Naam en voornaam School Functie Mailadres. Oudere kleuters. W.O. - thema vervoer WIS: dichtheid Muzisch: verfraaien / creativiteit

Transcriptie

1 BOOTJE BOUWEN Deze technofiche werd u aangeboden door TECHNOTHEEK Naam en voornaam School Functie Mailadres Verstrepen Erik GVBS Sint-Jozefscollege (Bekaf) directeur directie.basisschool@sjca.be DOELGROEP Jongere kleuters Oudere kleuters Eerste graad Tweede graad Derde graad THEMA Transport Drijven en zinken INTEGRATIEMOGELIJKHEDEN in wereldoriëntatie en andere leergebieden W.O. - thema vervoer WIS: dichtheid Muzisch: verfraaien / creativiteit TECHNOLOGISCH GEHALTE In welke mate komen deze aspecten aan bod? (1 = zeer laag / 5 = zeer hoog) TIP: Raadpleeg de kijkwijzer! Probleemoplossend handelen 5 Technische vaardigheid 3 Maatschappelijke belang 3 PROBLEEMSTELLING KORTE BESCHRIJVING VAN DE ACTIVITEIT MATERIAAL EN GEREEDSCHAP BIBLIOGRAFIE VAN GERAADPLEEGDE WERKEN, WEBSITES Kan je zelf een vaartuigje bouwen dat een opgelegde vracht kan vervoeren over water? Bespreken welke kwaliteiten een goed vaartuig moet bezitten. Een eigen vaartuig ontwerpen dat voldoet aan de opdracht. Materiaal verzamelen. Het bootje bouwen. Evaluatie Verdere verwerking Werkbladen voor de leerlingen: Werkblad 1: één per groep (deel 1) Werkblad 2: één per groep (deel 2) Informatiefiche : De wet van Archimedes Gebruiksmateriaal in de klas aanwezig: Watertafel of opblaaszwembadje (eventueel op speelplaats) Materiaal uit de klas dat als vracht kan gebruikt worden: legostenen, autootjes, zand, maïsolie, poppetjes, Lijmpistool, snijdgereedschap (zaag, mes, schaar ), enzovoort Oude tafeldoeken Verbruiksmateriaal mee te brengen door leerlingen: Gereedschap Drijvend en zinkend materiaal: kurk, ballon, blik, petflesjes, plankjes, vlootjes, deksels, doosjes, kistjes Hechtingsmiddelen: spelden, punaises, touw, plakband,

2 DOELSTELLINGEN ONTWIKKELINGSDOELEN Dienst voor Onderwijsontwikkeling SITUERING IN HET CURRICULUM BASISONDERWIJS (beperkt tot de technologische doelen van elke bron) ET 2.4 Kunnen van een bestaande constructie en van een constructie die ze zelf willen maken, zeggen aan welke eisen ze moeten voldoen. ET 2.5 Kunnen materialenkennis en kennis van constructie- en bewegingsprincipes aanwenden bij het plannen en maken van een eigen constructie. ET 2.6 Kunnen aan de hand van een al dan niet zelfgemaakte eenvoudige werktekening of handleiding het geschikte materiaal en gereedschap kiezen en daarmee de constructieactiviteit stap voor stap juist en veilig uitvoeren. ET 2.7 kunnen bij het monteren / demonteren van een constructie hun materialenkennis en hun kennis van constructie- en bewegingsprincipes functioneel toepassen. ET 2.8 kunnen eigen werkwijzen vergelijken met andere werkwijzen en een oordeel geven daarover. LEERPLANDOELEN CONCRETE LESDOELEN De essentiële kwaliteitseigenschappen van een vaartuig kunnen afleiden. In kleine groep een eigen vaartuig kunnen ontwerpen en maken dat voldoet aan een opgelegde probleemstelling. Verantwoordelijkheid kunnen dragen en afspraken kunnen nakomen. Kunnen reflecteren over en evalueren van de werking van de groep, het ontwikkelingsproces en het eindresultaat. BEGINSITUATIE Ervaringen uit de eigen leefwereld Elk kind kent vaartuigen en weet dat die o.a. gebruikt worden om vracht of personen te vervoeren. Iedereen experimenteerde al wel eens met vaartuigjes in bad, in een vijvertje, Didactische beginsituatie In de eerste graad kwam eventueel al een les aan bod over drijven, zinken en zweven in water, waarbij de dichtheid van materialen ter sprake kwam en de geschiktheid van die materialen om er vaartuigen mee te bouwen. (Kijk op bij TOBO+ les 8) ORGANISATIE Indeling leerlingen Groepjes van 3 à 4 leerlingen. Indeling (klas)lokaal Tafelgroepjes maken waarop de leerlingen plaats hebben om te werken. Een oude tafeldoek of andere bescherming voor de tafels is wenselijk. Even gebruik maken van een watertafel in de kleuterafdeling is aangewezen bij het uittesten van de vaartuigen, maar een klein opblaasbaar zwembadje of een babybadje in de klas of de gang of op de speelplaats is een haalbaar alternatief. Andere Deze activiteit beslaat 2 lessen. Een week tijd tussen de twee lessen is aangewezen, zodat de leerlingen voldoende tijd krijgen om het materiaal te verzamelen.

