Tijd voor een nieuw Belgisch cannabisbeleid?

Transcriptie

1 Symposium Tijd voor een nieuw Belgisch cannabisbeleid? Evaluaties, opties en aanbevelingen 22 maart 2018

2 Samenstelling werkgroep Coördinatoren: Letizia Paoli (Criminologie) en Tom Decorte (Criminologie, Universiteit Gent) Leden: Loes Kersten (Criminologie) Eline Coutteel (Sociaal Recht) Paul De Grauwe (Internationale Economie) Michele Panzavolta (Strafrecht) Mafalda Pardal (Criminologie, Universiteit Gent) Hendrik Peuskens (Psychiatrie) Sofie Royer (Strafrecht) Jan Tytgat (Toxicologie en Farmacologie) Astrid Van den Broeck (Criminologie) Patrick Vankrunkelsven (Huisartsgeneeskunde) Frank Verbruggen (Strafrecht) Chris Verslype (Hepatologie) Cedric Verstraete (Criminologie)

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Cannabis: Wat is het en hoe werkt het? 3. Prevalentie van cannabisgebruik in België in Europees perspectief 4. Het huidige cannabisbeleid in België: In welke mate heeft het zijn doelen bereikt? 5. De evolutie van het internationaal cannabisbeleid 6. De hervormingen van het cannabisbeleid in verschillende rechtsgebieden 7. De ervaringen met legale psychoactieve substanties 8. Opties inzake regulering van cannabis: prohibitie, commercialisering en de tussenliggende opties 9. Aanbevelingen voor een nieuw Belgisch cannabisbeleid

4 Wat te doen met cannabis? Hoe kunnen we het beleid inzake recreatief cannabisgebruik verbeteren?

5 Cannabis Is de meest frequent gebruikte illegale drug 15% Belgische bevolking heeft het ooit gebruikt, 10% jongvolwassenen (15-34) in het laatste jaar en 2.2% jongvolwassenen bijna dagelijks

6 Prevalentie cannabisgebruik onder Vlaamse bevolking (15-64 jaar) Bron: De Donder, 2014: 2.

7 Prevalentie cannabisgebruik onder Vlaamse scholieren Bron: Rosiers, 2017: 37.

8 Cannabis Is de meest frequent gebruikte illegale drug 15% Belgische bevolking heeft het ooit gebruikt, 10% jongvolwassenen (15-34) in het laatste jaar en 2.2% jongvolwassenen bijna dagelijks Is minder schadelijk dan tabak of alcohol Maar niet onschadelijk bij frequent gebruik!

9 Schadelijke gevolgen: cannabis vs. tabak en alcohol Cannabis: schadelijke lichamelijke en psychologische effecten na zwaar, chronisch en regelmatig gebruik Vooral psychotische stoornissen (bv. schizofrenie) en in mindere mate affectieve stoornissen (bv. depressie) + afhankelijkheid Hoe jonger men begint, hoe groter het risico op schadelijke effecten Maar: geen overlijden ten gevolge van cannabisgebruik Tabak: 6 miljoen overlijdens per jaar Bv. longkanker, hartziekten, chronische bronchitis en astma Alcohol: 3,3 miljoen overlijdens per jaar en 5% van wereldwijde ziektelast ¼ van alle overlijdens voor 20- tot 39-jarigen is alcohol-gerelateerd Bij meer dan 200 aandoeningen aantoonbaar causaal verband

10 Cannabis Is de meest frequent gebruikte illegale drug 15% Belgische bevolking heeft het ooit gebruikt, 10% jongvolwassenen (15-34) in het laatste jaar en 2.2% jongvolwassenen bijna dagelijks Is minder schadelijk dan tabak of alcohol Maar niet onschadelijk bij frequent gebruik! Heeft meerdere medicinale toepassingen

11 Medicinale toepassingen Veilig en vooral effectief bij neuropathische pijn (zenuwpijn) zoals Multiple Sclerose Ook toepassingen bij kankerpijn en tegen misselijkheid en braken als gevolg van chemotherapie en bij andere ziektes, maar verdere wetenschappelijke onderbouwing nodig Wel nevenwerkingen (bv. angst, paniek, depressie, schizofrenie)

12 Cannabis Is de meest frequent gebruikte illegale drug 15% Belgische bevolking heeft het ooit gebruikt, 10% jongvolwassenen (15-34) in het laatste jaar en 2.2% jongvolwassenen bijna dagelijks Is minder schadelijk dan tabak of alcohol Maar niet onschadelijk bij frequent gebruik! Heeft meerdere medicinale toepassingen Wordt steeds vaker geteeld in plaats van geïmporteerd wat leidt tot groei van de lokale illegale economie Wordt steeds vaker vervangen door synthetische cannabinoïden

13 Lokale marihuana en synthetische cannabinoïden Steeds meer cannabis (marihuana) komt van Europese plantages Nederland en België zijn twee van de grootste producenten Grootschalige telers laten zich in met geweld en corruptie en veroorzaken materiële schade Steeds meer synthetische cannabinoïden op de markt Bron: EMCDDA, 2017.

