Rouw- en verliesconsulent

Transcriptie

1 Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent juni 2011 Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 1

2 In verschillende sectoren van de gezondheidszorg, het welzijnswerk en het onderwijs is de laatste jaren een groeiende bekommernis ontstaan voor verliesverwerking en rouw. Het postgraduaat rouw- en verliesconsulent speelt daar op in. Centraal in deze opleiding staat het rouwproces na overlijden, maar het gaat o.m. ook om verlies van (fysieke of psychische) gezondheid, het verlies van mensen ten gevolge van scheiding of het verlies van een huis, land of werk. Vaak hebben dergelijke ervaringen een traumatisch impact op mensen. De negatieve effecten van onverwerkte verlieservaringen op de lichamelijke en geestelijke gezondheid en het algemeen welzijn worden onvoldoende onderkend: depressie, angst, psychosomatische klachten, middelenmisbruik, slaap- en eetstoornissen, gecompliceerde rouw, isolatie etc. In deze opleiding worden modellen, handvatten, instrumenten en methodieken aangereikt om mensen hierbij te ondersteunen, te begeleiden en te coachen. Het brede terrein van de verlieskunde en verlies- en traumaverwerking wordt in kaart gebracht en adequate attitudes, inzichten en vaardigheden worden aangeleerd. Het postgraduaat rouw- en verliesconsulent biedt professionals de kans om hun competenties te verbreden en te verdiepen nadat ze eerder een basisdiploma behaalden in de humane wetenschappen. Het postgraduaat wil professionele deskundigen vormen die bekwaam zijn om met rouw- en verliessituaties waarmee zij geconfronteerd worden in hun professionele omgeving om te gaan. Vanuit een gedegen kennis en op basis van geïntegreerde methoden en technieken, kunnen zij cliënten, patiënten of studenten begeleiden bij het verwerken van vaak erg ingrijpende rouw- en verlieservaringen. Inhoudstafel 1. Voorstelling van de partners Inhoud en opbouw Het opleidingstraject jouw keuze Doelgroep- en instroomprofiel Werkvorm Planning Competentiekader Kostprijs van het postgraduaat Aanmelding en inschrijven voor deze opleiding Lesfiches van de opleidingsonderdelen... 9 a. Lesfiche olod 1 Rouw: tussen kracht en kwetsbaarheid... 9 b. Lesfiche olod 2: Gecompliceerde- en traumatische rouw c. Lesfiche olod 3: Rouwzorg: tussen presentie en interventie d. Lesfiche olod 4: Verlies en rouw in een familie- en gezinscontext e. Lesfiche olod 5a: Verlies en rouw bij kinderen en jongeren f. Lesfiche olod 5b : Verlies en rouw bij ouderen Contactpersonen AANMELDINGSFORMULIER Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 2

3 1. Voorstelling van de partners Voor het postgraduaat rouw- en verliesconsulent werkt de Arteveldehogeschool bachelor sociaal werk samen met een externe partner. De Arteveldehogeschool richt het postgraduaat in. De Bedding brengt voor dit postgraduaat inhoudelijke expertise in. Naast onderwijs in de basisopleiding realiseert de Arteveldehogeschool bachelor Sociaal werk bijscholingen, dienstverlening en onderzoek. Meer info: Vanuit de opleiding Sociaal werk zal lector Henk Sap het postgraduaat coördineren. Dat wil zeggen dat hij in samenwerking met de Bedding het inhoudelijk programma samenstelt, uitwerkt en bewaakt. Andere lectoren van debachelor sociaal werk aan de Arteveldehogeschool zullen mee instaan voor het uitwerken van opleidingsonderdelen en het begeleiden van de intervisieluiken. De Bedding is een centrum voor therapie en expertise rond rouw en verlies in Gent (Krommewal 2). Het centrum biedt professionele hulp bij verlies- en rouwtrauma s, biedt psychosociale opvang in een time-outproject, organiseert vormingen voor hulpverleners en verzorgt publicaties rond rouw en verlies. Meer info: Johan Maes is mede-initiatiefnemer van De Bedding. Hij is sociaal agoog, psychotherapeut, Europees gecertificeerd Pessotherapeut, rouwtherapeut; co-auteur en redacteur van het handboek Leven met gemis en auteur van het boek Ze zeggen dat het overgaat. Opleider en trainer in de rouwtherapie. Free Lance medewerker bij KERN en Zorg-Saam. Hij werkte o.a. een opleiding rouwtherapie uit in samenwerking met de Landelijke Stichting Rouwbegeleiding Nederland. Voor dit postgraduaat rouw- en verliesconsulent zal hij zijn knowhow inbrengen in verschillende opleidingsonderdelen. Aan dit postgraduaat zal ook meegewerkt worden door: Sarah Barbé - criminologe bij Slachtofferhulp Brussel. Marie-Christine Adriaensen, gerontoloog-psychotherapeut, auteur van het boek, Als Ouderen Rouwen. Oudere mensen helpen bij verlies, Lannoo, Ze is werkzaam in het Ouderenteam van het Centrum Geestelijke Gezondheid te Brussel. Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 3

