Brandaan samenvatting groep 7

Transcriptie

1 Brandaan samenvatting groep 7 Mijn Malmberg!"#$%&&()*+,# <%$#5;%,,/5) -#&./01!"#$%&(&)%**%+,,-.&%"-,,%)%&/&&012%3,&)%245673*-)/,,-/&3,&)%245)%-,,8%/&-2+2&-/& ,,-/&9240:&5/&!"#$%&/-2&)&2;,&5&5<.&%5*%%&)&2;,&5=.&%;**2)&2;,&5&5.&%,,")%)&2;,&56 >5/&325%&-,+&-)%-,,8/&/&9240&525/&0&5%&3*-&5/&,&+&-)+*5/& ?.%(**-67&(,&-&5 ;**2/&5%*-3&="&-)%=025;&5=@-12%&55,"+&&08&&-69*&&5$**-8**5/&5:,5/&5/&(,&-&5/*5,,")%&56A,8),+&-)%-,,8/&/&924052&%67&,&+&-)/-,,"/&5/*512%67*%(&%&:&5/&.,5"&-+,,- /&8&5)&567**-,8"25"&5/&(,&-&58&%/24:&5=:*5*0&5&5+24+&-)3&-:&567&(,&-&5(&/*?.%&5 2--2"*%2&<;&0&2//&5.&%3*%&-5**-$0**%)&53**-.&%52&%+*5;&0@:3*867&(,&-&53&-:%&5)*8&5,8&0:**-%&.&0$&56B&(&/*?.%&5,,:)0288&.10$82//&0&5=;,*0)&&5.&@(,,86C,,-%**53&-:%&5 /&(,&-&5,,:25/&;,8&-,$.&%0*5/6!-3*)51(245*.&%.&0&4**-"&5,&"3*%&-&5/1)"&5,&"%& &%&56D5/&-/&;,5"-,&2/&*00&)&E%-*)5&0&5/&(,&-&5:,5/&53&0/-2&:&&-$&-4**-,,")%&56C&&0 (,&-&5:,;&5&&5*5/&-(&-,&$6!"#$%&3&-/&&5-24:0*5/6 234#5&/5&()*+,# 7&!"#$%&5*-&5"&0,,@/&5/*%",/&5/&3&-&0/,8.&5.&&5(&$**0/&567**-,83*-&5$-2&)%&-)&-" (&0*5"-24:6B243*-&5/&(**)+*5/&%&8$&0)&5+&-%&0/&5/&8&5)&53*%/&",/&5320/&567&,@@&-) /2&/&8&5)&5+,,-/&",/&5(-*?.%&5=.2&0/&5/&$-2&)%&-);&0@6F0)&-+&-+&0&5/&/25"&5"&(&1-/&5= :-&"&5/&$-2&)%&-)+**:/&)?.10/6 7&8&5)&5"&0,,@/&5/*%*0)4&/,,/"25"=4&,$-&2)"25"6G&02?.**8.*/4&5,")%&&/)5,/2"= /**-,83&-/&5/&/,/&5",&/+&-;,-"/6F0)4&.&&0-24:3*)=:,54&02?.**88&%)$&?2*0&,02&3,-/&5 (&.*5/&0/&5/**-5*3&-/4&02?.** &5"&32::&0/67,,-/2&(&.*5/&025":,5&-"&&501?.% 8&&-(24:,8&56B,H502?.**8.&&%&&581882&6!&5/,/&8,&)%/,,-$,,-%&5&5/,,0.,+&5&58,&)% )$-&1:&5&53*?.%3,,-/&5,$;&""&56F0)/&/,/&(24D)2-2)I/&",/+*5.&%/,/&5-24:J:3*8=3&-/ ;245.*-%"&3,"&5/,,-/&.,5/+*5D)2-2)=F51(2)6F0)4&"&&5",&/0&+&5.*/"&0&2/=*%/&.,5/.&%.*-%,$67&+-,13+*5D)2-2)3*)>)2)I/&",/25+*5/&02&@/&J6A&%.I/&",/+*5.&%:3**/J3*)/& (-,&-+*5D)2-2)6 6%7%389&#5&":5&)7%;#5 7&:,525"+*5!"#$%&3&-//&@*-*,"&5,&8/67&!"#$%&5*-&5"&0,,@/&5/*%/&@*-*,&&5",/,$**-/&3*)67&@*-*,3*).&&08*?.%2"K.243*)/&**5+,&-/&-+*5.&%0&"&-&5/&(**)+*5 /&$-2&)%&-)6L24/-,&"&&532%%&&5&&5-,/&:-,,5=&&5+*0)(**-/4&&5&&5)0*5"&5:,$,$;245 +,,-.,,@/6M*-*,H)02&%&5)$&?2*0&"-*+&5+,,-;2?.;&0@(,13&5<$2-*82/&)67&&&-)%&@*-*,/2&/*% /&&/3*)N.&,$)6L&%3*)/&"-,,%)%&$2-*82/&/2&,,2%"&(,13/2)6!&5$2-*82/&3*)52&%*00&&5+*5 (12%&5(24;,5/&-=8**-,,:+*5(255&5<&-3*)&&5"-*@:*8&-+,,-/&@*-*,&5&-3*-&5)?.*%:*8&-) +,,-*00&)$100&56!-3*-&5,,:"&.&28&"*5"&5&5+*0:120&5,8-,+&-)(12%&5%&.,1/&56 7&!"#$%&5*-&5)?.-&+&5*00&),$6B&)?.-&+&58&%.2O-,"02&@&567*%3*-&5"&&50&%%&-)8**-%&:&5)6 B&)?.-&+&5/&3*5/&5+*5$2-*82/&)=$*0&2;&5&5%&8$&0)+,08&%.2O-,"02&@&56 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 1 van 10

