2e druk, 6e oplage, februari Instituut Fysieke Veiligheid ISBN

Transcriptie

1 Bevelvoerder OGS

2 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopiëren, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het IFV. e druk, 6e oplage, februari 06 Instituut Fysieke Veiligheid ISBN Instituut Fysieke Veiligheid Postbus HA Arnhem Telefoon info@ifv.nl

3 Voorwoord De basis van Ongevalsbestrijding gevaarlijke stoffen Gebiedsindeling Procedure OGS Uitrukfase Verkenning Inzet Afbouwfase Nazorg Taakverdeling OGS Bevelvoerder Officier van dienst Adviseur gevaarlijke stoffen (AGS) Verkenningsploeg Inzetploeg Stand-by ploeg Ontsmettingsleider Helpers Meetplanleider Meetploeg Redden van slachtoffers Opschaling bij OGS Opschaling Samenstelling eenheid bestrijding van ongevallen met gevaarlijke stoffen Start gaspakinzet Veiligheidsmaatregelen Basisveiligheidsregels Beschermende kleding Bluspak Chemicaliënpak Gaspak Crashpak Kledingkeuze bepalen Meetapparatuur Explosiegevaarmeter RA-meters ph-indicatorpapier Identificatie van gevaarlijke stoffen

4 Indeling van gevaarlijke stoffen De CLP verordening UN-nummer Gevarenklassen GEVI-nummer Vervoerswetgeving Wet vervoer gevaarlijke stoffen Documenten voor het vervoer Routering Het herkennen van gevaarlijke stoffen Vervoer over de weg Vervoer over spoor Vervoer over binnenwateren Opslag en gebruik Het verkrijgen van informatie over gevaarlijke stoffen ERIC-kaarten Chemiekaartenboek Verschil tussen ERIC-kaarten en Chemiekaartenboek Optreden bij ongevallen met explosieven Identificatie en kenmerken Militaire explosieven en vuurwerk Militaire explosieven Vuurwerk Schadebeelden en explosieven Schade bij explosies van stoffen uit gevarenklasse. Gevolgen van ongevallen met stoffen uit gevarenklasse. Gevolgen van ongevallen met stoffen uit gevarenklasse. Gevolgen van ongevallen met stoffen uit gevarenklasse. Gevolgen van ongevallen met stoffen uit gevarenklasse.5 Gevolgen van branden met stoffen uit de gevarenklasse.6 Procedure bij ongevallen met vuurwerk Situatie : brand in/aan het object Situatie : brand binnen de omgeving van een object Situatie : brand of explosiegevaar binnen de omgeving van het object Situatie : geen brand- of explosiegevaar in de omgeving van het object Optreden bij ongevallen met gassen Verspreiding van gassen en dampen (dispersie) Soort gas of damp en eigenschappen daarvan Tijdsduur en de snelheid waarmee het gas/de damp vrijkomt Windrichting, windsnelheid en de toestand van de atmosfeer

5 Beïnvloeding door bebouwing en hoogteverschillen in het terrein Brandbare gassen Fysische verschijningsvormen Vrijkomen van gassen onder zeer hoge druk Vrijkomen van tot vloeistof samengeperste gassen Vrijkomen van tot vloeistof gekoelde gassen Vrijkomen van in vloeistof opgeloste gassen Optreden bij een brandbare gaswolk Niet-brandbare en niet-giftige gassen Giftige gassen Optreden bij ongevallen met brandbare vloeistoffen Brandbare vloeistoffen Eigenschappen en gevaren van brandbare vloeistoffen Vlampunt Ontsteking van een gas-/dampwolk Dichtheid en oplosbaarheid van brandbare vloeistoffen Optreden bij brandbare vloeistoffen Optreden bij ongevallen met brandbare vaste stoffen Brandbare vaste stoffen Brandbare vaste stoffen (klasse.) Scenario's en effecten Bestrijdingsmaatregelen Voor zelfontbranding vatbare stoffen (klasse.) Scenario's en effecten Bestrijdingsmogelijkheden Stoffen die in contact met water brandbare gassen ontwikkelen (klasse.) Scenario's en effecten Bestrijdingsmogelijkheden Optreden bij ongevallen met oxiderende stoffen en organische peroxiden Eigenschappen en gevaren van oxiderende stoffen Optreden bij oxiderende stoffen Eigenschappen en gevaren van organische peroxiden Optreden bij organische peroxiden