4 2. Inhoud en opbouw We bouwen dit postgraduaat modulair op waarbij de cursisten telkens ingaan op een aantal invalshoeken, thema s of specifieke doelgroepen. Het postgraduaat omvat 20 studiepunten verdeeld over 5 opleidingsonderdelen (olods) van 4 studiepunten. De 5 module is een keuzemodule en laat de cursisten kiezen voor een verdieping naar verlies en rouw bij kinderen en jongeren of verlies en rouw bij ouderen. olod 1: Rouw: tussen kracht en kwetsbaarheid Het theoretisch kader van waaruit gekeken wordt naar verlies en rouw: de hechtingstheorie van BOWLBY, de traumatheorie van PARKES en het cognitieve stressmodel van BOELEN Actuele theorieën en modellen i.v.m. verlies en rouw: de verliesdriehoek, het duale procesmodel en het verliesrad. Intervisie: een onderlinge uitwisseling op basis van een persoonlijke reflectie op de verschillende begrippen en begrippenkaders die werden aangebracht in deze module. olod 2: Gecompliceerde en traumatische rouw Verlies en rouw na zelfdoding, ongeval, moord Herkennen van de traumatische impact en verwerking en het risico op PTTS Versterken van adequate copingstrategieën en het reduceren van traumareacties Het Unfinished Business Syndroom Intervisie: een onderlinge uitwisseling op basis van het herkennen van de kaders aan de hand van een case. olod 3: Rouwzorg: tussen presentie en interventie Basisattitudes en vaardigheden bij het begeleiden van rouwprocessen Het opstarten, begeleiden en afronden van een rouwtraject Non-directieve en directieve benaderingen, individuele- en groepsbenaderingen Omgaan met cognitieve en emotionele verwerkingsprocessen (afweermechanismen en denkfouten) Intervisie: een onderlinge uitwisseling rond kwetsbaarheid en kracht, afstand en nabijheid zelfzorg bij rouwbegeleiding. olod 4: Verlies en rouw in een familie- en gezinscontext Gezins- en familiedynamieken, intergenerationele en transgenerationele aspecten van rouw Tussen loslaten en verbinden Rouw bij ambivalente en conflictueuze relaties Intervisie: een onderlinge uitwisseling op basis van een persoonlijke reflectie op eigen verlieservaringen. olod 5A: Verlies en rouw bij kinderen en jongeren Leeftijdsspecifieke reacties van kinderen en jongeren bij verlies en rouw Beïnvloedende factoren bij de verwerking van verlies en rouw bij kinderen en jongeren Het bieden van ondersteuning en begeleiding aan kinderen en jongeren olod 5B: Verlies en rouw bij ouderen Leeftijdsspecifieke reacties van ouderen bij verlies en rouw Beïnvloedende factoren bij de verwerking van verlies en rouw bij ouderen Het bieden van ondersteuning en begeleiding aan ouderen Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 4