2 Brandaan samenvatting groep 7 Mijn Malmberg =#)7/++#5./01!&5-2+2&-25!"#$%&67&92400,,$%/3*-)/,,-/&3,&)%24567,,-/&,+&-)%-,825"&5+*5/&92403*)/&"-,5/+*5/&,&+&-)&-"+-1?.%(**-6 9#/>3#5#5 7&0&5+*5.&%4**-6>5!"#$%&3*).&%4**-,$"&/&&0/25/-2&)&2;,&5&56 >5.&%5*%%&)&2;,&5)%,5/&5/&,&+&-),5/&-3*%&-6>5.&%;**2)&2;,&5 3*-&5/&,&+&-)+-1?.%(**-6>5.&%,,")%)&2;,&5:,5/&5/&(,&-&5*00& "&3*))&5,,")%&56 /77/)%,/#!&58*52&-,8.&%.&0&4**-/,,-+,0/,&5/&3*%&-%&.&((&5+,,-.&%0*5/6>5!"#$%&"-,&+&5/&8&5)&5/24:&5=+24+&-)&5:*5*0&56B, :,5/&5;&.&%3*%&-5**-/&*::&-)0*%&5)%-,8&56 +7/#9,#7 >&8*5//2&+&&032)%+*5/&!"#$%2)?.&",/&56!&5$-2&)%&-0&&-/& 8&5)&53*%;&3&0&552&%8,&)%&5/,&5,8/&",/&5%&+-&/&5%&.,1/&56 $:$$/#!&5/,,/02?.**8/*%52&%+&-"**%,8/*%.&%,$&&5)$&?2*0&8*52&-2) (&.*5/&0/6?9/7/9 7&",/+*5.&%/,/&5-24:6L243&-/*@"&(&&0/*0)&&581882&8&%&&5 7&",/25+*5/&02&@/&&5+*5:25/&-&56B243&-/*@"&(&&0/8&%.,,-5),$.**-.,,@/67&.,,-5))%,5/&5+,,-/&%-,,5+*5!"#$%&6 A%7%3 7&:,525"+*5!"#$%&6>5!"#$%&"&0,,@/&5/&8&5)&5/*%/&@*-*,&&5 ",/3*)6 +/7%$/4# L&%"-*@+,,-&&5@*-*,6!&5$2-*82/&.&&@%&&5(24;,5/&-&+,-867& (,/&82)$-&?2&)+2&-:*5%6P,+&525:,8&5+2&-/-2&.,&:&5)*8&525 &&5$15%67&/-2&.,&:&5;245$-&?2&)&+&5"-,,%6 "/B73)1/#A#5 L&%)?.-2@%+*5/&,1/&!"#$%&5*-&56>5$0**%)+*50&%%&-)"&(-12:%&5 /&!"#$%&5*-&5%&:&5)67**-8&&)?.-&+&5;&,$)%&5&5&5,$$*$2&-6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 2 van 10

3 STAP 2 Begrippen Nijl Een rivier in Egypte. De Nijl loopt dwars door de woestijn. Door de overstromingen van de Nijl was de grond van de oevers erg vruchtbaar. irrigatie Een manier om het hele jaar door voldoende water te hebben voor het land. In Egypte groeven de mensen dijken, vijvers en kanalen. Zo konden ze het water naar de akkers laten stromen. Osiris De god van het dodenrijk. Hij werd afgebeeld als een mummie met een kroon. Isis De godin van de liefde en van kinderen. Zij werd afgebeeld met hoorns op haar hoofd. De hoorns stonden voor de troon van Egypte. piramide Het graf voor een farao. Een piramide heeft een bijzondere vorm. De bodem is precies vierkant. Bovenin komen vier driehoeken samen in een punt. De driehoeken zijn precies even groot. seizoenen Delen van het jaar. In Egypte was het jaar opgedeeld in drie seizoenen. In het natte seizoen stonden de oevers onder water. in het zaaiseizoen waren de oevers vruchtbaar. In het oogstseizoen konden de boeren alle gewassen oogsten. priester Iemand die veel wist van de Egyptische goden. Een priester leerde mensen wat ze wel en niet moesten doen om de goden tevreden te houden. mummie Een dood lichaam dat niet vergaat omdat het op een speciale manier is behandeld. farao De koning van Egypte. In Egypte geloofden de mensen dat de farao een god was. hiërogliefen Het schrift van de oude Egyptenaren. In plaats van letters gebruikten de Egyptenaren tekens. Daarmee schreven ze op stenen en op papier. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

4 thema 1 Samenvatting Brandaan 7 samenvatting Malmberg s-hertogenbosch

5 Brandaan samenvatting groep 7 Mijn Malmberg!"#$%&G&H#,&D3$#/59#&D/0C <%$#5;%,,/5) (#5&#537$&7/0C 7&Q,8&25&5.*//&5&&5"-,,%3&-&0/-24:=+*5F;2O%,%F@-2:*%,%&58&%!1-,$*6Q,8&25&53*-&5 &?.%&+&-,+&-**-)6C*512%Q,8&,+&-3,55&5;&&&-)%*00&+,0:&525>%*02O67**-5*"25"&5;&)%&&/) +&-/&-!1-,$*256B&:3*8&5;&0@)%,%259&/&-0*5/6D+&-;&&%-,::&5/&Q,8&25&55**-A2?202O= A$*54&=R-2&:&50*5/&59,,-/SF@-2:*6!&5(&-,&8/&"&5&-**0+*5.&%Q,8&25)&0&"&-3*)G1021)N*&)*-6L24%-,:,+&-/&F0$&5&5+&-,+&-/& /&0*5/&5+*5/&R*002O-)&5R&-8*5&56N*&)*-320/&/&(**)3,-/&5,+&-.&%Q,8&25)&Q24:=8**-.24 3&-/+&-8,,-/6D?%*+2*51)$*:%&.&%)0288&-**5/*5N*&)*-6L243&-/+-2&5/&58&%*00&(&0*5"-24:& 8*55&56D?%*+2*51)3&-//&&&-)%&:&2;&-+*5Q,8&6L24:-&&",,:&&552&13&5**8<F1"1)%1)6 L24(-*?.%-1)%&5+-&/&25.&%Q,8&25)&Q24:67&;&%24/.&&%/&T*EQ,8*5*67&:&2;&-%-,:),8).&%&5&,+&-3,55&5+,0:+,,-&5/*53&&-.&%*5/&-&=.2&-/,,-"25"&5/&+,0:&55,,2%8&%&0:**- )*8&5)$*55&5%&"&5/&Q,8&25&56UC&-/&&0&5.&&-)H5,&8/&5/&Q,8&25&5/*%6 D3$#E&##5&F#7#149,%4 Q,8&3*)/&.,,@/)%*/+*5.&%Q,8&25)&Q24:6!-3,,5/&58&&-/*5&&58204,&5253,5&-)6>5.&%?&5%-18+*5Q,8&0*"&&5$0&25<.&%M,-1867**-3*).&%*0%24//-1:6V&5)&5:,5/&5012)%&-&55**- %,&)$-*:&5=:24:&55**-(&-,&8/&*?%&1-)&58&5)&512%+&--&0*5/&56!-3*)&&5+&-.,"25""&(,13/= 3**-Q,8&25)&0&2/&-).&%+,0:%,&)$-*:&56F*5.&%M,-180*",,:/&)&5**%<.&%+&-"*/&-"&(,13+*5 *00&(&0*5"-24:&8*55&525Q,8&67&Q,8&25&5+,5/&5/*%.&%M,-18.&%?&5%-18+*5/&3&-&0/3*)6 7&Q,8&25&53,,5/&525+&-)?.200&5/&),,-%&5.12;&56!-3*-&5$*0&2;&5=+200*H)&5.11-:*;&-5&)6 7&$*0&2;&53*-&5"&(,13/,$/&.&1+&0T*0*%245=3*-&5+&-)2&-//,,-:15)%&5**-)&5&-3*-&5 3*-&552&%;,)%&+2"&5&-3*))%&&/)25)%,-%25")"&+**-6L&%3*)&-,+&-+,0&5/&(&3,5&-):0**"/&5,+&-+&&00*3**267&Q,8&25&5+&-+,&-/&53*%&-+2**W1*/1?%&5&5-2,0&55**-&512%/&)%*/6>5 (*/.12;&5.2&0/&5/&8&5)&5;2?.)?.,,56D8/&8&5)&5%&+&-8*:&5,-"*52)&&-/&/&:&2;&- "0*/2*%,-"&+&?.%&525.&%N,0,))&186>5N2-?1)V*E281):,5/&5/&Q,8&25&55**--*?&)8&% $**-/&53*"&5):24:&56 -#&C#/>#7&#5&%54#7#&)34#5 7&Q,8&25&5"&0,,@/&525+&&0",/&56G1$2%&-3*)/&(&0*5"-24:)%&",/6L243*)/&",/+*5/&.&8&06 B245/,?.%&-3*)C&51)I",/25+*5/&02&@/&J&5;245(-,&-3*)9&$%151)I/&",/+*5/&;&&J6V*-) 3*)/&",/+*5/&,,-0,"=.243*)/&+*/&-+*5/&%3&&025"Q&81)&5Q,8101)6C&51)3*)&-"+&-02&@/,$V*-)6F0)/&Q,8&25&5&&5+,0:+&-,+&-/&5=(,13/&5;&+**:+,,-/&",/&5+*5/*%+,0:,,:&&5 %&8$&025Q,8&6B&"&0,,@/&5,,:/*%.15:&2;&-)",/&53*-&56D8/*%/&?.-2)%&5&5/&:&2;&-52&% *0)",/320/&+&-&-&5=3&-/&5/&;&8&5)&5+&-+,0"/67&?.-2)%&5&5"&0,,@/&5/*%&-8**-XX5",/ 3*)6C&&0?.-2)%&5&53&-/&5"&+*5"&5"&;&%&58,&)%&525.&%N,0,))&18+&?.%&58&%"0*/2*%,-&5 &5320/&/2&-&567&?.-2)%&5&5+&-)%,$%&5;2?.25/&?*%*?,8(&5I(&"-**@$0**%)&5J+*5Q,8&6Y,?. 3&-/&5)%&&/)8&&-Q,8&25&5?.-2)%&56Z&2;&-N,5)%*5%2453*)/&&&-)%&:&2;&-/2&?.-2)%&53&-/6L24 ;,-"/&&-+,,-/*%/&?.-2)%&5&552&%8&&-3&-/&5+&-+,0"/&5(,13/&+&&0:&-:&56L248**:%&+*5.&%?.-2)%&5/,8/&&52"&",/)/2&5)%+*5.&%Q,8&25)&Q24:6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 3 van 10