14 Cannabis Is de meest frequent gebruikte illegale drug 15% Belgische bevolking heeft het ooit gebruikt, 10% jongvolwassenen (15-34) in het laatste jaar en 2.2% jongvolwassenen bijna dagelijks Is minder schadelijk dan tabak of alcohol Maar niet onschadelijk bij frequent gebruik! Heeft meerdere medicinale toepassingen Wordt steeds vaker geteeld in plaats van geïmporteerd wat leidt tot groei van de lokale illegale economie Wordt steeds vaker vervangen door synthetische cannabinoïden Huidige beleid kan consumptie en productie/handel niet beperken en schendt internationaal erkende wettelijke rechten

15 Doelen van cannabisbeleid niet bereikt Doelen van de Federale Beleidsnota van 2001: Daling van het aantal afhankelijke burgers Daling van de fysieke en psychosociale schade van cannabismisbruik Daling van de negatieve gevolgen van het cannabisfenomeen voor de samenleving (overlast en criminaliteit) Sterke stijging van cannabisgerelateerde behandelingen in verslavingszorg (residentieel + ambulant) sinds 2000 Opkomst van professionele grootschalige telers met toename van geweld, corruptie en andere schadelijke gevolgen Geen controle mogelijk inzake zuiverheid en sterkte van cannabis Criminalisering van volwassenen schendt recht op privacy, gezondheid, cultuur en religieuze vrijheden

16 Enkele jurisdicties veranderen van koers Portugal, Zwitserland en Tsjechië: decriminalisering Medicinale cannabis beschikbaar in 25 VS-deelstaten en verschillende Europese landen Uruguay en negen Amerikaanse deelstaten (+DC): regulering van de hele cannabismarkt In Uruguay: verkoop via apotheken, cannabis social clubs en thuisteelt Canada: idem vanaf medio 2018 Nederland: experiment om coffeeshops in bepaalde gemeenten te laten bevoorraden met door de overheid gereguleerde cannabisteelt Global Commission on Drug Policy: pleidooi voor het beëindigen van de wereldwijde War on drugs

17 Ook in België kritische stemmen 2013: Pleidooi voor een kritische evaluatie van het cannabisbeleid van Tom Decorte, Jan Tytgat en Paul De Grauwe 2014: Probleemverkennende nota cannabisbeleid van VAD + beleidsnota s van Fedito Bruxelles en Wallonie 2014: Regulering opgenomen in SP.A-programma + ondersteuning van Jong VLD, Jeunes MR, Jong groen en PvdA+ 2014: De Derde Weg van Brice De Ruyver en Cyrille Fijnaut 2016: Cannabis onder Controle: Hoe? van Tom Decorte, Jan Tytgat en Paul De Grauwe

18 Beleidsopties inzake cannabis Bron: Transform, 2007.

19 Twaalf alternatieve distributiemodellen voor het huidige prohibitiebeleid Bron: Caulkins et al, 2015.

20 Niet aangewezen modellen Commerciële modellen van de meeste Amerikaanse staten zijn geen goede inspiratiebron Winst van bedrijven primeert op doelstellingen inzake volksgezondheid Vatbaar voor lobbying Ook de Nederlandse coffeeshops zijn geen goed voorbeeld Commercialisering van coffeeshops Achterdeur -problematiek nog niet opgelost

21 Vier verdedigbare modellen Thuisteelt voor persoonlijk gebruik + Uitbreiding van het huidige beleid, geen legalisering van handel nodig + Compatibel met VN vertragen en EU wetgeving + Geen negatieve gevolgen voor buurlanden Geen schaalverkleining van illegale markt Geen controle op kwaliteit, kwantiteit of gebruikspatronen Cannabis social clubs + Niet ver van huidige beleid, geen legalisering van handel nodig + Niet incompatibel met VN-verdragen en EU-wetgeving + Reductie van illegale markt + Beperkte controles op kwaliteit en kwantiteit mogelijk + Geen negatieve gevolgen voor buurlanden Geen strikte controle van gebruikspatronen

22 Vier verdedigbare modellen Licentiesysteem voor non-profit organisaties + Sterke reductie van illegale markt + Sterke controles op kwaliteit, kwantiteit en gebruikspatronen mogelijk + Organisatie van targeted preventiecampagnes mogelijk + Geen negatieve gevolgen voor buurlanden Niet compatibel met VN-verdragen en EU-wetgeving Overheidsmonopolie + Sterke reductie van illegale markt + Nog sterkere controles op kwaliteit, kwantiteit en gebruikspatronen mogelijk + Organisatie van targeted preventiecampagnes mogelijk + Geen negatieve gevolgen voor buurlanden Niet compatibel met VN-verdragen en EU-wetgeving

