OPLEIDING tot MBO- VERPLEEGKUNDIGE. Ondersteuningsmagazijn. Beroepstaak C Beginner

Transcriptie

1 OPLEIDING tot MBO- VERPLEEGKUNDIGE Ondersteuningsmagazijn Beroepstaak C Beginner Albeda college Branche gezondheidszorg Kwalificatieniveau 4 Cohort: KD:2012 Versie 1 Fase: beginner Naam deelnemer:.

2 2

3 Inhoudsopgave Ondersteuningsmagazijn School Beroepstaak C C1 Voorlichting, advies en instructie Beginner Voorlichting, advies en instructie...7 Activiteiten Preventie en gezondheidsvoorlichting Primaire preventie Presentatietechnieken Groepsgenoot voorlichten Veiligheid en protocollen ASE model Tertiaire preventie Instructieplan Patiëntenvoorlichting geven Zelftest: Voorlichting, advies en voorlichting (basis) Geriatrische zorgvrager...21 Activiteiten Hospitalisatie Zelftest: Voorlichting aan geriatrische zorgvrager Taaltaak 3: Lees-en spreekopdracht Ondersteuningsmagazijn School Beroepstaak C C2 Psychosociale begeleiding Beginner 1. Persoonlijkheid en gedrag...37 Activiteiten Gedrag en het ontstaan van gedrag Persoonlijke eigenschappen-sterkte en zwakteanalyse 2. Communicatie...45 Activiteiten Persoonlijke en functionele relatie Communicatieschema Oefenen met soorten communicatie Herkennen van valkuilen en negatieve factoren tijdens de communicatie Luisteren en waarnemen Gesprek voeren en actief luisteren Oefenen met gesprekstechnieken Opbouw van een gesprek Plan van aanpak gesprek Feedback geven en ontvangen Assertief reageren Zelftest communicatie 3

4 Ondersteuningsmagazijn School Beroepstaak C C2 Psychosociale begeleiding Beginner 3. Beroepshouding en beroepsgeheim...75 Activiteiten Persoonlijk en functionele relatie Oefenen met empathie en echtheid Empathie en echtheid dialoog Respect, normen en waarden Omgaan met grenzen Beroepsgeheim 4. Samenwerken...89 Activiteiten Samenwerken in de zorg Afspraken maken met zorgvragers Samenwerkingsoefeningen Onderhandelen 5. Seksualiteit intimiteit...99 Activiteiten Seksualiteit intimiteit 1 Seksualiteit intimiteit 2 6. Ernstig lijden, sterven en rouw Activiteiten Omgaan met verliessituaties Gesprek verlieservaring Kubler Ross en Worden Rituelen Themadag lijden, rouw en verlies 7. Beginselen van de ethiek Activiteiten Betekenis vak Oorsprong Dillemma s herkennen De beroepscode Ethiek en attitude Beroepsvisie en eigen mening Goed discussiëren Ondersteuningsmagazijn School Beroepstaak C C2 Begeleiden Beginner Geriatrische zorgvrager Activiteiten Zelfredzaamheid ondersteunen en stimuleren Begeleiding bij verliessituaties Benaderingswijzen bij zorgvrager met dementie ( kennis opdracht) Benaderingswijzen toepassen bij zorgvragers met dementie Begeleidingsgesprek met incontinente zorgvrager 4

5 Ondersteuningsmagazijn School Beroepstaak C C3 Begeleiden van groepen Beginner Begeleiden van een groep Activiteiten Groepen en groepsprocessen (basis) Groepsprocessen (basis) Groepsrollen observeren Observeren van groepsgedrag (stage opdracht VVT, GGZ, VGZ) 5

6 6

7 OPLEIDING tot MBO- VERPLEEGKUNDIGE Ondersteuningsmagazijn Beroepstaak C1 Beginner Voorlichting, advies en instructie Albeda college Branche gezondheidszorg Kwalificatieniveau 4 Cohort: KD:2012 Versie 1 Fase: beginner Naam deelnemer:. 7

8 8

9 Inhoudsopgave Ondersteuningsmagazijn School Beroepstaak C C1 Voorlichting, advies en instructie Beginner Activiteiten Preventie en gezondheidsvoorlichting Primaire preventie Presentatietechnieken Groepsgenoot voorlichten Veiligheid en protocollen ASE model Tertiaire preventie Instructieplan Patiëntenvoorlichting geven Zelftest: Voorlichting, advies en voorlichting (basis) Artikel (digitaal) - Gezondheidsvoorlichting en opvoeding - Tertiaire preventie en gezondheidsvoorlichting - Leren presteren bij presenteren Informatie (digitaal) - Powerpoint gezondheidsvoorlichting en opvoeding - Powerpoint presentatietechnieken - Powerpoint ASE model - Powerpoint primaire preventie - Powerpoint tertiaire preventie - Powerpoint voorlichting, advies en instructie - Voorbeeld primaire preventie Feedbackformulieren (digitaal) - Presentatie - Voorlichting geven 9

10 10

11 Preventie en gezondheidsvoorlichting Resultaat Praktische voorbereiding Theorie Locatie Evaluatie Werkproces competentie Verplicht/keuze De student kan: - uitleggen wat de betekenis van preventie en GVO is; - aan de hand van voorbeelden en een poster uitleggen wat primaire, secundaire en tertiaire preventie is; Boek: Voorlichting, advies en instructie Thema 1: Preventie en gezondheidsvoorlichting Bestudeer de theorie over preventie Primaire preventie Secundaire preventie Tertiaire preventie De uitvoerders van preventie en GVO School/thuis Bespreek de activiteiten na met klasgenoten en docent. Activiteit 2 en 3 kijk je na met behulp van het antwoordmodel ThiemeMeulenhoff 1.6 Geeft voorlichting, advies en instructie aan een zorgvrager (I, L) Verplicht Activiteit 1 Oriënteer je op de begrippen preventie en gezondheidsvoorlichting door het beantwoorden van de vragen 1. Geef een voorbeeld waarin je zelf voorlichting hebt gegeven, bijv. iemand de weg wijzen, uitleg over wiskunde geven, een brommer starten. - Hoe heb je je de informatie gegeven? - Heb je je doel bereikt? Waarom wel of niet? - Zou je het een volgende keer anders doen? 2. Beschrijf welke campagnes je kent over gezondheidsvoorlichting (via tv, radio, school). - Wat vond je van deze campagne? - Voor wie was deze campagne bedoeld? - Op welke manier probeerden ze de informatie over te brengen Activiteit 2 Maak de vragen bij praktijk 3, praktijk 4 en praktijk 7 in Thema 1 Activiteit 3 Geef 2 voorbeelden van verpleegkundige taken aanzien van primaire, secundaire en tertiaire preventie Vormen van preventie Verpleegkundige taken Primaire preventie Secundaire preventie Tertiaire preventie 1. 11

12 Activiteit 4 Presenteer op een aantrekkelijke manier de verschillende vormen van preventie en gezondheidsvoorlichting Werkwijze Verzamel tenminste 6 folders bijvoorbeeld huisarts, tandarts, ziekenhuis, bibliotheek, mediatheek school, die volgens jou te maken hebben met preventie en GVO. Neem ze mee naar school. Maak groepjes van 4 personen en sorteer de folders op primaire, secundaire en tertiaire preventie. Maak op drie verschillende grote vellen een poster van de gevonden informatie. Schrijf boven de vellen respectievelijk: primaire preventie, secundaire preventie, en tertiaire preventie. De indeling van de vellen is als volgt: 2 Hier komt de titel Inleiding: Waar gaat de poster over? Informatie/gevonden folders Conclusie Wat is de belangrijkste boodschap Evaluatie Bekijk de posters van de verschillende groepjes. Is de poster aantrekkelijk om de lezen (je uitnodigen om te lezen)?, is de poster overzichtelijk en logische van opbouw? Bevat de poster nuttige informatie? Bevat de poster beknopte informatie ( teveel tekst wordt toch niet gelezen). Ben je wijzer geworden over primaire, secundaire en tertiaire preventie? 12

