2002: In Engeland overlijden 6500 paarden door consumptie van St. Jacobskruiskruid. Inmiddels heeft deze plant zich ook in Nederland verspreid.

Transcriptie

1 St. Jacobskruiskruid 2002: In Engeland overlijden 6500 paarden door consumptie van St. Jacobskruiskruid. Inmiddels heeft deze plant zich ook in Nederland verspreid. St. Jacobskruiskruid Waar groeit St. Jacobskruiskruid? Herkennen van St. Jacobskruiskruid Symptomen van vergiftigde paarden Voorkomen dat paarden de plant eten Hoe kun je St. Jacobskruiskruid bestrijden Links naar andere sites Houd ons op de hoogte Help mee met de verspreiding! Resultaten van onze aktie Welkom op St. Jacobskruiskruid De laatste tijd woekert er in Nederland een plant die uiterst gevaarlijk is voor paarden en andere zoogdieren: Het St. Jacobs-kruiskruid (Senecio Jacobea L.). In het buitenland is dit kruid al lang bekend en de schrik van iedere vee- en paardenhouder, maar in Nederland kwam dit plantje tot voor kort niet op grote schaal voor. St. Jacobskruiskruid is een zeer gevaarlijke plant; zo gevaarlijk dat in veel landen zelfs een verdelgingsplícht is ingesteld voor grondeigenaren die dit kruid op hun grond hebben staan. St. Jacobskruiskruid is een onkruid dat zich razendsnel verspreidt door middel van pluizige zaadjes die door de wind kilometers ver worden meegevoerd. Een volwassen plant produceert zaadjes. De plant komt thans in alle streken van Nederland voor. De plant is enorm giftig voor zoogdieren, inclusief mensen. Het is met name giftig als het wordt ingenomen; alle delen van het kruid bevatten uiterst giftige glycosiden (alkaloiden) welke leiden tot ongeneeslijke leverschade. Volwassen planten dragen procent van het gif in de bladeren, de bloemen bevatten tenminste twee keer zoveel als de bladeren. De meeste dieren mijden de plant, maar het wordt anders wanneer dit gewas terecht komt in hooi- of kuilvoer; de dieren herkennen de plant niet meer en eten het gewoon op. Anders dan de meeste andere giftige planten verliest St. Jacobskruiskruid zijn giftige werking niet na droging en blijft het dus ook in hooi onverminderd zeer gevaarlijk. Het gif zich verspreidt zich via de St. Jacobsplant door het hele hooi. In de landen waar St. Jacobskruiskruid voorkomt sterven jaarlijks vele paarden, koeien en ander vee na het eten van hooi- of kuilvoer waarin dit kruid zat. In Engeland zijn in het jaar 2002 ruim 6500 paarden overleden aan de gevolgen van de giftige plant. In de landen waar St. Jacobskruiskruid al langer voorkomt is de plant dan ook sterk gevreesd, zijn de gevaren goed bekend, en geldt vaak zelfs een verdelgingsplicht: Grondeigenaren zijn verplicht om dit onkruid te bestrijden. In Nederland is dit kruid echter nog vrij onbekend omdat voorheen niet op grote schaal voorkwam. Wie op internet gaat zoeken naar Jacobskruiskruid komt nauwelijks verwijzingen naar de gevaren van het kruid tegen, dit in tegenstelling tot de Engelse naam Ragwort. Op de meeste Nederlandse websites over paarden- en paardenziekten kom je helaas dus nog steeds niets over het St. Jacobskruiskruid tegen. De meeste vee- en paardenhouders zijn dan ook niet op de hoogte van de gevaren van dit nieuwe onkruid. Er zijn zelfs onwetende paardenhouders die de plant in hun weide laten staan omdat er zulke schattige bloemetjes aan groeien. (Jacobskruiskruid was toen wij dit artikel schreven echt nog behoorlijk onbekend en deze alinea is nu al compleet verouderd, iedereen kent de plant nu zo'n beetje en er is veel over geschreven, mooi zo!)