23 Aanbevelingen voor een nieuw beleid Strikte wettelijke regulering zal: Overheidscontrole op de hele markt verhogen Risico s en schade van cannabisgebruik inperken Toegang voor jongeren tot cannabis beperken Activiteiten en macht van georganiseerde misdaad inperken Strikte wettelijke regulering moet gepaard gaan met: Noodzakelijke ondersteuning via uitbreiding en verbetering van preventie en behandeling Scheiden van circuits voor medisch en recreatief gebruik Bij aanvang bij voorkeur een restrictief model Regulering is geen silver bullet, maar wel een verbetering

24 CANNABISBELEID IN INTERNATIONAAL PERSPECTIEF PROF. DR. DIRK J. KORF SYMPOSIUM TIJD VOOR EEN NIEUW BELGISCH CANNABISBELEID? KU LEUVEN, 22 MAART 2018

25 Thema s - Aanknopen bij enkele punten uit de visietekst Tijd voor een nieuw Belgisch cannabisbeleid? - Actuele ontwikkelingen in Nederland

26 Ruim 100 jaar drugsbestrijding Eerste conventies vanaf 1909 Beperkt aantal deelnemende landen Focus op opium/opiaten en cocaïne DOEL: Terugdringen / elimineren van nietmedisch gebruik / verslaving (vraagzijde) MIDDEL: Door bestrijding van de handel (aanbodzijde) althans sluikhandel d.w.z. buiten medisch / farmaceutisch circuit

27 Weinig animo om ook cannabis op te nemen, maar Racistische / xenofobe framing van gebruikers en fake news in VS + handelsbelangen (synthetische producten i.p.v. hennep) Pathologische framing in Zuid-Europa: cannabispsychose, zwervers Alsnog in internationale verdragen en (deels) nationale wetgeving, maar doorgaans weinig handhaving

28 Cannabis in internationale verdragen Enkelvoudig Verdrag 1961 en latere VN verdragen (1971, 1988): Cannabis in zwaarste categorie (I en IV), samen met o.a. heroïne. I: substances whose properties give rise to DEPENDENCE and which present a serious risk of abuse IV: most dangerous substances, particularly harmful and EXTREMELY LIMITED MEDICAL OR THERAPEUTICAL VALUE. Deze classificatie van cannabis al heel lang controversieel.

29 Cannabisverbod Gefaald (UNODC, World Drug Report 2016) Global cannabis prohibition regulation through criminal law did not eliminate cannabis use. Cannabis remains the world s most widely used drug, with an estimated 183 million people having used the drug in 2014 Organised crime is involved in cannabis production and trade.

30 Recente internationale ontwikkelingen UNGASS 2016: hardliners vs. softliners Meer aandacht voor Mensenrechten & Gezondheid WHO onderzoekt/beoordeelt nu de schadelijkheid van cannabis. Veel discussie over medisch gebruik / medische toepassing

31 Decriminalisering, depenalisering & legalisering Al vanaf eind jaren 60 protest-/legaliseringsbeweging in VS en andere landen Medical use belangrijke motor bij (semi-)legalisering in steeds meer Amerikaanse staten. + Uruguay, Canada.. VN drugsverdragen: wel naming & shaming, maar geen sanctiebevoegdheid

32 EU: harmonisatie en variatie Schengen: vrij verkeer van personen en goederen Cannabishandel: EU gerechtigd om te bepalen: wat strafbaar gesteld dient te worden in alle lidstaten minimum en maximum sancties / maatregelen. Bezit voor eigen gebruik valt hier buiten. In nationale drugswetgeving veel variatie in strafbaarstelling en strafmaat: Cannabis wel/niet aparte categorie / lijst (eventueel samen met andere middelen) Indien wel: bij cannabis lagere maximumstraffen voor bezit en/of handel

33 Strafbaarstelling cannabisgebruik en bezit voor eigen gebruik (EMCDDA) Vrijheidsstraf mogelijk bij bezit voor eigen gebruik Gebruik niet strafbaar

34 Straffen in wetgeving en praktijk voor hasjhandel Wettelijke maximumstraf voor 1 kg hasj varieert van 2 jaar tot levenslang. Veel EU landen voor 1 kg geen minimum, maar in Slowakije 10 jaar. Wettelijk maximum in veel EU landen zelfde voor 10 kg hasj. In vergelijkbare situaties / casus zijn volgens schattingen van (praktijk)experts in EU-landen de straffen langer bij 10 kg. Bovenal in de praktijk enorme verschillen in feitelijke strafduur tussen EU-landen

35 Verschillen in regulering / focus aanbodzijde consumentenmarkt Underground markt Straathandel, thuisverkoop, online Coffeeshops / Christiania Cannabis Social Clubs Teelt voor eigen gebruik Medisch: op recept of zelf telen?

