Foto s Griet Hendrickx

Transcriptie

1 Jaarverslag 2009

2 2 Foto s Griet Hendrickx

3 Inhoud 1. Voorwoord: AZV is uniek! 2. Onze opdracht -wie is Artsen Zonder Vakantie? -onze missie 3. Onze werking in Afrika - onze partnerlanden en overzicht van de activiteiten per land - ingezette vrijwilligers - verzonden materiaal - projecten (fistelchirurgie, FE, diabetes, ) - driejarenprogramma - complementariteit en synergie met ander actoren 3 4. Externe Communicatie - website - media - evenementen - jaarvergadering Inkomsten - inkomsten fondsenwerving - subsidies 6. Algemeen Beheer - werkingskosten - nieuwe bestuursvormen en organigram - deugdelijk bestuur 7. Jaarrekeningen balans - resultatenrekening 8. Programma en budget zendingen en projecten - inkomsten en uitgaven 9. Bestuursorganen 10. Contactgegevens Jaarverslag 2009

4 1. Voorwoord AZV is uniek! Nergens ter wereld worden op dezelfde georganiseerde manier teams van gespecialiseerde (para)medische vrijwilligers ingezet met als doel kennisoverdracht! De belangrijkste kentering in de evolutie van Artsen Zonder Vakantie, de laatste jaren, is die van een humanitaire vrijwilligersorganisatie naar een structurele organisatie die het universele recht op gezondheid als middel voor armoedebestrijding benadrukt. Artsen Zonder Vakantie streeft ernaar om de efficiëntie van de hulpverlening en de duurzaamheid van zijn werking in de partnerziekenhuizen te verhogen. 4 Het actieplan 2009 werd gerealiseerd: 146 teams, samengesteld uit goed 340 terreinvrijwilligers, vertrokken naar de 57 partnerziekenhuizen. Dit actieplan 2009 kon worden uitgevoerd dankzij vele duizenden trouwe donateurs die ons steunen. Er werden in 2009 ook stappen ondernomen om het donateursbestand verder te vergroten. Het budget voor de Zuidwerking bedroeg De subsidie van DGOS voor 2009 vertegenwoordigde Begin 2009 trad er ook een volledig vernieuwde ploeg aan: eind december 2008 werd Jan Goossens als directeur aangesteld en keurde de Raad van Bestuur de oprichting goed van 3 departementen Zuidwerking, Fondsenwerving en Administratie met aan het hoofd respectievelijk Natascha Vos, Erwin Reynaert en Marti de Waal. Nieuw is de invoering van bestuurscomités. Deze nieuwe ploeg in een nieuwe organisatiestructuur maakte de organisatie slagvaardiger dan ooit tevoren. Het aantreden van medisch coördinator Dr. Kathia van Egmond is een absolute versterking voor de Zuidwerking. Het Comité Zuidwerking vaart intussen helemaal op kruissnelheid. Ook op het niveau van de Raad van Bestuur werd onder leiding van voorzitter Dr. Patrick Peeters de klemtoon gelegd op deugdelijk bestuur. In dit kader werd de Algemene Vergadering uitgebreid met 8 nieuwe leden. Kortom, alle voorwaarden waren vervuld om de organisatie te laten doorgroeien van goed naar beter! In 2009 werd een nieuwe mijlpaal gezet. Artsen Zonder Vakantie is een sterke organisatie die garant staat voor duurzame en structurele ontwikkelingshulp in een hedendaags kader. De organisatie is klaar om de uitdagingen in de komende jaren aan te gaan en een steeds beter antwoord te bieden op vragen van de lokale ziekenhuizen in Afrika! Jan Goossens Directeur Dr. Patrick Peeters Voorzitter

5 2. Onze opdracht Wie is Artsen Zonder Vakantie? Artsen Zonder Vakantie is een Belgische medische hulpverleningsorganisatie die jaarlijks meer dan 350 artsen en paramedici op vrijwillige basis naar Afrikaanse ziekenhuizen stuurt om er het lokale medische personeel op te leiden. De zetel van de vereniging bevindt zich in Mechelen. Artsen Zonder Vakantie is actief in Benin, Burkina Faso, Burundi,de D.R.Congo, Kameroen, Rwanda en Tanzania,Zambia werd in 2009 afgesloten,verder biedt de organisatie ook ondersteuning op het vlak van ziekenhuismanagement, ziekenhuishygiëne. Zij biedt tevens technische ondersteuning en levert zij medisch materiaal. Missie en visie 5 De activiteiten van Artsen Zonder Vakantie passen in een duurzaam ontwikkelingsprogramma en zijn gebaseerd op het principe van recht op gezondheid en gezondheidszorg Ze worden gekenmerkt door de volgende doelstellingen en krachtlijnen: 1. Promotie van gezondheidszorg in Afrika 2. Nastreven van systeemversterkend partnerschap 3. Medische teams ter beschikking stellen voor opdrachten van korte duur, op vraag van lokale partners 4. Overbrengen van (para)medische kennis en materiaal aan plaatselijke artsen en paramedici om de interne capaciteit van de partner te versterken, vooral ten bate van de kansarmen. 5. Sensibiliseren van de Belgische bevolking Promotie van gezondheidszorg in Afrika Artsen Zonder Vakantie verdedigt het recht op gezondheid, het recht op gezondheidsvoorlichting, het recht om te mogen verzorgen en het recht om verzorgd te worden. Nastreven van systeemversterkend partnerschap Artsen Zonder Vakantie beantwoordt de vraag van lokale partners. Deze partners formuleren een duidelijke vraag naar samenwerking. AZV werkt samen met de partner aan de verbetering en versterking van hun huidige werking in het kader van de nationale beleidsopties met betrekking tot gezondheidspolitiek. Waar mogelijk wordt ook samenwerking met derden (andere NGO s, lokale instanties, ) nagestreefd ter verbetering en versterking van de partnerwerking. Medische teams ter beschikking stellen In antwoord op een welbepaalde vraag zendt Artsen Zonder Vakantie teams van vrijwilligers uit samengesteld uit artsen-specialisten, verpleegkundigen, vroedvrouwen, kinesitherapeuten, laboranten en eventueel beheerders en technici. De vrijwilligers werken samen met de lokale partner, beantwoorden zijn vragen, bespreken met hem verbeteringen en maken aanbevelingen voor de teams die na hen komen. Op het einde van elke zending wordt de voorbije missie besproken met de lokale partner. Er wordt een verslag opgemaakt voor AZV en een samenvatting van de conclusies wordt aan de lokale partner gestuurd. Zendingen van korte duur AZV kiest voor korte zendingen van 2 tot 3 weken die herhaald worden en die passen in een langere begeleiding van de partner. Wanneer uit de evaluatie blijkt dat de lokale partner voldoende kennis en organisatie heeft verworven, wordt een uittredingsscenario uitgeschreven en sluiten wij de samenwerking Jaarverslag 2009

