WIJKDORP 3.0 IN MEERWIJK

Transcriptie

1 GEMAAKT VOOR SCHERMLEZEN IDEEËNBOEK WIJKDORP 3.0 IN MEERWIJK

2 2

3 In Wijkdorp 3.0 werken organisaties samen met bewoners om een leefomgeving te creëren waar je goed in oud kunt worden. Wijkdorp 3.0 staat voor: Mensgericht Menslievend Vanuit eigen kracht Vanuit eigen omgeving Samen Voor nu en in de toekomst 3

4 VOORWOORD Veel mensen worden het liefst in hun eigen omgeving oud. Dat kan tegenwoordig ook, met zorg aan huis, diensten aan huis en inzet van moderne techniek. Tegelijkertijd worden mensen steeds ouder. Maar wat gaan we in die extra leef-tijd dóen, en met wie? Zijn woningen en woonomgevingen/wijken wel toegerust voor de behoeftes van een ouder wordende bevolking? Als we op hogere leeftijd op een plaats willen leven waar het goed toeven is, moeten we nú bedenken hoe we dat mogelijk kunnen maken. In Haarlem hebben DOCK, Pré Wonen en Zorgbalans de handen ineen geslagen om het langer zelfstandig thuis wonen, met een goed sociaal netwerk om je heen, mogelijk te gaan maken. Welzijn, wonen, zorg in een goede combinatie met de vragen en mogelijkheden van de bewoners zelf kan leiden tot een omgeving waar je goed oud kunt worden. Zo n Wijkdorp 3.0 dient de voordelen te hebben van een dorp waar buren elkaar helpen en de vrijheid van een stad om je eigen keuzes te maken. 4 IK WIL LATER IN EEN HUIS MET ALLERLEI ANDERE MENSEN WONEN, MET GEMEENSCHAPPELIJKE RUIMTEN, EN JONGE VRIJWILLIGERS

5 In Schalkwijk in Haarlem zijn er twee wijken in beeld waar de komende tien jaar een hoge mate van vergrijzing verwacht wordt en waar voorzieningen om op latere leeftijd goed te blijven wonen, lijken te ontbreken. Dit zijn Molenwijk en Meerwijk. Uiteraard zijn er meer wijken in beeld gekomen, maar die hebben we hierbuiten gelaten om eerst ervaring op te doen op een locatie waar het draagvlak duidelijk aanwezig is. Daarnaast maakt de schaalgrootte van deze wijk het voor ons mogelijk om echt aan de slag te kunnen gaan. In overleg met de gemeente en de beide wijkraden zijn wij gekomen tot het verkennen van Meerwijk. Deze verkenning is van belang om de uiteindelijke planvorming wel te kunnen laten aansluiten op de gedachten, wensen en ervaren beperkingen van de leefomgeving van bewoners. De eerste maanden van 2017 zijn we dan ook samen met de bewoners van de Wijkraad Meerwijk het gesprek aan gegaan met de buurtbewoners over oud worden in Meerwijk. Tot half maart hebben er zo n 50 interviews plaatsgevonden met allerlei bewoners van Meerwijk. Op 25 april hebben we de uitkomsten van deze interviews gepresenteerd aan hen, en zijn we met bewoners en professionals samen de diepte ingegaan om door te praten wat er nodig is om gezamenlijk een Wijkdorp 3.0 in Meerwijk Zuid te bouwen. In dit ideeënboek leest u terug welke ideeën en kansen er uit de interviews en de gezamenlijke bijeenkomst naar voren zijn gekomen. Het is opgebouwd rond de thema s die naar voren zijn gekomen in de interviews en de gezamenlijke bijeenkomst. Bij ieder thema beschrijven we wat de rode lijn van de ervaringen zijn. Daarna beschrijven we de ideeën die we samen met bewoners en professionals hebben ontwikkeld. Grote en kleine ideeën, ideeën waar morgen mee gestart kan worden en ideeën waar eerst nog wat randvoorwaarden voor moeten worden geregeld. Wij hopen dat dit ideeënboek iedereen inspireert om samen door te bouwen aan Wijkdorp 3.0! Wijkdorp 3.0 kunnen we alleen maar samen realiseren. Niet alleen door de organisaties die actief zijn in de wijk, niet alleen door de gemeente, en niet alleen door de mensen uit de buurt. Door de handen ineen te slaan, kunnen we tot iets moois komen wat van ons allemaal is. WAAROM WIJKDORP 3.0? 1.0 traditionele samenleving 2.0 samenleving waarin digitale hulpmiddelen en digitale netwerken een steeds belangrijkere rol gaan spelen, ook in zorg en welzijn. 3.0 samenleving waarbij bewoners ook voor elkaar zorgen, samen met professionals. Zorg en welzijn is geen product meer dat je koopt, maar is een verantwoordelijkheid van iedereen. Alle bewoners doen mee in de wijk. 5