6 Brandaan samenvatting groep 7 Mijn Malmberg =#)7/++#5 I:1/:9&J%#9%7!&5Q,8&25)&"&5&-**06G1021)N*&)*-+&-,+&-/&+&&0"&(2&/&5+,,-.&% Q,8&25)&Q24:6L24320/&/&0&2/&-+*5.&%-24:3,-/&5&53&-//**-,8 +&-8,,-/6 9#5%%, L&%"&(,133**-25/,,-/&0&2/&-)+*5Q,8&3&-/+&-"*/&-/67& )&5**%0*"**5.&%M,-186 K:):9,:9 7&5&&@+*5G1021)N*&)*-6!2"&5024:.&&%%&.24D?%*+2*51)6L243&-//& &&-)%&:&2;&-+*5.&%Q,8&25)&Q24:6A25/)/2&%24/3&-/.24F1"1)%1) "&5,&8/6 L%M&D3$%5% 72%(&%&:&5%Q,8&25)&+-&/&67&Q,8&25)&),0/*%&5;,-"/&5&-+,,-/*% &-(255&5/&"-&5;&5+*5.&%Q,8&25)&Q24:-1)%&5+-&/&3*)67&;& Q,8&25)&+-&/&(&",5,5/&-:&2;&-F1"1)%1)6 637:$!&5$0&2582//&525/&.,,@/)%*/Q,8&6L&%M,-183*).&%.*-%+*5.&%Q,8&25)&Q24:6F*5/*%$0&250*"&5*00&(&0*5"-24:&"&(,13&56 %N:%4:O,!&5),,-%(-1"+*5(,"&56P,+&5,$0*"&&53*%&-0&2/25"6V&%&&5 *W1*/1?%3&-/.&%3*%&-12%/&(&-"&55**-/&)%*/+&-+,&-/6 J31399#:$ L&%"-,,%)%&)%*/2,5+*5.&%Q,8&25)&Q24:6L2&-"25"4&5**-%,&,8"&+&?.%&5%&;2&5%1))&58&5)&5&5320/&/2&-&56D@%1))&5 "0*/2*%,-&56 )1%4/%,37 >&8*5//2&3*)"&%-*25/,8%&+&?.%&525.&%N,0,))&18,@&&5*5/&- )%*/2,56!&5"0*/2*%,-+,?.%,$0&+&5&5/,,/6 I:+/,#7 7&(&0*5"-24:)%&",/+*5/&Q,8&25&56R,/+*5/&.&0&5/&(02:)&86 O"7/9,#5#5 N.-2)%&5&5"&0,+&525XX5",/=&525G&;1)N.-2)%1)*0);245;,,56 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 4 van 10

7 STAP 2 Begrippen Julius Caesar Een Romeinse generaal. Julius Caesar veroverde veel gebieden voor het Romeinse Rijk. Hij wilde de leider van het rijk worden en werd daarom vermoord. senaat Het gebouw waarin door de leiders van Rome werd vergaderd. De senaat lag aan het Forum. Augustus De neef van Julius Caesar. Eigenlijk heette hij Octavianus. Hij werd de eerste keizer van het Romeinse Rijk. Sinds die tijd werd hij Augustus genoemd. Pax Romana Dit betekent Romeinse Vrede. De Romeinse soldaten zorgden ervoor dat er binnen de grenzen van het Romeinse Rijk rust en vrede was. Deze Romeinse vrede begon onder keizer Augustus. Forum Een plein midden in de hoofdstad Rome. Het Forum was het hart van het Romeinse Rijk. Aan dat plein lagen alle belangrijke gebouwen. aquaduct Een soort brug van bogen. Bovenop lag een waterleiding. Met een aquaduct werd het water uit de bergen naar de stad vervoerd. Colosseum Het grootste stadion van het Romeinse Rijk. Hier ging je naar toe om gevechten te zien tussen mensen en wilde dieren. Of tussen gladiatoren. gladiator Iemand die was getraind om te vechten in het Colosseum of een ander stadion. Een gladiator vocht op leven en dood. Jupiter De belangrijkste god van de Romeinen. God van de hemel en bliksem. christenen Christenen geloven in één god, en in Jezus Christus als zijn zoon. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