6 af. Daardoor krijgen postulerende ziekenhuizen de kans om een nieuw partnerschap uit te bouwen met Artsen Zonder Vakantie. Overbrengen van (para)medische kennis Elke zending is een uitwisseling van kennis, ervaring en expertise met als doel de capaciteitsversterking van het gezondheidspersoneel. Elk team behandelt patiënten maar biedt de lokale partner vooral upgrading in nieuwe basistechnieken en methodes aan. Dit gebeurt door bedside teaching, training on the job, workshops, onderwijs, aangepaste referentiewerken en tijdschriften en gebruik van Internet. Er wordt over gewaakt dat met name de kansarmen de mogelijkheid krijgen zich tijdens de aanwezigheid van de AZV-teams aan te bieden voor behandeling of verzorging. Overbrengen van materiaal Materiaal is absoluut noodzakelijk, enerzijds voor het functioneren van het ziekenhuis en anderzijds opdat de AZV-teams hun missieobjectieven zouden kunnen realiseren. Daarvoor wordt materiaal opgestuurd dat, zo nodig, geïntroduceerd wordt. 6 Op die wijze bouwt AZV samen met partners aan een omgeving waar betere zorgen mogelijk zijn. Sensibiliseren van de Belgische bevolking Door communicatie en activiteiten voor fondsenwerving informeert Artsen Zonder Vakantie de Belgische bevolking over de situatie in de Afrikaanse partnerziekenhuizen. Het resultaat Artsen Zonder Vakantie draagt bij tot de uitbouw van een gezondheidszorgsysteem (met name in de partnerziekenhuizen) dat op efficiënte en duurzame wijze, kwaliteitsvolle en toegankelijke gezondheidszorgen aanbiedt volgens de behoeften van het partnerziekenhuis. Daardoor draagt Artsen Zonder Vakantie op indirecte wijze bij tot armoedebestrijding en verbetering van het algemeen welzijn.

7 3. Onze werking in Afrika 1. Onze partnerlanden met overzicht van de activiteiten per land De teams van Artsen Zonder Vakantie waren actief in 8 partnerlanden waar alles bij elkaar 146 missies werden uitgevoerd. 7 Alle 146 missies werden uitgevoerd bij 57 partners (ziekenhuizen en gehandicaptencentra). Jaarverslag 2009

8 In 2009 werden 6 missies meer gerealiseerd dan in 2008 (140). In totaal werden 146 medische teams van vrijwilligers naar Afrika gestuurd. Hiervoor zetten zich 341 vrijwilligers in. De sluimerende instabiliteit in Oost-Congo heeft ons er in 2009 niet van weerhouden ons verder te engageren in deze streek, integendeel. Uit het noodhulpfonds van DGOS ontvingen we subsidie voor een technisch project in de ziekenhuizen van BDOM Bukavu waar de elektrische leidingen werden beveiligd en een aantal apparaten werd gerepareerd en vervangen. Er was tevens een luik opleiding voorzien in dit project. Overzicht van MISSIES PARTNERS VRIJWILLIGERS BENIN BURKINA FASO BURUNDI CONGO KAMEROEN RWANDA TANZANIA ZAMBIA ETHIOPIE TOTAAL Ingezette vrijwilligers In 2009 vertrokken in totaal 341 vrijwilligers naar Afrika. Hun voornaamste opdracht bestond erin de lokale collega s te vormen ( kennis geneest ), kleine vormingssessies te geven en ingrepen of onderzoeken uit te voeren waarvoor de lokale competentie momenteel onvoldoende is. 52% van de vrijwilligers zijn paramedici (verpleegkundigen, vroedvrouwen, laboranten, kinesisten, ergotherapeuten, ) en technici. 48% zijn artsen-specialisten voornamelijk met een chirurgische discipline (gynaecologen, algemene chirurgen, orthopedisten, ) maar ook pediaters, radiologen en anesthesisten. Samen presteerden ze 5988 mandagen. De waarde van deze prestaties mag geraamd worden op ruim