5 In elk olod wordt telkens het kader geschetst gecombineerd met een persoonlijke integratie, onderlinge uitwisseling en verwerking van deze kaders. We willen daar door middel van reflectie, intervisie en supervisie tot een verdiepende verwerking komen. Hierbij willen we de groep als instrument gebruiken in het leerproces. Meer informatie over elk van deze opleidingsonderdelen vindt u in punt 10 van deze nota. 3. Het opleidingstraject jouw keuze Voor het volgen van deze opleiding heb je meerdere mogelijkheden : Je volgt de volledige postgraduaatsopleiding in 1 academiejaar De vijf opleidingsonderdelen worden immers na elkaar aangeboden van september tot juni (kalender zie verder). Na het volgen van 5 opleidingsonderdelen en het slagen in de opdrachten verwerf je het certificaat van rouw- en verliesconsulent. Het certificaat wordt uitgereikt door de Arteveldehogeschool nadat de opdrachtresultaten aan een examencommissie werden voorgelegd. Je volgt de postgraduaatopleiding over een periode van meerdere jaren o Je kan het deelnemen aan de verschillende opleidingsonderdelen ook spreiden over meerdere jaren. Bijvoorbeeld in academiejaar kies je voor opleidingsonderdeel 1,2 en 5 en in academiejaar volg je opleidingsonderdeel 3 en 4. o Je kan kiezen om deel te nemen aan olod 1, 4 en 5 wanneer je wenst. Om te kunnen deelnemen aan olod 2, moet je olod 1 gevolgd hebben. Om te kunnen deelnemen aan olod 3, moet je olod 1 en olod 2 gevolgd hebben. o Na het deelnemen aan een olod en het slagen voor de daaraan verbonden opdracht, verwerf je een creditbewijs. Na het behalen van de vijf creditbewijzen van dit programma verwerf je het certificaat van rouw- en verliesconsulent. Je kan kiezen om slechts één of enkele opleidingsonderdelen te volgen. Om te kunnen deelnemen aan olod 2, moet je olod 1 gevolgd hebben. Om te kunnen deelnemen aan olod 3, moet je olod 1 en olod 2 gevolgd hebben. 4. Doelgroep- en instroomprofiel Dit postgraduaat willen we aanbieden aan bachelors en masters die zich willen bekwamen in het omgaan met mensen in de eigen werkcontext die met verlies worden geconfronteerd. Om deel te kunnen nemen aan deze opleiding dient men te voldoen aan onderstaande voorwaarden: minimaal bachelor in het sociaal werk, in het onderwijs, in de logopedie en audiologie, vroedkunde, verpleegkunde, ergotherapie, orthopedagogie, toegepaste psychologie, pedagogie van het jonge kind; én minimaal 2 jaar werkervaring hebben in gezondheidszorg, sociaal agogisch werk of onderwijs. Kandidaten die niet aan deze voorwaarden voldoen kunnen een aanvraag indienen voor een intake, op basis waarvan eventueel afgeweken kan worden van de vooropgestelde voorwaarden. Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 5

6 5. Werkvorm Er worden verschillende theoretische modellen en de daarbij horende begrippen en begrippenkaders aangereikt. Daarnaast besteedt deze opleiding ook veel aandacht aan allerlei methoden en technieken vanuit verschillende benaderingswijzen. Naast hoorcolleges wordt daarom ook gewerkt met individuele reflectiemomenten die worden afgewisseld met interactieve uitwisseling en casuïstiek. Elk opleidingsonderdeel zal plaats vinden in Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk OF De Bedding Sint-Annaplein 31 Krommewal Gent 9000 Gent 6. Planning Elke vormingsdag heeft 2 sessies: van 9.30 tot uur en van tot uur Olod 1: Rouw: tussen kracht en kwetsbaarheid Dinsdag 27 september 2011 Dinsdag 11 oktober 2011 Dinsdag 18 oktober 2011 Dinsdag 08 november 2011 Olod 2: Gecompliceerde en traumatische rouw Dinsdag 22 november 2011 Dinsdag 06 december 2011 Dinsdag 20 december 2011 Dinsdag 17 januari 2012 Olod 3: Rouwzorg: tussen presentie en interventie Dinsdag 31 januari 2012 Dinsdag 14 februari 2012 Dinsdag 28 februari 2012 Dinsdag 13 maart 2012 Olod 4: Verlies en rouw in een familie- en gezinscontext Dinsdag 20 maart 2012 Dinsdag 27 maart 2012 Dinsdag 17 april 2012 Dinsdag 22 mei 2012 Olod 5A: Verlies en rouw bij kinderen en jongeren Dinsdag 29 mei 2012 Dinsdag 5 juni 2012 Dinsdag 12 juni 2012 Dinsdag 26 juni 2012 Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 6

7 Olod 5B: Verlies en rouw bij ouderen Vrijdag 4 mei 2012 Vrijdag 11 mei 2012 Vrijdag 18 mei 2012 Vrijdag 8 juni Competentiekader We kiezen voor een integratieve benadering met aandacht voor houding, vaardigheden en kennis. De nadruk ligt op het vormen van professionals die competent zijn om de begeleiding op te nemen van mensen die met verlies worden geconfronteerd. Daarom richt deze opleiding zich op onderstaande 4 competenties: De cursist kan actuele inzichten m.b.t. verlies en rouw vanuit verschillende sociaalwetenschappelijke kaders integreren in zijn handelen. De cursist kan verschillende sociaal-agogische methoden en technieken bij het begeleiden van mensen in verlies- en rouwsituaties integreren in zijn handelen. De cursist kan reflecteren op zijn eigen ervaringen en context, op zijn eigen houding en professionele ontwikkeling en dit integreren in zijn handelen. De cursist kan wetenschappelijke inzichten en begeleidingsmethoden m.b.t. verlies en rouw vertalen naar specifieke contexten en doelgroepen en deze inzichten en methoden integreren in zijn handelen. 8. Kostprijs van het postgraduaat Elk opleidingsonderdeel van dit postgraduaat kost 350,00 In deze prijs is inbegrepen : * de begeleiding * de studiemateriaalkosten (handouts, boeken, kopies, ) * broodjesmaaltijden en drank tijdens de 4 cursusdagen Het totale postgraduaat van 5 opleidingsonderdelen (4 olods + 1 keuze-olod) kost dus 1.750,00 Voor deze postgraduaatsopleiding kunnen opleidingscheques voor werknemers worden ingebracht. Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 7