6 Optreden bij ongevallen met giftige en infectueuze stoffen Giftige en infectueuze stoffen Eigenschappen en gevaren van giftige stoffen Effecten van giftige en infectueuze stoffen op de mens Effecten van giftige stoffen op het milieu EPEL-waarde, interventiewaarden gevaarlijke stoffen, grenswaarde en dampspanning EPEL-waarden Interventiewaarden gevaarlijke stoffen Grenswaarden Dampspanning Optreden bij ongevallen met giftige en infectueuze stoffen Giftige vloeistoffen Giftige vaste stoffen Giftige verbrandingsproducten Bestrijdingsmaatregelen Optreden bij ongevallen met radioactieve stoffen Identificatie van radioactieve stoffen Contact met radioactiviteit Ontstaan van radioactiviteit Eigenschappen en gevaren van radioactieve stoffen Straling Halveringsdikte Effecten van straling Gevaren van radioactieve stoffen Optreden bij ongevallen met radioactieve stoffen Aandachtspunten bij aanrijden en opstellen Aandachtspunten bij verkenning en inzet Aandachtspunten bij ontsmetting Aandachtspunten bij nazorg Optreden bij ongevallen met bijtende stoffen Identificatie van bijtende stoffen Indeling Eigenschappen en gevaren van bijtende stoffen Contact met de huid Contact met metalen Contact met kunststoffen Contact met water Contact tussen zuren en basen (neutralisatie) Optreden bij ongevallen met bijtende stoffen Gebruik van water Veiligheidsmaatregelen

7 Optreden bij ongevallen met diverse gevaarlijke stoffen Identificatie en etikettering van diverse gevaarlijke stoffen Herkenning tijdens vervoer Asbest Aandachtspunten bij de inzet Inzetprocedure in geval van asbest Ontsmetting en nazorg van personeel en materieel Verwarmd vervoerde stoffen Pcb's Toepassingen van pcb's Eigenschappen en gevaren van pcb Preventieve maatregelen Optreden bij ongevallen met pcb's Optreden bij nucleaire, biologische en chemische incidenten OGS, NBC en CBRNe Nucleair/radiologisch Biologisch Explosiegevaar Chemisch Betrokken instanties Bijlagen Overzicht van de gevaarsidentificatienummers bij wegtransport Procedure bij ongevallen met militaire opslagplaatsen Index

8 0

9 Ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen overal voorkomen: op snelwegen, bij bedrijven, maar ook bij particulieren. Het kan gaan om uiteenlopende zaken als een gekantelde vrachtwagen met gevaarlijke stoffen, een schuur waarin gasflessen liggen opgeslagen of een acetyleencilinder, maar ook om brand in een xtc-lab of een terroristische aanslag met radiologische/nucleaire, biologische of chemische stoffen. Als bevelvoerder bent u vaak de eerste leidinggevende ter plaatse. U moet op zo'n moment dus beslissen of u handelend gaat optredenofwachtopdekomstvandeovden/ofdeags.alseen verkenning of (snelle) redding nodig is, kan uw personeel in chemicaliënpak worden ingezet. U bent verantwoordelijk voor de veiligheid van uw personeel. Basiskennis van de gevaarlijke stoffen die u kunt tegenkomen, is dus van groot belang. In hoofdstuk wordt ingegaan op de procedure Ongevalsbestrijding gevaarlijke stoffen en de opschaling bij OGS. Hoofdstuk behandelt de veiligheidsmaatregelen voor ongevallen met gevaarlijke stoffen. Hierbij gaat het niet alleen om de basisveiligheidsregels, maar ook om het bepalen van de keuze voor beschermende kleding en het gebruiken van meetapparatuur. In hoofdstuk wordt ingegaan op de klasse-indeling, het herkennen van en informatie verkrijgen over gevaarlijke stoffen. De hoofdstukken tot en met behandelen de specifieke gevaren van en aandachtspunten bij de verschillende soorten gevaarlijke stoffen. De module wordt afgesloten met een hoofdstuk over CBRNe-incidenten en een aantal bijlagen. Kijk op onze website ( voor de meest recente wijzigingen (erratum) in de les- en leerstof.