9 Specialiteiten in 2009 Laboranten 2% Kine + Ergo 6% Techniekers 2% Verpleegkundigen 38% 9 Artsen 48% Vroedvrouwen 4% 3. Verzonden materiaal Elk team dat op missie vertrekt, wordt voorzien van materiaal ter ondersteuning van hun missieopdracht en de werking van de lokale partner: - elke ploeg neemt een basiskit (specifiek per discipline) mee alsook de noodzakelijke essentiële geneesmiddelen om de zending adequaat te kunnen uitvoeren. Dit materiaal blijft bij de lokale partner ook na de zending - de apparatuur die wordt geleverd is basic, eenvoudig, robuust, niet gesofistikeerd, zo veel mogelijk ter plaatse herstelbaar en heeft een lange levensduur. Niet duurzame materialen inherent aan het gebruik van de apparatuur zijn bij voorkeur ter plaatse te krijgen. - nieuw materiaal wordt door onze teams geïntroduceerd en vergezeld van duidelijke richtlijnen. - AZV werkt met een netwerk van (vrijwillige) technische adviseurs en zendt ervaren technici uit om het materiaal van een partner te evalueren. - er wordt voordurend gebouwd aan een netwerk van leveranciers in België en in de partnerlanden die een goede prijs-kwaliteitsverhouding bieden met dienst na verkoop. Ook wordt een efficiënte maritieme en luchtvrachtlogistiek uitgebouwd die zoveel mogelijk vrijstelling van invoerheffingen biedt - indien mogelijk wordt materiaal lokaal aangeschaft Het materiaal geeft een onmiskenbaar voordeel aan de patiënt (verminderd risico, doeltreffender, verhoogd comfort, ) én verbetert de basisinfrastructuur van het partnerziekenhuis: de lokale staf krijgt de kans om goed werk te leveren. Het gebruik van de apparatuur verbetert de financiële situatie van de partner omdat ze een bron van inkomsten betekent. Er wordt overlegd met de partner om te vermijden dat medicatie en materiaal dubbel zouden worden ingevoerd of aangekocht. In totaal werd voor aan missiegebonden materiaal verstuurd en voor aan structureel materiaal. Hiervoor bedroegen de transportkosten Jaarverslag 2009

10 4. Projecten Naast het uitvoeren van de klassieke missies naar partnerziekenhuizen, werden ook de bestaande projecten verdergezet in Externe fixator 10 Deze stabilisatiesystemen zorgen voor het helen van gecompliceerde botbreuken en voorkomen onnodige amputaties. De voornaamste reden voor het tekort is dat die Westerse fixatoren voor Afrikaanse hospitalen zo goed als onbetaalbaar zijn. Niet alleen ontbreken de fixatoren, maar de lokale artsen hebben ook geen ervaring met de toepassingsmogelijkheden. Hieruit ontstond het idee om ter plaatse fixatoren te fabriceren en deze met de nodige medische knowhow te introduceren in zoveel mogelijk hospitalen. 85 hospitalen bezitten nu fixatorenmateriaal en nemen deel aan het project. Fistula Clinic Sinds oktober 2007 is het Hôpital St. Joseph Kinshasa uitgerust met een aparte vleugel die volledig gewijd is aan de behandeling van vesico-vaginale fistels. Deze vleugel, die Fistula Clinic gedoopt werd, is er gekomen dankzij de jarenlange samenwerking met AZV. De Fistula Clinic is nog maar het tweede centrum in Afrika waar men op dit niveau vaginale fistels kan behandelen. Vaginale fistels ontstaan vaak na een moeilijke bevalling die beter per keizersnede uitgevoerd zou zijn. De meeste Afrikaanse vrouwen bevallen echter thuis, omdat een opname in het ziekenhuis te duur is of omdat het dichtstbijzijnde hospitaal te ver verwijderd ligt. Veel vrouwen sterven in het kraambed of bevallen van een dood kind, soms met een vaginale fistel tot gevolg. De vrouwen zijn incontinent niet alleen voor urine maar soms ook voor stoelgang. Bovendien worden ze soms sociaal uitgesloten. Ook brutale verkrachting kan aan de basis liggen van een fistel. Omdat de meeste vrouwen het geld niet hebben om een medische ingreep te bekostigen en maar een zeer beperkt aantal Afrikaanse artsen opgeleid is om dergelijke operaties uit te voeren,i s het voorkomen van fistels één van de meest pregnante problemen in Afrika.

11 Dankzij de Fistula Clinic worden vrouwen behandeld door plaatselijke artsen wanneer het om minder gecompliceerde fistels gaat. De meer gecompliceerde gevallen worden voor verzorging opgeroepen tijdens de aanwezigheid van onze teams. De Fistula Clinic ontwikkelt zich intussen ook verder tot een expertisecentrum waar Afrikaanse artsen en AZV-specialisten zich verder vervolmaken in deze gecompliceerde pathologie. Diabetes Het probleem van diabetes in de tropen wordt sterk onderschat en vooral in de grotere steden is dit een probleem dat dat van aids ver overstijgt. Het is belangrijk dat in steden waar kan samengewerkt worden met een bestaande, goed functionerende structuur (zoals bv. BDOM in Bukavu). ateliers georganiseerd worden voor preventie en behandeling. De organisatie van de ateliers gebeurt volledig door de lokale medewerkers. In 2009 werden er 2 zulke gezamenlijke missies georganiseerd: 1 in Ituri en 1 in Bukavu. Congo Médical 11 De ondersteuning van de uitgave van het enige medische tijdschrift in Congo Congo Médical werd gestopt. De lokale redactieraad slaagde er niet in om voldoende middelen te verkrijgen om de uitgave te verzekeren. Boekenplan Voor Artsen Zonder Vakantie is het delen van kennis een middel om een bijdrage te leveren tot het verbeteren van de gezondheid. In 2009 werden 20 partnerhospitalen in Congo voorzien van een Medische Bibliotheek. De boeken zijn geselecteerd door specialisten en medewerkers van AZV en zijn referentiewerken op gebied van de problemen die in de hospitalen in Afrika voorkomen. Het geselecteerde hospitaal krijgt een pakket met boeken dat zowel voor de artsen als voor de verpleegkundigen. Zij worden ter beschikking gesteld van al het medisch personeel dat ze wil consulteren. Jaarverslag 2009

