De kwaliteit van de residentiële behandelgroepen 18- bij Idris Hertoets

Transcriptie

1 De kwaliteit van de residentiële behandelgroepen 18- bij Idris Hertoets 1 Inspectie Jeugdzorg Utrecht, september 2017

2 Motto Naar zichtbare kwaliteit in de jeugdhulp! Missie De Inspectie Jeugdzorg, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Inspectie eiligheid en Justitie voeren het landelijk toezicht in het kader van de Jeugdwet uit. Als waren zij één inspectie zien zij in het kader van de Jeugdwet toe op de kwaliteit van de jeugdhulp, de jeugdbescherming en jeugdreclassering en de andere instellingen in het jeugddomein. Daarnaast zien zij toe op de naleving van de wetgeving. Het landelijk toezicht jeugd stimuleert met haar toezicht de voorzieningen tot goede en veilige verzorging, opvoeding en behandeling van kinderen in de jeugdhulp en in de jeugdbescherming en jeugdreclassering en de ondersteuning van ouders en verzorgers van die kinderen. Het landelijk toezicht jeugd draagt er aan bij dat de samenleving er op kan vertrouwen dat kinderen en ouders op tijd en op maat de hulp en zorg krijgen van de instellingen en de professionals. Het onafhankelijke oordeel van het landelijk toezicht jeugd over de kwaliteit van de jeugdhulp, de jeugdbescherming en jeugdreclassering is relevant voor de professional, de instelling en de overheid en helpt bij het verbeteren van die kwaliteit. De foto op de voorkant betreft geen personen in de jeugdhulp en is uitsluitend ter illustratie.

3 De kwaliteit van de residentiële behandelgroepen 18- bij Idris Hertoets

4 Samenvatting In maart 2016 voerden de Inspectie Jeugdzorg en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna: de inspecties) toezicht uit bij de residentiële behandelgroepen 18- van Idris. Doel van het toezicht was om te bepalen of Idris verantwoorde jeugdhulp biedt. Naar aanleiding van de uitkomsten van dit eerste onderzoek voerden de inspecties in mei 2017 een hertoets uit op de locatie Leuvenaarstraat van Idris, waarbij de negen criteria getoetst zijn die bij het eerste onderzoek in maart 2016 niet voldoende waren. Het eindoordeel van de inspecties luidt dat de kwaliteit van de uitvoering van de jeugdhulp van de behandelgroepen 18- van Idris, nu voldoende is. De inspecties constateren dat het verbetertraject dat Idris na het onderzoek in maart 2016 heeft ingezet, heeft geleid tot duidelijke verbeteringen in de kwaliteit van de uitvoering van de jeugdhulp. Idris heeft zichtbaar grote veranderingen doorgevoerd op de locatie Leuvenaarstraat. De inspecties concluderen dan ook dat de verbeteringen op de diverse thema s uit het toetsingskader van de inspecties in de dagelijkse praktijk zichtbaar zijn. Met name op het gebied van leefklimaat en vrijheidsbeperkende maatregelen hebben Idris en het team van de Leuvenaarstraat grote stappen gemaakt. an belang is dat Idris de voortvarendheid waarmee het verbetertraject is ingezet vasthoudt en de verbeteringen borgt binnen de eigen organisatie. Tijdens de hertoets zijn twee aandachtspunten geconstateerd. De inspecties verwachten dat Idris het aandachtspunt ten aanzien van het aftekenen van de medicatietoedienlijst oplost. Ten aanzien van het aandachtspunt met betrekking tot de wet BOPZ verwachten de inspecties dat de inrichting van de afzonderingsruimte aangepast wordt. De inspecties verwachten dat Idris controleert of de inrichting van de op de overige locaties aanwezige afzonderingsruimten en/of separeerruimten aan de getoetste normen voldoet en dat indien nodig passende maatregelen worden getroffen. De inspecties zullen de voortgang bij Idris volgen en zo nodig toetsen in de praktijk.

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 Eerste toets maart Hertoets mei Toetsingskader Bevindingen eiligheid Leefklimaat Organisatie Eindoordeel en vervolg Bijlage 1 - Toetsingskader erantwoorde hulp voor jeugd Bijlage 2 rijheidsbeperking binnen Bopz aangemerkte locaties, inclusief scores hertoets Bijlage 3 - erantwoording... 22

6 1 Inleiding De Inspectie Jeugdzorg en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna: de inspecties) hebben in maart 2016 onderzoek gedaan bij drie residentiële behandelgroepen 18- van Idris, waaronder de locatie Leuvenaarstraat. Naar aanleiding van de uitkomsten van dit eerste onderzoek voerden de inspecties in mei 2017 een hertoets uit op de locatie Leuvenaarstraat van Idris, waarbij de criteria getoetst zijn die bij het eerste onderzoek in maart 2016 niet voldoende waren. Eerste toets maart 2016 In maart 2016 onderzochten de inspecties de kwaliteit van de residentiële behandelgroepen 18- van Idris. Doel van het onderzoek was om te bepalen in hoeverre jeugdigen op deze behandelgroepen van Idris verantwoorde hulp krijgen. De inspecties zijn van oordeel dat de kwaliteit van de behandelgroepen 18- van Idris op alle criteria voldoende dient te zijn. Bij de behandelgroepen 18- van Idris was dit bij 15 van de 19 criteria het geval. Daarnaast werd niet voldaan aan 5 van de 10 getoetste normen voor vrijheidsbeperking binnen Bopz aangemerkte locaties. Het eindoordeel van de inspecties luidde dat de kwaliteit van de uitvoering van de jeugdhulp op de behandelgroepen 18- van Idris matig was. De inspecties hebben daarom Idris verzocht ervoor te zorgen dat aan de criteria werd voldaan die nog van onvoldoende kwaliteit waren. Idris is gevraagd concrete verbetermaatregelen te treffen die ertoe leiden dat: 2.4 De instelling zorgt ervoor dat kinderen op een veilige wijze medicatie ontvangen - professionals betrokken bij de farmaceutische zorg bij- en nascholing krijgen ten aanzien van medicatie. - Idris voor alle cliënten beschikt over (door de apotheek te leveren) actuele medicatieoverzichten (amo s). - de toedienlijst voor medicatie altijd direct na het toedienen van de medicatie wordt afgetekend. - medewerkers niet vergeten om de medicatie uit te geven. - medicatie bij toediening altijd te identificeren is. - bij vloeibare medicatie de openingsdatum wordt vermeld op de verpakking. 3.1 De fysieke leefomgeving is van goede kwaliteit - de leefruimten aan de Leuvenaarstraat huiselijker worden ingericht en jeugdigen meer invloed krijgen op de inrichting. - de sanitaire voorzieningen in Eindhoven verbeterd worden. 3.2 Het leefklimaat is passend bij de kinderen - de toegang tot onderwijs voor de jeugdigen in Eindhoven sneller geregeld wordt. 5.3 De instelling handelt conform de wet om haar doelen te bereiken. 4 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