6 BIJSLUITER Let op! Niet alles wat in het ideeënboek is even realistisch! Tijdens de brainstorm vliegen de ideeën en inzichten door de ruimte. Eventjes is alles wat wordt gezegd mogelijk. Schetsen, indrukken, meningen, frustraties, idealen tellen allemaal mee. Ideeën die energie geven worden gekoesterd.. In dit ideeënboek vind je die ideeën terug. Nu moeten ze verder worden onderzocht en uitgeprobeerd. 6

7 INLEIDING IK BLIJF IN MEERWIJK! Bewoners voelen zich thuis in Meerwijk. Het groen (Molen- en Meerwijkplas) en de rust maken het wonen in Meerwijk fijn. Veel van de mensen die we gesproken hebben wonen dan ook al lang in Meerwijk en willen er niet meer weg. Meerwijk is de plek waar ze oud willen worden! IK HEB ZO N MOOI UITZICHT VANUIT MIJN FLAT, DAAR GENIET IK IEDERE DAG VAN IK DENK EIGENLIJK NIET NA OVER LATER Hoe wilt u oud worden in Meerwijk? Een vraag waar we het niet vaak samen over hebben. Toch stelden we deze vraag aan alle mensen die we hebben geïnterviewd hebben. Natuurlijk antwoordt bijna iedereen dat ze gezond oud willen worden. 7 DIT IS EEN GOEDE PLEK, IK VOEL ME HIER THUIS! WE WILLEN ONS HUIS EN ONZE BUURT ABSOLUUT NIET MEER VERLATEN!

8 Preciezer nadenken over wat er nodig is als door het ouder worden je niet meer alles kunt, of wat te doen als je partner wegvalt, blijkt een lastig ding. De meeste mensen maken zich geen zorgen over de toekomst en leven bij de dag. We gaan pas op zoek naar een oplossing als het probleem zich daadwerkelijk voordoet. En soms zelfs pas als het te laat is IK WIL TOT DE LAATSTE SNIK HIER BLIJVEN WONEN EN NIEMAND TOT LAST ZIJN NAAR WIJKDORP 3.0 Om samen te bouwen aan Wijkdorp 3.0, hebben we in de gesprekken geluisterd naar de thema s die nu leven. Dit zijn thema s die in bijna alle gesprekken wel naar voren kwamen, en waar vervolgens professionals en bewoners ideeën over hebben ontwikkeld. De thema s zijn: Vervoer & Mobiliteit Buitenruimte Woningen Contact & Ontmoeten Samen Dingen Doen Digitaal platform Jong & Oud. HET IS HEEL EENVOUDIG, WE WILLEN IN GOEDE GEZONDHEID EN SAMEN OUD WORDEN. LIEFST ZO LANG MOGELIJK ZONDER HULP VAN ANDEREN HET IDEAAL IS NATUURLIJK OM SAMEN OUD TE WORDEN, MAAR DAT IS EEN IDEAAL. DE REALITEIT IS VAAK ANDERS. 8

9 DE ZEVEN THEMA S VERVOER & MOBILITEIT BUITENRUIMTE WONINGEN CONTACT & ONTMOETEN SAMEN DINGEN DOEN DIGITAAL PLATFORM JONG & OUD 9