2 Door diezelfde onwetendheid wordt hooiland niet vooraf gecontroleerd op het voorkomen van St. Jacobskruiskruid en het eenmaal gemaaide kruid komt terecht in het hooi- of kuilvoer en verricht van daaruit zijn vernietigende werking op de levers van de dieren die dit voer consumeren. Na welke hoeveelheid sterft het dier? Het grootste gevaar van St. Jacobskruiskruid is dat het gif geen incidentele maar cumulatieve werking heeft. Er bestaat geen maximale veilige hoeveelheid die een dier binnen kan krijgen zonder ziek te worden; het gif wordt permanent opgeslagen in de lever en brengt daar grote schade aan. Kort samengevat: Het gif heeft een cumulatieve uitwerking; er is geen ongevaarlijke hoeveelheid. Ieder klein hapje telt mee. Na een cumulatieve consumptie van 3-7% van het lichaamsgewicht sterft het dier een pijnlijke dood In gedroogde vorm wordt het door dieren niet meer herkend en wordt het graag opgegeten De plant blijft ook in gedroogde vorm (hooi/kuil) onverminderd giftig De gevolgen openbaren zich over het algemeen pas na enkele jaren De plant verspreidt zich razendsnel Het kruid is in Nederland nieuw, men kent de gevaren niet Iedere inname, hoe weinig dan ook, wordt opgenomen door de lever en telt dus mee. Na inname van een zekere hoeveelheid sterft het dier, of die hoeveelheid tijdens EEN maaltijd is ingenomen of in kleine porties gedurende 10 jaar maakt niet uit: Als de dodelijke hoeveelheid is bereikt sterft het dier. De dodelijke hoeveelheid is ongeveer 3-7% van het lichaamsgewicht. Jonge dieren ondervinden eerder de kwalijke gevolgen van het kruid dan volwassen dieren. Een tegengif bestaat niet, genezing is onmogelijk. Omdat veel dieren er enige jaren over doen om een dodelijke hoeveelheid gif te accumuleren zijn er in Nederland tot nu toe nog maar weinig dieren aan overleden. Het feit dat de gevolgen van het gif zich meestal pas na een paar jaar openbaren werkt een snelle bekendwording van de problematiek tegen. Wij vrezen dan ook dat vee- en paardenhouders pas geïnformeerd raken wanneer reeds vele dieren ten dode zijn opgeschreven. St. Jacobskruiskruid is oa giftig voor paarden, pony's, ezels, koeien, varkens, geiten en schapen. Waar groeit St. Jacobskruiskruid? St. Jacobskruiskruid is een pioniersplant. De plant groeit als een van de eersten op opengewerkte grond en is niet erg kieskeurig ten aanzien van de bodemsamenstelling, hoewel het een voorkeur heeft voor arme, onbemeste grond. Voor de vestiging (kieming) is open grond nodig, bijvoorbeeld door beschadiging van de zode door de intensieve begrazing, vertrapping of door erg ruig maaien. Om de laatste reden komt de plant steeds meer in wegbermen voor. Een enkele volwassen plant produceert zaadjes die ver door de wind worden meegevoerd. De plant maakt verschillende soorten zaadjes: zaadjes die snel ontkiemen en zaadjes die pas na verloop van tijd ontkiemen. De plant kan dus op veel plaatsen groeien en verspreidt zich snel. Wat precies de reden is waarom de plant de laatste jaren zo in opmars is? Hiervoor circuleren verschillende verklaringen: De plant zou in 1992 in natuurgebieden bewust zijn uitgezaaid om de St. Jacobsvlinder een habitat te bieden. Zaden van de plant zaten in veelgebruikte bloemenzaadmengsels. Wegbermen worden minder vaak gemaaid waardoor de plant kans krijgt om het bloeistadium te bereiken. Als openbare terreinen gemaaid worden dan wordt er vaak gekozen voor het zogenaamde frezen van de grond, waarbij de grond wordt opengewoeld. St. Jacobskruiskruid heeft opengewoelde grond nodig om te kunnen ontkiemen en krijgt hiermee dus een voorsprong. Herkennen van St. Jacobskruiskruid Links zie je de roset, dit is het beginstadium van de plant. Rechts bovenaan deze pagina is te zien hoe een plant er aan het eind van de zomer uitziet. Vanaf juni begint de plant groter te worden, hij wordt meestal zo tussen de cm hoog. De stengels zijn stug en taai, soms een beetje roodpaars aan de onderkant, maar verder groen en zich vertakkend. De blaadjes zijn onregelmatig geplaatst en hebben rafelige randen en zijn donkergroen. Vanaf juni tot oktober bloeit de plant. St. Jacobskruiskruid is een