7 - bij kinderen zonder rechterlijke machtiging geen vrijheidsontneming of vrijheidsbeperking wordt toegepast of dat dit enkel gebeurt met een noodmaatregel. - bij de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen voor kinderen met een rechterlijke machtiging altijd wordt gekeken naar alternatieven voor en afbouw van deze maatregelen. rijheidsbeperking binnen Bopz aangemerkte locaties Ten aanzien van de normoverschrijdingen met betrekking tot de wet Bopz dienden verbetermaatregelen te worden getroffen. De inspecties verwachtten dat Idris controleert of de op de overige locaties aanwezige afzonderingsruimten en/of separeerruimten aan de getoetste normen voldoen en dat indien nodig passende maatregelen worden getroffen. Idris heeft naar aanleiding van het inspectierapport op 27 oktober 2016 een plan van aanpak aangeleverd, waarin verbetermaatregelen zijn opgenomen. Idris heeft aangegeven dat alle verbetermaatregelen in maart 2017 geïmplementeerd zijn. Hertoets mei 2017 Op de locatie Leuvenaarstraat in Breda hebben de inspecties in het onderzoek van maart 2016 de meeste verbeterpunten geconstateerd. Dit is voor de inspecties de aanleiding geweest om op deze locatie in mei 2017 een hertoets uit te voeren. In mei 2017 hebben de inspecties een hertoets uitgevoerd bij Idris op de locatie Leuvenaarstraat in Breda. Tijdens deze hertoets hebben de inspecties onderzocht in hoeverre Idris de benodigde verbetermaatregelen heeft doorgevoerd en of Idris inmiddels verantwoorde hulp biedt aan jeugdigen binnen de residentiële behandelgroepen 18-. Toetsingskader Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van het toetsingskader erantwoorde hulp voor jeugd. Het toetsingskader bestaat uit vijf thema s: uitvoering hulpverlening, veiligheid, leefklimaat, cliëntenpositie en organisatie. Het toetsingskader is opgenomen in bijlage 1. In deze hertoets zijn alleen de criteria getoetst die bij het eerste onderzoek in maart 2016 niet voldoende waren. Daarnaast zijn bij de Bopz-locaties de normen die voortvloeien uit de wet Bopz getoetst. Deze normen zijn opgenomen in bijlage 2. 5 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

8 2 Bevindingen In dit hoofdstuk volgen per thema de criteria die tijdens het toezicht in maart 2016 door de inspectie als onvoldoende zijn beoordeeld. Het gaat bij Idris om criteria binnen de thema s veiligheid, leefklimaat, en organisatie. Elke paragraaf bevat de verwachting van de inspecties en een tabel met de oordelen van de inspecties over elk criterium: oldoende O Onvoldoende O Gewijzigd in voldoende voor vaststellen rapport De inspecties hebben tijdens de hertoets geconstateerd dat de criteria die in maart 2016 voldoende werden bevonden, nog steeds voldoende zijn. In het rapport lichten de inspecties deze criteria niet nader toe. In het toetsingskader dat is opgenomen in bijlage 1, staat beschreven wat de inspecties moeten hebben aangetroffen om tot het oordeel voldoende te komen. 2.1 eiligheid De inspecties verwachten dat kinderen die jeugdhulp krijgen, worden beschermd tegen gevaren die hun ontwikkeling bedreigen. Oordeel 2. eiligheid Toets 2016 Hertoets Professionals houden goed zicht op de veiligheid van kinderen. 2.2 Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor kinderen. 2.3 Professionals zorgen ervoor dat acuut onveilige situaties voor kinderen worden opgeheven. 2.4 De instelling zorgt ervoor dat kinderen op een veilige wijze medicatie ontvangen. O 6 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

9 Onderbouwing 2.4 De instelling zorgt ervoor dat kinderen op een veilige wijze medicatie ontvangen Tijdens het onderzoek in maart 2016 beoordeelden de inspecties dit criterium als onvoldoende, omdat Idris er op dat moment onvoldoende voor zorgde dat jeugdigen op een veilige wijze medicatie ontvingen. Eén van de aandachtspunten was de bij- en nascholing voor professionals die betrokken zijn bij de uitgifte van medicatie. Daarnaast werd er niet gewerkt met een compleet en actueel medicatieoverzicht. Ook tekenden medewerkers medicatie niet altijd direct na het toedienen af en kwam het voor dat medewerkers medicatie vergaten uit te geven. Medicatie werd uit de verpakking gehaald en in medicijncassettes gedaan, waardoor bij de toediening niet meer te identificeren was welke medicatie dit betrof. Op vloeibare medicatie werd geen openingsdatum vermeld op de verpakking, waardoor de houdbaarheidsdatum van de medicatie niet gecontroleerd kon worden. Bij de hertoets is duidelijk geworden dat Idris zich op dit punt heeft verbeterd. De professionals volgen jaarlijks verplichte bijscholing omtrent medicatie. Professionals die deze bijscholing niet volgen, mogen geen medicatie meer toedienen tot het moment dat zij de bijscholing gevolgd hebben. an alle jeugdigen is een door de apotheek verstrekt actueel medicatie overzicht aanwezig. Medicatie op de locatie Leuvenaarstraat wordt in Baxterrol aangeleverd. Op vloeibare medicatie is de openingsdatum vermeld. Aandachtspunt blijft dat de medicatietoedienlijst niet altijd wordt afgetekend. Het is niet navolgbaar of dit betekent dat de medicatie niet is gegeven of niet afgetekend. 2.2 Leefklimaat De inspecties verwachten dat kinderen in de residentiële jeugdhulp, verblijven in een aandachtvolle omgeving. Oordeel 3. Leefklimaat Toets 2016 Hertoets De fysieke leefomgeving is van goede kwaliteit. O 3.2 Het leefklimaat is passend bij de kinderen. O 3.3 Professionals hebben een respectvolle houding naar de kinderen. Onderbouwing 3.1 De fysieke leefomgeving is van goede kwaliteit Tijdens het toezicht in maart 2016 waren de jeugdigen op de locatie Leuvenaarstraat niet tevreden over hun fysieke leefomgeving. De inspecties constateerden tijdens dit toezicht dat de ruimtes op de locatie Leuvenaarstraat steriel en sober overkwamen en dat er geen sprake was van een huiselijke sfeer. Jeugdigen hadden op deze locatie geen of weinig invloed op de inrichting van de 7 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

