10 juni 2018 Els Janssen 100 jaar. genealogische wandeling. over de De Keyserlei en in Borgerhout. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag.

Transcriptie

1 10 juni 2018 Els Janssen 100 jaar genealogische wandeling over de De Keyserlei en in Borgerhout genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 1

2 1 De Keyserlei 20 2 Drukkerij Janssens 3 Langstraat 15 4 Sint Maria Instituut 5 De Keyserlei 21 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 2

3 De hoofdrolspelers : Leonard Janssen en Elisabeth Van Everbroeck Elisabeth (Els) Janssen genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 3

4 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 4

5 Vlaamsch Huis 1 De Keyserlei 20 In 1836 wordt de spoorlijn van Mechelen naar Antwerpen in gebruik genomen. De lijn eindigt buiten de stad (buiten de Spaanse Vesten) aan een klein houten stationsgebouwtje, de Gare de Borgerhout. Vanaf de Kipdorppoort wordt er een weg over de vestingen naar dit station aangelegd. Rond 1855 wordt de lijn doorgetrokken tot aan de haven, tot op de Oude Leeuwenrui. Tussen deze Gare Principale en het Grand Bassin wordt er een groot pakhuis gebouwd voor goederenoverslag, het Felixpakhuis waar het Stadsarchief zich nu bevindt. Het reizigersstation, dat ondertussen Gare de l Est wordt genoemd, krijgt een nieuw houten stationsgebouw. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 5

6 Als vanaf 1860 de Brialmontomwalling wordt gebouwd en de Spaanse Vesten verdwijnen, mag er in de zone van 600m voor deze oude vestingen nu ook in bestendige materialen gebouwd worden. Er worden plannen gemaakt voor een groot stenen station met een verhoogde bedding voor de treinen. In wordt er naast het oude houten stationsgebouw eerst een grote metalen stationshal gebouwd en daarna, tussen 1900 en 1905, wordt het oude stationsgebouw vervangen door de imposante Middenstatie. De Spaanse vesten maken vanaf 1865 plaats voor de brede boulevards (Boulevard du Commerce, Boulevard des Arts, ), de huidige Leien. Naar de Middenstatie wordt er in de verlenging van de Meir en Leysstraat een brede Avenue aangelegd. Dit is een plan uit 1868 uit het Felixarchief. Op een ouder plan werden de nieuw geplande boulevards en straten weergegeven. Op dit plan zie je dat het eerste deel van de brede laan naar het station Tenierslei gaat heten. De Lunette Herenthals wordt Stadspark met daar rond de De Keyserlei, Wapperslei, Rubenslei. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 6

7 De Tenierslei is klaar in 1867, de eerste huizen worden er gebouwd in Aan de oostkant, tegen de hoek met de Quellinstraat, worden de nummers als één geheel in 1869 gebouwd : Tenierslei wordt Wapperslei. De straten rond het Stadspark krijgen ook nieuwe namen : Wapperslei wordt De Keyserlei. De straat is nu doorgetrokken tot aan de Middenstatie. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 7

8 We beginnen de genealogische wandeling op de hoek van de De Keyserlei en de Quellinstraat. Hier in nummer 20 speelt zich het eerste deel van ons De Keyserlei - verhaal af. Na een tochtje door Borgerhout komen we straks terug naar deze straat voor het tweede deel van ons familieverhaal aan de overzijde in nummer 21. De straat is genoemd naar kunstschilder en academie-directeur Nicaise De Keyser. Het is dus wel degelijk de De Keyserlei en het is niet de Keyserlei Leonard Janssen : genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 8

9 Josephus Petrus Janssen ( 1807), landbouwer in Tessenderlo, overlijdt in augustus Zijn vrouw, Rosina Put ( 1813 in Paal), komt een maand later met 8 van haar 9 kinderen naar Antwerpen, naar de Vrijdagmarkt. Gust Janssen ( 1848), zesde kind op rij, is er niet bij. Twee jaar later, in 1870, zien we hem volgens de bevolkingsregisters wel op de Vrijdagmarkt toekomen. Gust is 2 jaar ingeschreven geweest in Tongeren maar hij vertoefde meestal in Keulen. Hij heeft als beeldhouwer (steenkapper) meegewerkt aan de bouw van de torens van de Dom van Keulen die tussen 1864 en 1880 werden afgewerkt. Gust is dan jaar oud. In 1876 huwt de 28-jarige Gust Janssen de 20-jarige Philomena Van Hove. Philomène Van Hove ( 1856) is geboren in Antwerpen. Van haar moeder Elisabeth Dijck heeft ze de genen Dijck uit Berlaar en Putte, Zust uit Altdorf (Zwitserland) en Houtman uit Eindhoven (Nederland) meegekregen. Langs de kant van vader komen haar genen Van Hove uit Werchter, Joosten uit Turnhout en zijn er echte Antwerpse genen Ballieu, Christijn en Kinjet. Van de tak Ballieu hebben we een rechtstreekse lijn kunnen terugvinden tot in de gouden 16 de eeuw, tot ene Anna Baliu die op 4 januari 1571 in de St Walburgiskerk gedoopt werd. Gust Janssen is in 1875 (27 jaar oud) met zijn moeder en nog 2 broers en 1 zus vanop de Vrijdagmarkt naar de nieuwe Vestingsstraat nabij het station komen wonen. Philomène Van Hove is geboren in de Steenbergstraat in de 4 de wijk (St Andrieskwartier) en, via 8 andere adressen daar, begin 1876 (20 jaar oud) met haar moeder en 2 zussen en broers ook naar de nieuwe wijk buiten de oude vesten in de Victoriestraat (nu Gemeentestraat) komen wonen, een paar honderd meter van de Vestingstraat... Gust Janssen en Philomène Van Hove huwen in oktober Ze wonen drie jaar in de buurt (Van Straelenstraat en Terliststraat) en vestigen zich dan in oktober 1879 op de Tenierslei 18 (later Wapperslei, nog later De Keyserlei) waar ze een estaminet gaan uitbaten. Uit de Ratinckx-gids van 1886 (de Gele Gids van toen). (een estaminet is de gangbare naam voor wat we nu een café noemen) genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 9