3 composiet met zowel buisbloemen als lintbloemen. De bloemen zitten dicht op elkaar en vormen samen een heldergele paraplu.. In hooi kun je de plant herkennen aan de paarsachtige stengels. Als je die aantreft heeft het geen nut om die te verwijderen, het gif heeft zich al verplaatst van het St. Jacobskruiskruid naar de rest van het hooi. Dit hooi dient vernietigd te worden. Denk niet dat je Jacobskruiskruid altijd herkent, dat is soms erg lastig. Jongere planten hebben vaak nog geen paarse stengel en zijn daarom ook niet goed herkenbaar. En áls er paarse stengels in zitten hoeft dat niet per se te betekenen dat het JKK is, er zijn meer planten met een paarse stengel. Maar neem het risico liever niet. Klik hier voor extra fotomateriaal. Symptomen van vergiftigde paarden De effecten van St. Jacobskruiskruid vergiftiging zijn heel ernstig. De volgende symptomen kunnen voorkomen: conditieverlies, gewichtsverlies, doffe vacht, sloom, verminderde eetlust, overgevoeligheid voor zonlicht. In het terminale stadium zenuwverschijnselen zoals onrust, doelloos lopen, zwalkende/abnormale gang en stand, verlies van gezichtsvermogen, ernstige pijn, niet meer kunnen slikken en uiteindelijk complete verlamming. Je komt pas achter het feit dat er een probleem is als deze tekenen zich voordoen, helaas is het dan al te laat om het dier nog te kunnen redden. De meeste dieren sterven na een ziekteperiode varierend van enkele dagen tot maanden. Voorkomen dat paarden de plant eten Paarden mijden de plant als deze tussen het gras groeit. Het wordt echter anders wanneer de plant gedroogd is (ook in een land waar pas gemaaid gras ligt!), de plant verliest in gedroogde vorm zijn vieze smaak maar de giftigheid blijft onverminderd! De meeste paarden mijden de plant dus als deze nog groeit, er zijn echter wel gevallen bekend van paarden die tóch van de plant eten, dit gebeurt vooral als er verder niet veel gras op de wei staat. Verder is het mogelijk dat een plant vertrapt wordt, uitdroogt en daarmee minder onsmakelijk wordt en je paard hem rustig op eet. Zet je paard daarom liefst nooit in een weide met St. Jacobskruiskruid. Dit bord staat bij de Zeperduinen in Zeeland. Stichting Natuurmonumenten is hier nog verheugd dat Jacobskruidkruid zich uitzaait... Hoe kun je St. Jacobskruiskruid bestrijden St. Jacobskruiskruid is een lastig te bestrijden plant. Zaadjes van de plant kunnen nog jaren blijven leven alvorens te gaan ontkiemen, de plant kan dus steeds weer zijn kop op steken. Omdat de plant zich razendsnel en ver kan verspreiden, werkt bestrijden het beste als het gezamelijk geschiedt.! Jacobskruiskruid is een plant die op bedreigingen reageert door versneld zaadjes te maken. Juist door bestrijding zal de in knop staande plant alsnog razendsnel gaan bloeien en zaadjes maken. De plant kan dit zelfs doen na het afmaaien! Uit de grond trekken Nadeel van deze methode is dat er delen van de wortel in de grond kunnen blijven zitten zodat de plant weer zal opbloeien als het gebied om de plant heen kaal is. Als echter wel alle delen zijn verwijderd en verbrand, vóórdat de plant bloeit, draagt het wel bij aan het voorkomen van de verspreiding van nieuwe zaadjes.