36 Ontwikkelingen in Nederland I Afgelopen jaren verschillende commissies over en evaluaties van drugsbeleid, ook of met name over cannabis en coffeeshops. Commissie Van der Donk (rapport Geen deuren maar daden) adviseerde in 2009 o.a. Coffeeshops: retour naar kleinschaligheid, ruimte voor experimenten. Op veel plaatsen vormen de coffeeshops een nuttige voorziening voor de cannabisconsumenten die niet echt problemen veroorzaken. Maar de coffeeshops hebben ( ) wel op veel plaatsen een vorm gekregen zoals die nooit was bedoeld: ook op het buitenland gerichte voorzieningen, niet zelden verbonden met een harde wereld van grootschalig georganiseerde misdaad met een centrale rol van de growshops. (p. 68)

37 Ontwikkelingen in Nederland II De adviezen leiden o.a. tot: Meer preventie, met name gericht op jongeren Wetgeving tegen growshops die zijn ook daadwerkelijk gesloten Invoering van het Ingezetenen criterium alleen in de zuidelijke provincies; deels succesvol (minder coffeeshoptoerisme) maar o.a. ook meer straathandel (waterbedeffect). Nu kwestie van lokaal beleid. Besloten Club criterium grotendeels mislukt en vrij snel opgegeven.

38 Wat er verder gebeurde Geïntegreerde aanpak hennepteelt doorgaan met jaarlijks ca kwekerijen ontmantelen Afstandscriterium: geen coffeeshops nabij middelbare scholen weinig consensus over hoe ver; lokale invulling Aantal coffeeshops liep verder terug naar minder dan 600 nu Doorgaan met en uitbouwen productie medische marihuana (BMC) Rapport Internationaal recht en cannabis : drugsverdragen bieden geen ruimte voor regulering achterdeur Maar ook: Pleidooien voor het reguleren van de achterdeur landelijk, maar vooral ook LOKAAL (bottom up) Rapport Internationaal recht en cannabis II : er is wel ruimte voor achterdeur

39 Lokale politiek: reguleer toelevering coffeeshops een oproep aan het kabinet en de leden van de Tweede Kamer om te luisteren naar wat in onze steden speelt en een andere koers te volgen. kort maar krachtig: voer samen met ons een landelijk stelsel in van gecertificeerde en gereguleerde cannabisteelt. De minister stelt dat internationale verdragen dit niet zouden toestaan. Dit is echter een eenzijdige en negatieve uitleg van de verdragen. Pleidooi voor een goed (bestuurlijk) arrangement afspraken over preventie en het waarborgen van een gesloten circuit van teelt tot en met het gebruik.

40 Wet gesloten coffeeshopketen 77 stemmen voor / 73 tegen Artikel 6d 1. Onze Minister kan op aanvraag van een beroeps- of bedrijfsmatige teler van hennep besluiten dat handelingen in strijd met het verbod, bedoeld in artikel 3, onder B, C en D voor zover het betreft het telen, bereiden, bewerken, verwerken, verkopen, afleveren, verstrekken, vervoeren, aanwezig hebben en vervaardigen van hennep en hasjiesj, van de in het besluit vermelde personen worden gedoogd voor zover zij samenhangen met teelt bestemd voor coffeeshops die gedreven worden door een persoon of rechtspersoon die beschikt over een besluit als bedoeld in artikel 6b, eerste lid. Onze Minister kan voorts een zodanig besluit verlengen, wijzigen, of aanvullen. Met dit voorstel wordt een einde gemaakt aan de situatie dat het bezit en verkoop van een gebruikershoeveelheid cannabis via coffeeshops wordt gedoogd, maar de teelt en aanvoer van hennep verboden zijn. Voorgesteld wordt dat bedrijfsmatige telers die bepaalde voorwaarden naleven van de Minister van VWS een ontheffing kunnen krijgen en daarmee niet strafrechtelijk vervolgd kunnen worden.

41 Oktober 2017: nieuw kabinet (VVD, D66, CDA en ChristenUnie)

42 De Achterdeur: Experiment legalisering wietteelt Een onafhankelijke adviescommissie buigt zich de komende maanden over het experiment met legalisering van wietteelt. Politie, OM en gemeenten nemen geen zitting in de commissie. De instelling van de commissie is een vervolg op het in het regeerakkoord aangekondigde experiment met gedoogde cannabisteelt voor recreatief gebruik. Dat zal worden uitgevoerd in de gesloten coffeeshopketen in zes tot tien middelgrote of grote gemeenten, verspreid over het land. Door middel van het experiment kunnen de resultaten van legalisering van de wietteelt op kleine schaal worden onderzocht. Het kabinet is van plan het wetsvoorstel voor het experiment in het tweede kwartaal van 2018 in te dienen bij de Tweede Kamer.