10 leefruimten en mochten slechts een beperkte hoeveelheid spullen van thuis bewaren op hun eigen kamer. Deze regel gold voor alle jeugdigen en werd niet per jeugdige afgewogen. Tijdens de hertoets constateren de inspecties dat Idris een verbeterslag heeft gemaakt op dit punt. De locatie Leuvenaarstraat is huiselijk en kindvriendelijk ingericht. De groepen en buitenruimten zijn aangepast door middel van muurschilderingen, accessoires, vloerkleden en kleurverlichting. De meubels zijn niet meer standaard vastgeschroefd aan de grond. Ook in hun eigen kamer hebben jeugdigen invloed op de inrichting. Iedere jeugdige heeft een kleur verf gekozen voor op de muur en jeugdigen kunnen dingen ophangen in hun kamer. Jeugdigen hebben kleurverlichting op hun kamer, waarbij zij zelf de kleur kunnen kiezen. Daarnaast wordt per jeugdige afgewogen hoeveel spullen van thuis zij kunnen meebrengen in hun kamer. Jeugdigen en begeleiders geven aan zich prettig te voelen bij de nieuwe inrichting. 3.2 Het leefklimaat is passend bij de kinderen Tijdens het toezicht in maart 2016 was het leefklimaat onvoldoende passend bij de jeugdigen. Op de locatie Leuvenaarstraat was sprake van een verplicht dagschema met onvoldoende ruimte voor een individuele aanpak. Jeugdigen die niet wilden deelnemen aan de vaste momenten voor sportactiviteiten, dienden in hun slaapkamer met afgesloten deur te verblijven. Er waren standaard (slaap)kamermomenten opgenomen in het dagprogramma, waarbij onvoldoende werd gekeken welke individuele afwegingen mogelijk zijn voor een jeugdige en wat het nut en de noodzaak is van deze groepsstructuur. Tijdens de hertoets is gebleken dat Idris een leefklimaat heeft ontwikkeld dat passend is bij de jeugdigen. Op de locatie Leuvenaarstraat wordt de dagindeling afgestemd op de behoeften van de individuele jeugdigen. Er is geen sprake meer van een verplicht dagschema. Daarnaast is er meer ruimte voor leuke activiteiten, zoals mountainbiken, het bezoeken van een kerstmarkt of het doen van een spelletje. De vaste slaapkamermomenten zijn beperkt tot één kort moment per dag, tijdens de overdracht. De meeste jeugdigen zijn tijdens dit overdrachtsmoment op school. 2.3 Organisatie De inspecties verwachten dat instellingen die jeugdhulp bieden, voorzien in de voorwaarden om verantwoorde hulp te leveren. Oordeel 5. Organisatie Toets 2016 Hertoets De instelling voert systematisch kwaliteitsmanagement uit. 5.2 De instelling zet gekwalificeerde professionals in. 5.3 De instelling handelt conform de wet om haar doelen te bereiken. O 5.4 De instelling zorgt voor jeugdhulp in samenhang met andere hulp. 5.5 De instelling werkt volgens de Governancecode. 8 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