13 Primaire preventie Resultaat De student kan - uitleggen wat primaire preventie is - aan de hand van concrete voorbeelden uitleggen welke maatregelen en/of adviezen genomen c.q. gegeven worden om gezondheidsproblemen te voorkomen primaire preventie is Theorie Boek Voorlichting, advies en instructie Thema 1: theorie over primaire preventie Thema 2; theorie over GVO en doel/inhoud van GVO Locatie School/thuis Evaluatie Uitwisseling van resultaten in de plenaire groep Werkproces 1.6 Geeft voorlichting, advies en instructie aan een zorgvrager (I.L) Verplicht/keuze Verplicht Activiteit Leg aan de hand van voorbeelden welke maatregelen en/of adviezen genomen c.q. gegeven worden of gezondheidsproblemen te voorkomen Werkwijze: 1. Leg uit wat bedoeld wordt met primaire preventie.. 2. Voorbeelden van primaire preventie zijn: Decubitus preventie Val preventie SOA preventie Preventie pneumonie (longontsteking) Voorkomen overgewicht Voorkomen tandcariës Voorkomen rugklachten 3. Leg uit welke maatregelen en/of adviezen binnen primaire preventie genomen c.q. gegeven worden om bovenstaande voorbeelden te voorkomen. Werk 3 voorbeelden uit. 13

14 Presentatietechnieken (basis) Resultaat De student heeft vaardigheden geleerd om met succes een presentatie te kunnen houden.. Theorie Powerpoint presentatietechnieken Artikel: leren presteren bij presenteren Locatie School/thuis Evaluatie Feedback op elkaars mini presentatie met behulp van feedbackformulier presentatie Werkproces 1.6 Geeft voorlichting, advies en instructie aan een zorgvrager (I) Verplicht/keuze Verplicht Activiteit Bereid een mini presentatie over een onderwerp naar keuze voor en presenteer deze voor je groepsgenoten Werkwijze: 1. Zoek op internet (google) naar de volgende links: Elevator pitch KTMS Zoek verder op google en bekijk nog enkele elevator pitches. 2. Vragen: Wát in de elevator pitches spreekt je aan als het gaat om de techniek van presenteren? Wát maakt de bekeken elevator pitches volgens jou succesvol? Welke technieken beheers jij al? Welke technieken wil je nog leren? 3. Bekijk met elkaar de PowerPoint presentatie over Presentatietechnieken en lees het artikel leren presteren bij presenteren 4. Bereid individueel een mini- presentatie voor van 5 minuten over een onderwerp wat je aanspreekt. Het mag van alles zijn. Je mag ook kiezen voor jouw elevator pitch. Zorg ervoor dat je gaat oefenen met onderdelen die je lastig vindt. B.v. als je t heel moeilijk vindt zonder tekst, gebruik dan geen tekst of maximaal een spiekbriefje. 5. Geef voorafgaand aan je mini presentatie je persoonlijke leerdoelen door aan de groep en geef aan waar jij feedback op wil hebben. 6. Geef elkaar feedback volgens het feedbackformulier presentatie 14

15 Groepsgenoot voorlichten (basis) Primaire preventie Resultaat Praktische voorbereiding De student: - kan een groepsgenoot voorlichting geven (primaire preventie) over een onderwerp naar keuze - heeft een GVO plan gemaakt en tijdens het gesprek toegepast Boek: Voorlichting, advies en instructie Bestudeer theorie over primaire preventie, het voorlichtingsplan en je onderwerp naar keuze Voorlichtingsplan opstellen over onderwerp naar keuze Theorie - Gezondheid en gezondheidsgedrag - Primaire preventie - Voorlichtingsplan - Individuele voorlichting Locatie Evaluatie Werkproces competentie Verplicht/keuze School/thuis Geef feedback op het voorlichtingsgesprek met behulp van feedbackformulier C Laat je voorlichtingsplan beoordelen door de docent. 1.6 Geeft voorlichting, advies en instructie aan een zorgvrager (I, L) Verplicht Activiteit Kies een onderwerp om je groepsgenoot voor te lichten Maak een voorlichtingsplan Voer de voorlichting uit met behulp van het voorlichtingsplan Je gaat voorlichting (primaire preventie) geven aan een groepsgenoot. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: Bewegen voor jongeren Goede eetgewoonten Ontspanning Veilig zonnen Veilig vrijen Voorkomen van sportblessures Gevaren van te harde muziek Kies een onderwerp waarover je voorlichting gaat geven Je maakt een GVO plan, aansluitend op het onderwerp Fasen gezondheidsvoorlichting 1. Analyse Beschrijf hier - Welke gezondheidsrisico s loopt je klasgenoot door zijn leefstijl? - Hoe bewust is je klasgenoot zich van de risico s - Hoe gemotiveerd is je klasgenoot voor verandering van leefstijl en wat zijn z n mogelijkheden Uitwerking 15

16 Fasen gezondheidsvoorlichting 2. Planning Beschrijf hier: - Het voorlichtingsdoel (RUMBA) - Plan van aanpak: Wat moet je van te voren regelen? Hoe ga je de voorlichting aanpakken? Welke informatie ga je geven 3. Uitvoering Hier voer je de voorlichting uit. Uitwerking 4. Evaluatie Beschrijf hier: Minimaal twee evaluatievragen Evalueer de voorlichting met je klasgenoot aan de hand van onderstaande vragen: Hoe verliep de voorlichting aan je klasgenoot? Waarover ben je tevreden? Wat zou je een volgende keer anders doen. Heb jij je voorlichtingsplan volledig uitgevoerd? Wat liep anders en hoe kwam dit? 16

17 Veiligheid in protocollen Resultaat Praktische voorbereiding Theorie Locatie Evaluatie Werkproces competentie Verplicht/keuze De student heeft ontdekt welke aandacht er gegeven wordt aan veiligheid in protocollen. Verzamel protocollen voor verpleegkundige handelingen (Vilans) Lees thema 2: Een veilige en hygiënische omgeving Boek advies, instructie en voorlichting: Thema 2 School/thuis Doe een uitspraak over de kwaliteit van de geanalyseerde protocollen ten aanzien van de zorg voor veiligheid 1.6 Geeft voorlichting, advies en instructie aan een zorgvrager (I, L) Verplicht Activiteit 1 Beantwoord de volgende vragen: 1. Wat is een protocol? 2. Wat is het doel van een protocol? 3. Wat is het belang van het werken met protocollen voor zorgvragers en verpleegkundigen Activiteit 2 Ontdek welke aandacht er gegeven wordt in protocollen aan veiligheid Werkwijze: Vorm groepjes van drie of vier personen Verzamel protocollen voor verpleegkundige handelingen Neem de protocollen mee naar school. Analyseer 2 protocollen (naar keuze) met behulp van de volgende vragen: - Welke regels en voorschriften in het protocol zijn er opgenomen voor de veiligheid (inclusief besmettingsgevaar) van de zorgvrager? - Welke regels en voorschriften in het protocol zijn er opgenomen voor de veiligheid (inclusief besmettingsgevaar) van de verpleegkundige? - Aan welke risico s is blijkbaar allemaal gedacht? - Zijn er ook risico s waar niet aan gedacht is, waarvan jij denkt dat ze wel aanwezig zijn? Evaluatie Doe een uitspraak over de kwaliteit van de geanalyseerde protocollen ten aanzien van de zorg voor veiligheid 17