43 Instellingsregeling Adviescommissie experiment gesloten coffeeshopketen Ministerie van Justitie en Veiligheid, Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Deze commissie krijgt tot taak om te adviseren over de vormgeving van het experiment: de teelt van hennep selectiecriteria voor gemeenten die deelnemen aan het experiment, de deelname door coffeeshops, preventiemaatregelen, toezicht op de naleving en de handhaving van de regels van het experiment, de meting van effecten en over welke gemeenten zouden moeten deelnemen aan het experiment. Wetenschappers en experts uit diverse vakgebieden.

44 Experimenteerwet De ministers bereiden een wetsvoorstel en een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) voorbereidt. Het wetsvoorstel is een experimenteerwet, hetgeen betekent dat voor de duur van het experiment wordt afgeweken van de bestaande wet- en regelgeving. het krachtens de Opiumwet verboden karakter van handelingen, die noodzakelijk zijn voor de teelt en verkoop van hennep, vervalt voor zover die handelingen worden verricht in het kader van het experiment. In de AMvB worden de randvoorwaarden van het experiment opgenomen, waaronder de eisen aan de hennepteelt en de verkoop in coffeeshops. Wij zullen een uiterste inspanning leveren om, met inachtneming van de noodzakelijke stappen in het wetgevingsproces en zonder daarbij de zorgvuldigheid uit het oog te verliezen, het wetsvoorstel voor het zomerreces bij uw Kamer in te dienen. De AMvB wordt opgesteld nadat advies is ingewonnen van de adviescommissie en is daarom voorzien in het derde en vierde kwartaal van 2018.

45 Fasering Experiment gesloten coffeeshopketen De commissie is verzocht uiterlijk 31 mei 2018 haar advies in rapportvorm uit te brengen. Naar aanleiding van dit advies stellen de ministers van J&V en Medische Zorg en Sport de inrichting van het experiment vast en wordt de Tweede Kamer daarover geïnformeerd. Vervolgens worden gemeenten schriftelijk op de hoogte gesteld van de voorwaarden waaronder het experiment plaatsvindt en de selectiecriteria voor deelnemers. Gemeenten kunnen hierop kenbaar maken of zij willen deelnemen. De commissie wordt verzocht om in het najaar van 2018 een schriftelijke voordracht te doen van 6 tot 10 gemeenten voor deelname aan het experiment.

46 Experiment in 3 fasen (brief van de ministers aan de Tweede Kamer, 9 maart 2018) De voorbereidingsfase vangt aan met de inwerkingtreding van het wetsvoorstel en de onderliggende AMvB. In deze fase worden de teler(s) en gemeenten aangewezen, waarna zij zich voor kunnen bereiden op hun deelname aan het experiment. Na deze periode start de experimenteerfase, waarin het experiment wordt uitgevoerd. Tijdens deze fase mag in het kader van het experiment hennep worden geproduceerd, geleverd aan coffeeshops die zijn gevestigd in de deelnemende gemeenten en aldaar worden verkocht. In de concept wettekst is een termijn van vier jaar voor de experimenteerfase voorzien. Na de experimenteerfase eindigt het experiment en volgt de afbouwfase, die binnen enkele maanden moet zijn afgerond. Dat wil zeggen dat dan de situatie is hersteld zoals deze bestond vóór het experiment. Wij voorzien dat voor de afbouwfase een termijn van 6 maanden nodig zal zijn.

47 Reactie op onderzoeksrapport Internationaal recht en cannabis II (brief van de ministers aan de Tweede Kamer, 9 maart 2018) Met de onderzoekers zijn wij eens dat mensenrechtenverdragen zich niet verzetten tegen regulering. We delen echter niet hun conclusie dat positieve mensenrechtenverplichtingen hiertoe kunnen verplichten. Dat is een wezenlijk onderscheid. Omdat geen positieve verplichting bestaat tot regulering van cannabisteelt en -handel, delen we ook de conclusie van de onderzoekers niet dat sprake is van een botsing van internationale verplichtingen. eerder toegelicht dat de door de onderzoekers genoemde voorwaarden voor een op positieve mensenrechten gebaseerde ruimte voor regulering evenzeer onzeker zijn dan wel niet vervuld worden. Daarbij merken wij op dat de te starten experimenten wel kunnen bijdragen aan de onderbouwing van een ander beleid.