11 Onderbouwing 5.3 De instelling handelt conform de wet om haar doelen te bereiken. Tijdens het toezicht in maart 2016 constateerden de inspecties dat de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen niet conform wettelijke kaders gebeurde. Bij de beoordeling of wordt gehandeld conform de wet hebben de inspecties bij het toezicht in maart 2016 en de hertoets in mei 2017 zowel normen vanuit de Jeugdwet als vanuit de Wet BOPZ getoetst. Jeugdwet Op de locatie Leuvenaarstraat was sprake van vrijheidsontneming bij jeugdigen met en zonder rechterlijke machtiging. Jeugdigen zonder rechterlijke machtiging konden de groep niet vrij verlaten en s nachts en overdag tijdens time out momenten werden alle slaapkamerdeuren van de jeugdigen op slot gedaan. Daarnaast werden vrijheidsbeperkende maatregelen, zoals genoemd in hoofdstuk 6 van de Jeugdwet of in de wet BOPZ, ook toegepast bij jeugdigen zonder rechterlijke machtiging. Tijdens de hertoets hebben de inspecties op de locatie Leuvenaarstraat geconstateerd dat de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen binnen Idris conform wettelijke kaders gebeurt. Er vindt geen vrijheidsontneming meer plaats bij jeugdigen zonder rechterlijke machtiging. Jeugdigen zonder rechterlijke machtiging kunnen de instelling dan ook vrij verlaten. Wel hanteert Idris bij sommige jeugdigen een ontmoedigingsbeleid, vanwege bijvoorbeeld verslavingsproblematiek. Jeugdigen zonder rechterlijke machtiging kunnen zich vrij bewegen door het gebouw. Om het gebouw te kunnen verlaten moeten zij de groepsleiding vragen de buitendeur voor hen te openen. De slaapkamerdeur van jeugdigen zonder rechterlijke machtiging wordt niet afgesloten. De locatie Leuvenaarstraat is uitgebreid met één verdieping, waarbij de bovenste verdieping een open regime hanteert. De afzonderingsruimte op de bovenste verdieping is omgebouwd tot spelletjeskamer. Op de twee groepen op de middelste verdieping verblijven alleen jeugdigen met een rechterlijke machtiging. Op de twee groepen op de benedenverdieping verblijven zowel jeugdigen met als zonder rechterlijke machtiging. De helft van de jeugdigen op de benedenverdieping heeft een rechterlijke machtiging. Bij jeugdigen zonder rechterlijke machtiging worden geen vrijheidsbeperkende maatregelen toegepast, tenzij er sprake is van een noodsituatie. oor jeugdigen bij wie vaker vrijheidsbeperkende maatregelen moeten worden toegepast vanwege een noodsituatie, wordt een rechterlijke machtiging aangevraagd. Er worden geen collectieve vrijheidsbeperkende maatregelen meer toegepast. Wet BOPZ De onderstaande beoordeling betreft de normen die gelden voor een Bopz aangemerkte locatie. In de hertoets zijn deze normen bij de Bopz aangemerkte locatie Leuvenaarstraat in Breda getoetst. Zie bijlage 2 voor de beoordeling van alle van toepassing zijnde normen voortvloeiend uit de wet Bopz. In bijlage 2 is zowel de beoordeling uit 2016, als de beoordeling tijdens de hertoets in 2017 opgenomen. Enkele normen die voortvloeien uit de Jeugdwet en de wet Bopz overlappen, waardoor 9 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

12 in de beoordeling en onderbouwing van vrijheidsbeperking voor jeugdigen met en zonder rechterlijke machtiging overeenkomsten zitten. Oordeel rijheidsbeperking binnen Bopz aangemerkte locaties De zorgaanbieder beschrijft zijn visie op en beleid over preventie, terugdringing, besluitvorming en uitvoering van vrijheidsbeperkende maatregelen. oordat een vrijheidsbeperkende maatregel wordt ingezet, analyseren de disciplines die bij de zorg aan de cliënt zijn betrokken, het (probleem)gedrag van de cliënt. oorafgaand aan de inzet van de psychofarmaca vindt een psychosociale- of gedragsinterventie plaats. In dialoog met de cliënt en/of de cliëntvertegenwoordiger vindt multidisciplinaire besluitvorming plaats over de vrijheidsbeperkende maatregel(en). Een arts of een gedragswetenschapper is verantwoordelijk voor het besluit om over te gaan tot de vrijheidsbeperkende maatregel(en). De cliënt en/of cliëntvertegenwoordiger geeft toestemming voor de toepassing van de vrijheidsbeperkende maatregel(en). Alle vrijheidsbeperkende maatregelen die bij de cliënt worden toegepast, zijn opgenomen in het cliëntdossier. Medewerkers passen vrijheidsbeperkende maatregelen zorgvuldig toe. Toets 2016 O O O O Hertoets 2017 De zorgaanbieder gebruikt informatie over de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen op locatie- of teamniveau voor kwaliteitsverbetering. De afzonderingsruimten en de separeerruimten voldoen aan de eisen. O 10 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

13 Onderbouwing Tijdens het toezicht in maart 2016 bleek dat op de locatie Leuvenaarstraat het nee tenzij principe niet bekend was. In de cliëntdossiers was destijds niet terug te vinden dat voorafgaand aan de inzet van psychofarmaca een psychosociale of gedragsinterventie had plaatsgevonden. Niet alle vrijheidsbeperkende maatregelen die bij de jeugdigen werden toegepast waren opgenomen in het individuele plan. Ook was niet in alle door de inspectie bekeken plannen terug te zien of alternatieven waren overwogen en of dat was overwogen. Ook was niet terug te zien of toepassing van de vrijheidsbeperkende maatregelen daadwerkelijk nodig is, welk doel men hiermee beoogt en op welke manier deze maatregelen afgebouwd zouden gaan worden. Er was geen sprake van maatwerk dat mag worden verwacht voor jeugdigen die verblijven binnen een gesloten regime. Tijdens de hertoets bleek dat Idris ook op het gebied van de wet BOPZ de benodigde verbeteringen heeft doorgevoerd. Op de locatie Leuvenaarstraat wordt inmiddels het nee tenzij principe gehanteerd. Indien toepassing van een vrijheidsbeperkende maatregel noodzakelijk is, is dit opgenomen in het individuele plan. Hierin is tevens terug te vinden waarom de maatregel nodig is, welke alternatieven overwogen zijn, wat het doel is van de vrijheidsbeperkende maatregelen en hoe deze afgebouwd worden. Bij toepassing van psychofarmaca heeft eerst een psychosociale of gedragsinterventie plaatsgevonden. Daarnaast worden er geen collectieve vrijheidsbeperkende maatregelen meer toegepast. Er is sprake van maatwerk per individuele jeugdigen. Een aandachtspunt blijft de inrichting van de afzonderingsruimte op locatie Leuvenaarstraat. De vaste, minimale inrichting van de afzonderingsruimte draagt niet bij aan een zo aangenaam mogelijk verblijf in deze ruimte. De afzonderingsruimte wordt volgens Idris weinig gebruikt. Als het toch nodig is om de afzonderingsruimte te gebruiken, wordt deze, naar eigen zeggen, alleen kortdurend (maximaal 10 minuten) en waar mogelijk onder begeleiding van een pedagogisch medewerker gebruikt. De inspecties verwachten dat de inrichting van de afzonderingsruimte aangepast wordt. 11 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