8 9. Aanmelding en inschrijven voor deze opleiding Inschrijven voor één of meerdere van deze olods of voor het volledige postgraduaat gebeurt in twee fases : de aanmelding achteraan deze nota wordt ingevuld aan de Arteveldehogeschool bezorgd. op basis van de aanmelding krijgt u een voorlopige bevestiging van deelname + de vraag naar bijkomende documenten + een factuur voor betaling. uw inschrijving is definitief als de bijkomende documenten bezorgd zijn en de factuur is betaald. Voorwaarden Vóór 22 augustus 2011 wordt voorrang gegeven aan deelnemers die zich voor het volledige postgraduaat aanmelden. Pas vanaf 22 augustus 2011 komen deelnemers die voor één of enkele opleidingsonderdelen inschrijven in aanmerking. Ze mogen wel reeds vroeger hun aanmeldingsformulier bezorgen. Voor elk opleidingsonderdeel is het aantal deelnemers beperkt. De volgorde van inschrijving is bepalend. Is het opleidingsonderdeel volgeboekt, dan wordt u daarvan zo snel mogelijk op de hoogte gebracht. De Arteveldehogeschool behoudt zich het recht voor het opleidingsonderdeel te annuleren als er te weinig deelnemers zijn. Dan volgt zo snel mogelijk een creditnota en terugstorting van het inschrijvingsgeld. Voor deelnemers die het postgraduaat spreiden over meerdere jaren geldt ook de voorwaarde van voldoende deelnemers. Als er geen voldoende inschrijvingen zijn in kunnen we het postgraduaat (in zijn geheel of gedeeltelijk) niet inleggen Inschrijven na betaling is definitief. Er wordt geen inschrijvingsgeld terugbetaald. Bij eventuele annulatie kan de organisatie van de oorspronkelijke deelnemer een andere cursist laten participeren aan de geannuleerde modules. Deelnemers o beschikken minimaal over een diploma bachelor in het sociaal werk, in het onderwijs, in de logopedie en audiologie, vroedkunde, verpleegkunde, ergotherapie, orthopedagogie, toegepaste psychologie, pedagogie van het jonge kind én o beschikken over minimaal 2 jaar werkervaring in gezondheidszorg, sociaal agogisch werk of onderwijs. o Kandidaten die niet aan deze 2 voorwaarden voldoen kunnen een aanmelding indienen en zullen uitgenodigd worden voor een intake, op basis waarvan eventueel afgeweken kan worden van de vooropgestelde voorwaarden. Opleidingscheques De Arteveldehogeschool is een erkende opleidingsverstrekker. U kunt dus opleidingscheques gebruiken als betalingsmiddel voor deze vorming. Alle info over opleidingscheques vindt u op Alle info over Budget Economisch Advies (BEA) - de opvolger van opleidingscheques voor bedrijven vindt u op Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 8

9 10. Lesfiches van de opleidingsonderdelen a. Lesfiche olod 1 Rouw: tussen kracht en kwetsbaarheid Lesgevers : Johan Maes Nader te bepalen lector van de Arteveldehogeschool als intervisor Competentiegerichte doelstellingen De cursist kent de belangrijkste traditionele rouwmodellen en heeft inzicht in de kwaliteiten en beperkingen van deze modellen. De cursist heeft inzicht in de uitgangspunten en de concrete invulling van de nieuwe rouwmodellen (achtergrond- en praktijktheorieën). De cursist heeft inzicht in het duale procesmodel over rouw en verlies en kan dit ook herkennen in concrete situaties. De cursist heeft inzicht in de specificiteit van verschillende verliescontexten. De cursist kan zich een kritische en genuanceerde mening vormen over deze rouwmodellen. De cursist kan het duale procesmodel over rouw en verlies integreren in zijn handelen. Inhoud De kennis van het rouwproces is de laatste decennia enorm toegenomen. We vertrekken dan ook vanuit een aantal theoretische kaders die onze inzichten op verlies en rouw hebben verbreed. Zo komen we tot de actuele modellen: de verliesdriehoek, het duale procesmodel en het verliesrad. Meer specifiek wordt tijdens deze vormingsmodule ingegaan op de emotionele dimensie, de relatiedimensie en de betekenisdimensie van rouw aan de hand van concreet onderzoeksmateriaal en casussen. We exploreren rouw in verschillende verliescontexten. De nadruk ligt op verlies na overlijden. Maar er is ook aandacht voor : verlies van werk, verlies na echtscheiding, verlies van gezondheid. Andere topics die aan bod komen, zijn: een mannelijke en vrouwelijke rouwstijl, het rouwtraject, een integratief rouwmodel, de pijlers van de rouwzorg, rouw en hechting, rouw en zingeving: het maatschappelijk, cultureel en ethisch perspectief. Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 9