48 Afbouwfase = terug naar af? OF Experiment = stap op weg naar (verdere) legalisering? Wie zullen de telers zijn? Huidige ondergrondse telers? Gemeentewiet? Cannabis Social Clubs? Tomaten- en paprikatelers?

49 Grensgemeenten Adviesaanvragen Onafhankelijke Commissie Experiment Gesloten Coffeeshopketen: Binnen het experiment mag het ingezetenencriterium worden losgelaten, behalve in de gemeenten in de grensstreek.

50 Visie op cannabisbeleid Marijs Geirnaert Directeur VAD

51 Rapport Metaforum ruime situering van cannabisthematiek in al zijn aspecten verschillende disciplines nationale en internationale context integraal en geïntegreerd

52 Cannabis (en andere drugs) Cannabis omwille van: hoge prevalentie beperkt risico op verslaving politiek klimaat Knelpunten en voorstellen gaan ook (soms meer) op voor andere drugs

53 Visie VAD Vanuit een gezondheids- en welzijnsperspectief = centraal uitgangspunt Recreatief en problematisch gebruik Preventie en zorg Geen uitspraken over medicinaal gebruik Cannabisbeleid in functie van welzijn & gezondheid

54 Welk cannabisbeleid? Ontrading Uitstellen van beginleeftijd Decriminalisering van gebruik/bezit voor persoonlijk gebruik

55 1. Ontradingsbeleid Cannabis is geen onschuldig product: Roken + tabak Psychische effecten/risico s Gevolgen op functioneren (verkeer, werken, studeren) Prevalentie: meerderheid gebruikt niet Maatschappelijke norm versterken Gebruik niet banaliseren

56 2. Uitstellen van beginleeftijd Kwetsbaarheden bij jongeren: hersenontwikkeling, psychische kwetsbaarheden, maatschappelijke kwetsbaarheden Gebruik bij jongeren (vnl 17-18j) is hoog Beginleeftijd van gebruikers in hv is laag (gemiddeld 16 jaar) Hoe beleidsmatig aanpakken?

57 Inzetten op preventie Welke handvatten? - informatie: beperkt effect op gedrag - Attitude en gedrag: moeilijk vooral op (sub)cultuur en maatschappelijke normen bespreekbaarheid verhogen, grenzen stellen - Legaal product: aanvaardbaar, imago dat het OK is contradictie met ontraden

58 Motieven cannabis geen cannabis: geen cannabis nodig gevaarlijk en ongezond verboden door de wet jongens: sportief wel cannabis: gezelligheid nieuwsgierigheid om te ontspannen de jongeren die cannabis gebruiken doen dit om high te worden (34,1%) om zich goed te voelen (26,7%) om zorgen te vergeten (18,8%) uit verveling (9,6%) Bron: VAD-LLNbevraging

59 Cannabis reactie vrienden 80,0% 70,0% 68,2% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 25,9% 20,0% 10,0% 5,9% 0,0% Afkeuren Niet reageren Goedkeuren Bron: VAD-LLNbevraging

60 3. Decriminaliseren van gebruik bij volwassenen Criminalisering draagt niet bij tot volksgezondheid Criminalisering draagt niet bij tot herstel Negatieve effecten stigmatisering en criminalisering Huidige wetgeving creëert rechtsonzekerheid

61 Decriminalisering casus Portugal Zeer ruim scala aan preventie- en hulpverleningsinitiatieven Zeer sterk inzetten op vroeginterventie Aanklampend werken bij probleemgebruik

62 Financiering Verschuiving van middelen versus inzet van meer middelen 1. preventie: nu belachelijk laag budget 2. hulpverlening, vroeginterventie, opvolging, aanklampend werken 3. opvolging regelgeving: illegale handel zal aantrekkelijk blijven controle op regelgeving, reclame en verkoop gedifferentieerde opvolging criminaliteit

63 Voor meer informatie:

64 FÉDITO WALLONNE Federatie ontstaan in1986, bestaande uit 55 instellingen, diensten en netwerken die projecten en acties ontwikkelen met betrekking tot verslavingsproblematiek instellingen, diensten en netwerken bestaande uit multidisciplinaires teams (huisartsen, en specialisten paramedici, verpleging, psychologen, maatschappelijke werkers en opvoeders)

65 VERSCHEIDENHEID VAN HET AANBOD EN BENADERINGEN preventie en gezondheidsbevordering residentiële en ambulatoire zorgen risicoreductie en schadebeperking vorming netwerken

66 DE WAALSE SECTOR EN HET PROBLEMATISCH GEBRUIK VOOR CANNABIS direct aangevraagd door de gebruiker gevraagd door naasten (familie) aangevraagd door het onderwijsnet

67 DE MEEST GEOBSERVEERDE MOEILIJKHEDEN opeenvolgende problemen: geld, handel, politie, sanctie, breuk van de familieband, verlies van vertrouwen, verwerpen, schuld, terugkerende vragen: wat doen, hoe reageren?