10 THEMA 1 VERVOER & MOBILITEIT Voor veel oudere bewoners is de auto het belangrijkste vervoersmiddel. Op die manier ben je mobiel en kun je gaan waar je wilt. Als autorijden niet meer kan of mag, dan heeft dat een grote impact op leven. Dan wordt de actieradius opeens veel kleiner. Veel mensen vinden dat het met hun eigen mobiliteit op dit moment wel goed zit en mits je goed ter been bent, is Meerwijk goed ontsloten met het openbaar vervoer. Maar als je slechter ter been bent en de auto moet weg, dan is die dichtsbijzijnde halte toch te ver weg en is instappen en overstappen een te grote horde. Het is belangrijk dat er een pendeldienst of kringlijn naar de winkelcentra of naar culturele centra komt, zodat je heel laagdrempelig er toch nog op uit kunt als je slecht ter been bent. UREN WACHTEN OP EEN BUSJE DAT ME OPHAALT, IS NIKS VOOR MIJ. DAN BLIJF IK WEL THUIS. IDEE: DE MENSEN NAAR DE BOODSCHAPPEN BRENGEN De mensen naar de boodschappen toebrengen kan op verschillende manieren, in de vorm van een winkelmaatje, een vrijwilliger, een busje, auto, golfkarretje. IDEE: OVERZICHT VERVOERSMOGELIJKHEDEN Er gebeurt nu al best veel, maar sluit het openbaar vervoer echt goed aan op de behoefte? Kunnen de verschillende vervoersdiensten niet beter op elkaar aansluiten? Laten we in kaart brengen wat er al is en hoe dit beter benut kan worden! IDEE: THEATEROPHAALSERVICE Aan mensen die thuisblijven hebben theaters niets. Zeker bij culturele voorzieningen lijkt een win-win te kunnen worden behaald als mensen met hun kaartje een ophaalservice kunnen boeken. 10

11 THEMA 2 BUITENRUIMTE Mensen voelen zich meestal veilig in hun eigen huis en in hun straat. Sommigen geven aan dat ze zich in andere delen van de wijk minder veilig voelen. Met name s avonds op pad gaan, ervaren sommige mensen als onveilig. Ouder worden gaat gepaard met verminderde weerbaarheid en hangjongeren kunnen bijvoorbeeld behoorlijk intimiderend overkomen. Fysieke mankementen belemmeren ook. Met een rollator of een scootmobiel is het soms lastig op de weg: er zijn veel verzakkingen en scheve tegels door boomwortels. Ook verlangen mensen nog meer rustpunten voor ouderen, waar je even op een bankje kan zitten. Zwerfvuil is een grote ergernis. Er zijn zelfs al troeptrimmers! Mensen die gaan hardlopen of wandelen met een vuilniszak bij zich om troep op te ruimen. Geweldig, maar ook wel jammer dat dit nodig is. Het winkelcentrum bij het Vinciplein vraagt ook om aandacht. Het ziet er verslonst uit. IDEE: MOOI VINCIPLEIN Maak het Vinciplein schoon en knap het op. We zouden een stedenbouwkundige kunnen laten meedenken over eenvoudige oplossingen om van dit tochtgat tussen twee hoge wanden een echt plein te maken met minstens drie wanden. IDEE: MEER TOEZICHT Zorg voor meer toezicht bijvoorbeeld door Buurtvaders, zodat kinderen bijvoorbeeld leren hun troep niet op straat te gooien. IDEE: ZWERFVUIL ACTIVITEITEN Er zijn veel activiteiten gericht op het verzamelen van zwerfvuil. Er is alleen nog te weinig bekendheid voor al deze initiatieven. Informatie hierover verstrekken en verdere ambassadeurs werven is een goede stap. IDEE: PLAATSEN OM UIT TE RUSTEN & SAMEN TE KOMEN Meer plaatsen in de wijk om uit te rusten realiseren zodat afstanden kunnen worden overbrugd en mensen elkaar daar kunnen ontmoeten: bankjes, muurtjes, picknicktafels, ontmoetingsruimten. 11