10 Trouwboekje van Petrus Augustinus (Gust) Janssen en Joanna Philomena (Philomène) Van Hove. 2 kinderen sterven na enkele maanden, 3 kinderen blijven in leven: Bertha ( 1878), Gust ( 1880) en Leonard ( 1886). genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 10

11 1879 : Gust en Philomène baten een estaminet uit op de Tenierslei 18, het huis naast de hoek met de Quellinstraat. Het adres wordt begin 80-er jaren Wapperslei 18. Hier worden al de kinderen geboren : 22 juli geboorte van Julius Leonard Janssen : Verhuis naar het aanpalende hoekhuis Wapperslei 20. Het adres wordt in 1893 De Keyserlei 20. (Het hoekhuis zal na enige tijd nummer 22 krijgen maar is nu terug nummer 20 we noemen het daarom gewoon altijd nummer 20). (Uittreksel uit het bevolkingsregister) Foutje: s te veel Vlaamsch Estaminet staat er hier op de gevel. Later zal het café Vlaamsch Huis heten. Foto rond genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 11

12 Meer recente foto s van de nummers 20 en 18: het hoge gelijkvloers van toen is nu opgedeeld in 2 bouwlagen. Philomène Van Hove en Gust Janssen met kinderen Leonard, Bertha en Gust. (begin 1890-er jaren) genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 12

13 1897 : De naam van het café geeft het duidelijk aan: Gust Janssen is sterk Vlaamsgezind. In zijn café het Vlaamsch Huis komen dan ook heel wat andere Vlaamse activisten over de vloer. Eén van hen is de drukker-uitgever Gust Janssens. Hij leert er Bertha, de dochter van Gust Janssen, kennen. In 1897 komt het tot een huwelijk. Gust Janssens (24 jaar) en Bertha Janssen (19 jaar) blijven bij inwonen op de De Keyserlei 20. Schoonzoon Gust Janssens staat in de bevolkingsregisters naast drukker-uitgever ook als herbergier ingeschreven. 1 en 4 jaar later worden er hun zoon Gust en dochter Bertha geboren. Meer over Janssens volgt zo dadelijk als we aan de drukkerij in de Kerkstraat voorbij komen. Er wonen in het huis De Keyserlei 20 nu dus 1 Gust Janssen (vader), 2 Gusten Janssens (schoonzoon en kleinzoon), 1 Bertha Janssen (dochter) en 1 Bertha Janssens (kleindochter) 1896 Aan het einde van de De Keyserlei is naast het oude houten station de grote spoorhal in aanbouw. Bemerk ook de rij taxi s 1898 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 13

14 De Janssen - Van Hove s zien dagelijks de De Keyserlei en de Boulevards veranderen en de spoorhal en Middenstatie groeien 1903: helemaal achteraan, op het einde van de De Keyserlei, is de Middenstatie in aanbouw. Bemerk links een paardentram. Kort daarna neemt de electrische tram over. Eerst rijdt tram 3 langs de zijkant van de straat, later in het midden. Tram 3 pal voor het café. En een 3 voor nr. 21 aan de overkant. Ondertussen is de De Keyserlei volledig volgebouwd. Er staan veel cafés en hotels, sommige zeer luxueus. Veel van die instellingen zijn eigendom van Duitsers. In Antwerpen is er een belangrijke Duitse aanwezigheid. Tenminste toch tot september 1914 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 14

15 Ook op de Boulevards is er niet veel open ruimte meer. Een paar gebouwen worden zelfs na enkele jaren al terug afgebroken om plaats te maken voor meer prestigieuze projecten. De metalen markthal de Crié (omdat er bij de verkoop veel geroepen werd) maakt plaats voor de Opera en het Panorama Verlat ruimt de baan voor het 5-sterren Hotel Weber. Tussen afbraak en opbouw, speelt Leonard Janssen op de braakliggende gronden samen met zijn vrienden de Boerenkrijg na. Het boek van Hendrik Conscience is immens populair : Grote veranderingen in de De Keyserlei 20. Dochter Bertha Janssen & schoonzoon Gust Janssens met de 2 kinderen verhuizen naar de Constitutiestraat, dicht bij de drukkerij. Zoon Gust Janssen huwt Julia Oyen en verhuist naar de Kasteelpleinstraat. Alleen vader Gust, moeder Philomène en de jongste zoon Leonard blijven nog boven café het Vlaamsch Huis wonen : Van december 1910 tot april 1911 verblijven de drie 1 maand in de Wetstraat en 3 maand in de Handelssteeg. Er gebeuren verbouwingswerken in en boven het café. Wellicht met het oog op een verandering van uitbater : Gust Janssen (63 jaar) & Philomène Van Hove (55 jaar) met zoon Leonard (25 jaar) verhuizen naar de overkant van de straat, dichter bij het station, naar nummer 21, juist naast café Hulstkamp. Ze zetten een punt achter het café dat ze 32 jaar lang uitgebaat hebben aan de even zijde van de straat en hun zoon gaat nu de touwtjes in handen nemen aan de oneven zijde. Leonard Janssen wordt uitbater van het café op de De Keyserlei 21 dat de naam De Vlaamsche Leeuw krijgt. Het verhaal van nummer 21 komt straks aan de beurt op het einde van de wandeling. Eerst trekken we richting Borgerhout. De volgende stop is in de Carnotstraat met zicht op het huis Kerkstraat 9, de voormalige drukkerij Gust Janssens. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 15