18 Het ASE model Primaire preventie Resultaat Praktische voorbereiding Theorie Locatie Evaluatie Werkproces Verplicht/keuze Met behulp van het ASE model, inzicht krijgen in eigen attitude, sociale invloed en eigen effectiviteit ten aanzien van eigen gezondheidsgedrag Niet specifiek naar keuze Boek Voorlichting, advies en instructie thema 2; het GVO proces School/thuis Je hebt in een verslag primaire preventie geschreven aan de hand van het ASE model 1.6 Geeft voorlichting, advies en instructie aan een zorgvrager Verplicht Activiteit Zoek uit wat het ASE model is en leg de relatie tussen dit model en primaire preventie. Doe dit aan de hand van een situatie die je zelf hebt meegemaakt.! N.B. In je boek wordt het ASE model niet als zodanig benoemt. Het wordt uitgewerkt in thema 2 als KASZ model Deze benaming vind je echter niet terug in de theorie Werkwijze: 1. Bedenk een situatie die je zelf hebt meegemaakt of iets wat je jezelf ooit hebt voorgenomen om wel of niet te doen. Denk hierbij aan: stoppen met roken gezonder eten aardiger willen zijn voor je groepsgenoot of vriendin meer sporten minder alcohol gebruik 2. In de uitwerking beschrijf je: wat je afwegingen waren ten aanzien van de voor- en nadelen van het oude gedrag wat de voor- en nadelen zijn als je het oude gedrag omzet in nieuw gedrag welke factoren in je omgeving van invloed waren op het al dan niet slagen van jouw gedragsverandering welke persoonlijke factoren belemmerend of bevorderend werkten of het uiteindelijk gelukt is om je gedrag blijvend te veranderen zo ja, wat je hierbij het meest geholpen heeft zo nee, wat je hierbij het meest belemmerd heeft 3. Leg aan de hand van bovenstaande voorbeelden uit wat de primaire preventie inhoudt. 18

19 Tertiaire preventie Resultaat Praktische voorbereiding Theorie Locatie Evaluatie Werkproces competentie Verplicht/keuze De student heeft aan de hand van zorgsituaties uitgelegd hoe tertiaire preventie wordt toegepast Boek: Voorlichting, advies en instructie. Bestudeer theorie over tertiaire preventie Tertiaire preventie Het begrip tertiaire preventie School/thuis Kijk activiteit 1 en 2 na met behulp van het antwoordmodel van ThiemeMeulenhoff. Activiteit 3: Uitwisselen van de gevonden informatie in de (sub) groep 1.6 Geeft voorlichting, advies en instructie aan een zorgvrager (I, L) Verplicht Activiteit 1 Maak de kennisopdracht bij tertiaire preventie. Kijk de vragen na met behulp van het antwoordmodel van ThiemeMeulenhoff. Activiteit 2 Maak de vragen bij praktijk 1 Te dik. Activiteit 3 Je werkt aan de hand van een aandoening uit welke behandeling binnen tertiaire preventie wordt ingezet. Tertiaire preventie is gericht op mensen die al gezondheidsproblemen hebben. Het gaat vaak om mensen met een chronische aandoening. - Leg uit waar tertiaire preventie bij mensen met chronische aandoening op gericht is. Een geriatrische zorgvrager heeft: - een te hoog cholesterol gehalte in het bloed en een hypertensie - zijn heup gebroken - COPD en rookt veel 1. Ga op zoek naar informatie over bovenstaande aandoeningen 2. Welke behandeling wordt toegepast 3. Met welk doel wordt deze behandeling ingezet? 19

20 Patiëntenvoorlichting geven Tertiaire preventie Resultaat Praktische voorbereiding De student heeft patiëntenvoorlichting gegeven met behulp van een folder en een voorlichtingsgesprek Bestudeer theorie over patiëntenvoorlichting, patiëntenvoorlichting op maat en patiëntenvoorlichting over praktische zaken Theorie Boek; advies, instructie en voorlichting thema 4: Patiëntenvoorlichting Zie praktische voorbereiding Locatie Evaluatie Werkproces competentie Verplicht/keuze School/thuis Kijk activiteit 1 na met behulp van het antwoordmodel van ThiemeMeulenhoff 1.6 Geeft voorlichting, advies en instructie aan een zorgvrager Competentie: I; Presenteren, L; Materialen en middelen inzetten. Verplicht Activiteit 1 (keuze) Maak de vragen bij praktijk 1, praktijk 2 en praktijk 3 Activiteit 2 (verplicht) Ontwerp een folder, die gericht is op het beïnvloeden van gezondheidsgedrag van een zorgvrager. Kies een actueel gezondheidsrisico of een gezondheidsprobleem Ontwerp vervolgens een folder die gericht is op het gezondheidsgedrag van een zorgvrager ten behoeve van het door jouw gekozen gezondheidsrisico of gezondheidsprobleem. Maak een werkplan en bespreek deze met de docent. In het werkplan dienen in ieder geval de volgende items terug komen: Hoe ben je tot het onderwerp gekomen? Welk doel, soort preventie en soort voorlichting heb je als uitgangspunt genomen? En waarom? Wat heb je in de voorbereidingsfase gedaan? Hoe verliep de uitvoeringsfase? Sluit de doelstelling aan bij de preventievorm en het soort voorlichting? En waarom? Ben je tevreden over het product? En waarom? Ben je tevreden over het proces? En waarom? Waarom sluit de folder goed aan bij de gestelde doelgroep? Of waarom zal de doelgroep zich aangesproken voelen door de folder? Maak de folder. Bereid een korte presentatie (10-15 minuten) voor, waarin je de folder promoot. Zorg ervoor dat je gemaakte keuzes kunt verantwoorden Criteria waaraan de folder moet voldoen: Lay-out is uitnodigend, verzorgd en herkenbaar als folder Doelstelling (kennis, gedrag of vaardigheid) Passend bij doelgroep 20

21 Activiteit 3 (verplicht) Geef patiëntenvoorlichting aan een zorgvrager over praktische zaken: informatie over de dagindeling Werk hiervoor het stappenplan uit (vijf stappen) Casus Mevrouw Bos is vanochtend opgenomen in een verpleeghuis op een somatische afdeling Voor de opname heeft ze in het ziekenhuis gelegen i.v.m. een collum (heup)fractuur rechts. Mevrouw is nooit eerder opgenomen geweest in een verpleeghuis. Mevrouw heeft bij opname duidelijk aangegeven dat zij helemaal niet blij is met deze situatie en dat ze bang is zich op de afdeling heel erg te gaan vervelen. Haar vraag is dan ook: hoe ziet de dagindeling eruit en op welke manier kan ik mijn dagen invullen tijdens mijn opname Persoonlijke gegevens G.J.A. Bos e.v. P. Pol Geboren Sinds 1999 weduwe, 3 kinderen, allen getrouwd en 8 kleinkinderen Woonsituatie: bovenwoning geen lift Mevrouw deed thuis alle huishoudelijke taken zelfstandig Gezondheidsgeschiedenis: Mevrouw heeft in 1990 een hersenbloeding (CVA) gehad. Rest verschijnselen krachtsvermindering in de linker arm en hand. Maak een plan waarin mevrouw Bos GVO krijgt over de dagindeling op de afdeling somatiek in het verpleeghuis. Maak hiervoor gebruik van het vijfstappen plan en werk deze uit. Geef de voorlichting aan de zorgvrager 21

22 Instructieplan (basis) Tertiaire preventie Resultaat Praktische voorbereiding Theorie Locatie Evaluatie Werkproces competentie Verplicht/keuze De student heeft instructie gegeven aan een klasgenoot met behulp van een instructieplan (14 stappenplan) Zorg dat je beschikt over het boek; advies, instructie en voorlichting Handelingsschema: instructieplan opstellen Spreek af met welke studiegenoten jij deze activiteit gaat uitvoeren Instructie geven Instructieplan opstellen School/thuis Evalueer de uitvoer van de instructie met behulp van de criteria en feedbackformulier C Laat je instructieplan beoordelen door de docent 1.6 Geeft voorlichting, advies en instructie aan een zorgvrager (I, L) Verplicht Activiteit Maak een instructieplan over een onderwerp naar keuze en voer de instructie uit Werkwijze: Schrijf met je subgroep een instructie (14 stappenplan) over een onderwerp naar keuze met behulp van het instructieplan Voorbeelden voor het maken van een instructieplan zijn bijvoorbeeld: Het aantrekken van een steunkous Het lopen met een looprekje Het (veilig) lopen met een rollator Het bedienen van een hoog-laag bed Gebruik van een papegaai Geef instructie aan een klasgenoot met behulp van het instructieplan. Evaluatie Geef feedback op de instructie op zowel inhoud (inhoud, toepassen 14 stappenplan) als proces (uitvoer) Maak hierbij gebruik van feedback formulier C, werkproces 1.6 Let ook op de volgende punten: - Toepassing van gespreksstructuur o Wordt in de kop van de instructie de ODATT toegepast? o Wordt de instructie afgesloten met een samenvatting + evaluatie op product en proces? - Toepassing van gesprekstechnieken o Wordt geluisterd naar de zorgvrager? o Is er aandacht voor de zorgvrager? 22