14 3 Eindoordeel en vervolg Het eindoordeel van de inspecties luidt dat de kwaliteit van de uitvoering van de jeugdhulp van de behandelgroepen 18- van Idris, nu voldoende is. De inspecties constateren dat het verbetertraject dat Idris na het onderzoek in maart 2016 heeft ingezet, heeft geleid tot duidelijke verbeteringen in de kwaliteit van de uitvoering van de jeugdhulp. Idris heeft zichtbaar grote veranderingen doorgevoerd op de locatie Leuvenaarstraat. De inspecties concluderen dan ook dat de verbeteringen op de diverse thema s uit het toetsingskader van de inspecties in de dagelijkse praktijk zichtbaar zijn. Met name op het gebied van leefklimaat en vrijheidsbeperkende maatregelen heeft Idris en het team van de Leuvenaarstraat grote stappen gemaakt. an belang is dat Idris de voortvarendheid waarmee het verbetertraject is ingezet vasthoudt en de verbeteringen borgt binnen de eigen organisatie. Tijdens de hertoets zijn twee aandachtspunten geconstateerd. De inspecties verwachten dat Idris het aandachtspunt ten aanzien van het aftekenen van de medicatietoedienlijst oplost. Ten aanzien van het aandachtspunt met betrekking tot de wet BOPZ verwachten de inspecties dat de inrichting van de afzonderingsruimte aangepast wordt. De inspecties verwachten dat Idris controleert of de inrichting van de op de overige locaties aanwezige afzonderingsruimten en/of separeerruimten aan de getoetste normen voldoet en dat indien nodig passende maatregelen worden getroffen. De inspecties zullen de voortgang bij Idris volgen en zo nodig toetsen in de praktijk. 12 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

15 Bijlage 1 - Toetsingskader erantwoorde hulp voor jeugd Het toetsingskader bestaat uit de thema s uitvoering hulpverlening, veiligheid, leefklimaat, cliëntenpositie en organisatie. Ieder thema is uitgewerkt in een aantal criteria. Om van de oordelen op de verschillende criteria te komen tot het eindoordeel, hanteert de inspectie de onderstaande beslisregel. De inspectie wijkt alleen gemotiveerd van deze beslisregel af als op inhoudelijke gronden hiervoor aanleiding bestaat. Het eindoordeel is: 1. voldoende als 75 procent van de criteria of meer als een voldoende is beoordeeld; 2. matig als tussen de 65 en 75 procent van de criteria als een voldoende is beoordeeld; 3. onvoldoende als minder dan 65 procent van de criteria als een voldoende is beoordeeld, of als een instelling op één of meerdere thema s op alle criteria als onvoldoende is beoordeeld. 1. UITOERING HULPERLENING Kinderen krijgen de hulp die zij nodig hebben om zich onbedreigd te kunnen ontwikkelen. 1.1 Professionals bieden passende hulp. Professionals bieden hulp die aansluit bij de relevante ontwikkelgebieden en de problematiek van de kinderen. Professionals bieden hulp die aansluit bij de achtergrond, eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen van kinderen, hun ouders en hun netwerk. Professionals zorgen ervoor dat kinderen contact kunnen (onder)houden met hun ouders en hun netwerk. 1.2 Professionals bieden hulp van goede kwaliteit. Professionals werken volgens professionele standaarden. Professionals zetten de hulp tijdig in. Professionals nemen kernbeslissingen in multidisciplinair verband. Professionals zorgen voor continuïteit van de hulp. 1.3 Professionals betrekken kinderen en ouders bij de hulp. Professionals werken met een plan dat door of in overleg met kinderen en hun ouders is opgesteld. Professionals bieden kinderen en hun ouders duidelijkheid over de inhoud en uitvoering van de hulp. Professionals bejegenen kinderen en hun ouders met respect en nemen hen serieus bij de uitvoering van de hulp. 1.4 Professionals stemmen af met de bij de kinderen en hun ouders betrokken instanties. Professionals stemmen het plan af met de plannen van de overige betrokken instanties. Professionals evalueren regelmatig het resultaat van de geboden hulp met de overige betrokken instanties. Professionals zorgen voor een tijdige en volledige overdracht naar de overige betrokken instanties. 13 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

16 2. EILIGHEID Kinderen worden beschermd tegen gevaren die hun ontwikkeling bedreigen. 2.1 Professionals houden goed zicht op de veiligheid van kinderen. Professionals hebben een actueel beeld van de veiligheid van kinderen. Professionals schatten de veiligheid van kinderen in aan de hand van een gestandaardiseerd risicotaxatie instrument. Professionals beoordelen de veiligheid in multidisciplinair verband. 2.2 Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor kinderen. Professionals bepalen mede op basis van de veiligheidsrisico s de in te zetten hulp. Professionals bewaken de gemaakte afspraken over het beperken van de veiligheidsrisico s. Professionals stellen vast of de veiligheidsrisico s zijn verminderd. 2.3 Professionals zorgen ervoor dat acuut onveilige situaties voor kinderen worden opgeheven. Professionals treden bij acute onveiligheid actief op. Professionals bepalen multidisciplinair hoe bij acute onveiligheid van kinderen te handelen. Professionals zijn toegerust om met acuut onveilige situaties voor kinderen om te kunnen gaan. 2.4 De instelling zorgt ervoor dat kinderen op een veilige wijze medicatie ontvangen. De instelling organiseert het omgaan met medicatie. Professionals gebruiken een actueel medicatieoverzicht. Professionals bewaren medicijnen verantwoord. 3. LEEFKLIMAAT 1 Kinderen verblijven in een aandachtvolle omgeving. 3.1 De fysieke leefomgeving is van goede kwaliteit. Kinderen zijn tevreden over de fysieke leefomgeving. De leefomgeving is schoon, passend en veilig. Kinderen hebben invloed op de inrichting van de fysieke leefomgeving. 3.2 Het leefklimaat is passend bij de kinderen. Het leefklimaat past bij de leeftijd en de ontwikkelingsfase van de kinderen. Kinderen kennen de dagelijkse routine en de regels binnen de instelling. Kinderen leiden een voor hen zo gewoon mogelijk leven, inclusief onderwijs en vrijetijdsbesteding. 3.3 Professionals hebben een respectvolle houding naar de kinderen. Kinderen vertrouwen de professionals. Professionals hebben tijd en aandacht voor de kinderen. Professionals belonen positief gedrag van kinderen. Professionals tonen voorbeeldgedrag. 1 Het thema leefklimaat wordt alleen getoetst in de residentiële jeugdhulp. 14 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

