = 498,5 sent of R4,99 een deel korrek OF 499 sent OF 498,47 sent OF 498,48 sent DON BPK. EN KEY BPK Lewer kommentaar op die waarde van die twee maatskappye se aandele op die Johannesburgse Sekuriteitebeurs (JSE). Verduidelik hoe dit jou keuse van 'n maatskappy sal beïnvloed. Don Bpk Key Bpk. Finansiële aanwysers of verduideliking daarvan met syfers JSE prys 400 sent > NBW 310 sent JSE prys 645 sent < NBW 750 sent Verduideliking moet keuse aandui Moet nie slegs vergelyking van JSE pryse anvaar nie 2 of niks Ek sal in Don Bpk maatskappy belê aangesien die aandele in aanvraag is OF Ek sal nie in Don Ltd belê aangesien die aandele oorwaardeer is OF Ek sal in Key Bpk belê aangesien die aandele onderwaardeer is OF Ek sal in Key Bpk maatskappy vermy aangesien die aandele laag in aanvraag is 6

45 Rekeningkunde 11 DBE/November 2015 NSS Memorandum Vergelyk en lewer kommentaar op die dividendbetalingsbeleid van die twee maatskappye. Ken deelpunte toe vir Onvolledige antwoorde Vergelyking en kommentaar Finansiële aanwysers of Moet nie slegs vergelyking van die DPA verduideliking daarvan met anvaar nie Moet beide maatskappye noem syfers Don Bpk. Key Bpk. DPA 360 sent VPA is 420 sent OF 2 punte Verdeel 86% van die verdienste DPA 490 sent VPA 980 sent OF 2 punte Verdeel 50% van die verdienste Kan 1 punt verdien Don Bpk. verdeel 'n hoër persentasie van inkomste verdien terwyl Key Bpk. besluit het om die helfte van VPA terug te hou. OF Don Bpk. blyk sy aandeelhouers gelukkig te hou deur goeie dividend aan hulle uit te betaal; Key Bpk. blykbaar planne vir uitbreiding het (beter langtermyn voordele) / gelykmaking van dividende oor tyd Lewer kommentaar op die graad van risiko en hefboomeffek. Verduidelik hoe dit jou keuse van 'n maatskappy sal beïnvloed. Ken deelpunte toe vir Onvolledige antwoorde Finansiële aanwysers of verduidelikibg daarvan met syfers Moet S/E en OOTKS gebruik Vergelyking moet n keuse aandui Aanvaar geldige alternatiewe terminologie Kan 1 punt verdien Don Bpk Key Bpk SE verhouding 0,3 : 1 OOTKA 15,6% OF OOTKA > 11,5 SE verhouding 1,6 : 1 OOTKA 10,2% OF OOTKA < 11,5 Ek kies Don Bpk. aangesien finansiële risiko laag is en dit is positief gerat (OOTKA oorskry rente) OF Ek kies Don Bpk. aangesien hulle positief gerat is (OOTKA oorskry rente) maar hulle maak nie effektief gebruik van lenings nie OF Ek kies nie Key Bpk. nie aangesien daar n hoë finasiële risiko is en n negatiewe hefboom / te veel geld geleen en nie in staat om die fondse effektief te gebruik nie OF Ek kies Key Bpk. aangesien daar n hoë gebruik van lenings is en as hulle die effektiwiteit kan verbeter (OOTKA), sal wins beduidend verbeter Behalwe vir die punte wat hierbo genoem is, watter ander faktore sal jy oorweeg voordat jy besluit in watter maatskappy jy gaan belê? Verduidelik TWEE punte. Kan faktore aanbied wat hulle weggelaat het van tot Ken deelpunte vir ovolledige verduidelikings toe Syfers nie nodig nie Enige twee geldige antwoorde met verduideliking / syfers as verduidelikig OOAB: Don Bpk. se opbrengsv (17,2%) is baie hoër as dit van Key Bpk. (9,1%) Likiditeit: Key Bpk. het ;n beter bedryfsverhouding (1,5:1) / vuurproefverhouding (0,8:1) Voorraadomsetsnetheid: Key Bpk. bestuur voorraad meer effektief (62 dae) Gemiddelde debiteure-invorderingsperiode: Key Bpk. se invorderingsperiode is goed (26 dae) Korporatiewe maatskaplike verantwoordelikheid: Dui goeie beeld van die maatskappy aan (King Kode) Direkteure: Goeie professionele optrede bevoordeel die maatskappy e aandeelhouers Ouditverslag: Dui aan of die ouditeure enige probleme opgetel het al dan nie 4 TOTALE PUNTE 6 65