3 LESVERLOOP 1. PROBLEEM Probleemstelling voor de leerlingen LES 1 Opdracht Groep 1: bouw een bootje dat 40 legoblokjes kan dragen (containerschip) Groep 2: bouw een bootje dat 7 speelgoedauto s kan dragen (ro-ro schip) Groep 3: bouw een bootje dat 10 legoventjes kan dragen (ferryschip) Groep 4: bouw een bootje dat 100 g zand kan dragen (bulkgoederen) Groep 5: bouw een bootje dat 1 dl maïsolie kan dragen (olietanker) Groep 6: Essentiële kwaliteitseisen van een vaartuig. We vertrekken van de probleemstelling en we proberen met de leerlingen een oplossing te zoeken om een geschikt vaartuig te bouwen. We bespreken verschillende soorten vaartuigen die de kinderen kennen a.d.h.v. prenten en foto s. We komen tot een klasgesprek waarin de eisen besproken worden waaraan ons vaartuig moet voldoen. 2. ONTWERPEN Brainstorm Aanwezige technische en wetenschappelijke kennis aanspreken Technische systemen analyseren Een ontwerp maken Klasgesprek Waarop moeten we dan letten als we zelf ons vaartuig bouwen? Een aantal kwaliteitseisen wordt op het bord verzameld: - kunnen drijven - kunnen varen - iets kunnen vervoeren (bespreek hoe de vracht moet gestapeld worden) - kunnen bestuurd worden - niet kunnen omkantelen/evenwicht op het water - geen water binnenlaten - Een vaartuig ontwerpen die voldoet aan de criteria De kinderen werken in groepjes van 3 of 4 kinderen. De kinderen mogen eerst in de klas kiezen welke vracht ze willen vervoeren (Afhankelijk van de mogelijkheden van de lln. kun je ze laten kiezen voor enkelvoudige of meervoudige vrachten) A.d.h.v. werkblad 1 maken de kdn. in kleine groep de nodige afspraken: - ze noteren welke vracht ze gaan vervoeren - ze noteren aan welke eisen hun vaartuig moet voldoen - ze noteren welke materialen hiervoor nodig zijn en wie ervoor zorgt - ze maken een werktekening van hun vaartuig - ze noteren welke stappen ze zien in de bouw van hun vaartuigje - Materiaal verzamelen Gedurende de volgende week verzamelen de kinderen het nodige materiaal. Per groep mogen de kinderen 2 dingen vragen aan de leerkracht. De leerkracht bevraagt de groepjes daar rond en peilt intussen naar het opzet, hun inzicht en hun efficiëntie. Hij/zij stuurt bij waar nodig. De leraar zorgt er samen met de leerlingen dat het nodige materiaal ter beschikking is tegen de volgende les. EINDE LES 1: Een week verzameltijd is nodig. 3. UITVOEREN LES 2 Voorstelling De verschillende groepjes stellen hun materiaal voor. Bij het benoemen van de materialen let de leerkracht op de juiste verwoording. A.d.h.v. de werktekening legt elk groepje uit waarvoor het materiaal zal gebruikt worden. Ze verwoorden daarbij welke gereedschappen en vaardigheden toegepast moeten worden. Soms is demonstratie door de lkr. nodig opdat de kinderen het gereedschap veilig en milieuvriendelijk leren gebruiken.