4 ! Draag rubber beschermhandschoenen! De plant is ook giftig voor mensen wanneer hij in contact komt met de huid. Bespuiten De plant is chemisch te bestrijden door hem te bespuiten met MCPP (groeistof). Jonge planten in roset-stadium zijn op deze manier erg goed te vernietigen, de oudere planten zijn er tegen bestand en zijn daardoor niet goed te behandelen op deze manier. Wel hebben we geconstateerd dat bespuiten met hogere concentraties MCPP bij de oudere planten de vorming van bloemen vertraagt en vaak zelfs verhindert. Afmaaien De plant is slecht bestand tegen regelmatig afmaaien, maar een enkele keer maaien (hooien) verdraagt de plant zeer goed. Het lijkt er zelfs op dat de plant in zijn tweede levensjaar wilder gaat groeien als hij is afgemaaid. Net als het uit de grond trekken van de plant helpt het wel mee de zaadproductie te verminderen, mits het maaien gebeurt vóórdat de plant bloeit. Er moet minstens twee keer per jaar worden gemaaid. In verband met het nog steeds aanmaken van zaadjes als de plant eenmaal is afgemaaid, moet de plant worden verwijderd en verbrand na het maaien. Onze eigen ervaring Foto: Marina van Dalen We hebben als test een tiental planten met wortel en al uit de grond getrokken. Resultaat: een tijd later allemaal nieuwe rozetten! Een ander tiental hebben we bespoten met MCPP. Resultaat: de plant ging echt dood en komt (tot nu toe) nog niet terug. Wees wel geduldig als je met MCPP spuit, het duurde bij ons zeker een week en misschien langer voordat de planten dood waren.! Laat een gemaaide of getrokken plant nooit op de grond liggen! Bij het verdrogen verliest de plant zijn bittere geur en wordt daardoor door paarden en andere dieren ineens wel graag gegeten! Bovendien zal de plant proberen om nog snel wat zaadjes te maken. Links naar andere sites Op de link-pagina staan websites vermeld met informatie over St. Jacobskruiskruid, ze zijn (bijna) allemaal Engelstalig. Je kunt hier zelf ook links toevoegen! Zoek in het Engels op Ragwort. Houd ons op de hoogte Is jouw paard, of een paard wat je kent overleden aan de gevolgen van St. Jacobskruiskruid, laat het ons dan weten. Ook willen we graag op de hoogte gehouden worden over krantenartikelen en tv-programma's! Help mee met de verspreiding! Meehelpen met de verspreiding? Nee, natuurlijk niet met het verspreiden van St. Jacobskruiskruid, maar wel met de verspreiding van deze informatie! Na het lezen van deze pagina is het wel duidelijk waarom wij graag willen dat zoveel mogelijk mensen op de hoogte worden

5 gebracht van de gevaren van het St. Jacobskruiskruid. We hebben daarom deze pagina rechtstreeks toegankelijk gemaakt via de domeinnaam en een foldertje gemaakt waar in het kort de gevaren van St. Jacobskruiskruid op staan. Ten wille van alle paarden en andere dieren vragen wij je om ons te helpen met het onder de aandacht brengen van de gevaren van het St. Jacobskruiskruid. Je kan dit doen door: Meehelpen met de verspreiding van de folder. Dit kan door de folder uit te printen, zie hieronder, (het is een enkel A4-tje), en op zoveel mogelijk plaatsen neer te leggen. Denk bijvoorbeeld aan je stal, manege, wedstrijdsecretariaat etc etc. Meehelpen met het verspreiden van links naar Zet deze link op je eigen homepage, op de website van je favoriete paard- of ponyclub, noem hem in mailtjes op drukbezochte forums/mailinglists, etc. Meehelpen door personen/ instellingen/ bedrijven etc aan te schrijven die op de een of andere manier iets met St. Jacobskruiskruid te maken hebben en hen te vertellen over de gevaren van de plant.! Op deze webpagina, die onderdeel is van de website ligt logischerwijs de nadruk op de giftigheid voor paarden. Bedenk echter dat St. Jacobskruiskruid giftig is voor alle zoogdieren. Gebruik je onze informatie voor verdere publicaties, vergeet dan dus niet erbij te vermelden dat St. Jacobskruiskruid ook een gevaar is voor runderen, schapen, geiten en dergelijke. Download de folder: Kruiskruid.pdf 422 Kb