17 4. CLIËNTENPOSITIE Kinderen en hun ouders krijgen voldoende mogelijkheden om voor hun individuele en gemeenschappelijke belangen op te komen. 4.1 De instelling geeft kinderen en hun ouders de mogelijkheid om voor hun individuele belangen op te komen. De instelling onderneemt actie indien kinderen en/of hun ouders aangeven ontevreden te zijn over de aan hen geboden hulp. Kinderen en/of hun ouders kunnen gebruikmaken van een onafhankelijke vertrouwenspersoon. Kinderen en/of hun ouders kunnen een klacht indienen bij een onafhankelijke klachtencommissie. 4.2 De instelling draagt zorg voor de behartiging van gemeenschappelijke belangen van kinderen en hun ouders. De instelling beschikt over een representatieve cliëntenraad. De instelling draagt er zorg voor dat de cliëntenraad naar behoren kan functioneren. De instelling gebruikt de adviezen van de cliëntenraad. De instelling informeert kinderen en hun ouders actief over de cliëntenraad en de wijze waarop de medezeggenschap binnen de instelling is georganiseerd. 4.3 De instelling gaat zorgvuldig om met de gegevens van kinderen en hun ouders. De instelling waarborgt de privacy van kinderen en hun ouders. De instelling zorgt voor waarheidsgetrouwe verslaglegging. De instelling reageert adequaat op een inzage-, afschrift-, of wijzigingsverzoek van kinderen en/of hun ouders. 5. ORGANISATIE De instelling voorziet in de voorwaarden om verantwoorde hulp te leveren. 5.1 De instelling voert systematisch kwaliteitsmanagement uit. De instelling heeft een visie op hoe zij verantwoorde hulp biedt. De instelling verzamelt systematisch informatie over de kwaliteit van de hulp. De instelling brengt op basis van de verzamelde informatie veranderingen aan om de kwaliteit van de hulp te verbeteren. 5.2 De instelling zet gekwalificeerde professionals in. De instelling zorgt voor een verantwoorde werktoedeling. De instelling zet professionals in die aantoonbaar zijn geschoold voor de functie die zij uitoefenen. De instelling biedt medewerkers de mogelijkheid kennis en vaardigheden actueel te houden. De instelling heeft richtlijnen en procedures vastgesteld voor het handelen van de professionals. 5.3 De instelling handelt conform de wet om haar doelen te bereiken. De instelling beschikt over actuele OG s van medewerkers die contact hebben met kinderen of hun ouders. De instelling handelt volgens een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. De instelling past vrijheidsbeperkende maatregelen toe conform de wettelijke kaders. De instelling hanteert de wettelijke bewaartermijn voor dossiers. 5.4 De instelling zorgt voor jeugdhulp in samenhang met andere hulp. De instelling heeft samenwerkingsafspraken met haar ketenpartners vastgelegd. De instelling stelt haar professionals in staat samen te werken met ketenpartners. 15 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

18 5.5 De instelling werkt volgens de Governancecode. De instelling beschikt over een Raad van Toezicht die intern toezicht houdt. De instelling beschikt over een Raad van Toezicht die het externe toezicht regelt. De instelling beschikt over een Raad van Toezicht die aan belanghebbenden verantwoording aflegt. 16 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

19 oldoet oldoet niet N.v.t. Niet beoordeeld Bijlage 2 rijheidsbeperking binnen Bopz aangemerkte locaties, inclusief scores hertoets Beoordeling 2016 In de tabel op pagina 17 en 18 staat de beoordeling van de eerste toets in maart Op pagina 19 en 20 is de beoordeling van de hertoets in mei 2017 opgenomen. De zorgaanbieder beschrijft zijn visie op en beleid over preventie, terugdringing, besluitvorming en uitvoering van vrijheidsbeperkende maatregelen. a. De zorgaanbieder beschrijft in zijn beleid over vrijheidsbeperking hoe de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen wordt teruggedrongen. b. Huisregels bevatten geen andere regels dan die nodig zijn voor een ordelijke gang van zaken in de instelling. Zij beperken de vrijheid van handelen van de cliënt niet verder dan voor een dergelijke gang van zaken nodig is. c. De zorgaanbieder heeft de taken en verantwoordelijkheden van de Bopz-arts beschreven. De beschrijving bevat ook een waarneemregeling voor de Bopzarts. oordat een vrijheidsbeperkende maatregel wordt ingezet, analyseren de disciplines die bij de zorg aan de cliënt zijn betrokken, het (probleem)gedrag van de cliënt. a. De uitkomst van de (probleem)analyse van het gedrag van de cliënt bevindt zich in het cliëntdossier. b. Bij het maken van de (probleem)analyse van het gedrag van de cliënt zijn relevante andere disciplines betrokken. c. De uitkomst van de (probleem)analyse van het gedrag van de cliënt is gebruikt bij het beoordelen van de inzet van (een) vrijheidsbeperkende maatregel(en) in het licht van subsidiariteit, proportionaliteit en doelmatigheid. oorafgaand aan de inzet van de psychofarmaca vindt een psychosociale- of gedragsinterventie plaats. a. In het cliëntdossier is terug te vinden dat vóór de inzet van psychofarmaca een psychosociale of gedragsinterventie heeft plaatsgevonden. 17 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