16 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 16

17 Drukkerij Janssens 2 Kerkstraat 9 Leonard Janssen ( 1886) heeft dus een broer Gust ( 1883) en een zus Bertha ( 1878) : Gust Janssen studeert voor apotheker. Hij trouwt in 1909 met Julia Oyen. Ze zullen aanvankelijk in de Kasteelpleinstraat wonen op de plaats van het latere St Lievenscollege en daarna een eigen apotheek runnen op de Dianalaan in Berchem. Gust heeft met Julia 4 kinderen, Gust - Philomena - Bertha en Julienne, neef en nichten van Els Janssen dus. Zijn oudste zoon Gust zal hem opvolgen in de apotheek. Bertha Janssen trouwt in 1897 met Gust Janssens. Gust Janssens is zoon van Lodewijk Janssens ( 1842), een bekende, sterk Vlaamsgezinde beeldhouwer, volksschrijver, redacteur, boekhandelaar in de Kerkstraat en oprichter van een drukkerij in de Carnotstraat. De drukkerij Lodewijk Janssens wordt Lodewijk Janssens en zonen en na zijn overlijden in 1896 drukkerij Lodewijk Janssens Zonen. De drie zonen zetten na de dood van vader het bedrijf 15 jaar samen voort. In 1911 wordt Gust beheerder van de drukkerij-uitgeverij, die dan drukkerij Gust Janssens gaat heten, begint broer Jef een toneel-, boek- en muziekhandel in de Jezusstraat en broer Emiel een papier- en kantoor-boekhandel in de Carnotstraat. De drukkerij Gust Janssens is dan gevestigd in de Kerkstraat 13. Na hun huwelijk in 1897, zullen Bertha Janssen en Gust Janssens eerst 12 jaar bij inwonen op de De Keyserlei 20, waar Gust ook ingeschreven staat als herbergier. In 1909 verhuizen ze naar de Constitutiestraat en na de oorlog, in 1919, bouwen ze het grote huis in de Kerkstraat nr 9 (op de vroegere nummers ), waar vanaf dan woning en drukkerijuitgeverij gevestigd zijn. Vandaag : De papier- en kantoorboekhandel van Emiel Janssens wordt in 1914 overgenomen door zijn zoon Ernest en in 1950 door diens zoon Emiel. Bij de verbreding van de Carnotstraat in de zestiger jaren, wordt achter de oude winkel een nieuw appartementsgebouw opgetrokken met op het gelijkvloers de nieuwe, ruime winkel en wordt de oude winkel afgebroken. In 1974 neemt Emiel s zoon Geert de zaak over. Ergens in de negentiger jaren verhuist de papierhandel en is momenteel gevestigd aan de Leopold de Waelstraat. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 17

18 Een paar foto s uit 1932 in het Felixarchief: De oude papier- en boekhandel Janssens aan de Carnotstraat. Net naast de hoek met de Kerkstraat. Tram 3 komt uit de Kerkstraat. Bemerk de opschriften Boekbinderij Op de hoek de kledingwinkel Het Kleeren Paleis. en Geen Bijhuizen. De oude en de nieuwe hoek Carnotstraat Kerkstraat. Papier- en boekhandel Drukkerij De drukkerij Gust Janssens wordt na de dood van Gust in 1924 voortgezet door zijn zoon Gust Janssens junior. In 1962 zet (mogelijk?) diens zoon Ernest Janssens de drukkerij nog 10 jaar voort tot ze in 1972 wordt gesloten. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 18

19 Het opvallende huis van de drukkerij wordt vooral gekenmerkt door de 4 hoofden bovenaan onder de dakrand. Gust Janssens liet hier de voor hem 4 belangrijkste drukkers aller tijden afbeelden: Dirk Johannes Christoffel Gust Martens Gutenberg Plantijn Janssens (Aalst ) (Mainz ) (Fr Antwerpen 1589) (Antwerpen ) Gust Janssens doet goede zaken. Dat mag blijken uit het grote huis dat hij voor de drukkerij laat bouwen en hij rijdt ook rond in een echte Minerva! Gust Janssen Gust Janssens Julia Oyen Elisabeth Van Everbroeck Bertha Janssen genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 19

20 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 20

21 Gust Janssens en Bertha Janssen hebben ook een buitenverblijf in Wuustwezel, waar de hele familie altijd welkom is. Els Janssen gaat er elk jaar met de stoomtram naartoe en brengt er bij haar nonkel en tante een deel van de vakantie door. Samen met haar nichtjes Julienne en Bé en haar neef Gustje is het er een zalige tijd! Julienne herinnert zich op haar 93 jaar nog altijd het hoogtepunt van deze vakanties: een ritje met de Minerva van nonkel Gust door het dorp Gust Janssen, vader van Leonard, heeft dus een dochter Bertha en een zoon Gust. Bertha Janssen huwt ene Gust Janssens en noemt haar kinderen Gust en Bertha, Gust Janssens en Bertha Janssens dus. Gust Janssen jr noemt twee van zijn kinderen Gust en Bertha, Gust Janssen en Bertha Janssen dus genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 21