12 5. Driejarenprogramma 12 Artsen Zonder Vakantie diende in 2007 een nieuw zesjarenprogramma in waarvan de realisatie gespreid wordt over de jaren en De grote lijnen van dit programma zijn: - meer permanente ondersteuning van de partnerziekenhuizen - een verhoging van het aantal missies - werken aan de kwaliteitsverbetering door de ontwikkeling van procedures, opleidingsmodules, het inschakelen van medische adviseurs, het uitwerken van een evaluatiefiche, het opmaken van een meerjarenplan met de lokale partners, De globale beoordeling van het vorige actieplan (2007) werd kwalitatief als goed beoordeeld. In de beoordelingsfiche over dit actieplan en in de beleidsdialoog daarover kwamen enkele aandachtspunten aan bod. Artsen Zonder Vakantie heeft daar in de loop van het afgelopen jaar rekening mee gehouden en verbeteringen of wijzigingen doorgevoerd. Uit de gesprekken tijdens de beleids- en opvolgingsdialoog met DGOS werd het volgende weerhouden: Artsen zonder Vakantie heeft een aantal sterke punten: - een sterk strategisch kader en een inhoudelijk en vormelijk goed dossier dat toelaat een globaal beeld te hebben over de werking van AZV en de samenwerking met zijn partners. - het dossier geeft aan dat AZV een evolutie ten goede heeft doorgemaakt en dat het pure humanitaire werk plaats heeft gemaakt voor het begeleiden van veranderingen in de kwaliteit van de gezondheidszorg in het Zuiden. - humanitaire en structurele interventies zijn, hoewel ze niet steeds duidelijk gescheiden zijn, toch steeds complementair. - door tussenkomst van AZV neemt de toegankelijkheid van de gezondheidszorg toe wat duidelijk als een element van impact mag beschouwd worden. - AZV besliste meer te investeren in de kwaliteitsbewaking, een beslissing die ondersteuning verdient. - AZV is een lerende organisatie o.a. op het gebied van samenwerking met de partners. De samenwerking is dynamisch. - AZV geeft blijk van een bereidheid om zich in te schakelen in de werking van lokale structuren en om te netwerken met andere actoren in de medische sector, zowel lokale als Belgische organisaties.

13 Aandachtspunten waaraan gewerkt werd: - via protocols en procedures nog resultaatgerichter werken. - de inhoud van de opleidingen verder verduidelijken. Het onderdeel opleiding is voldoende geargumenteerd (waarom en waarom op deze wijze). - ook de mogelijkheid van exitscenario s bij de huidige partners in overweging nemen al dan niet in overleg met andere NGO s en geheel conform de lokale realiteit. -meer impact hebben op de kennisverhoging van de lokale partners. Eén van de basiselementen van de Verklaring van Parijs is de verbintenis van de donoren om de hulp op elkaar af te stemmen, met andere woorden: hun engagement om hun globale steun te baseren op de ontwikkelingsstrategieën, - instellingen en -procedures van de partnerlanden. Toch is dit voor Artsen Zonder Vakantie geen doel op zich: de uiteindelijke ambitie is de doeltreffendheid van de hulp verhogen. Eén van de beste manieren om iemands capaciteit te ontwikkelen is al doende te leren. Net hierop focust Artsen Zonder Vakantie zich sterk, immers de kernboodschap van de organisatie richt zich precies op dit item: kennis geneest! Complementariteit en synergie met andere actoren AZV heeft een lange traditie en een cultuur van samenwerking met zowel partners uit het Noorden als uit het Zuiden. Door haar specificiteit is AZV ook aangewezen op veelvuldig overleg met de andere NGO s en actoren. Op deze wijze kan zij haar expertise verder uitbouwen. Dit heeft een reeks voordelen voor AZV en voor de andere partijen: - organisaties waarmee wordt samengewerkt nodigen AZV uit voor verder engagement bij nieuwe partners of in nieuwe landen omdat zij nood hebben aan onze steun - complementariteit uit de gegevens van zowel de NGO als de partner laten AZV toe zowel de algemene objectieven als de zendingsobjectieven te verfijnen en beter af te stemmen op de reële nood van de lokale partner - AZV-vrijwilligers geven, na terugkomst uit een bepaald partnerziekenhuis, feedback die ook waardevol is voor de NGO waarmee wordt samengewerkt - tijdens overleg wordt de nadruk gelegd op de complementariteit van AZV zodat overlappingen worden vermeden. Organisaties waarmee wordt samen gewerkt zijn o.a.: - Memisa - Handicap International - Caraes, - Internationale Rode Kruis, Artsen Zonder Vakantie werkt ook samen met organisaties zoals Energy Assistance of Ex-Change die meer expertise hebben op het vlak van technische ondersteuning of beheer. Jaarverslag 2009