23 Zelftest Voorlichting, advies en instructie (basis) Resultaat Je hebt de vragen van de zelftest goed beantwoord Praktische voorbereiding Leer de theorie over GVO Theorie Boek Voorlichting en Ondersteunend materiaal bij deze activiteit Locatie School/thuis Evaluatie Kijk de zelftest na met behulp van het antwoordmodel Werkproces 1.6 Geeft voorlichting, advies en instructie aan een zorgvrager Verplicht/keuze keuze Activiteit Maak de zelftest 1. Leg het gezondheidsgedrag van mensen uit aan de hand van het ASE-model. Geef een voorbeeld van de drie onderdelen, attitude, sociale invloed en eigen effectiviteit. 2. Geef een definitie van preventie. 3. Beschrijf de drie onderdelen van preventie. 4. Geef een definitie en een voorbeeld van primaire preventie. 5. Geef een definitie en een voorbeeld van secondaire preventie. 6. Geef een definitie en een voorbeeld van tertiaire preventie. 7. Wat heeft GVO tot doel? 8. Maak op de onderstaande voorlichtingsvragen een doelstelling dat voldoet aan de RUMBA eisen. Een zorgvrager heeft overgewicht en wil graag afvallen, ze kookt thuis op een traditionele manier en is dol op jus. Een zorgvrager krijgt morgen een gastroscopie, ze weet niet wat dit inhoud. 9. Wat zijn drie noodzakelijke voorwaarden om het doel van de voorlichting te behalen?. 23

24 24

25 Geriatrische zorgvrager Ondersteuningsmagazijn School Beroepstaak C C1 Voorlichting, advies en instructie Beginner Activiteiten Voorkomen van hospitalisalisering Zelftest: Voorlichting aan geriatrische zorgvrager Taaltaak 3: Lees en spreekopdracht 25

26 26

27 Voorkomen van hospitalisering Geriatrische zorgvrager Resultaat Praktische voorbereiding Theorie Locatie Evaluatie De student kan: - verwoorden waardoor hospitalisering ontstaat en hoe je het kunt voorkomen. - weergeven wat er in instellingen wordt gedaan ter voorkoming van hospitalisatie Bestudeer theorie over het ontstaan van hospitalisatie, kenmerken van hospitalisatie en maatregelen om hospitalisering te voorkomen (Boek, voorlichting, advies en instructie) Zoeken op internet, documentatiemateriaal van instellingen of bezoek aan instellingen. Hospitalisatie en voorkomen van hospitalisering School/thuis Kijk activiteit 1 na met behulp van het antwoordmodel van Thieme Meulenhof Bespreek activiteit 2 na met behulp van de criteria Werkproces 1.6 Geeft voorlichting, advies en instructie aan een zorgvrager (I, L) Verplicht/keuze Activiteit 1: BOL: verplicht/bbl keuze Activiteit 2: Verplicht Activiteit 1 Maak praktijk 1 en praktijk 2 en maak de kennisopdracht uit thema 2 hoofdstuk 3 van het boek Voorlichting, advies en instructie Activiteit 2 Onderzoek in twee instellingen wat er wordt gedaan om hospitalisering te voorkomen Werkwijze: Zoek in je subgroep uit wat instellingen doen om hospitalisatie te voorkomen. Doe hiervoor onderzoek in twee verschillende zorginstellingen. Probeer antwoord te vinden op de volgende vragen: Wat doen de instellingen om te voorkomen dat bij hun zorgvragers hospitalisering optreedt? Nabespreking: 1. Schrijf een verslag over de gevonden resultaten of maak een collage/poster/flyer (1 per instelling) waaruit de gevonden resultaten duidelijk blijken. 2. Presenteer de gevonden resultaten in de grote groep op een aantrekkelijke manier Criteria verslag/collage/poster/flyer Bevat informatie over: - Definitie hospitalisering - Ontstaan hospitalisering - Kenmerken of verschijnselen van hospitalisering - Maatregelen om hospitalisering te voorkomen 27

28 Zelftest Voorlichting aan geriatrische zorgvrager Resultaat Je hebt de vragen van de zelftest goed beantwoord Praktische voorbereiding Leer de theorie over GVO Theorie Boek Voorlichting en Ondersteunend materiaal bij deze activiteit Locatie School/thuis Evaluatie Kijk de zelftest na met behulp van het antwoordmodel Werkproces 1.6 Geeft voorlichting, advies en instructie aan een zorgvrager Verplicht/keuze keuze Activiteit Maak de zelftest Hr. Toolen (70 jaar) is vandaag opgenomen op de somatische afdeling van een verpleeginstelling. Opname-indicatie: instellen op diabetesmedicatie. Jij werkt als beginnend leerling-verpleegkundige op deze afdeling. Hr. is een aantal weken geleden met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht, nadat hij op straat onwel was geworden. Uit onderzoeken blijkt dat dhr. diabetes mellitus II heeft. Uit het anamnesegesprek blijkt dat dhr. alleen woont en zijn maaltijden, samen met zijn vrienden, in cafetaria s nuttigt. Hij begrijpt niet waarom hij ingesteld moet worden: Als hij pilletjes slikt voor zijn suikerziekte komt alles tot goed? Verdere bijzonderheden uit het anamnesegesprek: - Hr. rookt 15 sigaretten per dag - Hr. drinkt 3 biertjes per dag - Dhr. woont in een achterstandswijk Vraag 1 Bedenk 1 reden waarom Hr. Toolen op de somatische afdeling op de diabetesmedicatie wordt ingesteld. Maak hiervoor gebruik van het ASE model. A S E 28

29 Vraag 2 Waarom is het van belang om te weten dat Dhr. Toolen in een achterstandswijk woont? Gebruik maximaal 4 zinnen. Dhr. Toolen loopt telkens van de afdeling af om te gaan roken. Jouw werkbegeleider vraagt of je vanmiddag bij het voorlichtingsgesprek wilt zijn die je begeleider heeft met dhr. Zij gaat uitleggen aan dhr. waarom roken en suikerziekte geen goede combinatie is. Vraag 3a Dhr. Toolen zal de informatie die hij krijgt over roken op een bepaalde manier verwerken. Met welke 4 stappen moet je hierbij als verpleegkundige rekening houden? Vraag 3b Welke vorm van preventie is dit voorlichtingsgesprek? Motiveer je antwoord. Gebruik hiervoor maximaal 3 zinnen. Vraag 4 Jij gaat het voorlichtingsgesprek over het roken en suikerziekte voorbereiden. Geef aan de hand van het 5 stappenplan aan hoe je het gesprek voorbereid. Stap 1 Stap 2 Stap 3 29

30 Stap 4 Stap 5 Dhr. Toolen verblijft nu een week op de afdeling. Tijdens een bewonersoverleg komt dhr. ter sprake. Wat het team opvalt is dat dhr. niet veel onderneemt op een dag. Hij zit de hele dag naast zijn bed, vaak in dezelfde kleren en praat weinig meer over zijn vriendenclubje. Vraag 5 Het gedrag wat dhr. Toolen laat zien is een veel voorkomend gedrag wanneer een zorgvrager verblijft op een afdeling. Benoem dit gedrag in 1 woord. Motiveer je antwoord. Gebruik maximaal 5 zinnen. Vraag 6 Benoem 3 maatregelen die jij als leerling-verpleegkundige neemt om het gedrag van dhr. Toolen te veranderen. Geef bij elk antwoord een motivatie. 1 Motivatie 2 Motivatie 3 Motivatie 30