22 We steken de grens Antwerpen-Borgerhout over (grenssteen in het voetpad!). Onder onze voeten loopt de volledig overkapte Vuilbeek. Langs de Turnhoutsebaan vervolgen we onze weg en draaien rechts de Kroonstraat in. Een plan van Borgerhout uit 1853 (Felixarchief) Borgerhout is ontstaan en gegroeid langs de steenweg naar Turnhout en naar Herentals. Half 19 de eeuw zien we ook al bewoning ontstaan langs de Kroonstraat, die de Turnhoutse Baan verbindt met de Bleekhof, en de Molenstraat, die naar de molen loopt. De zuidelijke gemeentegrens met Berchem wordt gevormd door de Herentalse Vaart, het smalle kanaal dat sinds 1486 zuiver water uit de bovenloop van de Grote Schijn naar de brouwerijen in Antwerpen aanvoert. Ook de Blekerij haalde zuiver water uit de vaart en voerde het vervuilde water af via de Potvliet, die daarom ook de Vuilbeek genoemd werd, en die de westelijke grens met Antwerpen vormt. De Potvliet loopt nu volledig ondergronds. De Herentalse Vaart loopt nog steeds als een open waterloop door het Rivierenhof en gaat dan ondergronds langs de Stenen Brug (!) en onder de Luitenant Lippenslaan, onder de Ring door, onder de Plantijn en Moretuslei en onder het Blauwtorenplein en de Wapper naar de Meir. Tot aan de bouw van de Noord-Zuid treinverbinding voedde de Vaart de grote vijver van het stadspark. Nu is de vaart ter hoogte van de spoorweg onderbroken en wordt de vijver gevoed door het regenwater dat op de daken en op de grote koepel van het Centraal Station wordt opgevangen. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 22

23 De oude Bleekhof uit 1699 op het einde van de Kroonstraat. Hier werd gewassen en werd het witgoed op de grasvlakten in de zon te bleken gelegd. De blekerij verdween na de eerste wereldoorlog. Alleen de straatnaam Bleekhofstraat herinnert nu nog aan deze wasserij/blekerij. Net ten oosten van de Blekerij, ook aan de Herentalse Vaart, lag de kaarsenfabriek de Roubaix-Oedenkoven, die in Borgerhout gekend stond als den Bougie. In 1934 werd de fabriek vernield door een spectaculaire brand maar ze werd terug opgebouwd. Na de grote brand van 1956 verdween den Bougie uit Borgerhout. Herentalse Vaart nu Plantijn en Moretuslei de Steenen Brug over de vaart achteraan: den Bougie kaarsenfabriek den Bougie genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 23

24 Ook aan de Vaart, maar dan buiten de Brialmontomwalling, lag de ververij en chemische blekerij Phoenix & Glenmore, opgericht rond 1820 door de Engelse ingenieur William Wood en daarom in Borgerhout gekend als de fabriek van Wood. Ook deze fabriek verdween tussen de oorlogen uit het stadsbeeld. Ook hier blijven alleen de straatnamen William Woodstraat en Weversfabriekstraat als enige herinnering over. Zowel de oude blekerij als de fabriek van Wood spelen een rol in het leven van de familie Van Everbroeck, zoals in het volgende deel over de Langstraat zal blijken. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 24

25 Van de Jagersmolen (ook Steenen molen genoemd één van de drie molens ten zuiden van de Turnhoutsebaan) aan het einde van de Langstraat, bleef zelfs de straatnaam niet bewaard, de Molenstraat werd Blijde Inkomststraat In de 19 de eeuw (na 1865) en in het begin van de 20 ste eeuw groeit het inwonersaantal van Borgerhout zeer snel door immigratie uit vooral de Kempen en Limburg. Overal worden nieuwe straten getrokken, die snel volgebouwd raken. Zo ook de Langstraat, een lange straat die min of meer parallel loopt met de Turnhoutse Baan. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 25

26 dé Langstraat 3 Langstraat 15 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 26

27 Jan Van Everbroeck is in 1863 in Broechem geboren. Zijn voorouders zijn afkomstig uit de streek ten noorden van Aarschot. In 1887 komt hij als 24-jarige naar Borgerhout. Carolina Verheyen is ook in 1863 geboren in Wijnegem. Haar voorouders zijn afkomstig uit Westmalle en Oelegem. Zij komt in 1875 als 12-jarige met moeder (juist weduwe) en zussen naar Borgerhout. Volgens de bevolkingsregisters in het Felixarchief, gaat Jan Van Everbroeck in 1887 in de Schoenstraat 9 in Borgerhout wonen. Caroline Verheyen woont dan al 12 jaar met haar moder en zus Philomena in de Molenstraat 31 in Borgerhout. Jan Van Everbroeck en Caroline Verheyen leren elkaar kennen in Borgerhout en huwen er op 19 november Caroline is dan 7 maand zwanger. Ze wonen in de Molenstraat 31. Op 14 januari 1888 wordt een zoon geboren maar hij sterft na 2 weken. Op 28 januari 1889 wordt Elisabeth Van Everbroeck geboren. Er worden nog 2 dochters en 1 zoon geboren in de daarop volgende jaren maar ze sterven bij de geboorte of na 3 maand. Van de 5 kinderen zal Elisabeth dus als enige opgroeien. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 27

28 In augustus 1893 verhuist de familie Van Everbroeck Verheyen (vader, moeder en dochtertje Elisabeth van 4 jaar) naar de Schoenstraat 73 en een jaar later (1895) naar de Schildstraat 15. Daar blijven ze 12 jaar wonen, daar groeit Elisabeth op. Ze wonen daar in het huis aan de Schildstraat 15 samen met Caroline s moeder (Elisabeth Van Camp) en haar zus Philomena Verheyen en schoonbroer Jan Van Beylen. Op naam van Jan Van Beylen wordt in 1897 een bouwaanvraag ingediend om achter het huis een linnenwasserij te bouwen. Een eenvoudige constructie die steunt op de twee hofmuren. Jan Van Beylen is timmerman. Samen met schoonbroer Jan Van Everbroeck, die als metser staat ingeschreven, hebben ze het bijgebouw wellicht zelf gebouwd. Philomena Verheyen staat dan ingeschreven in de bevolkingsregisters als Strijkster. Meer dan waarschijnlijk werkte Caroline ook mee in de wasserij. In 1905 dient Jan Van Everbroeck een aanvraag in tot het bouwen van een huis in de Langstraat naast het nummer 13. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 28

29 1905 is ook het stichtingsjaar van de Borgerhoutse bouwonderneming Vooruitzicht. Jan Van Everbroeck is dus één van de allereerste klanten. Het bouwdossier bevat een kleine schets en plan van het huis: genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 29