10 Studiemateriaal Titel Informatie Type Auteur(s): MAES, J. en Boeken JANSEN E-M., Uitgeverij: Witsand Editie: 2009 ISBN: Ze zeggen dat het overgaat. Leven met rouw en verdriet. Reader bij Rouwen tussen kracht en kwetsbaarheid met cursusnotities, lesdia's en aanvullend materiaal Losse nota s Onderwijs- en beoordelingsvormen De beoordeling gebeurt enerzijds op basis van een rapport onder de vorm van een reflectieverslag waarin de cursist reflecteert over de module en daarbij - linken legt tussen de begrippen en begrippenkaders uit de verschillende modellen en concrete situaties - linken legt tussen de begrippen en begrippenkaders uit de verschillende modellen en de eigen professionele praktijk Daarnaast wordt de cursist ook beoordeeld op zijn participatie en inbreng tijdens de intervisiebespreking. Deelname aan de intervisiebespreking is dan ook noodzakelijk om tot een quotering te kunnen komen. Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 10

11 b. Lesfiche olod 2: Gecompliceerde- en traumatische rouw Lesgevers : Johan Maes Sarah Barbé Nader te bepalen lector van de Arteveldehogeschool als intervisor Competentiegerichte doelstellingen De cursist heeft inzicht in de specificiteit en de persoonlijke impact van traumatische en gecompliceerde rouw De cursist kan traumatische en gecompliceerde rouw herkennen en detecteren De cursist kan mensen met overspoelende ervaringen stabiliseren De cursist kan mensen met traumatische verlieservaringen deze ervaring helpen verwerken en integreren. De cursist kan deze inzichten over traumatische en gecompliceerde rouw en verlies integreren in zijn handelen. Inhoud Verlieservaringen kunnen vaak gepaard gaan met traumatische gebeurtenissen (zelfdoding, ongeval,inbraak, geweld, moord) of een traumatische impact hebben. Dit kan in sommige gevallen leiden tot traumatische rouwverwerking met desastreuze effecten op iemands levenskwaliteit, gezondheid, zelfbeeld en dagelijks functioneren. Soms kan rouw ook vastlopen door niet adequate copingstrategieën en onvoldoende draagvlak, door beschadiging in de vroege hechting, door bijkomende onverwerkte issues uit het verleden. We spreken dan van de gecompliceerde rouwstoornis, een nieuwe diagnostiek die wordt ontwikkeld binnen de geestelijke gezondheidszorg. Meer specifiek wordt tijdens deze vormingsmodule ingegaan op de specificiteit van traumatische en gecompliceerde rouw en op de wijze waarop men daar als consulent mee kan omgaan en op inspelen. Studiemateriaal Titel Informatie Type Auteur(s): MAES, J. (red.) Boeken Uitgeverij: Zorg-Saam Editie: 2007 ISBN: Leven met gemis. Handboek over rouw, rouwbegeleiding en rouwtherapie. Reader bij Gecompliceerde en traumatische rouw met cursusnotities, lesdia's en aanvullend materiaal Losse nota s Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 11

12 Onderwijs- en beoordelingsvormen De beoordeling gebeurt enerzijds op basis van werkstuk onder de vorm van een verslag over gesprek waarbij de cursist de rouwvragenlijst afneemt en bespreekt met een rouwende en bijhorende reflectie waarin de cursist - linken legt tussen de begrippen en begrippenkaders i.v.m. traumatische en gecompliceerde rouw en de concrete casus - linken legt tussen de begrippen en begrippenkaders i.v.m. traumatische en gecompliceerde rouw en de eigen professionele praktijk Daarnaast wordt de cursist ook beoordeeld op zijn participatie en inbreng tijdens de intervisiebespreking. Deelname aan de intervisiebespreking is dan ook noodzakelijk om tot een quotering te kunnen komen. Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 12