68 STANDPUNT VAN DE LEDEN VAN FEDITO WALLONNE Ondersteund door hun eigen constateringen en die die door de internationale instanties worden uitgezonden: criminalisatie voor bezit en persoonlijk gebruik brengt geen positief effect. EEN VERANDERING VAN HET WETGEVINGSKADER IS NOODZAKELIJK (tussen totaal verbod en totale liberalisering).

69 ENKELE AANBEVELINGEN de strategieën van preventie en promotie van de gezondheid (met speciale aandacht voor de risico-groepen) versterken versterken van bestaande hulpmiddelen wakend voor de continuiteit (voorkomen, ondersteunen, verzorgen) een reglementeringspiste onderzoeken (productie, invoer, kwaliteitsbeheersing en verkoop)

70 ENKELE AANBEVELINGEN de gebruiker informeren en verantwoordelijkheid versterken verboden voor minderjarigen publiciteit verboden een beleid in overleg met de actoren van terrein ontwikkelen

71 Tijd voor een nieuw Belgisch cannabisbeleid? Metaforum symposium 22 maart 2018 Voor een regulering van cannabis in België FEDITO BXL Drugs & Addictions Brussels

72 Fedito Bxl vzw = Federatie van 26 centra voor drugsverslaavden Preventie, harm reduction, behandeling, gevangenissen, artsen, low threshold, etc. Lobbying voor drugsbeleid gebaseerd op publieke gezondheid.

73 Over cannabis, een positie van de hele brusselse sector «Voor een regulering van cannabis in België» Download in het Nederlands : feditobxl.be/cannabis

74

75 1. Gebruik

76 Geen banalisering en een wettelijk verbod voor minderjarigen Het gebruik veroorzaakt risico's op vlak van volksgezondheid Verbod voor minderjarigen!!! Onderzoeken naar de prevalentie tonen aan dat het gebruik van cannabis, alcohol en tabak het vaakst beginnen in de adolescentie.

77 Toegestaan gebruik voor medische doeleinden De meerwaarde van therapeutische cannabis moet worden ingeschat door de gemeenschap van algemene en gespecialiseerde geneeskunde, in samenwerking met de drugsector. De waarde moet gevonden worden in alternatieve gebruiksmodellen voor het roken van cannabis, die minder schadelijk zijn voor de gezondheid.

78 Duidelijke en objectieve regels voor meerderjarige gebruikers Deze regels zouden als effect hebben de prikkel om te gebruiken tegen te werken Vooral op het roken van cannabis is de wet op het gebruik van tabak volledig toepasbaar Voor cannabisintoxicatie en de risico's voor het publiek die eraan verbonden zijn, zal de huidige wetgeving van toepassing zijn

79 2. Productie

80 Standaardisatie en kwaliteitscontrole van het product Objectieve kwaliteitsnormen, waaronder het THC-gehalte (tetrahydrocannabinol) en het CBDgehalte (cannabidiol) Spectrum aan THC-gehaltes heeft, tussen de 5 en de 15%, met een voldoende THC/CBD ratio De prijs, maar ook de packaging, en het advies in termen van volksgezondheid kunnen eventueel variëren naar gelang de verschillende soorten.

81 Zelfproductie en gezamenlijke productie van cannabis voor persoonlijk gebruik (Cannabis Social Clubs) Zelfproductie moet worden behouden en verduidelijkt worden op wettelijk niveau, rekening houdend met de realiteit van de productie De overheidsinstanties zouden bijvoorbeeld de Cannabis Social Clubs kunnen goedkeuren, en ze op die manier de mogelijkheid geven om het aantal, de verdeling en de grootte van hun productie te beheren De Cannabis Social Clubs moeten gezien worden als sleutelfiguren van een verantwoordelijke productie en gebruik van cannabis.

82 Een centralisatie, en dus een controle, van de productie van cannabis Hierdoor zou de productie van cannabis gecentraliseerd en gecontroleerd kunnen worden Doel: control op de technieken en omstandigheden van de teelt, de procedures van de behandeling en de toegelaten aanpassingen, de hoeveelheid en de kwaliteitscontrole van de afgewerkte producten en dus ook de toegelaten THC- en CBDwaarden

83 3. Verkoop

84 Verkoopsvergunningen voor cannabis Verkoopsvergunningen = gelegenheid om de verkooppunten te controleren op het Belgische grondgebied, alsook de locatie van de winkels, de boodschap op die verpakking en de prijs Mogelijkheid : Elke punt zou cannabis kunnen verkopen, maar ook, eventueel, een plaats worden om cannabis te gebruiken // coffee shop. De fixatie van de staat op de prijs zal van groot belang zijn voor de opdroging van de illegale markt.