30 Op 13 januari 1906 verhuizen Jan, Caroline en dochter Elisabeth (17 jaar) naar de Langstraat 15. Ergens rond 1920 neemt Leonard Janssen vanuit de tuin (koer) een foto van Caroline Verheyen en Jan Van Everbroeck met dochter Elisabeth ( Alice ) in de kleine achterkamer van het huis : Links de brede deur naar de keuken en de smalle deur naar de gang, achteraan de dubbele deur naar de midden-kamer, genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 30

31 Jan Van Everbroeck gaat nu werken bij de fabriek van Wood. Er werken daar appreteurs en blanchisseurs. Jan staat er op van bleker genoemd te worden want die functie heeft meer aanzien dan die van een appreteerder. Volgens het bevolkingsregister wordt hij zelfs Bleekersbaas. In 1908, na de dood van moeder Van Camp, verhuizen Philomena Verheyen en echtgenoot Jan Van Beylen via 3 korte tussenstappen naar de Langstraat 25. In de Langstraat 15 wordt achter het huis een afzonderlijk gebouw opgetrokken. Daar wordt de wasserij (volgens de Ratinckx commerciële gids nu op naam van Jan Van Everbroeck) voortgezet. Wasketel, strijkijzers, strijktafel en alle toebehoren worden van de Schildstraat naar hier overgebracht. De achterbouw met de wasserij en een veranda rond vlnr: Jan van Everbroeck, Elisabeth Van Everbroeck, Caroline Verheyen. vooraan: Els Janssen. (foto genomen door Leonard Janssen) In de wasserij hebben ze voor verschillende klanten afzonderlijke maatstokken. Zo kan de was mooi op maat van hun kasten opgevouwen worden Ook mijnheer pastoor is klant bij de wasserij. Afkomstig uit de kasten van Elisabeth, bestaat er nog altijd een heel groot tafelkleed met ingeweven letters AM, dat bij nader inzien een altaarkleed blijkt te zijn. Waarom het nooit werd afgehaald is niet bekend. Ook een tafelkleed met Joodse sterren lag nog in die kasten. De wasserij heeft ook een paar hotels en cafés van de De Keyserlei onder haar klanten, zoals het café De Vlaamsche Leeuw in nummer 21. s Zondags gaat moeder Caroline met dochter Elisabeth soms naar de mis in de Sint Jozefkerk aan het stadspark om daarna te gaan flaneren over de De Keyserlei. Ze gaan dan iets drinken bij die klant in nummer 21 om hem de penning te gunnen. 1915: Elisabeth (26 jaar) wordt verliefd op de jonge waard van café De Vlaamsche Leeuw, een zekere Leonard. Maar Alice s wereld stort in als moeder Caroline zegt: die jongen heeft een baard, die gaat missionaris worden genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 31

32 Gelukkig heeft die baard een heel andere reden: Leonard wil er nog een tweede baan bijnemen als agent voor de invoerder van een Engelse brouwerij. Maar de invoerder vindt Leonard er nog te jong uitzien om geloofwaardig bij klanten over te komen en raadt hem daarom aan om een baard te laten groeien. Dat het goed komt tussen Elisabeth Van Everbroeck en Leonard Janssen, weten we ondertussen al wel : Op 22 november 1916 huwt Maria Elisabeth Francisca Van Everbroeck (27 jaar) uit de Langstraat 15 Julius Leonard Janssen (30 jaar) uit de De Keyserlei 21. Elisabeth Van Everbroeck gaat voor 5 jaar bij Leonard Janssen mee inwonen in de De Keyserlei 21 bij de ouders van Leonard, Gust Janssen (68 jaar) en Philomène Van Hove (60 jaar). Anderhalf jaar later, op 10 juni 1918, wordt daar aan de De Keyserlei dochtertje Elisabeth Carolina Maria Augusta Janssen geboren, Els Janssen dus. Leonard is amateur-fotograaf. Hij neemt foto s op glazen platen met zijn grote camera (die nog altijd bestaat zie foto hiernaast) en ontwikkelt ze zelf. Met een dubbele lens maakt hij ook stereo-foto s die met een daarvoor voorzien kastje kunnen worden bekeken in 3 dimensies! genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 32

33 Enkele bewaard gebleven opnames van rond 1920 in de tuin van de Langstraat: Elisabeth met dochtertje Els (1 jaar) Op de achtergrond de uitbouw voor de wasserij. Els met grootmoeder Elisabeth. ( Bonneke ) Als Els 3 jaar oud is, in 1921, sterven haar grootouders langs vaders kant: Gust Janssen op 21 februari, Philomène Van Hove op 16 juni. De uitbating van Café De Vlaamsche Leeuw wordt stopgezet en de familie Janssen Van Everbroeck verhuist naar de Langstraat 15 waar ze bij de ouders van Elisabeth gaan wonen. Elisabeth is terug thuis maar nu met dochtertje Els. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 33

34 Leonard met Els (12 jaar) op de wereldtentoonstelling van 1930 in Antwerpen. Leonard zal jarenlang een baan hebben als klerk bij wijninvoerder Vinoherck in de Kapucinessenstraat. Hij is ook heel muzikaal en een knappe pianist. Hij is eerst pianist en later dirigent bij het Symfonieorkest Onder Ons van de Heilige Drievuldigheidparochie in Borgerhout/Berchem. Ook dochter Els zal muziekschool volgen, cello leren spelen en een tijd lid zijn van het symfonieorkest van haar vader. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 34