8 thema 2 Samenvatting Dit weet ik nu Brandaan 7 samenvatting Malmberg s-hertogenbosch _strips.indd :35:53

9 Brandaan samenvatting groep 7 Mijn Malmberg!"#$%&Q&H#,&O"7/9,#543$ <%$#5;%,,/5) (#5&357:9,/)#&,/04 9*/&Q,8&25)&%24/(-*:&&5,5-1)%2"&%24/**56L&%Q,8&25)&Q24:+2&00*5";**812%&0:**-=/,,- -1;2&25Q,8&&5,,-0,"**5/&"-&5;&56C&&0),0/*%&5+&-%-,::&512%.&%0&"&-&5/**-/,,-3*-&5 +&&0"-&5;&5,5(&3**:%67&L155&512%F;2O%-,::&5!1-,$*(255&567&R&-8*5&53*-&5(*5"+,,- /&L155&5&5)0,&"&5,$/&+01?.%6[**-/&R&-8*5&5:3*8&5=)0,&"&5*5/&-&+,0:&53&&-,$/& +01?.%6B,,5%)%,5/&5&-+,0:)+&-.12;25"&56 >5Q,8&8**:%&5/&Q,8&25&5-1;2&,+&-32&&-:&2;&-8,?.%3,-/&56F1"1)%101)3&-/,$;245&0@/& 4**-:&2;&-=8**-&2"&5024:3*);245+*/&-=&&5"&5&-**0=/&(**)+*5Q,8&67&R&-8**5)&"&5&-**0 D/,*:&-+&-8,,-//&/&+*/&-+*5F1"1)%101)&5;&%%&/&4,5"&5"&+*5"&56D/,*:&-=/&R&-8**5= 3&-//&(**)+*5.&%Q,8&25)&Q24:6V**-.24"25"52&%25Q,8&3,5&5=/1)/&)%*/3&-/52&%8&&- (&)?.&-8//,,-),0/*%&567**-8&&&25/2"/&.&%Q,8&25)&Q24:&5(&",55&5/&82//&0&&13&56!&5+*5/&"-,,%)%&R&-8**5)&)%*88&53*-&5/&M-*5:&56B24+&-,+&-/&5+&&00*5/&5/&&&-)%& M-*5:2)?.&:,525"3*)N0,+2)69,"(&-,&8/&-3&-//&M-*5:2)?.&:,525"Z*-&0/&R-,%&6L24.&&-)%&,+&-&&5"-,,%/&&0+*5!1-,$*6 P#7C&#5&C1339,#7 7&?.-2)%&5&53&-/&5)%&&/)(&0*5"-24:&-25!1-,$*67&(**)+*5/&?.-2)%&5&53*)/&$*1)67&$*1) )0,,%&&5+&-(,5/8&%/&M-*5:&56B,3&-/&5/&?.-2)%&5&5(&)?.&-8/67&?.-2)%&5&5(,13/&5 :0,,)%&-)=+,,-?.-2)%&5&5/2&;2?.320/&%&-1"%-&::&512%/&3&-&0/6L&%3*)25/&82//&0&&13&5(&)% 8,&2024:,8&&5",&/?.-2)%&5%&;245=&-"&(&1-/&5+&&0/25"&5/2&+*5?.-2)%&5&552&%8,?.%&5=;,*0) )%&0&5&502&"&56C&&0+-,13&5&58*55&5"25"&525:0,,)%&-)3,5&567&5,55&5&58,552:&50&&@/&5 25*$*-%&:0,,)%&-)6B&0&&@/&5+,0"&5))%-&5"&-&"&0)6B&8,&)%&5.&&0+**:(2//&5&5.&&0.*-/ 3&-:&56Z0,,)%&-)3&-/&5*$*-%&&5+&202"&$0&::&525/&3&-&0/67&8,552:&5$-,(&&-/&58&5)&5 /2&5,""&&5?.-2)%&53*-&5=%&(&:&-&56B24+,5/&5/*%2&/&-&&5/2&*5/&-&",/&5+&-&&-/&/*5R,/ &&5.&2/&53*)67&8,552:[2002(-,-/:-&&"&&5,$/-*?.%+*5/&$*1),85**-\%-&?.%%&"**5,8/& M-2&;&5%&(&:&-&56L243,,5/&25&&5:0,,)%&-25\%-&?.%&58**:%&%,?.%&55**-/&M-2&;&56L&%01:%&.&8,8+&&0M-2&;&5?.-2)%&5%&8*:&56P,52@*%21)"25",$-&2),8/&R&-8*5&5%&(&:&-&56D8%& (&324;&5**5/&R&-8*5&5/*%.15",/&552&%(&)%,5/&5=.*:%& &202"&&2:,86L24(&:&&-/& +&&0R&-8*5&56\2%&25/&024:3&-/.24/,,-/&M-2&;&5+&-8,,-/6 H#,&C1339,#71#;#5 Z0,,)%&-);*"&5&-(245**00&8**0.&%;&0@/&12%6P255&5/&/2::&81-&50*"&&5:0,,)%&-%1256Q,5/,8 /&%1250*"&5:0,,)%&-"*5"&5=/&;&3*-&5,+&-/&:%&5;,:,5/&5/&8,552:&5&55,55&5.&0&8**0,8/&%125.&&50,$&567&:&-:(255&5.&%:0,,)%&-3*).&%(&0*5"-24:)%&"&(,136!-3*),,:&&5 -&@%&-=/&&&%;**0=&5&-3*-&5:0&25&?&00&53**-/&8,552:&5,@/&5,55&5)02&$&56>5.&%:0,,)%&- 3&-/.*-/"&3&-:%6B,3&-/&5Q,8&25)&(,&:&5/,,-/&8,552:&5,+&-"&)?.-&+&56B,(&3**-/&5;& /&2/&&O5+*5/&Q,8&25&5=8**-,,:+*5/&?.-2)%&5&567&>%*02**5)&8,552:P&5&/2?%1)+,5//*% 52&13&:0,,)%&-025"&5/-2&/25"&58,&)%&5(&0,+&5**5R,/<*-8,&/&=:12).&2/&5"&.,,-;**8.&2/6 L24(&/*?.%5,"8&&--&"&0)=;,*0)&0:&/*"*?.%11-(2//&5=*?.%11-3&-:&5&5*?.%11--1)%&56!0:& /*"25.&%:0,,)%&-+&-02&$.&%;&0@/&67&8&&)%&:0,,)%&-)5*8&5/&-&"&0)+*5P&5&/2?%1),+&-691 5,")%&&/)0&+&5&-:0,,)%&-025"&5+,0"&5);245-&"&0)6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 5 van 10