85 Het verbod op alle reclame Zoals voor tabak moet alle reclame over cannabis, onder eender welke vorm, verboden worden

86 4. Traceerbaarheid van de hele ketting, van producent tot gebruiker

87 «From seed to sale» Colorado : een barcode op een groot aantal consumeerbare producten

88 5. Belastingen

89 Colorado : «green gold». De volledige belasting (specifieke accijnzen + ad valorem accijnzen + BTW) worden berekend op 77% voor sigaretten (2014) Besparen op juridische vervolgingen voor cannabis : in 2011 zijn er inbreuken gepleegd op het bezit van cannabis, inbreuken voor haar verkoop en inbreuken voor haar import of export. Vermindering van de ernst van gezondheidsproblemen

90 6. Preventie en risicovermindering

91 Een algemene versterking van de preventie- en risicoverminderingsstrategieën Financiering van preventie en risicovermindering <<< van 3% van de uitgaven.

92 De promotie van een verstandig en verantwoordelijk gebruik Hoewel de prevalentie wordt verminderd, weten de actoren uit de sociale en de gezondheidssector dat de psychische en fysieke afhankelijkheid van cannabis een negatieve impact kan hebben op het leven van zware gebruikers. De promotie van alternatieve manieren van gebruik kan ingezet worden.

93 Een specifieke preventie voor minderjarigen Rekening houdend met het feit dat het verbod niet voor een onthouding zorgt De adolescentie is vaak het moment om voor het eerst te gebruiken en er een grotere prevalentie is vergeleken met het algemene publiek Deze specifieke preventie moet zich minstens ontwikkelen in de scholen, jeugdbewegingen, sportclubs en op het internet

94 Een specifieke preventie voor «problematisch» gebruik Een minderheid aan gebruikers kan een problematisch gebruik ontwikkelen, wat vaak voortkomt uit verschillende factoren, waaronder de persoonlijkheid van de gebruiker, het product en de context van het gebruik Gebruik en renovatie van bestaande hulpmiddelen, zoals een gratis nummer, hulpaanbod, enz.

95 7. Zorg en behandeling

96 Versterking van het zorgsysteem en de gespecialiseerde behandeling Specifieke eenheden en netwerken moeten worden versterkt De arts als eerste gezondheidsactor instellen voor de gebruiker Hij moet wel ondersteund worden, ofwel door netwerken van experts waarnaar hij kan refereren om problematische gevallen te bespreken, of door de gespecialiseerde diensten waar hij de problematische gebruiker naar kan doorsturen

97 Voortdurende vorming voor aertsen De verschillende vormingskringen voor artsen, zoals het LOK (Lokale Kwaliteitsgroepen van arsten) maar ook de gespecialiseerde seminaries, moeten de kennis van de eerstelijns gezondheidswerkers versterken

98 Samenvatting Veel wetenschappelijke argumenten Ontwikkelingen uitbreiden Geen behoefte om risico's te relativeren Noodzaak om de risico's van het verbieden van cannabis te erkennen Andere modellen zijn in opkomst: gezondheid, sociale en economische meerwaarde

99 Cannabisbeleid in België Cannabis is illegaal Circulaire van 2005: hooguit getolereerd om 3 gram of 1 plant te bezitten... voor een majoor... zonder verzwarende omstandigheden Zwakste rechtszaken: vereenvoudigde PV en confiscatie van opbrengsten

100 Maar dat was vóór de KB gepubliceerd op 28 september... Herinnering van het verboden Persoonlijk gebruik niet kwantitatief gedefinieerd >>><<< text van 2005 Mogelijk om rekening te houden met de plaatselijke omstandigheden >>> verschillende beleiden tussen de steden van België

101 Een drugsbeleid in België??? De drugswet dateert van 24 februari 1921, bijna 100 jaar geleden Het heeft onvermijdelijk enkele aanpassingen ondergaan, met name voor opioïdensubstitutie. Maar het oorspronkelijke principe, criminalisering, blijft volledig relevant

102

103

104 Merci! Info & contact feditobxl.be + stop1921.be facebook.com/feditobxl + stop1921 twitter.com/feditobxl + stop seb_alexandre

105 Debat geleid door Sjoukje Smedts - Letizia Paoli, coördinator van de Metaforum-werkgroep - Tom Decorte, coördinator van de Metaforum-werkgroep - Dirk Korf, Universiteit van Amsterdam - Marijs Geirnaert, VAD - Laurence Przylucki, Fédito Wallonië - Sébastien Alexandre, Fédito Brussel + vragen uit het publiek Gevolgd door drink in de Verbeeckzaal (drie verdiepingen omhoog via traphal links) Metaforum