20 oldoet oldoet niet N.v.t. Niet beoordeeld In dialoog met de cliënt en/of de cliëntvertegenwoordiger vindt multidisciplinaire besluitvorming plaats over de vrijheidsbeperkende maatregel(en). a. Bij het multidisciplinaire overleg over de besluitvorming over de inzet van een vrijheidsbeperkende maatregel zijn alle voor die besluitvorming relevante disciplines betrokken. b. In dialoog met de cliënt en/of de cliëntvertegenwoordiger worden afspraken gemaakt over wanneer en hoe de vrijheidsbeperkende maatregel(en) wordt/(worden) toegepast. Een arts of een gedragswetenschapper is verantwoordelijk voor het besluit om over te gaan tot de vrijheidsbeperkende maatregel(en). a. Het besluit om over te gaan tot toepassing van de vrijheidsbeperkende maatregel(en) en de verantwoordelijke voor dit besluit zijn terug te vinden in het cliëntdossier. De cliënt en/of cliëntvertegenwoordiger geeft toestemming voor de toepassing van de vrijheidsbeperkende maatregel(en). a. De toestemming van de cliënt en/of de cliëntvertegenwoordiger staat in het cliëntdossier. Alle vrijheidsbeperkende maatregelen die bij de cliënt worden toegepast, zijn opgenomen in het cliëntdossier. a. Alle vrijheidsbeperkende maatregelen die bij de cliënt worden toegepast, zijn opgenomen in het cliëntdossier. Medewerkers passen vrijheidsbeperkende maatregelen zorgvuldig toe. a. Medewerkers passen vrijheidsbeperkende maatregelen zorgvuldig toe: volgens het protocol en afgestemd op de cliënt. b. Medewerkers voeren risicovolle handelingen zoals (fysiek) fixeren, afzonderen, separeren en toedienen van medicatie bij cliënten die zich hiertegen verzetten, op een verantwoorde manier uit. De zorgaanbieder gebruikt informatie over de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen op locatie- of teamniveau voor kwaliteitsverbetering. a. De zorgaanbieder registreert de Bopz-maatregelen bedoeld in artikel 39 Wet Bopz op locatie- of teamniveau. b. De zorgaanbieder gebruikt de informatie met betrekking tot toegepaste vrijheidsbeperkende maatregelen op locatie- of teamniveau voor kwaliteitsverbetering. Dit doet hij ten minste met betrekking tot separatie, afzondering, afzondering in eigen (slaap)kamer, fixatie, gedwongen medicatie, gedwongen voeding/vocht en psychofarmacagebruik. De afzonderingsruimten en de separeerruimten voldoen aan de eisen. a. De afzonderingsruimten en de separeerruimten voldoen aan de eisen. 18 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

21 oldoet oldoet niet N.v.t. Niet beoordeeld Beoordeling hertoets 2017 De zorgaanbieder beschrijft zijn visie op en beleid over preventie, terugdringing, besluitvorming en uitvoering van vrijheidsbeperkende maatregelen. a. De zorgaanbieder beschrijft in zijn beleid over vrijheidsbeperking hoe de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen wordt teruggedrongen. b. Huisregels bevatten geen andere regels dan die nodig zijn voor een ordelijke gang van zaken in de instelling. Zij beperken de vrijheid van handelen van de cliënt niet verder dan voor een dergelijke gang van zaken nodig is. c. De zorgaanbieder heeft de taken en verantwoordelijkheden van de Bopz-arts beschreven. De beschrijving bevat ook een waarneemregeling voor de Bopzarts. oordat een vrijheidsbeperkende maatregel wordt ingezet, analyseren de disciplines die bij de zorg aan de cliënt zijn betrokken, het (probleem)gedrag van de cliënt. a. De uitkomst van de (probleem)analyse van het gedrag van de cliënt bevindt zich in het cliëntdossier. b. Bij het maken van de (probleem)analyse van het gedrag van de cliënt zijn relevante andere disciplines betrokken. c. De uitkomst van de (probleem)analyse van het gedrag van de cliënt is gebruikt bij het beoordelen van de inzet van (een) vrijheidsbeperkende maatregel(en) in het licht van subsidiariteit, proportionaliteit en doelmatigheid. oorafgaand aan de inzet van de psychofarmaca vindt een psychosociale- of gedragsinterventie plaats. a. In het cliëntdossier is terug te vinden dat vóór de inzet van psychofarmaca een psychosociale of gedragsinterventie heeft plaatsgevonden. 19 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

22 oldoet oldoet niet N.v.t. Niet beoordeeld In dialoog met de cliënt en/of de cliëntvertegenwoordiger vindt multidisciplinaire besluitvorming plaats over de vrijheidsbeperkende maatregel(en). a. Bij het multidisciplinaire overleg over de besluitvorming over de inzet van een vrijheidsbeperkende maatregel zijn alle voor die besluitvorming relevante disciplines betrokken. b. In dialoog met de cliënt en/of de cliëntvertegenwoordiger worden afspraken gemaakt over wanneer en hoe de vrijheidsbeperkende maatregel(en) wordt/(worden) toegepast. Een arts of een gedragswetenschapper is verantwoordelijk voor het besluit om over te gaan tot de vrijheidsbeperkende maatregel(en). a. Het besluit om over te gaan tot toepassing van de vrijheidsbeperkende maatregel(en) en de verantwoordelijke voor dit besluit zijn terug te vinden in het cliëntdossier. De cliënt en/of cliëntvertegenwoordiger geeft toestemming voor de toepassing van de vrijheidsbeperkende maatregel(en). a. De toestemming van de cliënt en/of de cliëntvertegenwoordiger staat in het cliëntdossier. Alle vrijheidsbeperkende maatregelen die bij de cliënt worden toegepast, zijn opgenomen in het cliëntdossier. a. Alle vrijheidsbeperkende maatregelen die bij de cliënt worden toegepast, zijn opgenomen in het cliëntdossier. Medewerkers passen vrijheidsbeperkende maatregelen zorgvuldig toe. a. Medewerkers passen vrijheidsbeperkende maatregelen zorgvuldig toe: volgens het protocol en afgestemd op de cliënt. b. Medewerkers voeren risicovolle handelingen zoals (fysiek) fixeren, afzonderen, separeren en toedienen van medicatie bij cliënten die zich hiertegen verzetten, op een verantwoorde manier uit. De zorgaanbieder gebruikt informatie over de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen op locatie- of teamniveau voor kwaliteitsverbetering. a. De zorgaanbieder registreert de Bopz-maatregelen bedoeld in artikel 39 Wet Bopz op locatie- of teamniveau. b. De zorgaanbieder gebruikt de informatie met betrekking tot toegepaste vrijheidsbeperkende maatregelen op locatie- of teamniveau voor kwaliteitsverbetering. Dit doet hij ten minste met betrekking tot separatie, afzondering, afzondering in eigen (slaap)kamer, fixatie, gedwongen medicatie, gedwongen voeding/vocht en psychofarmacagebruik. De afzonderingsruimten en de separeerruimten voldoen aan de eisen. a. De afzonderingsruimten en de separeerruimten voldoen aan de eisen. 20 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