10 Brandaan samenvatting groep 7 Mijn Malmberg =#)7/++#5 ;31C9;#7":/>/5)#5 7&%24/3**-25+&&0+,0:&525!1-,$*-,5/%-,::&56C&&0)%*88&53*-&5,$/&+01?.%+,,-/&L155&567**-(244,&"&5;&*5/&-&)%*88&5,,:,$/&+01?.%6 67%5C#5!&5R&-8**5)&)%*83**-+&&00*%&-M-*5:-24:5**-+&-5,&8/2)67& M-*5:&5+&-,+&-/&512%&25/&024:(245*.&&0!1-,$*6 P%7#1&4#&273,# Z*-&0/&R-,%&3&-/:&2;&-25.&%4**-]^^6L243*)0&2/&-+*5/& M-*5:&5&5(&)?.&-8/&/&?.-2)%&024:&:&-:25(245*.&&0!1-,$*6 +%:9 7&0&2/&-+*5*00&?.-2)%&5&567&$*1)3,,5%25Q,8&6 C1339,#7!&5:0,,)%&-2)&&5"&(,13/*%+*5/&3&-&0/2)*@"&)0,%&56!-3,5&5 8&5)&5/2&(2//&5=)%1/&-&5&53&-:&56C-,13&5&58*55&5.&((&5 *$*-%&:0,,)%&-)=;&8,"&552&%)*8&53,5& #5&#5&$355/C#5 7&+-,13&5&58*55&5/2&25&&5:0,,)%&-0&+&5&5.150&+&5.&((&5 "&324/**5R,/6 =35/A%,/:9!5"&0)&8,552:/2&R&-8*5&5(&:&&-/&/,,-&&5.&202"&(,,8,8%&.*::&56 R/11/S7374!5"&0)&8,552:/2&+&&0M-2&;&5(&:&&-/&%,%.&%?.-2)%&5/,86 "#/4#5#5 7&?.-2)%&5&55,&8/&52&/&-&&5/2&52&%25.15R,/"&0,,@/&=&&5.&2/&56D8/*%.&2/&5&552&%25R,/"&0,,@/&5=:,5/&5;&52&%5**-/&.&8&0+,0"&5)/&?.-2)%&5&56 =#5#4/O,:9 7&8,552:P&5&/2?%1)(&/*?.%52&13&-&"&0)+,,-.&%:0,,)%&-6L24+,5/ /*%:0,,)%&-025"&58,&)%&53&-:&5=&%&5&5-1)%&56!5/*%;&8,&)%&5 (&0,+&5*-8=:12)&5"&.,,-;**8%&;2456 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 6 van 10

11 STAP 2 Begrippen volksverhuizingen De tijd waarin veel volken in Europa rondtrokken. Veel stammen waren op de vlucht voor de Hunnen. Daarbij joegen ze andere stammen ook op de vlucht. paus De leider van alle christenen. De paus woont in Rome. nonnen en monniken De vrouwen en mannen die in een klooster leven en hun leven hebben gewijd aan God. Willibrord Engelse monnik die veel Friezen bekeerde tot het christendom. Franken Een Germaanse stam waar veel later Frankrijk naar vernoemd is. De Franken veroverden uiteindelijk bijna heel Europa. Karel de Grote Karel de Grote werd keizer in het jaar 800. Hij was leider van de Franken en beschermde de christelijke kerk in bijna heel Europa. klooster Een klooster is een gebouw dat van de wereld is afgesloten. Er wonen mensen die bidden, studeren en werken. Vrouwen en mannen hebben aparte kloosters, ze mogen niet samenwonen. Bonifatius Engelse monnik die Germanen bekeerde door een heilige boom om te hakken. heidenen De christenen noemden iedereen die niet in hun God geloofde, een heiden. Omdat heidenen niet in God geloofden, konden ze niet naar de hemel volgens de christenen. Benedictus De monnik Benedictus bedacht nieuwe regels voor het klooster. Hij vond dat kloosterlingen moesten werken, eten en rusten. En dat ze moesten beloven arm, kuis en gehoorzaam te zijn. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

12 thema 3 Samenvatting Dit weet ik nu Brandaan 7 samenvatting Malmberg s-hertogenbosch