31 Taaltaak 3 Lees en spreekopdracht Voorlichting(GVO) geven over een ziektebeeld vanuit verpleegkundig perspectief volgens het GVO plan Resultaat Praktische voorbereiding Theorie Locatie Tijdsduur Evaluatie Werkproces Competentie Verplicht/keuze De student geeft voorlichting (GVO) aan een zorgvrager over een ziektebeeld, en/of de behandeling van een ziektebeeld. Zorg dat je beschikking hebt over het theorieboek voorlichting, advies en instructie Volgens het GVO plan bereid je de voorlichting voor. Stem af met welke groepsgenoten jij deze activiteit gaat uitvoeren (Max. 3) Je haalt je informatie uit verschillende bronnen, en geeft aan of de bronnen al/niet evidence based zijn. Op grond hiervan wordt je leesvaardigheid beoordeeld. De GVO wordt op school gegeven. De GVO duurt maximaal 10 minuten. Een medeleerling geeft feedback met behulp van het feedbackformulier GVO. De docent beoordeelt de lees- en spreekvaardigheid volgens de taaleisen van het Raamwerk Nederlands. 1.1 Gegevens verzamelen 1.6 Voorlichting, advies en/of instructie geven D. Aandacht en begrip tonen I. Presenteren K. Vakdeskundigheid toepassen L. Materialen en middelen inzetten Verplicht Activiteit 1 Je verzamelt individueel informatie over het ziektebeeld vanuit verschillende bronnen, en kan meningen en feiten (evidence based) onderscheiden. Je gebruikt deze informatie om voorlichting te geven Activiteit 2: Je bereidt je voorlichting individueel voor met behulp van het 5 stappen GVO plan. Je beschrijft de stappen. Activiteit 3 Je geeft met behulp van het GVO plan voorlichting aan een zorgvrager over een ziektebeeld vanuit verpleegkundig perspectief in een oefensituatie. Werkwijze Je vraagt één medeleerling om zorgvrager te spelen, en één medeleerling om feedback te geven. 31

32 32

33 OPLEIDING tot MBO- VERPLEEGKUNDIGE Ondersteuningsmagazijn Beroepstaak C2 Beginner Begeleidt een zorgvrager Albeda college Branche gezondheidszorg Kwalificatieniveau 4 Cohort: KD:2012 Versie 1 Fase: beginner Naam deelnemer:. 33

34 34

35 1 Persoonlijkheid en gedrag Activiteiten Gedrag en het ontstaan van gedrag Persoonlijke eigenschappen-sterkte en zwakteanalyse 35

36 36

37 Gedrag en het ontstaan van gedrag Persoonlijkheid en gedrag Resultaat De student kan - vertellen wat er onder menselijk gedrag verstaan wordt - vertellen hoe gedrag ontstaat en welke factoren hierbij een rol spelen - voorbeelden geven van waarneembaar gedrag en niet-waarneembaar gedrag. Praktische voorbereiding Bestudeer theorie over gedrag en welke factoren hierbij een rol spelen Theorie Gedrag, ontstaan van gedrag, waarneembaar en niet-waarneembaar gedrag Locatie School Evaluatie Nabespreking met docent Werkproces/competenties 1.4 Begeleiden (C.D.R.) Verplicht/keuze Verplicht Je gedrag wordt beïnvloed door het gedrag van anderen Activiteit 1: Oriënteren o Geef antwoord op de volgende vraag: Wat weet je al over gedrag en gedragingen? 37

38 o Geef aan of de volgende uitspraken juist of onjuist zijn. Motiveer je keuze! Uitspraken juist onjuist 1) Gedrag kun je omschrijven als die activiteiten van de mens die kunnen worden geobserveerd door andere mensen 2) Elke menselijke activiteit noemen we gedrag. Onderuitgezakt op de bank zitten en niets doen, is dus geen gedrag. 3) Het gedrag van mensen wordt bepaald door de cultuur waarin ze leven. 4) De thuissituatie speelt een grote rol bij het ontstaan van gedrag. 5) Je gedrag op school wordt beïnvloed door de leraar voor klas, het vak waar je mee bezig bent, je klasgenoten en de deelnemer die naast je zit. 6) Dromen, gedachten en gevoelens zijn activiteiten die waarneembaar zijn door andere mensen 7) Je gedrag wordt bepaald door erfelijke factoren en door omgevingsfactoren. 8) Erfelijke factoren bepalen je uiterlijk en ze bepalen eigenschappen als intelligentie, koppigheid, creativiteit Activiteit 2: Gedrag - Je zit in de bus en iemand staart jou aan. Geef twee gedragingen in deze zin aan en leg uit waarom je dit gedrag noem. - Kun je bij de volgende activiteiten aangeven of er al dan niet sprake is van gedrag: o Schrijven o Denken o Eten o Luisteren o Praten o Moe zijn o Lachen o Lezen o Staan wachten o Slapen o Kijken o Honger hebben Als je dit rijtje overziet, wat kun je dan concluderen? - Hoe gedraag je je in onderstaande situatie: o Wanneer je flinke hoofdpijn hebt; o Wanneer je ontevreden bent over je uiterlijk; o Wanneer je onzeker bent over jezelf; o Wanneer je je verdrietig voelt; o Wanneer je het niet met iemand eens bent. - Leg uit hoe jouw gedrag beïnvloed kan worden door hoe anderen zich gedragen? - Leg uit hoe jou gedrag beïnvloed kan worden door de fysische omgeving? 38

39 Een ongezellig huiskamer Je loopt stage op afdeling de Flierefluiter in een verpleeghuis. Hier wonen 12 oudere mensen met lichamelijke beperkingen. Ze hebben hulp nodig bij het wassen, aankleden, opstaan etc. De meeste bewoners zitten in een rolstoel en verblijven dagelijks in de huiskamer. Het valt je op dat de huiskamer van de bewoners er niet gezellig uitziet: geen leuk behangetje, geen schilderijen aan de muur, plastic planten in de vensterbank en op de eettafels liggen geen kleedjes. De bewoners hebben allemaal dezelfde kamer, met hetzelfde bed, hetzelfde sprei, een nachtkastje en een stoel. Als je vraagt aan begeleiders waarom de huiskamer zo saai is, krijg je als antwoord dat de praktische inrichting beter en makkelijker schoon te houden is. Zo blijft de omgeving schoon en hygiënisch en dat is beter voor de bewoners, omdat ze vatbaarder zijn voor bacteriën en virussen. Je vindt dat er best meer aan de aanrichting gedaan zou kunnen worden. Maak onderstaande vragen aan de hand van de casus Vragen 1. Je maakt je druk om de fysische omgeving van de bewoners van afdeling de Flierefluiter. Je vindt de inrichting van de huiskamer niet gezellig. De dingen om ons heen kunnen op zichzelf niet gezellig zijn. Toch gebruiken we die uitdrukking vaak. Waarom is dat denk je? 2. Denk je dat de inrichting van een huiskamer een gedragsbepalende factor is. Motiveer je antwoord. 39