6 Download de folder: Kruiskruid.pdf 422 Kb Resultaten van onze aktie Bron: de Telegraaf 18/8/2004 Wil bracht ons via het forum op de hoogte van dit bericht uit de Telegraaf. Raar dat er in staat dat het voor vee giftig is als het opgegeten wordt.. het is voor alle zoogdieren, inclusief mensen giftig en niet alleen bij inname maar ook De provincie Groningen gaat bestrijdig van het JKK verplichten als gesprekken met natuurbeheerders niets opleveren, zo meldde een woordvoerster gisteren. JKK is giftig en dodelijk voor vee wanneer het opgegeten wordt. Groningen is de eerste regio waar op provinciaal niveau

7 via huidcontact! Maar goed, we zijn wel blij dat het steeds serieuzer genomen wordt! afspraken over de bestrijding van het zich snel verspreidende kruid worden gemaakt... (ANP) (links) Artikel uit de Leeuwarder Courant, maandag 2 augustus '04. Jammer dat onze foto is gebruikt zonder toestemming of bronvermelding (vergelijk de foto maar eens met onze foto bovenaan deze pagina..), maar heel goed dat er weer meer publiciteit is! (hieronder) Artikel uit de Leeuwarder Courant, woensdag 4 augustus '04. yes yes yes!!! Deze informatie, afkomstig van de nieuwspagina op de website van de Provincie Drenthe spreekt voor zich! We zijn uitermate verheugd over dit initiatief, hoewel we het wat jammer vinden dat hier de suggestie wordt gewekt dat het niet zo'n groot probleem is voor runderen. Leuk dat de provincie voor verdere informatie verwijst naar PaardNatuurlijk. Voorlichtingscampagne tegen Jacobskruiskruid De provincie gaat een voorlichtingscampagne coordineren over het tegengaan van de verspreiding van het giftige Jacobskruiskruid. De plant bevat alkaloiden, die vooral voor paarden en incidenteel voor runderen gevaarlijk kunnen zijn. Het gif kan bij een hoge dosis leiden tot een ernstige en soms dodelijke leverbeschadiging. In Drenthe is het Jacobskruiskruid de afgelopen jaren sterk toegenomen. Dat is voor een deel toe te schrijven aan voor de plant gunstiger omstandigheden, maar wordt tevens veroorzaakt door het zaaien van bloemenmengsels. Verscheidene bedrijven hebben het Jacobskruiskruid inmiddels uit hun assortiment verwijderd. Verspreiding kan het best worden voorkomen door planten bij het begin van de bloei uit te trekken. Een andere optie is vroeg en regelmatig maaien. De voorlichting richt zich met name op terreinbeheerders, landbouwers, particuliere grondeigenaren, tuincentra en natuurliefhebbers. Er komt een voorlichtingsfolder, die onder meer via gemeenten, waterschappen en de NLTO kan worden verspreid. Meer informatie over het Jacobskruiskruid vindt u op

8 Een eerste stap is gezet. Op de website van Greendal ( - verkoopfirma van wildbloemzaden) bleek St. Jacobskruiskruid verkocht te worden in een standaard-biotoop mengsel! Iedereen kon dit kopen en zaaien... Hiernaast staat een brief van Greendal. Een oplettende lezer constateerde op hun site dat er zaden van St. Jacobskruiskruid te koop zijn. Zij heeft Greendal een brief geschreven waarin ze uitlegde dat St. Jacobskruiskruid een zeer gevaarlijke plant is voor vee en paarden (met de nodige bronvermeldingen). Uiteraard met het verzoek de verkoop van de zaadjes van St. Jacobskruiskruid te stoppen. Hierop werd vlot gereageerd, hieronder staat het antwoord. Wij zijn zeer verheugd dat Greendal de kwestie zo serieus opvat en direct stappen onderneemt om verdere verkoop van de zaden stop te zetten! Uit de vorige situatie blijkt wel dat iedereen kan meehelpen en dat initiatieven zeker resultaten op kunnen leveren. Help dus ook mee en mail ons jouw verhaal. Wij zullen de beste verhalen op deze pagina plaatsen, en we zullen ook niet schromen om tegenwerkende partijen te vermelden.