13 Brandaan samenvatting groep 7 Mijn Malmberg!"#$%&T&H#,&1#;#5&/5&4#&9,%4 <%$#5;%,,/5).%%7&4#&9,%4U Z*-&0/&R-,%&.*/&&5.&&0"-,,%-24:6L24:,552&%,+&-*0%&"&024:;245=/1).24/&&0/&;245-24:25 )%1::&56L24+-,&""-*+&5&5.&-%,"&5,82&/&-&&5)%1:0*5/%&(&)%1-&56Y,&5Z*-&0)%2&-@=3&-/ _,/&324:=;245;,,5=:,525"6_,/&324:.*/+2&-;,,5)/2&*00&+2&-.&%0*5/320/&5(&)%1-&56Y,&5XX5 ;,,5X5_,/&324:)%2&-+&5=:-&"&5/&(-,&-)5,"8&&--1;2&6B&+&-/&&0/&5.&%-24:25/-2&)%1::&56 Y&-3240/&:,525");,,5)-1;2&/&5=+,&-&5/&C2:25"&5!1-,$*(255&567,-$4&)&5)%*/4&)3&-/&5 +&-52&0/=.&%0*5/3&-/52&%(&)?.&-8/67&"-*+&5&5.&-%,"&5.*//&5"&5,&"),0/*%&5&5+&-4,&"&5 /&C2:25"&56B24"25"&5,,:)%&&/)8&&-/25"&5;&0@(&)02))&5=;,5/&-,+&-0&"8&%/&?,5%-,0&1-) +*5/&:,525"672&?,5%-,0&1-):3*8&5(245*5,,2%8&&-0*5")67&"-**@,@.&-%,"/&&0/&.150*5/25 )%1:4&)&5+&-/&&0/&.&%,5/&-/&-2//&-)672&+&-%&0/&5.&8*@&5%,&.,&.&%"25"67&+-,13+*5 /&"-**@,@.&-%,";,-"/&/*%&-"&5,&"%&&%&53*)25.&%:*)%&&0&5/*%/&(&0*)%25""&`5/3&-/6 92&8*5//*?.%&-**5/*%.&%0*5/+*5/&:,525"3*)67&.&-%,"&5&5/&"-*+&53*-&5/&(**)&5/& -1)%25.&%0*5/3*)3&&-%&-1""&:&&-/67&(,&-&5=/2&52&%8&&-8&&.,&@/&5%&+&?.%&5=:,5/&5;2?. 3&&-(&;2".,1/&58&%.&%0*5/+&-(,13&56!-3&-/&552&13&/25"&5(&/*?.%=;,*0)&&552&13&$0,&" &5&&5)#)%&&8,8/&"-,5/8&%-1)%%&0*%&567&52&13&$0,&";,-"/&&-+,,-/*%.&%3&-:&5,$.&% 0*5/825/&-;3**-3&-/692&%2&/&-&&5.,&@/&8&&-(,&-%&;2456V&5)&5%-,::&55**-/&)%*/6 <,%491#;#5 7&)%&/&53&-/&5-24:&-&5"-,%&-=&-%-,::&5+&&08&5)&55**-%,&6L&%3&-/(&0*5"-24:,8*@)$-*:&5 %&8*:&56F0)4&)$100&5320/&+&-:,$&5=8,&)%4&&&-)%02/3,-/&5+*5&&5"20/&<&&5+&-&52"25"+*5 8&5)&58&%.&%;&0@/&(&-,&$6P24&&5"20/&8**:%&;&*@)$-*:&5,+&-/&$-24;&5=;&)$**-/&5"&0/ +,,-;2&:&"20/&0&/&5&5/&"20/&8&&)%&-"*@0&)**58&5)&5/2&,,:25.&%"20/&320/&567&"20/&5 3*-&5&-"-24:=;&(,13/&58,,2&.12;&5=&&5),,-%?01(.12;&56 7&(1-"&-)25/&)%*/(&%**0/&5+&&0(&0*)%25"&58,?.%&5;&0@3&252"(&)02))&56B&320/&5 )%*/)-&?.%&5672&)%*/)-&?.%&5:-&"&5;&+*5/&"-**@,@.&-%,"67&(1-"&-):-&"&5.&%-&?.%,8+-24 %&.*5/&0&5=&&5)%*/)811-%&(,13&5=(&0*)%25"%&.&@@&5=3&%%&5%&8*:&5&5.15&2"&5815%&5 %&)0**56!-:3*8&&5(1-"&8&&)%&-,8/&)%*/%&(&)%1-&5=/&)?.,1%&5/&)?.&$&5&53*-&5/& -&?.%&-)+*5/&)%*/&5.&%+-,&/)?.*$3*-&5-24:&(1-"&-)3**-8&&/&(1-"&8&&)%&-*@&5%,&,+&-0&"/&6C&&0+-,13&5:3*8&5%&-&?.%(24/&)?.,1%&5&5/&)?.&$&5&5,8/*%;24+&-/*?.%3&-/&5 +*5.&:)&-246B&3&-/"&3,"&5,$/&.&:)&53**"6!&5+-,13/2&02?.%&-3*)/*5a^:20,=3*)&&5.&:)=;&:,5/*55*8&024:+02&"&5,$&&5(&;&8)%&&0=/*?.%&5/&8&5)&56 2#13;#5 L&%?.-2)%&5/,83*)25/&82//&0&&13&5/&(&0*5"-24:)%&",/)/2&5)%67&$*1)3*)/&(**)+*5.&%?.-2)%&5/,8=/&(2))?.,$3*)/&(**)+*5/&:*%.&/-**025&&5(&$**0/"&(2&/&5/&$-2&)%&-)3*-&5 /&0&2/&-)+*5&&5:&-:25&&5/,-$,@)%*/67&:&-:3*).&%(&0*5"-24:)%&"&(,1325.&%0&+&5+*5 8&5)&56C,,-.&%4**-b^^^3*-&5:&-:&50*"&)%&5&5"&(,13&58&%/2::&81-&5&5:0&25&-*8&56 9*/&12%+25/25"+*5.&%"&3&0@:,5/&5/&:&-:&5.,"&-3,-/&5"&(,13/6>5/&.,"&81-&5:3*8&5 "-,%&-*8&58&%"&:0&1-/"0*)6L,&.,"&-&58,,2&-/&:&-:=.,&(&%&-6Z15)%&5**-)8**:%&5 )?.20/&-24&5,@"0*)250,,/,8/&:&-:%&+&-)2&-&567&*@(&&0/25"&53*-&5,,:,8/&"&3,5&8&5)&5 /&P24(&0+&-.*0&5%&+&-%&00&56R&3,5&8&5)&5:,5/&55*8&024:52&%0&;&5,@)?.-24+&56F0)&&5)%*/ ;,H5$-*?.%2"&:&-:.*/=:,5/&5;&0*%&5;2&5.,&-24:&5.,&"&0,+2"/&)%*/3*)6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 7 van 10

14 Brandaan samenvatting groep 7 Mijn Malmberg =#)7/++#5 )7%;#5&#5&"#7,3)#5 V&5)&5/2&25$0**%)+*5/&:,525"&&5"&(2&/(&)%11-/&56!&5"-**@,@.&-%,"3*)+*5*/&06 V/C/5)#5!&5+,0:12%.&%5,,-/&5+*5!1-,$*6B&3&-/&5,,:9,,-8*55&5 "&5,&8/6 )/14#!&5+&-&52"25",@&&5?01(+*58&5)&58&%.&%;&0@/&(&-,&$6>5/& 82//&0&&13&58,?.%4&*00&&54&+*:12%,&@&5&5*0)4&02/3*)+*5&&5 "20/&6 9,%497#O",#5 7&*@)$-*:&5%1))&5/&"-**@,@.&-%,"&5/&(1-"&-)+*5/&)%*/67,,- /&)%*/)-&?.%&5:,5/&5/&(1-"&-);&0@(&)02))&5,+&-.15)%*/6>5-120 (&%**0/&5;&/&"-**@,@.&-%,""&0/6 9O"3:,&#5&9O"#+#5#5 P1-"&-)/2&/&)%*/(&)%11-/&5+,,-/&.&-%,",@"-**@69*/*%/&)%*/ )%*/)-&?.%&5:-&&"=3&-/&5;24/&-&?.%&-)6 ;73#49O"%+!&5"-,&$-24:&(1-"&-)/2&/&(1-"&8&&)%&-*/+2&)"*@6B&(0&+&5.15.&0&0&+&502/+*5/&+-,&/)?.*$6 "#C9#5F%%) 7&$0&:3**-&&5U.&:)H3&-/"&3,"&56B,3&-/(&$**0/,@;&&?.%&&5.&:);,1;245,@52&%6 733$9WC%,"31/#C#5 N.-2)%&5&5+*532&/&$*1)/&0&2/&-2)6 S/99O"3+!&5(2))?.,$(&)%11-/&+,,-/&$*1)&&5(&$**0/"&(2&/6B,H5"&(2&/.&&%&&5(2)/,86 C%,"#47%%1!&5&E%-*"-,%&&58,,2+&-)2&-/&:&-:6!&5:*%.&/-**02).&%?&5%-18 +*5&&5(2)/,867&(2))?.,$2)&-/&(**)6 )#F#1A 7&(,,"/2&.&%"&32?.%+*5&&5/*::*5/-*"&56!&5(&0*5"-24:& 12%+25/25"6B,:,5/&5:&-:&5.,"&-3,-/&56!-3*-&5"&&5/2::& 81-&58&&-5,/2"6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 8 van 10