14 4. Externe Communicatie De grote uitdaging voor dit departement zit in het vergroten van de naambekendheid van de organisatie! 1. Website 14 Sinds de ingebruikname van de nieuwe website in 2007 werden de vertrekkende teams erg aangemoedigd om te bloggen over hun ervaringen op het terrein. Dit concept slaat aan en de mobilisatie van de terreinvrijwilligers heeft als doel de naambekendheid te verbeteren en daardoor de inkomsten te verhogen. We willen het aantal terreinvrijwilligers dat gaat bloggen nog vergroten en het was/is ook een belangrijke ambitie om hen verder te sensibiliseren evenals hun achterban. Het gebruik van de website is een instrument ter ondersteuning van de fondsenwerving: goede en duidelijke communicatie vergroot immers het vertrouwen van de donateurs. 2. Media Pers Artsen Zonder Vakantie kwam in 2009 enkele keren in de pers. Opmerkelijke artikels waren: - Weekend Knack: augustus, Dr. Nele Vangheluwe - De Standaard en De Morgen: opiniestukken in juni over de bezorgdheid van AZV met betrekking tot de Belgische politiek aangaande de gezondheidszorg in Congo - Libelle van 20 augustus: Christel Bosmans, vroedvrouw, bracht AZV onder de aandacht. - Plus Magazine: Guy Declercq, NKO-arts - Vlamingen in de Wereld: Linda Vanrietvelde, verpleegkundige, in het herfstnummer - Het Nationale Apothekersblad: presentatie van AZV in het oktobernummer - Spirit (Brussels Airlines) besteedde enkele bladzijden aan het werk van AZV in het maart-aprilnummer Er werd in 2009 ook een inzending verstuurd voor de De Standaard Solidariteitsprijs, maar zonder succes. TV Op TV-Oost (Oost-Vlaanderen) werd een reportage uitgezonden over Dr. Ivo Corthouts, pediater, en Christel Bosmans, vroedvrouw die in Oost-Rwanda een vormingsproject over moeder- en kindzorg uitvoerden (een samenwerking tussen Ingobyi en AZV). Christel Segaert, pediatrische verpleegkundige was te zien op WTV- Focus (West-Vlaanderen) met haar missie in Kimbondo, DRCongo. Radio Op 7 augustus gaf Dr. Nele Vangheluwe een interview over haar engagement voor AZV op Radio 1. Joke Daelemans gaf een interview voor het VRT-nieuws op 20 augustus in de marge van het debat rond de vraag of de NGO s ook de crisis voelen. Hier wil AZV nog verder in investeren. Ook in Wallonië willen we onze naambekendheid vergroten. Dit is alleszins een belangrijke uitdaging en concreet objectief voor 2010 en de volgende jaren.

15 15 3. Evenementen Artsen Zonder Vakantie was bij de 10 genomineerden voor de jaarlijkse Prijs voor het Vrijwilligerswerk die op 14 mei werd uitgereikt in de KVS in Brussel De laatste zondag van mei liepen 60 lopers de 20 kilometer van Brussel ten voordele van Artsen Zonder Vakantie wat goed in het laatje bracht. Gespreid over het ganse jaar gaven 15 sympathisanten lokale voordrachten over Artsen Zonder Vakantie met de bedoeling het werk van AZV meer bekendheid te geven. 4. Jaarvergadering 2009 Op zaterdag 28 november vond de Jaarvergadering van AZV plaats in de KBC-gebouwen in Brussel die onze gratis ter beschikking werden gesteld. Er waren 233 aanwezigen. Naast de jaarlijkse presentatie over facts & figures van AZV werd tevens de fondsenwerving toegelicht. Als externe sprekers verwelkomden we Ine Roox, journaliste van De Standaard, over haar recente ervaring in Oost-Congo. Ludo Longin, directeur van DSC, het partnerbedrijf van AZV voor de externe mailings lichtte de principes toe van fondsenwerving in het algemeen. Jaarverslag 2009

16 5. Inkomsten 1. Fondsenwerving Algemeen In totaal schreef Artsen Zonder Vakantie voor het voorbije boekjaar fiscale attesten uit voor alle schenkers die een bedrag van 30 of meer stortten. Dat zijn er 947 minder dan in Die daling is minder significant dan het verschil tussen 2007 en 2008, eensklaps zakten we van attesten naar , maar het toont wel duidelijk de noodzaak aan om te blijven investeren in onze fondsenwerving. Op langere termijn is het onvermijdelijk dat de daling van het aantal donateurs ook een daling van de giften en dus de beschikbare fondsen voor Afrika zal betekenen. 16 Globaal genomen kunnen we besluiten dat AZV ook op vlak van fondsenwerving een gezond financieel jaar achter de rug heeft. De gemaakte kosten bleven ten aanzien van de totale fondsenwerving met 20,1 % (voor boekjaar 2009) ruimschoots binnen de voorgeschreven norm van 30%. Ook de ratioverhouding tussen de kosten voor algemeen beheer en de totale opbrengsten ligt met bijna 13 % ruim onder de toegelaten drempel van 20%. Mailings aan donateurs In totaal werden er 16 mailings (d.i brieven) opgesteld en verstuurd naar onze donateurs. Hierbij moet worden opgemerkt dat niet alle schenkers altijd alle mailings ontvangen; de selectie die gemaakt wordt, gebeurt odermeer op basis van de grootte of het tijdstip van de laatste gift. Onze direct mailings leverden in de loop van 2009 een bruto-resultaat op van op. Na aftrek van kosten blijft daar nog een nettoresultaat van (of 66,9%) van over. Dit betekent overigens een stijging van in vergelijking met vorig boekjaar. Opmerkelijk is dat het volledige bestand van actieve donateurs flink daalde van in 2008 naar in Ook de gemiddelde gift daalde licht; van 45,32 in 2008 naar 43,36 in De stijging in het resultaat hebben we in de eerste plaats te danken aan een stijging in de response rates van onze mailings. Dit betekent heel concreet dat op de ruim verzonden brieven gemiddeld 10,4% donateurs reageerden met een gift (ten overstaan van 9% in 2008). Dit brengt ook met zich mee dat de verhouding gift per zending licht steeg van 4,06 naar 4,50. Voornamelijk de dalende tendens in het aantal donateurs toont aan dat voortdurende investeringen nodig zijn om nieuwe donateurs aan te werven en het bestand op peil te houden. Hoewel onze mailings efficiënter worden in het bereiken en activeren van de donateurs blijft de noodzaak om te rekruteren dus bestaan. In 2009 werd geen rekrutering de deur uit gestuurd omwille van de zeer tegenvallende