12 THEMA 3 WONINGEN Veel mensen willen in Meerwijk oud worden, vaak ook in het huis waar ze nu wonen. Soms is het huis al geschikt om ouder te worden en sommige mensen hebben zelf al aanpassingen laten doen. Maar anderen hebben daar eigenlijk nog niet over nagedacht. ONDERSTEUNENDE TECHNIEK IN HUIS Er komt steeds meer techniek die kan ondersteunen bij zelfstandig blijven wonen. Sommige mensen juichen deze ontwikkeling toe, anderen zijn minder positief. Vervangt de techniek straks het menselijke contact? Zitten mensen straks dagen alleen thuis omdat er via sensoren kan worden gecheckt of het goed met hen gaat? Een belangrijke zorg is ook of de techniek wel laagdrempelig is en goed te bedienen en te begrijpen juist als je ouder wordt. Een nieuwe vaatwasser kan al een hele studie zijn met al die knopjes, dus mensen zijn bevreesd om op allerlei verkeerde knopjes te drukken wat weer allerlei stress oplevert. DOORSTROOM NAAR SENIORENWONINGEN Sommige mensen willen wel naar een seniorenwoning verhuizen in Meerwijk, maar hebben het idee dat die er eigenlijk niet zijn. En zien dat bijvoorbeeld de woningen in Nieuw Meerwijk bewoond worden door jongeren. Hoe kan dat? In praktijk blijken er wel allerlei mogelijkheden te zijn die mensen niet kennen. VOORUIT DENKEN Wat is het moment waarop je gaat nadenken over hoe en waar je wilt wonen als je oud bent? Hoe voorkom je dat mensen echt wachten tot het te laat is? Wat als je nu al weet dat als je morgen iets gebeurt, je niet meer in je eigen woning kunt wonen. Dit is een belangrijk onderwerp om samen verder over na te denken en een aanpak voor te ontwikkelen. ALS MIJN FLAT NIET ROLSTOELTOE- GANKELIJK WORDT GEMAAKT, KAN IK HIER NIET BLIJVEN WONEN

13 IDEE: ADVIESCOMMISSIE VOOR LEEFTIJDSBESTENDIGE COMPLEXEN Bij de bouw van nieuwe appartementen en de verbouw van bestaande appartementen nadenken over het leeftijdsbestendig maken van het gebouw met de bewonerscommissie met ervaringsdeskundigen. Soms kunnen met kleine investeringen bepaalde complexen al toegankelijker voor ouderen gemaakt worden. IDEE: BEWUSTWORDING EN INFORMATIE/KENNIS OVER WOONVORMEN Sommige mensen zijn niet op de hoogte van de woningtoewijzigingsregelingen, maar zouden dit wel willen weten. Anderen denken er liever niet over na totdat het moment daar is. Bewustwording van je huidige woningsituatie en bijbehorende consequenties als er zich beperkingen voordoen bij het ouder worden, is van belang. Zodat je na kunt denken over wat je belangrijk vindt bij het ouder worden en daarop in kunt spelen. Dit kan bijvoorbeeld via de woningcorporatie door informatie te versturen aan oudere bewoners. Daarin kunnen ook de mogelijkheden over doorstroom naar een seniorenwoning goed uitgelegd worden. Je kunt ook een vragenlijst ontwikkelen om mensen te ondersteunen bij het nadenken over hoe en waar ze willen leven en wonen als ze ouder worden, deze kan bijvoorbeeld ook in de wijkkrant gepubliceerd worden. Mogelijk ook vrijwilligers opleiden die samen met mensen het gesprek en het denken hierover kunnen begeleiden. IDEE: ADVIES VOOR KOOPWONINGEN Sommige mensen wonen in een koopwoning, waar beperkingen zijn om op latere leeftijd nog te kunnen wonen. Er moeten dan aanpassingen aan het complex getroffen worden zoals een hellingbaan. Binnen de VVE moeten de bewoners dan samenwerken om dat mogelijk te maken. Hier is soms extra begeleiding bij nodig. IDEE: ADVIES OVER TECHNOLOGISCHE MOGELIJKHEDEN Sommige mensen hebben behoefte aan een voorziening om te kunnen alarmeren, een ander wil iets weten over een tablet, de volgende iets over sensoren. Ook dit hoort bij het verstrekken van informatie zodat met kennis de juiste keuzes gemaakt kunnen worden. ZELFSTANDIG WONEN IS NIET PERSE ALLEEN WONEN 13