15 STAP 2 Begrippen graven en hertogen Mensen die in plaats van de koning een gebied bestuurden. Een graaf of hertog was van adel. Vikingen Een volk uit het noorden van Europa. Ze werden ook Noormannen genoemd. stadsrechten De afspraken tussen de graaf of hertog en de burgers van de stad. Door de stadsrechten konden de burgers zelf beslissen over hun stad. In ruil betaalden ze de graaf of hertog geld. schout en schepenen Burgers die de stad bestuurden voor de hertog of graaf. Nadat de stad stadsrechten kreeg, werden zij de rechters. heksenwaag De plek waar een heks werd gewogen. Zo werd bepaald of ze echt een heks zou zijn of niet. kathedraal Een extra grote en mooi versierde kerk. Een kathedraal is het centrum van een bisdom. De bisschop is er de baas. gewelf De boog die het gewicht van het dak kan dragen. Een belangrijke uitvinding. Zo konden kerken hoger worden. En waren er geen dikke muren meer nodig. gilde Een vereniging of een club van mensen met hetzelfde beroep. In de middeleeuwen mocht je alleen je vak uitoefenen als je lid was van een gilde. vroedschap Een groep rijke burgers die de burgemeester advies gaf. Ze bleven hun hele leven lid van de vroedschap. rooms-katholieken Chistenen van wie de paus de leider is. bisschop Een bisschop bestuurde voor de paus een bepaald gebied. Zo n gebied heet een bisdom. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

16 thema 4 Samenvatting Dit weet ik nu Brandaan 7 samenvatting Malmberg s-hertogenbosch _strips.indd :36:03

17 Brandaan samenvatting groep 7 Mijn Malmberg!"#$%&X&(#5&5/#:F#&,/04 <%$#5;%,,/5) -#&C#7C&;#7%54#7, Q,5/.&%4**-ba^^-&2)/&5,5%/&::25")-&2;2"&-)5**-*5/&-&0*5/&5=&-:3*8&5)%&&/)8&&-(,&:&5 &5&-3&-/"&.*5/&0/8&%&%&5)3*-&5+*5(12%&5!1-,$*67&3&-&0/+&-*5/&-/&6V&5)&5.*//&5 0*5""&/*?.%/*%/&**-/&.&%?&5%-18+*5*00&)3*)&5/*%/&$0*5&%&5&5/&;,5,8/&**-/& /-**2/&56V**-N,$&-52?1)"&0,,@/&/*%/&**-/&,8/&;,5/-**2/&6R*020&,R*020&2,5%/&:%&/*%.24 8&%&&5+&--&:24:&-:,5(&324;&5/*%N,$&-52?1)"&024:.*/67&$*1)&5/&$-2&)%&-)"&0,,@/&53*% 25/&P24(&0)%,5/6B&3*-&552&%(0248&%"&0&&-/&5/2&&&5*5/&-+&-.**0+&-%&0/&56V**-%&5_1%.&- 3*)&&5"&0&&-/&$-2&)%&-=8**-.24+,5//*%/&$-2&)%&-)&&5.&&0*5/&-+&-.**0+&-%&0/&5/*525/& -&"&0)+,,-/&:&-:67&$*1)+,5//*%"&&5",&/2/&&&5;&2/*%_1%.&-&&5)0&?.%:*%.,02&:3*)6Y,&5 +&-%**0/&V**-%&5_1%.&-/&P24(&025.&%712%)=.24320/&/*%2&/&-&&5/&P24(&0:,50&;&56N*0+245&5!-*)81)(&/*?.%&5,,:+&-(&%&-25"&5+,,-/&:*%.,02&:&:&-:6C&&08&5)&5+,0"/&5_1%.&-,@N* &**5.*5"&-)+*5_1%.&-&5N*0+245.&&%%&5$-,%&)%*5%&567&$*1)$-,(&&-/&;&%&"&5%&.,1/&5= 8**-/&$-,%&)%*5%)&:&-:"-,&2/&6 -#&=##14#59,37$ Y,&5Z*-&0C/&(**)3&-/,+&-&&5.&&0"-,,%-24:=3**-,5/&-9&/&-0*5/=(&/*?.%.24/*%2&/&-&&5 ;2?.**5/&;&0@/&3&%%&58,&)%.,1/&56>5/&9&/&-0*5/&5(&5,&8/&.24)%*/.,1/&-)25&0:"&3&)%6 9*Z*-&0C&-@/&M202$)>>.&%-24:+*5;245+*/&-6M202$)>>+,?.%8&%/&$*1)%&"&5/&$-,%&)%*5%&56 D8,,-0,"%&:155&5+,&-&5+&-.,,"/&M202$)>>/&(&0*)%25"&567&8&5)&53&-/&5(,;&-&5(,;&-6 V*-"*-&%.*+*5T*-8*3*)/&0*5/+,,"/&)+*5M202$)>>25/&9&/&-0*5/&56B24+,&-/&;2453&%%&5 12%67&8&5)&5)8&&:%&5.**-,8/&(&0*)%25"&5%&+&-0*"&5=8**-/*%:,5;&52&%/,&56B&:,53&0 %,&)%&8825""&+&5**5$-,%&)%*5%&5,8:&-:/2&5)%&5%&.,1/&525.&%,$&5+&0/6 [200&8+*5D-*54&=)%*/.,1/&-25L,00*5/=B&&0*5/&5\%-&?.%=+&-;&%%&;2?.%&"&5M202$)>>6Y24/&5) &&5:&-:/2&5)%25/&,$&501?.%"25".&%82)=/&8&5)&53&-/&53,&/&5/6B&)%,-8/&5&&5:0,,)%&- (255&5&5)0,&"&5*00&(&&0/&5:*$,%6>5+&&0*5/&-&)%&/&5"&(&1-/&/**-5*.&%;&0@/&6>5+&&0 :&-:&53&-/*00&)3*%8,,23*):*$,%"&)0*"&5=/2%.&&%%&/&P&&0/&5)%,-86M202$)>>)%11-/&&&5 +&&0)%-&5"&-&0*5/+,,"/6!5[200&8+*5D-*54&+01?.%%&5**-712%)0*5/6L24320/&/**-&&50&"&- +&-;*8&0&5,8M202$)%&+&-)0**56 -#&3+9,%54 M202$)>>320/&*00&$-,%&)%*5%&5,$0*%&5$*::&56L24)%11-/&;245(&)%&"&5&-**0</&.&-%,"+*5 F0+*6F0+*)%&0/&&&5)$&?2*0&-&?.%(*5:25+,,-$-,%&)%*5%&5</&Q**//&-P&-,&-%&56L2&-3&-/&5 $-,%&)%*5%&5"&8*-%&0/&5"&/,,/6[200&8+*5D-*54&+,?.%25712%)0*5/%&"&5/&),0/*%&5+*5M202$)>>6 [200&8+*5D-*54&:-&&".10$+*5/&"&1;&5<$-,%&)%*5%&+01?.%&025"&5/2&*0);&&-,+&-)0&&@/&56B& +2&0&5*5/&-&)?.&$&5**5&5/&(12%+&-:,?.%&5;&25/&!5"&0)&.*+&5)6Y,&5/&"&1;&525!5"&0*5/,,:52&%8&&-+&202"3*-&5=:3*8&5;24%&-1"5**-/&9&/&-0*5/&5=5**-Y&E&06V**-.&%3**2/&%&.*-/&5/&"&1;&5:3*8&512%257&5P-2&06B24+&-,+&-/&5/&)%*/8&%.10$+*5&&5(1-"&-6A%&&/) 8&&-)%&/&5:,;&5/&:*5%+*5/&"&1;&56B24:,;&5[200&8+*5D-*54&*0)0&2/&-67&"&3&)%&5 R-,525"&5=M-2&)0*5/=D+&-24))&0=R&0-&=\%-&?.%=L,00*5/&5B&&0*5/)0,%&5&&5+&-(,5/,8)*8&5 )%&-:&-%&)%**5%&"&5M202$)>>6M202$)>>(&0,,@/&ca6^^^",1/&5:-,5&5**5/&"&5&/2&[200&8+*5 D-*54&;,1+&-8,,-/&56[200&8+*5D-*54&3&-/+&-8,,-//,,-P*0%.*)*-R&-*-/)6V**-/&"&3&)%&5 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 9 van 10