17 testresultaten in juli. Daarom werd besloten om de grote rekrutering uit te stellen tot In januari werd al een eerste testmailing verzonden en de resultaten daarvan waren veelbelovend. Permanente opdrachten uit straatwerving In 2007 werd besloten om de samenwerking met DDF (Direct Dialogue Fundraising) stop te zetten. Veel van de destijds geworven donateurs zijn echter vandaag ook nog steeds trouwe schenkers en brachten in de loop van 2009 nog in het laatje (tegenover in 2008). Aan deze donateurs zijn vandaag nagenoeg geen kosten meer verbonden, afgezien van kosten voor bestandsbeheer. Het dalende cijfer tegenover 2008 in deze categorie schenkers toont ook nu weer aan dat inspanningen moeten geleverd worden om ook in deze pijler actief te blijven investeren zodat de nodige fondsen voor de Zuidwerking beschikbaar blijven. Enig cijferwerk gaf als uitkomst dat deze manier van fondsenwerving op korte termijn weliswaar een fikse investering betekent, op middenlange en lange termijn echter zijn de resultaten zeer winstgevend. Een goed uitgebouwde campagne is na een jaar al break-even. Daarom werd besloten om de samenwerking met DDF terug op te starten in In Wallonië zullen in de loop van 2010, nieuwe donateurs geworven worden. Eind 2009 werd er een telefonische upgrade gepland van reeds lopende permanente opdrachten (waarbij gevraagd wordt om het huidige giftbedrag te verhogen) en het heractiveren van diegenen die in het verleden hun doorlopende opdracht stopzetten. Met deze 2 belacties zullen telkens 2000 donateurs gecontacteerd worden en de eerste prognoses zijn alvast zeer veelbelovend. Diverse giften en legaten Onder deze post vinden we in hoofdzaak de giften naar aanleiding van lezingen, gelegenheidsgiften (bv. geboortes, jubilea en verjaardagen) en legaten terug. Onze inkomsten stegen hier fors naar tegenover in We merken hier een positieve en snel groeiende trend en die wil AZV verder kapitaliseren. Hiervoor zullen we onze achterban en met name onze terreinvrijwilligers, nog meer aanmoedigen om ons hierin te steunen. Jaarverslag

18 2. Subsidies De subsidie van DGOS bedroeg was het tweede jaar uit ons driejarenprogramma van DGOS waarvoor in totaal werd toegekend. Er werd voor 2009 bij DGOS een aanpassing gevraagd van het programma: een aantal partnerziekenhuizen in Benin, Congo en Rwanda, werd mee in het programma ondergebracht. Dit maakte het mogelijk voor ons de subsidie voor 2009 gerichter en volledig te besteden. In 2010 wordt het tweede deel ( ) van het zesjarenprogramma ingediend. We willen ervoor zorgen dat we dit dossier nog sterker maken zodat de overheid ons de subsidies toekent die op maat zijn van de huidige werking van de organisatie. Wanneer we de evolutie over de laatste jaren bekijken, mogen we stellen, dat AZV er op achteruit gegaan is en dat we steeds meer missies doen met proportioneel minder subsidies. 18 jaar missies subsidie Uit het budget Noodhulp van DGOS kreeg AZV eenmalig voor de realisatie van een technisch project in samenwerking met de BDOM Bukavu in Oost-Congo.

19 6. Algemeen Beheer 1. Werkingskosten De algemene werkingskosten bedroegen of 16,6% van de totale kosten. Hiermee blijven we ruim onder de toegestane ratio voor de fiscale attesten gebleven. Het bestuur van Artsen Zonder Vakantie kiest er zeer bewust voor om de financiële middelen die voorhanden zijn optimaal te benutten voor het werk in Afrika. 2. Nieuwe bestuursvorm en organigram De Raad van Bestuur van 16 december 2008 nam volgende beslissingen die zich in concreto vertaalden naar de werking in 2009 met als doel een basis te leggen voor een verdere harmonieuze ontwikkeling van AZV. 1. Aanstelling van Jan Goossens als directeur. 2. De hoofdactiviteiten van de organisatie worden aangestuurd door bestuurscomités. Elk comité wordt voorgezeten door de directeur en bestaat uit het departementshoofd en uit personen die een concrete toegevoegde waarde hebben voor dit deelgebied, al dan niet bestuurders. Bedoeling is dat de organisatie bestuurd wordt door mensen die enerzijds dicht bij de praktijk staan en anderzijds voldoende afstand kunnen nemen. Volgende bestuurscomités worden opgericht: a. Bestuurscomité Zuidwerking b. Bestuurscomité Fondsenwerving en Externe communicatie c. Bestuurscomité Financiën, Personeel en Administratie d. Overkoepelend Bestuurscomité De eerste drie comités zijn verantwoordelijk voor de beleidsvoering in hun deelgebied; het overkoepelend bestuurscomité is gericht op de ganse organisatie en kan best vergeleken worden met een directiecomité of een dagelijks bestuurscomité in andere organisaties. De samenstelling van deze bestuurscomités staat vermeld op het bijgevoegde organogram. 3. Er werd ook een geactualiseerd huishoudelijk reglement goedgekeurd; hierin worden de afspraken vastgelegd zowel met betrekking tot het functioneren van de algemene vergadering en van de raad van bestuur als tot de directie en de bestuurscomités van de organisatie. 19 Jaarverslag 2009