35 Els Janssen groeit op in de Langstraat. Over haar studies en de ontmoeting met Albert Barentsen vertellen we zo dadelijk meer in de Sint Willibrordusstraat. In 1940 overlijdt haar grootvader Jan Van Everbroeck. Op 28 mei 1947 trouwt Els Janssen (29 jaar) met Albert Barentsen (32 jaar) van het Kiel en ruilt ze de Langstraat 15, waar ze 26 jaar gewoond heeft, voor de Lange Lozanastraat 213. Haar ouders zullen haar zes jaar later, in 1953, na het overlijden van grootmoeder Caroline Verheyen, naar de Lange Lozanastraat volgen. Einde van 47 jaar Van Everbroeck Verheyen Janssen geschiedenis in de Langstraat 15. Nog enkele foto s uit de oude doos, opgenomen in de tuin van de Langstraat 15: LINKS : Caroline Verheyen Leonard Janssen Elisabeth Van Everbroeck RECHTS : Els Janssen met vader Leonard genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 35

36 Els met haar groottante Els met haar grootmoeder Albert en Els met Philomène Verheyen Caroline Verheyen Caroline Verheyen en haar zus Philomène ( tante Phil ) ( Bonneke ) ( Bonneke en tante Phil ) De Langstraat nu. Na 1953 wordt huis nummer 15 verkocht. In 1960 wordt het volledig verbouwd en krijgt een nieuwe gevel, bekleed met witte glazuurtegels. Er rest ons alleen die kleine schets uit de genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 36

37 bouwdossiers in het Felixarchief om een idee te geven hoe het voorouderlijk huis De Langstraat er uit zag : Neem het gelijkvloers en de eerste verdieping van huis nummer 11. Zet daar de dakverdieping van nummer 13 op. Plaats de voordeur aan de rechterkant en je komt ergens vrij dicht in de buurt van de oude gevel van nummer genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 37

38 We lopen nu verder de Langstraat in en nemen de tweede zijstraat links, de Sergeyselsstraat, die naar het Moorkensplein voert. Hier staat het gemeentehuis (nu districtshuis) van Borgerhout uit 1889 waar op 28 mei 1947 Els Janssen en Albert Barentsen in de echt verbonden werden : vooraan: Suze (tante van Albert) Albert Els Leonard Elisabeth Leunis (vader van Albert) achteraan de getuigen: Julienne Janssen (nicht van Els) Leo Barentsen (broer van Albert) Langs de Eliaertsstraat draaien we dan linksaf de Turnhoutse Baan op en nemen de eerste straat rechts naar het Laar. Op de Turnhoutsebaan bemerken we het Reuzenhuis met de Reuzenpoort, het oudste gemeentehuis van Borgerhout, waarin van 1890 tot 1957 de muziekschool gevestigd was. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 38

39 Hier volgde Els Janssen cello-lessen De huidige Turnhoutsebaan volgt het tracé van een opgehoogd pad (de Ayendijk ) dat van in de 9 de eeuw de Benedictijnenabdij van Deurne verbond met de toenmalige handelsstad Antwerpen. De weg loopt via een zuidelijke boog omheen de moerassige gebieden ten noorden. In 1214 wordt voor het eerst de naam "Borgerholt" vermeld (volgens Floris Prims het holt = hout = bos van waar het timmerhout voor de bouw van de huizen van de borgt = burcht = Antwerpen werd aangevoerd). Vanaf de tweede helft van de 15de eeuw wordt de Turnhoutsebaan een belangrijke verbindingsweg van Antwerpen naar Turnhout en naar Herentals. Er worden niet alleen landbouwproducten en vlees uit de Kempen via de weg aangevoerd maar handelaars, beenhouwers en herbergiers komen zich zelf net buiten de grens van Antwerpen langsheen de weg vestigen. Brouwers vestigen zich langs de nieuw gegraven Herentalse Vaart. Zo ontstaat op het grondgebied van Deurne het gehucht Borgerhout. In de gouden 16 de eeuw groeit Borgerhout mee met de stad Antwerpen en wordt groter en belangrijker dan de kleine agrarische moedergemeente Deurne. Rond 1700 laat het gehucht Borgerhout, net als de steden zelfs een eigen Ommeganck met een reeks praalwagens en dansende reuzen uitgaan. Een traditie die, met een aantal onderbrekingen, tot de dag van vandaag jaarlijks voortgezet. Vanaf de 18 de eeuw vestigen zich in Borgerhout langs de vaart een aantal kleine en grote industrieën waarvan de bekendste de Blekerij en de kaarsenfabriek de Roubaix-Oedenkoven zijn. Die kaarsenfabriek is voor Antwerpen wat in de eerste helft van de 20 ste eeuw de Philips gloeilampen-fabriek is voor Eindhoven: licht in huis. Borgerhout is dan nog altijd hoofdzakelijk bewoond langsheen de Turnhoutsebaan en een strook ten noorden daarvan. Aan de zuidzijde is er schaarse bewoning langs de naar het zuiden lopende Kroonstraat en Molenstraat (nu Blijde Inkomststraat). De rest is onbebouwd: weiden voor veeteelt, cultuurgrond en heide. De tegenstellingen tussen het louter op landbouw gerichte Deurne en het demografisch sterkere en industriële gehucht Borgerhout monden in 1836 uit in de politieke onafhankelijkheid van de nieuwe gemeente Borgerhout. Het Reuzenhuis, waar de reuzen en allerlei attributen voor de Ommeganck bewaard werden, wordt in 1836 als gemeentehuis in gebruik genomen. Tegen 1889 wordt een nieuw gemeentehuis op het huidige Moorkensplein gebouwd. In wordt de grote Brialmont-verdedigingsgordel rond Antwerpen aangelegd en verdwijnen de Spaanse vesten. De overbevolkte oude stad Antwerpen explodeert: een groot aantal inwoners (arbeiders en burgerij) verhuist naar de vrije gronden binnen de nieuwe stadsmuren. Zonder enige vorm van urbanistische planning worden in Borgerhout nieuwe straten aangelegd, die op korte tijd volgebouwd worden met een mengeling van arbeidershuisjes en burgershuizen. Daarbij stromen naar die nieuwe stadsdelen veel migranten uit de Kempen toe die huizen of delen ervan huren. Zij vinden geen werk in de dorpen en vinden dat wel in de stad Antwerpen. Bij die inwijkelingen zitten dus ook onze voorouders Janssen, Van Everbroeck en Verheyen uit de Kempen en voorouders Van Hove uit de binnenstad, uit het St. Andrieskwartier. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 39