4 Uitvoeren: Groepswerk volgens de gestelde afspraken De kinderen maken hun vaartuig volgens het afgesproken ontwerp. De leraar begeleidt de kinderen: hij bevraagt de kwaliteit, hij zet aan tot veiligheid en nauwkeurigheid, hij zoekt mee naar oplossingen bij problemen die zich tijdens het uitvoeringsproces voordoen, hij stimuleert samenwerking, hij legt relaties met de werkelijkheid, 4. EVALUEREN Productevaluatie Procesevaluatie Testen en bijsturen De groepen die met hun werkstukje klaar zijn, kunnen het vaartuig te water laten en testen. De groep kijkt na of alles goed werkt, alles vastzit en toetst het vaartuig op de vooropgestelde kwaliteiten: kan de vracht vervoerd worden? Kantelt het vaartuig niet? Indien nodig gaan ze bijsturen. Zelfevaluatie De kinderen nemen het vaartuig mee in de groep. Aan de hand van werkblad 2 praten ze met elkaar over het product, de gevolgde weg en de samenwerking die is ontstaan. Ze gaan na waar ze hulp nodig hadden en bij wie ze die hebben gekregen (werkblad 2) 5. VERDERE VERWERKING Genieten van resultaat Nieuwe toepassing Integratie v/h geleerde Vervolglessen Verfraaien Groepjes die sneller klaar zijn kunnen hun vaartuigje nog wat aankleden. Meer weten Indien er nog tijd rest of voor kinderen die sneller klaar zijn is er de infofiche met wat achtergrondinformatie over de wet van Archimedes. Kan in groep of klassikaal behandeld worden. Demonstreren en uitproberen De kinderen demonstreren hun vaartuig aan elkaar. Ze krijgen kansen om mekaars werk te waarderen. Experimenteren Welk vaartuig vaart met eenzelfde lading en eenzelfde duwtje het snelst/verst? Hoe komt dat? (stroomlijn, diepte in het water, ) Welk vaartuig kan de grootste lading dragen? Waarom? (ontwerp, ) Welk vaartuig kan de zwaarste lading dragen? Waarom? (ontwerp, ) EINDE LES 2 Voor de derde graad is er op bij TOBO+ een les te vinden (nr. 10) waarin een bootje met ballonaandrijving gebouwd wordt (individueel). Dit sluit mooi aan op deze activiteit. EVALUATIE DOOR DE GEBRUIKER Feedback naar indiener, webbeheerder en volgende gebruikers Aan elke gebruiker die deze fiche voor het eerst gebruikt vragen we een kleine wederdienst: Stuur je ervaringen, bloemetjes, kritieken, aanvullingen, toffe ideetjes, praktische tips i.v.m. deze les door naar: deparel@scarlet.be We zwieren het op de site en passen desgevallend de technofiche aan. BIJLAGEN Aan de indiener: gelieve je bijlagen in elektronische vorm onder deze technofiche te plakken.

5 Werkblad 1 Namen van de groepsleden: Het ontwerp Onze opdracht: Bouw een bootje dat kan dragen op het water. Wat moet onze boot dan kunnen? Hoe gaan jullie dat doen? Maak in het ene vak een tekening en schrijf in het andere vak stap voor stap wat je gaat doen. Tekening: Stap 1: En nu op zoek naar materiaal! Jullie hebben tijd tot Welk materiaal heb je nodig? Wie zorgt er voor?

6 Werkblad 2 Namen van de groepsleden: Het resultaat Onze opdracht: Bouw een bootje dat kan dragen op het water. Als een boot de eerste keer te water gaat, wordt hij gedoopt en krijgt hij een naam. Welke naam kreeg jullie bootje? Voldeed jullie vaartuig aan de vooraf gestelde eisen? Vergelijk met je eisen op werkblad 1. Dit is goed gelukt: Dit is minder goed gelukt: Welk materiaal en gereedschap gebruikten jullie? Wat vonden jullie moeilijk? Hoe hebben jullie dat opgelost? Werkten jullie allemaal even goed mee? Waarover waren jullie het oneens? Zou je het anders aanpakken als je een nieuw bootje zou bouwen? Wat zou je veranderen? Hadden jullie liever de opdracht van een andere groep gehad? Waarom (niet)?

7 Infofiche De wet van Archimedes Wetenschappelijk principe: de wet van Archimedes Elk voorwerp heeft een volume en een gewicht. Bij onderdompeling verplaatst dat voorwerp een hoeveelheid water. Daardoor ontstaat in een vloeistof een opwaartse stuwkracht gelijk aan het gewicht van de verplaatste vloeistof. Er zijn dan een aantal mogelijkheden: ZINKEN: de opwaartse stuwkracht is kleiner dan het gewicht. ZWEVEN: de opwaartse stuwkracht is gelijk aan het gewicht. STIJGEN: de opwaartse stuwkracht is groter dan het gewicht. DRIJVEN: een stijgend lichaam zal aan de oppervlakte komen en gaan drijven; dan is de opwaartse stuwkracht, die geleverd wordt door het nog ondergedompelde deel, gelijk aan het gewicht van de verplaatste vloeistof. Die stuwkracht noemt men ook wel de archimedeskracht. Geschiedenis De wet van Archimedes is verbonden met het volgende verhaal: De koning van Syracuse twijfelde of zijn nieuwe kroon wel van puur goud was. Daarom belastte hij Archimedes, een bekende Griekse geleerde uit de 3 de eeuw voor Christus, met de opdracht dit te onderzoeken. Toen Archimedes een bad tot de rand liet vol lopen, en hij zag dat het overliep toen hij er in stapte, begreep hij hoe hij het probleem moest oplossen. Hij was zo blij dat hij "Eureka!" (Ik heb het!) riep en zonder kleren de straat op rende. In dit verhaal ontdekt Archimedes echter niet de Wet van Archimedes, maar een methode om het volume van een voorwerp te meten. Met het volume en de massa van het voorwerp kan de dichtheid van het voorwerp worden berekend (dichtheid = massa / volume). Zo kon bepaald worden of de kroon wel van zuiver goud was, want als er een andere stof doorheen gemengd zou zijn, zou de dichtheid niet meer gelijk zijn aan die van puur goud. Dus als er zilver of nikkel bij was gevoegd zou het een kleinere dichtheid hebben dan dat van puur goud. Goud is namelijk een van de zwaarste metalen.