40 Persoonlijke eigenschappen-sterkte en zwakteanalyse Persoonlijkheid en gedrag Resultaat Praktische voorbereiding Theorie Locatie Evaluatie De student: - heeft zijn persoonlijke eigenschappen in kaart gebracht - een sterkte en zwakte-analyse gemaakt School Nabespreking met docent Werkproces/competenties 1.4 Begeleiden (C.D.R.) Verplicht/keuze Verplicht Activiteit 1 Persoonlijke eigenschappen, kwaliteiten en gedrag De volgende uitspraken gaan over jouw persoonlijke eigenschappen, kwaliteiten en gedrag, geef aan in hoeverre deze voor jou gelden. Omcirkel 1 wanneer je vindt dat de uitspraak niet bij je hoort, een 2 als je denkt dat de uitspraak soms bij je hoort en een 3 als je vindt dat het klopt. Niet te lang nadenken, kiezen op je gevoel ik houd het hoofd koel als het moeilijk is ik heb commercieel inzicht ik kan goed samenwerken ik kan goed schrijven ik kan goed spreken ik ben trots ik raak gespannen als er te veel tegelijk op me afkomt ik ben leergierig ik heb gevoel voor humor ik leer snel iets ik kan goed organiseren ik kan goed leidinggeven ik ben openhartig ik kan goed met mensen omgaan ik ben loyaal ik werk efficiënt ik wil resultaat van mijn werk zien ik heb overtuigingskracht ik laat het initiatief graag aan aderen over ik kan goed luisteren ik ben detaillistisch ik ben toegevend ik ben gauw uit mijn evenwicht ik ben doelgericht ik ben betrouwbaar 40

41 1 2 3 ik treed graag op de voorgrond ik ben praktisch ingesteld ik vind het belangrijk waardering te krijgen voor wat ik doe ik pas me in nieuwe situaties snel aan ik ben standvastig ik ben stressbestendig ik ben realistisch ik ben enthousiast ik werk het liefst samen met anderen ik laat mij vaak leiden door het oordeel van anderen ik heb technisch inzicht ik ben ambitieus ik doe vaak wat mijn gevoel me ingeeft ik ben creatief ik kan mij goed concentreren ik werk perfectionistisch ik heb mensenkennis ik pak zaken planmatig aan ik heb een positieve levensinstelling ik neem graag zelf het initiatief ik ben geduldig ik ben betrouwbaar ik kan mijn gedachten goed onder woorden brengen ik laat mij niet gauw uit het veld slaan ik heb natuurlijk gezag ik ben vindingrijk ik ben flexibel ik stel hoge eisen aan mijzelf ik neem graag de leiding ik ben meer een doe- dan een denktype ik denk vooruit ik werk het liefst alleen ik ben evenwichtig ik let op wat iets kost ik kan logisch denken ik heb durf om nieuwe dingen aan te pakken ik kan mijzelf goed presenteren ik durf mijn mening te geven ik houd mij het liefst op de achtergrond ik heb behoefte aan steun ik kan anderen inspireren ik kan onder tijdsdruk werken ik houd goed overzicht als ik veel moet doen ik ben een doorzetter ik kan goed coördineren ik heb zelfvertrouwen ik kan dingen goed analyseren 41

42 Maak met behulp van de ingevulde lijst een selectie van uitspraken die het meest bij je horen. Het gaat om zowel de sterke kanten als je zwakke kanten Sterke kanten: 1) Zwakke kanten; 1.. 2) 2.. 3). 3. 4) )

43 2 Communicatie Activiteiten Persoonlijke en functionele relatie Communicatieschema Jouw communicatiegedrag Oefenen met soorten communicatie Herkennen van valkuilen en negatieve factoren tijdens de communicatie Luisteren en waarnemen Gesprek voeren en actief luisteren Oefenen met gesprekstechnieken Opbouw van een gesprek Plan van aanpak gesprek Feedback geven en ontvangen Assertief reageren Zelftest communicatie en aandachtig luisteren Casus (digitaal) - Meneer de Bie - Mevrouw van Velsen - Mevrouw de Boer - Mevrouw Schouten Feedbackformulieren (digitaal) - Feedback geven en ontvangen - Assertief reageren Informatie (digitaal( - Tekst kaartjes empathie Observatielijsten (digitaal) - Observatieformulier gespreksstructuur en basishouding (opbouw van een gesprek) - Observatieformulier gespreksstructuur, basishouding en actief luisteren - 43

44 44

45 Persoonlijke en functionele relatie Communicatie Resultaat De student kan uitleggen wat het verschil is tussen een persoonlijke en een functionele relatie. Praktische voorbereiding Vooraf theorie bestuderen Theorie Boek: Ondersteunen bij verpleegkundige basiszorg H1 Interactie met de zorgvrager Locatie School Evaluatie Nabespreking met docent Werkproces/competenties 1.4 Begeleiden (C.D.R.) Verplicht/keuze Verplicht Activiteit : Je gaat het verschil onderzoeken tussen een persoonlijke en een functionele relatie Werkwijze : Kenmerken van een persoonlijke relatie zijn (vul aan): Voorbeelden: Kenmerken van een functionele relatie zijn (vul aan):

46 Voorbeelden: Lees het onderstaande praktijkvoorbeeld: Mevrouw Elmers verblijft sinds 3 maanden in het verpleeghuis met als doel te revalideren. In toenemende mate maakt zij zich ongerust. Zal ze ooit nog naar huis kunnen? Hoe lang gaat het nog duren? Is er nog wel vooruitgang mogelijk nu ze vorige week ook nog gevallen is? Haar man, die naast zijn drukke werk in een meubelzaak ook nog de kinderen moet verzorgen, heeft ook al eens gezegd : Ik wou dat je weer thuis was. Het groeit mij een beetje boven het hoofd al die drukte. Dit zit mevrouw Elmers behoorlijk dwars. Ze probeert er met een verpleegkundige, Tamar, over te praten. Tamar zegt; Kom, kom, mevrouw, het valt allemaal wel mee!. Ik heb uw man gisteren bij het bezoek gezien. Hij lijkt mij iemand die van aanpakken weet. Dat moet ook wel met een eigen zaak, zou ik zeggen. Over hem hoeft u zich geen zorgen te maken, uw man redt zich heus wel. Beantwoord de volgende vragen: - Bestaat er tussen Tamar en mevrouw Elmers een functionele samenwerkingsrelatie? Leg uit Wat vind jij van het gedrag van de verpleegkundige?... Lees ook het volgende praktijkvoorbeeld: Verpleegkundige Zenet zegt tegen een collega; Ik heb een collega aan wie ik echt een hekel heb. Ze kijkt me voortdurend op de vingers en controleert wat ik doe of van plan ben om te gaan doen. Ik heb soms het idee dat ze zit te wachten totdat ik een fout maak. Ik probeer nu sinds 2 weken zoveel mogelijk te voorkomen dat ik samen met haar een dienst heb. Want ik weet zeker dat wanneer ik haar te veel zie ik ontzettende ruzie met haar krijg. - Is hier sprake van een functionele samenwerkingsrelatie? Leg uit

47 - Vind je dat Zenet op de juiste wijze met deze collega omgaat?... - Hoe zou jij deze situatie aanpakken?... - Hoe voorkom jij tijdens het werken met zorgvragers dat je relaties met hen te persoonlijk worden en het functionele karakter van de relatie verloren gaat? Bedenk verschillende mogelijkheden.... Wissel je antwoorden uit met een medestudent 47

48 Het communicatieschema Communicatie Resultaat Praktische voorbereiding Theorie Locatie Evaluatie Werkproces/competenties 1.4 Begeleidt een zorgvrager C, D, R Verplicht/keuze De student kan het communicatieschema uitleggen/beschrijven Theorie bestuderen Boek : Ondersteunen bij verpleegkundige basiszorg Thema 1 H1 Interactie met de zorgvrager School Nabespreking met docent. Antwoordsleutel schema bij ondersteunend materiaal verplicht Activiteit: Maak de opdrachten m.b.t. het thema communicatie en leg in eigen woorden alle aspecten van het communicatieschema uit aan een medestudent. Werkwijze: Beantwoord de volgende vragen; Wat versta jij onder communicatie? Welke vormen van communicatie ken jij? Geef voorbeelden. Wat is het verschil tussen inhouds- en betrekkingsniveau? Verzin een voorbeeld.. Lees het volgende gesprekje van 2 collega s en beantwoord de vragen: Johan: He, hoe is het afgelopen met die meneer van der Sluis? Carine : goed, achteraf bleek er natuurlijk weer niets aan de hand te zijn. Vraag: wat is hier het inhoudsniveau van het gesprek en wat is het betrekkingsniveau? Wat is het belang van non-verbale communicatie in het contact met de zorgvrager? Wat is de samenhang tussen verbale- en non-verbale communicatie? Wanneer spreken we van effectieve communicatie? Hoe geeft de ontvanger betekenis aan een boodschap van de zender? Hoe kun je rekening houden met het referentiekader van een zorgvrager? Geef een voorbeeld. Wissel je antwoorden uit met een groepsgenoot Teken en leg het communicatieschema in eigen woorden uit aan een groepsgenoot. 48