18 Brandaan samenvatting groep 7 Mijn Malmberg (0&+&5+&?.%&5%&"&5M202$)>>67&%3&&;,5&5+*5[200&8+*5D-*54&5*8&5/&)%-24/,+&-6V**- ;248,?.%&5"&&5:,525"3,-/&56A*8&53&-/&5/&5,,-/&024:&"&3&)%&5/&Q&$1(02&:/&-B&+&5 C&-&52"/&9&/&-0*5/&56C&-)?.200&5/&8&5)&5(&)%11-/&5.&%0*5/6 =#)7/++#5 Y%%7,#5&Z:,"#7!&5712%)&$-2&)%&-6L24(&/*?.%3&%%&5,8/&:&-:%&+&-(&%&-&56L24!&5),,-%(-2&@/2&/,,-/&:&-:**5/&8&5)&53&-/+&-:,?.%6F0)4& I3"%55#9&J%1;/05 N*0+245$-,%&)%&&-/&5&%*0)_1%.&-%&"&5/&:*%.,02&:&:&-:6L243*).&&0$,$10*2-259&/&-0*5/6 +73,#9,%5,#5 7&**5.*5"&-)+*5_1%.&-&5N*0+2456T-,%&)%*5%&5$-,%&)%&&-/&5%&"&5 /&$*1)&5/&-24:/,8+*5/&:*%.,02&:&:&-:6B&320/&5.15&2"&5 :&-:6 (7%9$:9 9&/&-0*5/)&"&0&&-/&6L24+,5//*%/&-,,8)S:*%.,02&:&:&-:3*) *@"&/3**0/+*5.&%3*-&"&0,,@6L24320/&/*%2&/&-&&5;X0@/&P24(&0;,1 0&;&56 P%7#1&V Z&2;&-Z*-&0C3*)/&(**)25/&9&/&-0*5/&5=A$*54&=D,)%&5-24:= Y)4&?.2O&5/&0&5+*5>%*02O6L24(&5,&8/&)%*/.,1/&-),8/&"&3&)%&5 %&(&)%1-&56 6/1/+9&@@ 7&;,,5+*5Z*-&0C6L24)%11-/&&&50*5/+,,"/,8/&9&/&-0*5/&5%& (&)%1-&56L24+&-+,0"/&/&$-,%&)%*5%&5&5+&-.,,"/&/&(&0*)%25"&56 7&8&5)&5+,5/&5.&8+&&0%&)%-&5"6 R/11#$&;%5&?7%50# 7&(&0*5"-24:)%&)%*/.,1/&-+*5/&"&3&)%&56[200&8+*5D-*54&3*) $-,%&)%*5%&5&&5+24*5/+*5M202$)>>6 =##14#59,37$ >5&&5;,8&-(&)%,-8/&5$-,%&)%*5%&5:&-:&5&5:0,,)%&-)6B&)0,&"&5 *00&(&&0/&5:*$,%=12%$-,%&)%%&"&5/&-24:&:*%.,02&:&:&-:6 )#:>#5 T-,%&)%*5%&+01?.%&025"&5/2&*0);&&-,+&-)0&&@/&56!2"&5024:2).&% 3,,-/&&5)?.&0/3,,-/6 D#+:S1/#C&4#7&[#;#5&& V#7#5/)4#&.#4#71%54#5&!&5-&$1(02&:2)&&50*5//*%+&-)?.200&5/&58&5)&5)*8&5(&)%1-&56 &7&;&+&55,,-/&024:&"&3&)%&5(&)%11-/&5)*8&5/&Q&$1(02&:/&- B&+&5C&-&52"/&9&/&-0*5/&56 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 10 van 10

19 STAP 2 Begrippen Maarten Luther Een Duitse priester. Hij bedacht wetten om de kerk te verbeteren. Hij protesteerde vooral tegen de aflaten en de rijkdom van de paus. Johannes Calvijn Calvijn protesteerde net als Luther tegen de katholieke kerk. Hij was heel populair in Nederland. Karel V Keizer Karel V was de baas in de Nederlanden, Spanje, Oostenrijk, Tsjechië en delen van Italië. Hij benoemde stadhouders om de gewesten te besturen. Beeldenstorm In een zomer bestormden protestanten kerken en kloosters. Ze sloegen alle beelden kapot, uit protest tegen de rijke katholieke kerk. aflaat Een soort brief die door de kerk aan de mensen werd verkocht. Als je een aflaat kocht, dan werden je slechte daden je vergeven. Hoe groter je zonden, hoe duurder de aflaat. protestanten De aanhangers van Luther en Calvijn. Protestanten protesteerden tegen de paus en de rijkdom van de katholieke kerk. Ze wilden hun eigen kerk. Erasmus Nederlandse geleerde. Hij vond dat de roomskatholieke kerk was afgedwaald van het ware geloof. Hij wilde dat iedereen zélf de Bijbel zou lezen. Filips II De zoon van Karel V. Hij stuurde een landvoogd om de Nederlanden te besturen. Hij vervolgde de protestanten en verhoogde de belastingen. De mensen vonden hem veel te streng. Willem van Oranje De belangrijkste stadhouder van de gewesten. Willem van Oranje was protestant en een vijand van Filips II. geuzen Protestantse vluchtelingen die als zeerovers leefden. Eigenlijk is het woord een scheldwoord. Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Een republiek is een land dat verschillende mensen samen besturen. De Zeven noordelijke gewesten bestuurden samen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

20 thema 5 Samenvatting Dit weet ik nu Brandaan 7 samenvatting Malmberg s-hertogenbosch _strips.indd :36:09