14 THEMA 4 CONTACT & ONTMOETEN Als we ouder worden is de familie heel belangrijk in het netwerk. Ook buren kunnen een rol spelen, maar dat hangt natuurlijk af of je goed contact hebt met je buren. Een deel van de oudere bewoners benadrukt dat ze graag op zichzelf zijn en geen behoefte hebben aan structureel contact met andere mensen. Natuurlijk verschilt dat ook per persoon! Digitalisering lijkt tot nog meer behoefte aan menselijk contact te leiden. Inwoners geven aan elkaar te willen zien, horen, spreken. Instrumenten als beeldbellen (via Ipad of telefoon) en elkaar berichtjes sturen (appen of sms-en), individueel of in een groep, kunnen handige hulpmiddelen zijn om contact op te starten of te onderhouden. Vaak gaat het om het afstemmen van praktische zaken zoals de vraag wie er even een boodschap kan doen. Het dient niet als vervanging van menselijk contact en is ook geen doel op zich; het is een aanvulling op menselijk contact. Waardoor contact gemakkelijker kan verlopen en je elkaar beter op de hoogte houdt. Een belangrijke rode draad door de gesprekken heen, is dat veel mensen anderen niet willen belasten met hun 14

15 problemen en het moeilijk vinden om hulp van anderen te vragen. Onafhankelijkheid, ook als je ouder wordt, is een belangrijk gevoel van eigenwaarde. Het blijkt lastig om om hulp te vragen. Te meer omdat je dit naarmate je ouder wordt steeds vaker moet doen. Om hulp vragen benadrukt je afhankelijkheid en dat vinden we blijkbaar een heel onprettig gevoel. IDEE: STRAAT-WHATSAPP In de straat een What s-app groep maken. Maar.. mensen willen elkaar ook zien! Dus de app is een hulpmiddel en kan helpen om makkelijker met elkaar in contact te komen. IDEE: SAMEN ETEN IN DE BUURT Samen eten in de buurt zodat je je buren kunt ontmoeten; denk daarbij ook aan de verschillende groepen en zorg ook voor Halal voeding. Wie weet vloeit daar de buurt-whatsapp uit voort! IDEE: BELRONDJE Elkaar elke dag om 16:30 uur bellen om te vragen of alles in orde is. IDEE: HOFJES-WONINGEN VOOR JONG&OUD Hofjes-woningen bouwen waar senioren en studenten gemengd wonen. IDEE: HELP VERLEGEN MENSEN OVER DE BRUG Een handreiking maken voor minder extraverte bewoners met tips hoe je makkelijker initiatief durft te nemen om contact te maken. Simpele activiteiten of handelingen bedenken waardoor je met elkaar in gesprek raakt. IDEE: DURF TE VRAGEN Met een groep mensen nadenken hoe we het durf te vragen kunnen stimuleren bij ouderen. De schroom die er is om hulp te vragen is groot. Hoe kunnen we dit doorbreken? IK KAN EIGENLIJK OP NIEMAND TERUGVALLEN ALS ER IETS MET ME GEBEURT... MIJN KINDEREN ZIJN HET BELANGRIJKSTE, MAAR WONEN WEL VER WEG IK HEB NIEMAND NODIG, IK RED HET ZELF PRIMA 15