23 Overzicht wet- en regelgeving, veldnormen, circulaires en rapporten Wetgeving: Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG). Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO): Wijzigingswet Burgerlijk Wetboek. Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (WMCZ). Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz). Besluit klachtenbehandeling Bopz. Besluit rechtspositieregelen Bopz. Besluit middelen en maatregelen Bopz. Besluit patiëntendossier Bopz. eldnormen: Intentieverklaring Zorg voor rijheid, samen naar minder vrijheidsbeperking, CG-raad, LOC- LPR, Platform G, NIP-NO, NAG, NA, Sting, &N, ActiZ, GN en IGZ, Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg isiedocument 2.0, Nadenken over vrijheidsbeperking van de cliënt, GN, Beroepscode van erpleegkundigen en erzorgenden, januari eldnorm voor afzonderings- en separeervoorzieningen in de Gehandicaptenzorg, TNO, 12 november Circulaires en rapporten: Cultuuromslag terugdringen vrijheidsbeperking bij kwetsbare groepen in langdurige zorg volop gaande, duidelijke ambities voor 2011 nodig, IGZ, december Extra inspanning noodzakelijk voor terugdringen vrijheidsbeperking in langdurige zorg, IGZ, Richtinggevend kader vrijheidsbeperking, WS, 26 maart erantwoord richtlijngebruik in de gehandicaptensector, NIEL, Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

24 Bijlage 3 - erantwoording Het toezicht is onverwacht en onaangekondigd uitgevoerd op 15 mei Het toezicht bestond uit de volgende onderdelen: 1. Observaties van de behandelgroepen door een rondleiding en bezichtiging van de afzonderingsruimtes op de groepen aan de Leuvenaarstraat in Breda. 2. Gestructureerde (groeps)interviews met: een (senior) medewerker en een procesondersteuner; de geneesheer-directeur; twee gedragswetenschappers; jeugdigen van de locatie Leuvenaarstraat. 3. De check van dossiers van jeugdigen, onder andere op de aanwezigheid van een plan en risicoinschattingen en beoordelingen. Hierbij was een medewerker aanwezig. De inspecties hebben zelf de dossiers geselecteerd. oorafgaand aan het toezicht zijn de bij de inspecties aanwezige documenten van de instelling geanalyseerd, waaronder het Jaardocument Maatschappelijke erantwoording. 22 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

25 Wat is het landelijk toezicht jeugd? Het landelijk toezicht jeugd bestaat uit de Inspectie Jeugdzorg (IJZ), de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Inspectie eiligheid en Justitie (IenJ). Wat zegt de wet over het landelijk toezicht jeugd? De Jeugdwet geeft de inspecties die het landelijk toezicht jeugd vormen de volgende taken: onderzoek doen naar de kwaliteit in algemene zin van de jeugdhulp, de gecertificeerde instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering, de certificerende instelling, het adviespunt huiselijk geweld en kindermishandeling, de Raad voor de Kinderbescherming en de justitiële jeugdinrichtingen; toezicht houden op de naleving van de kwaliteitseisen die in de wet staan; voorstellen doen voor verbetering. Het toezicht gebeurt uit eigen beweging of op verzoek van de minister van olksgezondheid, Welzijn en Sport en/of de minister van eiligheid en Justitie. Het landelijk toezicht houdt bij de vervulling van haar taak rekening met de behoeften van gemeenten. Wat is toezicht? Toezicht houden betekent dat de inspecties informatie verzamelen over de kwaliteit van de instellingen die onder de Jeugdwet vallen, zich een onafhankelijk oordeel vormen en zo nodig ingrijpen. Daarbij kijken zij of het beleid voor deze instellingen in de praktijk goed werkt. De rapporten zijn in principe openbaar. De openbaar gemaakte rapporten staan op de website van de inspecties. Wat wil het landelijk toezicht jeugd bereiken? Het landelijk toezicht jeugd wil met haar onderzoeken bijdragen aan: het behouden en bevorderen van de kwaliteit van de jeugdhulp en de instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering en de andere instellingen in het jeugddomein; het versterken van de positie van jeugdigen en hun ouders of verzorgers (de cliënten); de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van het beleid. Waarop houdt zij toezicht? Er zijn vijf verschillende wetten en regelingen met toezichttaken en bevoegdheden voor de inspecties die het landelijk toezicht jeugd vormen: Jeugdwet; Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen; Wet opneming buitenlandse kinderen ter adoptie; Wet Centraal Orgaan opvang Asielzoekers; Subsidieregeling opvang kinderen van ouders met een trekkend/varend bestaan. Op grond van die wetten en al dan niet in samenwerking met andere inspecties wordt er toezicht gehouden op de volgende organisaties: de jeugdhulpaanbieders (jeugdzorg, jeugd-ggz en jeugd-lb); de certificerende instelling voor jeugdbescherming en jeugdreclassering; de instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering; eilig Thuis: het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling; de justitiële jeugdinrichtingen; de vergunninghouders voor interlandelijke adoptie; de opvangvoorzieningen voor (alleenstaande) minderjarige vreemdelingen; de Raad voor de Kinderbescherming; Halt; de schippersinternaten. 23 Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg

26 Inspectie Jeugdzorg Postbus AL Utrecht Inspectie voor de Gezondheidszorg Postbus GR Utrecht Inspectie Jeugdzorg en Inspectie voor de Gezondheidszorg