40 Tegen het begin van de 20 ste eeuw is Borgerhout totaal volgebouwd en zelfs overbevolkt. Het gemeentebestuur koopt het Hof Te Boelaer buiten de vestingen aan als publiek park. Van Deurne worden gronden gekocht om het parkgebied bij het grondgebied van Borgerhout te laten aansluiten. Zo ontstaat Borgerhout Extra Muros dat vooral vanaf de 30-er jaren tot een groen woongebied wordt ontwikkeld maar dat door de vestingen, de ringspoorlijn en later de Ring feitelijk een afzonderlijke gemeente blijft. Het Borgerhout Intra Muros ziet in de 60-er jaren van vorige eeuw massaal zijn jonge gezinnen wegtrekken naar de randgemeenten of verder. Zij volgen de toenmalige algemene tendens van gaan leven buiten de ongezonde stad. Alleen een deel van de oudere bevolking blijft achter. Gevolg: veel leegstand, veel verkrotting, instortende huizenprijzen. Voor de tweede keer in zijn geschiedenis komt er in de 70-er jaren van vorige eeuw een grote nieuwe stroom van migranten naar Borgerhout. Deze keer niet uit de Kempen maar vooral uit Noord-Afrika. Zij vinden in Borgerhout een huisvesting in de vele, leegstaande, goedkope huizen en huisjes. Links lopen we nu de Lammekensstraat helemaal door, steken aan de St Willibrorduskerk de Kerkstraat over naar onze volgende halte: de St Willibrordusstraat waar Els Janssen s school- en beroepsleven zich afspeelde. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 40

41 Sint Maria Instituut 4 St Willibrordusstraat Na de lagere- en lager-middenbare school, volgt Els aan het St Maria Instituut 3 jaar normaalschool richting Decoratieve Kunsten. Na nog eens 2 jaar proeftijd ( stage ), behaalt ze, 20 jaar oud, het diploma: genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 41

42 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 42

43 Els kan in het St Maria Instituut aan de slag als lerares Kunstgeschiedenis aan regentaatsleerlingen Confectie, Mode, Beroepstekenen en Sierkunsten. Ze zal haar hele loopbaan blijven lesgeven in de school waar ze zelf ook les volgde. Drie jaar lang ( ) volgt ze daarbij ook avondschool aan het Hoger Instituut voor Kunstgeschiedenis en Oudheidkunde van de Academie in Antwerpen. De vakken die ze er volgt zie je op het diploma hierboven. Daarna volgt ze, 25 tot 27 jaar oud, nog twee jaar les aan het Kunsthistorisch Instituut van Antwerpen en behaalt er het graduaat. De gevolgde vakken staan op het diploma hieronder. De lessen worden gegeven in het gebouw van het Rijksarchief op Zurenborg. Vlnr: eerst 3 x onbekend en dan: Jaak & Gaby Rosseels Albert & Els Mon Peeters Frans & Mia Verstuyft. In het Hoger Instituut voor Kunstgeschiedenis en Oudheidkunde zit Els samen in lessen van het 2 de jaar met een zekere Albert Barentsen. Albert is architect en Els vindt hem toch maar een beetje een rare Er ontstaat een vriendenkring in het Instituut en na het laatste jaar blijven een aantal mensen elkaar regelmatig ontmoeten. Ze maken ook samen allerlei uitstappen. Tijdens die uitstappen in slaat de vonk tussen Els Janssen en Albert Barentsen wel over In mei 1947 zullen ze trouwen. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 43

44 Al was het helemaal niet zeker dat Els op St. Maria een hele loopbaan zou kunnen blijven lesgeven. Als getrouwde vrouw mocht je toen in het Katholiek onderwijs niet voor de klas staan. Normaal gezien had Els dus in mei 1947 ontslag moeten krijgen. Maar de directrice vond geen vervangster voor Els. Daarom zette ze Els onder druk om haar geplande huwelijk uit te stellen. Minstens tot de zomer van Dit is wat Albert hierover aan zijn vader schreef, nadat hij samen met Els een tentoonstelling op St Maria had bezocht: Els en Albert huwden toch, de directrice vond voor het volgende schooljaar geen vervangster, Els bleef als gehuwde vrouw lesgeven in St Maria Het schooljaar daarop werd die regel in het Katholiek onderwijs afgeschaft en konden gehuwde vrouwen blijven lesgeven. Maar Els was toch een absolute pionier op dat vlak! Tijd nu om via de Lange Beeldekensstraat en Offerandestraat terug te keren naar de De Keyserlei voor de laatste stop aan het nummer 21 daar : het geboortehuis van Els Janssen, 100 jaar geleden! genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 44

45 De Vlaamsche Leeuw 5 De Keyserlei : Gust Janssen (63 jaar) & Philomène Van Hove (55 jaar) met zoon Leonard Janssen (25 jaar) verhuizen van nummer 20 (hoek Quellinstraat) naar nummer 21 (naast café Hulstkamp) waar Leonard uitbater wordt van het café dat de naam De Vlaamsche Leeuw krijgt. Vader Gust en zoon Leonard Janssen Uiterst links staat nog net de helft van café De Vlaamsche Leeuw op de foto. Vergelijk het stukje café-gevel met het plan hieronder genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 45