13 c. Lesfiche olod 3: Rouwzorg: tussen presentie en interventie Lesgevers : Johan Maes Nader te bepalen lector van de Arteveldehogeschool als intervisor Competentiegerichte doelstellingen De cursist kent de uitgangspunten en de praktijk van een non-directieve benadering of houding en kan deze integreren in zijn handelen De cursist kent de uitgangspunten en de praktijk van verschillende directieve instrumenten en technieken en kan deze integreren in zijn handelen De cursist kan een rouwbegeleidingstraject opstarten, onderhouden en beëindigen en kan dit integreren in zijn handelen. De cursist kent de dynamieken en valkuilen van het hulpverleningsgebeuren en kan deze integreren in zijn handelen Inhoud Rouwzorg is meer dan het oplossen van symptomen of het helpen bij verwerken van verlies. Rouw leert ons immers heel veel over hechting, over stress, trauma en veerkracht, over het zoeken naar de betekenis van verlies, pijn, lijden en dood. In deze module onderzoeken we de drie pijlers van rouwzorg: ondersteuning, rouwbegeleiding en rouwtherapie. Deze drie niveaus weerspiegelen het proces van preventie, detectie en behandeling. De focus ligt hier op de rouwbegeleiding. We staan stil bij de basisprincipes van een non-directieve benadering en meer directieve technieken, het mobiliseren van ondersteunende krachten en reduceren van pijnpunten, het bewerken, exploreren en uitzuiveren van negatieve denkpatronen en denkfouten, het procesmatig verloop van een rouw- en verliesbegeleiding. Er wordt aandacht geschonken aan de dynamiek van afstand en nabijheid, overdracht en tegenoverdracht, secundaire traumatisering en zelfzorg van de hulpverlener. Daarnaast proberen ook in te gaan op de context: de naastbestanden (echtgenoot, kinderen, familie ) de organisatie (team, afdeling, bedrijf ) en de wijze waarop deze kunnen bijdragen aan een gezondere verlies- en rouwverwerking om er zo toe te komen dat de rouwende in zijn of haar verliestraject om de verlieservaring(en) kan integreren in de eigen identiteit. Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 13

14 Studiemateriaal Titel Informatie Type Leven met gemis. Handboek over rouw, rouwbegeleiding en rouwtherapie. Auteur(s): MAES, J. (red.) Uitgeverij: Zorg-Saam Editie: 2007 ISBN: Boeken Reader bij rouwzorg tussen presentie en interventie met cursusnotities, lesdia's en aanvullend materiaal Losse nota s Onderwijs- en beoordelingsvormen De beoordeling gebeurt enerzijds op basis van werkstuk onder de vorm van een casus en bijhorende reflectie waarin de cursist - linken legt tussen de methoden en technieken uit de verschillende benaderingen en de concrete casus - linken legt tussen de methoden en technieken uit de verschillende benaderingen en de eigen professionele praktijk Daarnaast wordt de cursist ook beoordeeld op zijn participatie en inbreng tijdens de intervisiebespreking. Deelname aan de intervisiebespreking is dan ook noodzakelijk om tot een quotering te kunnen komen. Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 14

15 d. Lesfiche olod 4: Verlies en rouw in een familie- en gezinscontext Lesgevers : Johan Maes Sarah Barbé Nader te bepalen lector van de Arteveldehogeschool als intervisor Competentiegerichte doelstellingen De cursist kent en herkent de specificiteit van het verlies- en rouwproces in een gezins- en familiecontext. De cursist kan de verschillende leden van een gezinssysteem gepast helpen bij verwerken en integreren van rouw- en verlieservaringen. De cursist kan het onderscheid maken tussen gewone rouw en gecompliceerde rouw in gezinnen en families. De cursist kent een aantal methoden en technieken bij de rouwbegeleiding van gezinnen en families en kan deze hanteren in zijn begeleiding. De cursist kan deze inzichten rouw en verlies en verlies in een gezins- en familiecontext integreren in zijn handelen. Inhoud In deze module hebben we het over de gezins- en familiedynamieken, intergenerationele en transgenerationele aspecten van rouw. Vanuit systemische en contextuele denkkaders proberen we een zicht te krijgen op de verschillende aspecten van het functioneren en op houw rouw- en verlieservaringen daarop hun weerslag hebben. Wezenlijk heeft rouw te maken met loslaten en verbinden en dit zal zeker bij overlijden en verlieservaringen sterk naar voren komen. Bijzondere aandacht gaat hierbij naar rouw bij ambivalente en conflictueuze relaties. Studiemateriaal Titel Informatie Type Reader bij verlies en rouw in een familie en gezinscontext met cursusnotities, lesdia's en aanvullend materiaal Losse nota s Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 15