20 Algemene Vergadering Raad van Bestuur Directeur Jan Goossens Overkoepelend Bestuurscomité 20 Patrick Peeters Jan Goossens Natascha Vos Erwin reynaert Marti de Waal Corneel Beyers Departement Fondsenwerving & Communicatie Erwin Reynaert Bestuurscomité Erwin Reynaert Jan Goossens Corneel Beyers Marc Grugeon Departement Zuidwerking Natascha Vos Bestuurscomité Natascha Vos Jan Goossens Kathia van Egmond Jean-Victor Blondiau Hilde De Bie Ward Van Rompay André Vincent Dirk Blockmans Departement Administratie Marti de Waal Bestuurscomité Marti de Waal Jan Goossens Corneel Beyers

21 3, Deugdelijk Bestuur, een bekommernis, een streven Heeft te maken met: de essentiële taak van bestuurders het vereiste profiel voor bestuurders de processen / het functioneren van een Raad van Bestuur. Duidelijke opdracht stevige financiële gezondheid cohesie tussen bestuurders en management goede externe communicatie competentie en motivatie der bestuurders efficiënte, proactieve en opbouwende vergaderingen ongebondenheid, gelijkheid en ethiek in de beslissingen goede doorstroming van informatie 21 Profiel van de bestuurders het vinden van de juiste mensen is wellicht de meest fundamentele hefboom voor deugdelijk bestuur het is essentieel bestuurders te kiezen op basis van instelling en competenties met de juiste governance-attitude en met respect voor de juiste bestuurswaarden zij moeten een toegevoegde waarde aan de Raad van Bestuur bieden Jaarverslag 2009

22 1. Balans 7. Jaarrekeningen ACTIVA Vaste activa Vlottende activa TOTAAL ACTIVA PASSIVA Eigen Vermogen Schulden TOTAAL PASSIVA Resultatenrekening Resultaat 2009 Resultaat 2008 OPBRENGSTEN Giften Subsidies Diverse opbrengsten Financiële opbrengsten Uitzonderlijke opbrengsten KOSTEN Zuidwerking Algemene Werkingskosten Fondsenwerving Externe communicatie/sensibilisering Afschrijvingen Algemeen Financiële kosten Uitzonderlijke kosten Belastingen en taksen RESULTAAT

23 1. Zendingen en projecten 8. Programma en budget 2010 Het Actieplan 2010 is het consequent verderzetten van het aantal missies waarbij ook veel aandacht gaat naar het versturen van materiaal. Het actieplan 2010 voorziet in grote mate een gelijkaardig volume werk zoals in 2009 met een lichte stijging van het aantal missies (van 147 naar 167). Het budget voor de Zuidwerking voor 2010 bedraagt Onder leiding van het Hoofd Projecten en de Medische Coördinator krijgen de werkgroepen meer vorm: enerzijds buiten alle medische en paramedische specialisten zich hier over enerzijds de aangepaste protocollen en richtlijnen voor organisatie en behandeling, anderzijds is er de redactie van aangepast en noodzakelijk materiaal per discipline. De samenwerking met Zambia is stopgezet. Hierdoor kan AZV zich nog meer richten op de samenwerking met de huidige partners in de 7 landen waar we aanwezig zijn. 23 Systematische kwaliteitszorg blijft voor 2010 een belangrijke prioriteit. Hiervoor worden de kwantificeerbare gegevens uit de missieverslagen gebruikt die door de Medische Coördinator worden geanalyseerd en gesynthetiseerd. Zowel met de lokale partners als met de dokters en verpleegkundigen die de zending uitvoeren, wordt het aspect duurzaamheid van de acties permanent beklemtoond en wordt er nagegaan hoe deze kan verbeterd worden. Verder blijft AZV permanent uitkijken naar verdere samenwerkingsmogelijkheden /synergieën, zowel op het terrein als in België. Concrete samenwerking met een aantal Belgische NGO s is gepland en werd ondertussen ook al geconcretiseerd. Om de inzichten van haar terreinvrijwilligers te verbeteren worden er verder vormingsdagen tropische pathologie georganiseerd waarvoor eminente lesgevers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen worden gevraagd. De culturele vorming die AZV organiseert om de vaardigheid van haar eigen mensen in hun contacten met de lokale partners en met de lokale bevolking te verhogen, wordt erg gewaardeerd door de vertrekkende vrijwilligers. Volgende projecten worden verdergezet, gezien het belang dat AZV hieraan hecht in functie van de lokale nood: - vesicovaginale fistelchirurgie - uitwendige fixateur - diabetes Een gedeelte van de missies met betrekking tot deze projecten zal door lokale verantwoordelijken uitgevoerd worden. Jaarverslag 2009

24 Budget 2010 Resultaat 2009 OPBRENGSTEN Giften Subsidies Diverse inkomsten Financiële opbrengsten Uitzonderlijke opbrengsten KOSTEN Zuidwerking Algemene Werkingskosten Externe communicatie/sensibilisering Fondsenwerving Afschrijvingen Financiële kosten Uitzonderlijke kosten/opbrengsten Belastingen en taksen Resultaat Toelichting budget 2010 Zuidwerking Het totale budget bedraagt Er worden 167 zendingen voorzien, wat betekent dat er 350 à 400 vrijwilligers in 7 landen bij ruim 50 partners de missie van Artsen zonder Vakantie in de praktijk zullen brengen. Hiervoor krijgen we van DGOS subsidie en bedraagt de eigen bijdrage Een extra-budget zoals vorig jaar voor Oost Congo ( ) is voor 2010 niet voorzien. In vergelijking met 2009 stijgt de eigen bijdrage met De subsidie neemt toe met ; er werd rekening mee gehouden dat er geen coöperant zal geïnstalleerd worden. Hiervoor hebben we 1 hoofd projecten, 3,5 projectcoördinatoren, 1 inkoper materiaal (4/5 de ) en een medische coördinator (2/5 de ) voor een totaal budget aan personeelskosten van Fondsenwerving De netto opbrengst via de bestaande donateurs DSC en ex-ddf daalt met tot Om de achteruitgang te stoppen, zal er in 2010 actief gerekruteerd worden: nieuwe donateurs via direct mailing (DSC) - reactivering van 600 afgehaakte donateurs (DSC) nieuwe donateurs via F2F-straatwerving (DDF) - reactivering van 2000 stopgezette permanente opdrachten (DDF) - upgrading van 2000 bestaande permanente opdrachten (DDF) - via het netwerk van onze terreinvrijwilligers De netto kost van deze acties is gebudgetteerd op