49 Jouw communicatiegedrag Communicatie Resultaat Praktische voorbereiding Theorie Locatie Evaluatie De student: - heeft een sterkte-zwakteanalyse gemaakt van zijn/haar eigen communicatiegedrag School Nabespreking met de docent. Werkproces/competenties 1.4 Begeleidt een zorgvrager (C.D.R.) Verplicht/keuze Verplicht Activiteit 1 Individueel Denk eens na over jouw manier van communiceren: o Op welke manier draag jij bij tot een goede, duidelijke communicatie? o Wanneer ontstaan er als gevolg van jouw gedrag wel een problemen in de communicatie? o Wat vind jij moeilijk in het communiceren met andere mensen? o Wat is voor jou belangrijk als je met anderen communiceert? Activiteit 2 Individueel Je krijgt 40 stellingen voorgelegd. Geef bij elke stelling aan welke antwoord op jou van toepassing is. Stelling 40 is een halve zin, het is de bedoeling dat je deze afmaakt. Mocht je zelf nog meer weten over jouw manier van communiceren, dan kun je de lijst aanvullen. Probeer de lijst zo eerlijk mogelijk in te vullen 1. Als ik een groep zit zorg ik ervoor dat aan iedereen duidelijk is waar we mee bezig zijn soms/vaak/ nooit 49

50 2. Daartoe stel ik vragen aan iedereen soms/vaak/ nooit 3. Ik moedig iedereen aan om vragen te stellen als iets onduidelijk is soms/vaak/ nooit 4. In groepen durf ik geen verduidelijking te vragen als ik iets niet begrijp soms/vaak/ nooit 5. Ik blijf net zolang vragen stellen tot iets me helemaal duidelijk is soms/vaak/ nooit 6. Ik laat de groep duidelijk merken wanneer ik het met iets eens of oneens ben soms/vaak/ nooit 7. Ik laat het de groep duidelijk merken als ik geïrriteerd, beledigd, opgewonden of blij ben soms/vaak/ nooit 8. Ik vraag aan de groep of datgene wat ik zeg ook duidelijk is soms/vaak/ nooit 9. Ik vraag aan andere groepsleden ook zij zich voelen soms/vaak/ nooit 10. Ik ga in de groep na of men het met mijn mening eens is soms/vaak/ nooit 11. Ik grijp iedere mogelijkheid aan om mijn ideeën en ervaringen aan de groep te vertellen soms/vaak/ nooit 12. Als iemand zijn mening zegt wordt ik ongeduldig soms/vaak/ nooit 13. Ik onderbreek anderen als zij over een onderwerp praten dat me niet interesseert soms/vaak/ nooit 14. Ik zit te lezen of ik loop weg als er in de groep iets wordt gezegd wat me niet interesseert soms/vaak/ nooit 15. Ook al ben ik het met iemand eens, dan nog zal ik het tegendeel beweren, omdat ik discussiëren leuk vind soms/vaak/ nooit 16. Ik ben het eerder met iemand eens die ik graag mag dan met iemand die ik niet mag soms/vaak/ nooit 17. Als ik het met iemand oneens ben, verhef ik mijn stem en probeer hem met kracht van het tegendeel te overtuigen soms/vaak/ nooit 18. Ik maak mensen belachelijk die een andere mening hebben dan ik soms/vaak/ nooit 50

51 19. Ik beloof wel eens iets waar ik later niet op terug kom soms/vaak/ nooit 20. Opbouwende kritiek verwerk ik in mijn meningsvorming soms/vaak/ nooit 21. Ik vind kritiek constructief (opbouwend) soms/vaak/ nooit 22. Ik toets mijn mening aan die van anderen soms/vaak/ nooit 23. Ik vind het belangrijk om iets van ideeën van anderen te leren soms/vaak/ nooit 24. Ik praat met de een makkelijker dan met de ander soms/vaak/ nooit 25. Als mij iets niet lekker zit, dan is dat aan mijn gedrag te merken soms/vaak/ nooit 26. Ik praat liever niet over persoonlijke onderwerpen wanneer ik met mensen ben die ik niet sympathiek vind soms/vaak/ nooit 27. Ik blijf doorgaan met het vertellen van een verhaal ook al luistert niet iedereen soms/vaak/ nooit 28. Ik laat anderen uitpraten, voordat ik wat ga zeggen soms/vaak/ nooit 29. Ik kan goed onder woorden brengen wat ik denk en voel soms/vaak/ nooit 30. Ik kijk een ander aan als ik met hem/haar praat soms/vaak/ nooit 31. Als ik iets niet begrijp, vraag ik om herhaling of uitleg soms/vaak/ nooit 32. Als ik iets vertel, let ik er goed op of de ander me begrijpt soms/vaak/ nooit 33. Ik durf overal vrij gemakkelijk het woord te nemen soms/vaak/ nooit 34. Ik luister goed als een ander iets aan het vertellen is. Dit laat ik ook merken door mijn non-verbale gedrag soms/vaak/ nooit 35. Ik let op de non-verbale signalen van iemand als ik met iemand in gesprek ben soms/vaak/ nooit 51

52 36. Als iemand mij iets vertelt, leef ik me zoveel mogelijk in zijn/haar situatie in soms/vaak/ nooit 37. Ik begrijp een ander, ook zonder woorden soms/vaak/ nooit 38. Ik luister actief soms/vaak/ nooit 39. Mijn non-verbale communicatiegedrag soms/vaak/ nooit 40. Ik.. soms/vaak/ nooit Activiteit 3 Vorm tweetallen. Bespreek jullie antwoorden met elkaar. Is jouw klasgenoot het eens met jouw kijk op jouw manier van communiceren? Met welke punten is hij/zij het eens? Met welke punten niet? Vraag je klasgenoot naar voorbeelden die verduidelijken waarom hij/zij er anders over denkt. Luister goed naar haar/zijn feedback Activiteit 4 Individueel Formuleer nu je sterke kanten (minimaal 3) en je zwakke kanten (minimaal 3) in je communicatie gedrag. Mijn sterke kanten: 1 Mijn zwakke kanten;

53 Formuleer naar aanleiding van bovengenoemde analyse je persoonlijke leerdoelen en beschrijf de activiteiten die je gaat ondernemen om je doelen te bereiken Oefenen met soorten communicatie Communicatie Resultaat De student heeft geoefend met verschillende vormen van communicatie Praktische voorbereiding Potlood en papier, schaar Theorie Boek Ondersteunen bij verpleegkundige basiszorg Thema 1 H1Interactie met de zorgvrager Locatie School Evaluatie Nabespreking met docent Werkproces/competenties 1.4 Begeleidt een zorgvrager C.D.R Verplicht/keuze Verplicht Activiteit : Je gaat oefenen met de verschillende vormen van communicatie Oefening 1: in tweetallen Ga tegenover elkaar zitten gedurende 1 minuut. Wat gebeurt er? Welke conclusies kun je trekken m.b.t. communiceren? Oefening 2: eenzijdige en tweezijdige communicatie. Eerst tweetallen vormen. Deelnemer 1 (de instructeur) maakt een tekening die deelnemer 2 (de tekenaar) niet mag zien. Situatie 1: Eerst moet deelnemer 2 de tekening maken op aanwijzingen van deelnemer 1 De tekenaar volgt de instructies op zonder te praten en zonder vragen te stellen. Situatie 2: Daarna moet deelnemer 2 de tekening maken op verbale instructie van deelnemer 1 en mag tekenaar wel vragen stellen. Bespreek met elkaar wat het verschil is tussen situatie 1 en het situatie 2 van de oefening. Oefening 3: Communiceren met de ruggen tegen elkaar in 2 tallen: de deelnemers zitten met de ruggen tegen elkaar. Deelnemer 1 vertelt tegen deelnemer 2 een kort verhaal van enkele minuten. Wissel van rol. Bespreek je ervaringen, wat heb je gemist? Oefening 4 : non-verbale communicatie klassikaal Maak kaartjes waar emoties op vermeld staan. Denk aan : 53