16 Onderwijs- en beoordelingsvormen De beoordeling gebeurt enerzijds op basis van werkstuk onder de vorm van een casus en bijhorende reflectie waarin de cursist - linken legt tussen de methoden en technieken uit de verschillende benaderingen en de concrete casus - linken legt tussen de methoden en technieken uit de verschillende benaderingen en de eigen professionele praktijk Daarnaast wordt de cursist ook beoordeeld op zijn participatie en inbreng tijdens de intervisiebespreking. Deelname aan de intervisiebespreking is dan ook noodzakelijk om tot een quotering te kunnen komen. Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 16

17 e. Lesfiche olod 5a: Verlies en rouw bij kinderen en jongeren Lesgevers : Saskia Saelens en Christl Willems Nader te bepalen lector van de Arteveldehogeschool als intervisor Competentiegerichte doelstellingen De cursist kent en herkent de specificiteit van het verlies- en rouwproces bij verschillende groepen van kinderen en jongeren De cursist kan kinderen en jongeren met een verlies- en rouwervaring helpen deze ervaring te verwerken en integreren. De cursist kan rouw en verlies en verlies bij kinderen en jongeren situeren in zijn context. De cursist kan het onderscheid maken tussen gewone rouw en gecompliceerde rouw bij kinderen en jongeren. De cursist kent een aantal methoden en technieken bij de rouwbegeleiding van kinderen en jongeren en kan deze hanteren in zijn begeleiding. De cursist kan deze inzichten rouw en verlies en verlies bij kinderen en jongeren integreren in zijn handelen. Inhoud Net zoals volwassenen worden ook kinderen en jongeren geconfronteerd met verlies en rouw. Verdriet maakt immers deel uit van het leven van elke dag. Toch ervaren zij dit vaak anders en reageren zij van daaruit dan ook soms vreemd op wat hen overkomt. In deze module vragen we ons daarom eerst af hoe rouwen kinderen en jongeren, hoe dit anders is dan volwassenen en waarmee heeft dit te maken? We proberen daar een aantal inzichten rond aan te brengen. Daarnaast gaan we In deze module ook in op hoe je daar mee kan omgaan en meer bepaald op hoe je de impact van verlieservaringen op jonge leeftijd kan hanteren hoe je praat je met kinderen en/of jongeren over kleine en grotere verlieservaringen hoe je kinderen en /of jongeren kunt of moet betrekken bij het afscheid nemen bij kleinere en grotere verlieservaringen We situeren het verdriet van kinderen en jongeren ook in zijn context. Verlies, ziekte en dood worden in onze samenleving vaak verstopt en afgeschermd van de leefwereld van kinderen en jongeren. We pleiten ervoor om dat niet te doen en hen integendeel te helpen en leren er mee omgaan door verdriet en rouw een plaats te geven en een klimaat te creëren waar zij terecht kunnen met al hun gevoelens, ook met hun( kleine) verdriet(jes). Studiemateriaal Titel Informatie Type Reader bij verlies en rouw bij kinderen en jongeren met cursusnotities, lesdia's en aanvullend materiaal Losse nota s Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 17

18 Onderwijs- en beoordelingsvormen De beoordeling gebeurt enerzijds op basis van werkstuk onder de vorm van een casus en bijhorende reflectie waarin de cursist - linken legt tussen de methoden en technieken uit de verschillende benaderingen en de concrete casus - linken legt tussen de methoden en technieken uit de verschillende benaderingen en de eigen professionele praktijk Daarnaast wordt de cursist ook beoordeeld op zijn participatie en inbreng tijdens de intervisiebespreking. Deelname aan de intervisiebespreking is dan ook noodzakelijk om tot een quotering te kunnen komen. Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 18