25 De diverse andere giften en legaten blijven stijgen: in 2010 of een toename met Om de fondsenwerving te ondersteunen blijven zowel de diverse acties om de naambekendheid van Artsen zonder Vakantie te verhogen via de media als de website belangrijke hefbomen. Hiervoor zijn er 1,5 vaste medewerkers voor een totaal budget van In 2010 moet het dossier ingediend worden om verlenging te bekomen van de machtiging voor het uitschrijven van fiscale attesten. De ratio s beheerskosten en fondsenwerving blijven aanzienlijk onder de voorgeschreven normen van respectievelijk 20% en 30%, zowel in het boekjaar 2009 (respectievelijk 14% en 20.6%) als gemiddeld voor de periode (respectievelijk 12.1% en 23.1%). Werkingskosten de De stijging is te verklaren omdat het hoofd administratie (4/5 ) en de directeur vanaf 2010 voor een volledig jaar en beiden voor 100% in deze rubriek opgenomen zijn. Het budget personeelskosten bedraagt Bestuursorganen 25 De Raad van Bestuur De leden van de Raad van Bestuur zijn Dr. Patrick Peeters, voorzitter Dr. Jean-Victor Blondiau, ondervoorzitter Mevrouw Hilde De Bie, secretaris & penningmeester De heer Corneel Beyers Dr. Luc Vanderheyden De heer Hugo Prims De heer Frans Theeuwes Prof. Dr. André Vincent Mevrouw Nadine Van Puyvelde De Raad van Bestuur bestaat bijgevolg uit 9 personen. Het mandaat van deze bestuurders loopt tot en met de Algemene Vergadering van 2011, behalve het mandaat van Mevr. Nadine van Puyvelde dat loopt tot de Algemene Vergadering van Op 9 juni 2009 stopte het mandaat van Dr. Ward Van Rompay, Dr. Michel Hoogmartens en Dr. Dirk Van Der Roost en op 27 april 2010 stopt dat van Mevr. Thérèse Hauwaert. De Algemene Vergadering De leden van de Algemene Vergadering zijn: Dr. Patrick Peeters, voorzitter Mevrouw Hilde De Bie Dr. Jacques Blairon Dr. Jean-Victor Blondiau De heer Corneel Beyers Dr. Dirk Blockmans Mevrouw Françoise Castermans Dr. Guy Declercq Dr. Frans De Weer Mevrouw Thérèse Hauwaert Prof. Dr. Michel Hoogmartens Dr. Yves Kluyskens Mevrouw Aldegonde Martens De heer Werner Mathieu Dr. Reginald Moreels Dr. Bruno Mortelmans Dr. Gustave Nzuzi De heer Stijn Peeters De heer Theo Peeters De heer Hugo Prims Jaarverslag 2009

26 26 Dr. Jan Rumbaut De heer Marc Puttemans (ontslag vanaf 27/4/2010) De heer Clement Selleslagh (nieuw vanaf 27/04/2010) De heer Frans Theeuwes Prof. Dr. Eric Tollens Dr. Tim Tollens Dr. Musa Tugilimana Mevrouw Krista Vandenborre Dr. Nele Vangheluwe Dr. Dirk Van der Roost Mevrouw Nadine Van Puyvelde Dr. Ward Van Rompay Dr. Luc Vanderheyden Prof. Dr. André Vincent De heer Walter Zinzen De Algemene Vergadering bestaat bijgevolg op dit ogenblik uit 34 personen. De Erevoorzitter Dr. Frans De Weer is ere-voorzitter van de organisatie. De Commissaris KPMG, vertegenwoordigd door De heer Wim Hendrickx, werd als commissaris aangesteld. Het mandaat loopt tot en met de Statutaire Algemene Vergadering van april Kantoormedewerkers Departement Zuidwerking Natascha Vos, Hoofd Projecten Mireille Schepers: Projectcoördinator Congo en Zambia Barbara Vandevelde: Projectcoördinator Rwanda, Burundi en Oost-Congo Veronique Terranova: Projectcoördinator Benin, Burkina Faso, Kameroen en Tanzania Kathia van Egmond, medisch coödinator Pascale Catteau, verantwoordelijke materiaal en logistiek Departement Administratie en Financiën Marti de Waal, Hoofd Administratie en Financiën Departement Fondsenwerving Erwin Reynaert, Hoofd Fondsenwerving Bieke Van Pottelberge, webmaster Directie Jan Goossens, Directeur Vrijwilligers Artsen Zonder Vakantie kan rekenen op een 40- tal actieve kantoorvrijwilligers, die met enthousiasme en engagement werken aan betere zorgen voor de patiënten van Afrika. Artsen Zonder Vakantie, vzw Rode Kruisplein MECHELEN Tel.: 015/ (secretariaat) Fax: 015/ Website: Mail : info@azv.be Rek.nr: Contactgegevens

27 Jaarverslag

28 28 Kennis doorgeven is genezen! Wij zijn 600 artsen en verpleegkundigen die tijdens onze vakantie gratis in Afrika werken. We leiden er onze Afrikaanse collega s op aan de operatietafel, op de ziekenzaal of in het labo. Meer info op Rek.nr Verantwoordelijke uitgever AZV: Jan Goossens - Rode Kruisplein Mechelen