46 In de Ratinckx-gids staat het café aanvankelijk nog op naam van vader, Petrus-Augustus (Gust) Janssen Van Hove. Heel vaak wordt er foutievelijk een s aan de naam toegevoegd. De naam Janssen komt weinig voor in Antwerpen, het is bijna altijd Janssens. Voor ze in december 1911 naar hier verhuisden, werd in de zomer het café intern veranderd en kreeg het een geheel nieuwe gevel, zoals uit het volgende plan uit mei 1911 (uit het Felixarchief) blijkt: Boven is nieuw onder is oud. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 46

47 Dit is dus de gevel van café De Vlaamsche Leeuw in de periode dat Leonard er de uitbater is ( ). genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 47

48 Leonard heeft ook een tweede baan. Terwijl de diensters de klanten bedienen en de ouders achter de toog staan, gaat Leonard langs de Antwerpse cafés als agent (vertegenwoordiger) van de Engelse brouwerij Ind, Coope & Co, die een vestiging heeft aan de Zuiderdokken is het telefoonnummer van Leonard Janssen genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 48

49 De verdeler van het Ind, Coope & Co - bier, vindt dat Leonard nog wat te jong lijkt om als een betrouwbare, ervaren agent over te komen bij de klanten. Hij adviseert Leonard om een baard te kweken Leonard speelt piano, hij goochelt, En we vertelden in de Langstraat reeds dat hij ook amateur-fotograaf is. Dit zijn twee opnames van hem, genomen op een besneeuwde en uitgestorven De Keyserlei. Ergens rond 1915 moet dat zijn. De bovenste foto is genomen vanuit de woonkamer op de 1 ste verdieping boven het café. We zien de hoek met de Appelmansstraat. De onderste foto is genomen op het voetpad voor het café. Hier zien we aan de overzijde het huizenblok tussen de Appelmansstraat en de Quellinstraat. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 49

50 1914 : Madame van de wasserij Blanchisserie Van Everbroeck in de Langstraat 15, komt samen met haar dochter Elisabeth Van Everbroeck regelmatig s zondags over de De Keyserlei flaneren en ze gaan dan altijd iets drinken in het café De Vlaamsche Leeuw : Leonard merkt Elisabeth daar wel op en vice versa Maar Elisabeth s wereld stort in als haar moeder met stellige zekerheid vertelt: Die jongen heeft een baard, die gaat missionaris worden 1916 : Toch komt het goed en op 22 november 1916 trouwt Elisabeth Van Everbroeck met herbergier en bierhandelaar Leonard Janssen! Elisabeth Janssen komt bij in de De Keyserlei 21 wonen. Janssen Van Everbroeck genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 50

51 Uit het boekje "De Keyserlei 125 jaar" van Frans Lauwers over Café Hulstkamp : In de Hulstkamp kwamen heel wat - vaak flamboyante - kunstenaars over de vloer. Wellicht waren Gust (als beeldhouwer) en Philomène ook regelmatige klanten bij hun buren? Dan zou Elisabeth s verhaal dat, toen ze haar toekomstige schoonmoeder Philomène voor het eerst zag, die groen haar had, wel mooi in dit plaatje passen!? 1918 : op 10 juni wordt in de De Keyserlei 21 Els Janssen geboren. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 51

52 Els: Elisabeth Carolina Maria Augusta Janssen. genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 52

53 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag : Els (ong. 1 jaar) op het voetpad voor het café.

54 1921 : Gust Janssen en Philomène Van Hove overlijden. Gust op 21 februari, 73 jaar oud, Philomène op 16 juni, 65 jaar. De uitbating van Café De Vlaamsche Leeuw wordt stopgezet en de familie Janssen Van Everbroeck verhuist naar de Langstraat 15 waar ze bij de ouders van Elisabeth gaan wonen. Daarover vertelden we daarstraks al in de Langstraat. Elisabeth is na 5 jaar De Keyserlei terug thuis maar nu met echtgenoot Leonard en dochtertje Els. Leonard wordt voltijds agent voor de Engelse brouwerij en zal na enige tijd van job wisselen en klerk worden op het bureau van wijninvoerder Vinoherck in de Kapucinessenstraat. Einde van 42 jaar Janssen-geschiedenis op de De Keyserlei Na 1921 gaat nummer 21 Café Campina heten en zullen er op dezelfde plaats nog meerdere horecainstellingen uitgebaat worden. De huisgevel van 1 ste en 2 de verdieping verandert nauwelijks, alleen en nieuwe pleisterlaag, de café-gevel op het gelijkvloers verandert onherkenbaar genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 54

55 Momenteel bevindt er zich op de De Keyserlei 21 een hamburgerzaak. Ook de eerste verdieping vooraan werd als restaurant ingericht Maar dat is dus wel exact op de plaats waar de woonkamer van Gust, Philomène, Leonard en Elisabeth zich bevond! Snel naar boven dus. Een hamburger bestellen en opeten in de woonkamer van de familie Janssen! En hier is dus Els Janssen 100 jaar geleden geboren! Hier stond haar wiegje. Hier leerde ze lopen en praten. Hier bracht ze haar eerste 3 levensjaren door! Dat er 100 jaar na hen, kleinkinderen, achterkleinkinderen en achterachterkleinkinderen in hun woonkamer zouden zitten eten, dat hebben onze voorouders nooit kunnen vermoeden genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 55

56 Aan het venster van de 1 ste verdieping, kan ik, van op exact dezelfde plaats als mijn grootvader Leonard deed, dezelfde foto trekken van de De Keyserlei met aan de overzijde het hoekhuis met de Appelmansstraat, maar dan 100 jaar later, zonder sneeuw en met meer volk op straat Beide foto s, met een interval van 100 jaar, staan op de volgende bladzijde als afsluiter voor deze genealogische wandeling Frank Barentsen - maart 2015 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 56

57 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 57

58 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 58

59 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 59

60 genealogische wandeling 10 juni 2018 pag. 60