19 f. Lesfiche olod 5b : Verlies en rouw bij ouderen Lesgevers : Marie-Christine Adriaensen Nader te bepalen lector van de Arteveldehogeschool als intervisor Competentiegerichte doelstellingen De cursist kent en herkent de specificiteit van het verlies- en rouwproces bij ouderen De cursist kan het onderscheid maken tussen rouw, depressie en dementie bij ouderen. De cursist kan ouderen met een verlies- en rouwervaring helpen deze ervaring te verwerken en integreren. De cursist kan rouw en verlies en verlies bij ouderen situeren in zijn context. De cursist kan het onderscheid maken tussen gewone rouw en gecompliceerde rouw bij ouderen. De cursist kent een aantal methoden en technieken bij de rouwbegeleiding van ouderen en kan deze hanteren in zijn begeleiding. De cursist kan deze inzichten rouw en verlies en verlies bij ouderen integreren in zijn handelen. Inhoud In deze module gaan we in op de betekenis van ouder worden tegen de achtergrond van verlieservaringen. Hierbij hebben we oog voor de vele verlieservaringen (multipel verlies) bij ouderen en het rouwproces bij ouderen. Daarnaast staan we ook stil bij de zingevingproblematiek bij het rouwen. Heel vaak wordt rouw ook verward met depressie. Vandaar dat we ook ingaan op het onderkennen van het verschil tussen depressie en rouwsymptomen en het gebruik van screening-instrumenten We staan ook stil bij de begeleiding van de oudere in rouw en scherpen de communicatievaardigheden aan voor begeleiding van de oudere in rouw om zo meer diepgang te brengen in het rouwgesprek. Verschillende methoden en technieken komen hierbij aan bod, zoals: het werken met het verliesrad het integreren van het levensverhaal in de rouwzorg praatgroep voor ouderen in rouw: zin en betekenis. Studiemateriaal Titel Informatie Type Reader bij verlies en rouw bij ouderen met cursusnotities, lesdia's en aanvullend materiaal Losse nota s Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 19

20 Onderwijs- en beoordelingsvormen De beoordeling gebeurt enerzijds op basis van werkstuk onder de vorm van een casus en bijhorende reflectie waarin de cursist - linken legt tussen de methoden en technieken uit de verschillende benaderingen en de concrete casus - linken legt tussen de methoden en technieken uit de verschillende benaderingen en de eigen professionele praktijk Daarnaast wordt de cursist ook beoordeeld op zijn participatie en inbreng tijdens de intervisiebespreking. Deelname aan de intervisiebespreking is dan ook noodzakelijk om tot een quotering te kunnen komen. Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 20

21 11. Contactpersonen Voor meer informatie over dit postgraduaat kunt u contact opnemen voor meer inhoudelijke informatie met Johan Maes Tel debedding@telenet.be Henk Sap Tel henk.sap@arteveldehs.be voor meer administratieve informatie met Philippe Bocklandt Tel fax philippe.bocklandt@arteveldehs.be Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 21

22 AANMELDINGSFORMULIER Zenden, faxen of mailen naar Arteveldehogeschool t.a.v. Philippe Bocklandt Sint-Annaplein Gent - fax philippe.bocklandt@arteveldehs.be Postgraduaat rouw- en verliesconsulent September 2011 juni 2012 Naam en voornaam : Organisatie:... Adres: adres waarop u bereikt kan worden :... Uw hoogste relevante diploma :.. Aantal jaren ervaring in gezondheidszorg, sociaal agogisch werk of onderwijs :.. meldt zich aan voor het volledige postgraduaat rouw- en verliesconsument en kiest hierbij voor Olod 5A: Verlies en rouw bij kinderen en jongeren Olod 5B: Verlies en rouw bij ouderen Mei juni 2012 Mei juni 2012 Bedrag: 1.750,00 Aankruisen Wat past volgende opleidingsonderdelen van het programma rouw- en verliesconsulent opleidingsonderdeel data bedrag Olod 1: Rouw tussen kracht en kwetsbaarheid Olod 2: Gecompliceerde en traumatische rouw (enkel mogelijk na deelname aan olod 1) Dinsdagen 27 september, 11 en 18 oktober en 08 november 2011 Dinsdagen 22 november 06 en 20 december 2011 en 17 januari 2012 Olod 3: Rouwzorg: tussen presentie en Dinsdagen 31 januari, 14 en 28 interventie(enkel mogelijk na deelname aan olod 1 en 2) februari en 13 maart 2012 Olod 4: Dinsdagen 20 en 27 maart, 17 april en Verlies en rouw in familie- en gezinscontext 22 mei 2012 Olod 5A: Verlies en rouw bij kinderen en jongeren Olod 5B: Verlies en rouw bij ouderen Dinsdagen 29 mei, 5 en 12 en 26 juni 2012 Vrijdagen 4, 11 en 18 mei en 8 juni ,00 350,00 350,00 350,00 350,00 350,00 Totaal Datum en handtekening. We gebruiken de opgevraagde gegevens volgens de wet op de privacy. (wet ) Arteveldehogeschool Bachelor Sociaal werk Postgraduaat Rouw- en verliesconsulent 22