16 THEMA 5 SAMEN DINGEN DOEN Oudere bewoners van Meerwijk zijn tevreden over de gezondheidsvoorzieningen en de winkels in de buurt, hoewel dit laatste terugloopt de laatste tijd. Er is behoefte aan meer ontmoetingsplekken in de wijk. Daarnaast is er behoefte aan activiteiten om samen met anderen te kunnen doen. In Meerwijk Zuid is eigenlijk geen plek om leuke dingen te doen, en dat is lastig als je mobiliteit afneemt. We hebben een buurthuis à la Ringvaart nodig met verschillende mogelijkheden voor activiteiten, niet alleen maar eten, niet alleen maar bewegen, maar van alles. Daardoor kun je jong en oud ontmoeten. IDEE: CREATIEVE ACTIVITEITEN MAKEN WE SAMEN We kunnen samen creatieve activiteiten in de buurt starten! Dock heeft ruimte om dit te ondersteunen. Zo is ondertussen al het initiatief genomen om een leesclub te starten. IDEE: WINKELMAATJES Winkelmaatje zijn voor iemand. IDEE: SIMPELE BUUV Een eenvoudige Buuv-platform maken voor vragen om samen dingen te doen. Een laagdrempelig platform waar je elkaar kunt vinden. ER IS HIER NIKS VOOR OUDEREN! 16

17 THEMA 6 DIGITAAL PLATFORM Een digitaal platform kan ondersteunen bij het makkelijk contact leggen waardoor je je sociale contacten eenvoudig kunt onderhouden en simpel om hulp kunt vragen en krijgen. Daarvoor is het wel belangrijk dat de techniek laagdrempelig is, goed te bedienen door iedereen en ook goed te begrijpen voor mensen die laaggeletterd zijn. Een digitaal netwerk met mensen die je niet in levende lijve kent, is lastig voor te stellen; zeker voor oudere bewoners. Voorwaarden om een digitaal netwerk te vormen is dat je elkaar eerst ontmoet hebt. IDEE: DIGITALE MOGELIJKHEDEN IN KAART Onderzoeken welke digitale middelen er al zijn voor specifieke groepen en/of problemen. Bewoners van Meerwijk mee laten denken over toepassingen. Let op: ook onderzoeken welke middelen er al zijn voor laaggeletterden. IDEE: SPONSOR Laten we een bedrijf zoeken dat ons wil sponsoren voor een experiment met digitale netwerken in Meerwijk. IDEE: BUUV MEERWIJK-PROOF Met gemeente Haarlem in gesprek gaan over het Meerwijk-proof maken van Buuv. Een spreekuur in de wijk kan helpen. Een student laten onderzoeken waarom het niet aanslaat in Meerwijk kan ook helpen om vervolgens aanpassingen door te voeren. 17

18 THEMA 7 JONG & OUD Ouderen en jongeren leven langs elkaar heen. Je krijgt soms zelfs het gevoel dat ze elkaar maar eng of stom vinden. Terwijl ze op allerlei fronten iets voor elkaar kunnen betekenen. De eerste stap is dat jongeren en ouderen elkaar makkelijker ontmoeten in de wijk, elkaar als vanzelf tegenkomen en elkaar zo beter leren kennen. De leerlingen van groep 8 van de Erasmusschool, die we ook interviewden zagen het heel simpel: wij kunnen best iets voor ouderen doen! Als ze ons een appje sturen IDEE: WAT IS ER AL VOOR JONG EN OUD? In kaart brengen welke initiatieven er al zijn voor jong & oud en die beter communiceren. Er voor zorgen dat mensen veel beter weten wat er allemaal is. Maak bijvoorbeeld een flyer voor het wijkteam, dat ze kunnen uitdelen aan senioren. IDEE: OUDEREN-VRIJWILLIGERSACADEMIE Ouderen actief benaderen om hen te vragen hun vaardigheden over te dragen, bijvoorbeeld op een basisschool of vervolgonderwijs. Maar het kan natuurlijk ook in de vorm van een cursus geven in een buurthuis. IDEE: MET JONG EN OUD HEB JE GOUD Het is belangrijk om de ontmoeting tussen professionals, vrijwilligers en bewoners te blijven organiseren zodat we beter van elkaar weten waar iedereen mee bezig is. Jong & oud dan heb je goud-project moet door! Kennis overdragen van oud naar jong en andersom.

19 COLOFON Redactie: Ad van Roosmalen, Debora Timmerman Fotografie: José de Jong Vormgeving: Laurenz van Gaalen Uitgave: juni 2017 Gebruik van fragmenten aangemoedigd mits voorzien van bronvermelding 19