54 Eenzaamheid, geremdheid, hoop, droefheid, teleurstelling, verlegenheid, boosheid, angst, verveling, agressie, vreugde, verliefdheid, teleurstelling, ongeduld, onzekerheid. Bedenk zelf ook nog enkele emoties. Iedereen krijgt een emotiekaartje en beeldt de beschreven emotie aan de groep uit. De groep moet raden welke emotie wordt uitgebeeld. Oefening 5: non-verbale boodschap Een deelnemer bromt of humt een opdracht aan 4 groepsgenoten die vervolgens deze opdracht uit moeten voeren. Nabespreking : Welke boodschappen kun je wel en welke kun je niet non-verbaal over brengen? Oefening 6: inhouds- en betrekkingsniveau in tweetallen. a. Deelnemer 1 zegt twee keer dezelfde zin Ik vind deze jurk niet mooi. De eerste keer wordt de zin uitgesproken tegen een winkeljuffrouw. De tweede keer wordt de zin uitgesproken tegen een vriendin. Wat is de boodschap op inhoudsniveau? Wat is de boodschap op betrekkingsniveau? Wat maakt het verschil? b. Verzin zelf een andere zin in een situatie met een zorgvrager. Wat maakt het verschil? Oefening 7 Vul het onderstaande schema in en wissel je antwoorden uit met een medegroepslid Situatie soorten communicatie verbaal nonverbaal eenzijdig tweezijdig Sander leest de krant. Pim praat met Jeanet. Een journalist interviewt een popster. Moeder geeft haar baby borstvoeding. Joris schrijft een liefdesbrief aan zijn vriendin. Maurits (4 jaar) praat met z n beer die hij ondertussen in zijn armen houdt. Marije loopt van tafel weg en slaat de deur keihard dicht. De docent zegt tegen Frank die zijn wenkbrauwen fronst: Volgens mij begrijp je het niet. 54

55 Anita bestudeert het boek Interactie in beroepssituaties. Paul (4 jaar) bijt z n broertje Tom (6 jaar). Herkennen van valkuilen en negatieve factoren tijdens de communicatie Communicatie Resultaat De student kan de factoren herkennen en benoemen die de communicatie negatief kunnen beïnvloeden Praktische voorbereiding Vooraf theorie bestuderen Theorie Boek: Ondersteunen bij verpleegkundige basiszorg Thema 1 H1 Interactie met de zorgvrager Locatie School Evaluatie Nabespreking met docent Werkproces/competenties 1.4 Begeleidt de zorgvrager (C.D.R) Verplicht/keuze Verplicht Activiteit 1: Je gaat onderzoeken welke factoren de communicatie negatief kunnen beïnvloeden. Werkwijze : Lees de theorie over valkuilen bij de communicatie. Bedenk in je subgroep per item voorbeelden van jezelf of van anderen. Geef aan hoe je ermee om kunt gaan als je communiceert met de zorgvrager Activiteit 2: Je gaat oefenen met het herkennen van de verschillende factoren die de communicatie negatief kunnen beïnvloeden onder begeleiding van een docent. Oefening 1 : Ruis De klas splitsen in twee groepen: 1 groep gaat naar de gang en de andere groep blijft in de klas. De groep van de gang bedenkt een verhaal van 5 minuten, iedereen neemt een stukje van het verhaal over van de vorige spreker. Tijdens het vertellen van het verhaal in de klas is er 2 minuten volle aandacht voor het verhaal, waarna de interesse wordt verloren en de klas gaat hangen, uit raam kijken, poppetjes tekenen etc..: - Welk effect neem je waar [zender/ ontvangers]; - Wat doet de zender om aandacht ontvanger vast te houden? - Hoe heb je als verteller deze oefening ervaren? 55

56 Oefening 2 : Storende factoren herkennen Kijk bij de volgende situaties wat de storende factor is op het gebied van communicatie. 1. Meneer van Dijk heeft afasie. Hierdoor is het voor de verpleegkundige Amal moeilijk om hem te begrijpen (afasie is een ernstige stoornis in het spreekvermogen) 2. Als mevrouw Faber aan het praten is, is ze niet meer te stoppen. De verpleegkundige merkt dat hij dan nauwelijks meer naar haar luistert. 3. Lucie kan haar vriendin Sandra maar nauwelijks verstaan in de kantine. De muziek staat wel erg hard en bovendien wordt er door iedereen hard doorheen gepraat. 4. Wanneer verpleegkundige Bianca aan meneer Mulder uitlegt hoe hij zijn medicijnen in moet nemen, begrijpt hij er maar weinig van. Bianca gebruikt woorden die hij niet begrijpt. 5. Farid, verpleegkundige, begrijpt niet altijd wat zijn collega zegt, omdat zij dialect spreekt. 6. Sharon helpt mevrouw van der Velde terwijl zij barstende hoofdpijn heeft. Ze kan zich daardoor slecht concentreren op wat mevrouw haar vertelt. 7. Meneer Shamir is slechthorend, hij kan hierdoor niet verstaan wat je tegen hem zegt. 8. Verpleegkundige Alie zegt tegen Mevrouw de Jong 82 jaar: Komt u maar fijn in de huiskamer zitten, omaatje. 9. Tijdens een gesprek met een zorgvrager draait de verpleegkundige zich om om naar de klok te kijken. 10. Een verpleegkundige zegt tegen een zorgvrager met overgewicht : U zult uw lekkere hapjes wel gaan missen, in het ziekenhuis, U houdt toch van lekker eten?. Activiteit 3 Naar aanleiding van voorgaande activiteiten ga je nu een lijst samenstellen met effectieve communicatie. Vul daartoe de volgende zin zo vaak mogelijk aan. Effectieve communicatie wordt bevorderd, wanneer... 56

57 Luisteren en waarnemen. Communicatie Resultaat Praktische voorbereiding Theorie De student: - kan het verschil tussen luisteren en waarnemen benoemen. - Ontwikkelt zijn luistervaardigheden Bestudeer theorie over luisteren en luistervaardigheden Boek Ondersteunen bij verpleegkundige basiszorg Thema 1: hoofdstuk 1 Het onderdeel gesprekstechnieken-luisteren School Nabespreking met klasgenoten en docent Locatie Evaluatie Werkproces/competenties 1.4 Begeleidt een zorgvrager C.D.R Verplicht/keuze Verplicht Activiteit : Je gaat oefenen met luisteren en waarnemen. Activiteit 1; Luisteren Luister naar het gedicht van de docent over luisteren en probeer in eigen woorden op papier te zetten wat er voorgelezen is. Wissel de resultaten uit en vergelijk wat andere groepsgenoten hebben opgeschreven. Wat kun je zeggen over je luistervaardigheden? Activiteit 2: Zie wat de ander ziet Optische illusies Wat wordt hiermee bedoeld?... Bekijk de figuren, en benoem in tweetallen wat je ziet Zoek op internet naar andere voorbeelden van optische illusies. Activiteit 3: Luistertest Doe de luistertest op: Bespreek met elkaar het resultaat en formuleer voor jezelf een persoonlijk leerdoel met betrekking tot luisteren. 57