Auteur. Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Onderwerp

Transcriptie

1 Auteur Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Onderwerp Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Datum Augustus 2008 Copyright and disclaimer Gelieve er nota van te nemen dat de inhoud van dit document onderworpen kan zijn aan rechten van intellectuele eigendom, die toebehoren aan bepaalde betrokkenen, en dat er u geen recht wordt verleend op die desbetreffende rechten. M&D Seminars wil u met dit document de nodige informatie verstrekken, zonder dat de in dit document vervatte informatie bedoeld kan worden als een advies. Bijgevolg geeft M&D Seminars geen garanties dat de informatie die dit document bevat, foutloos is, zodat u dit document en de inhoud ervan op eigen risico gebruikt. M&D Seminars, noch enige van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook betreffende het gebruik van dit document en van haar inhoud. M&D Seminars M&D CONSULT BVBA Eikelstraat DE PINTE Tel. 09/ Fax 09/ info@mdseminars.be -

2 Wegwijs in... DE OVERSTAP VAN WERKZOEKENDE NAAR ZELFSTANDIGE Augustus 2008 Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg

3 Deze brochure is gratis te verkrijgen: Telefonisch op het nummer Door rechtstreekse bestelling op de website van de Federale Overheidsdienst: Schriftelijk bij de: Cel Publicaties van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Ernest Blerotstraat BRUSSEL Fax: Deze brochure is eveneens raadpleegbaar op de website van de FOD Cette brochure peut être également obtenue en français. M/V Met de termen werkzoekende en zelfstandige wordt in deze brochure verwezen naar personen van beide geslachten. MEDEDELING Omwille van de talrijke wijzigingen van de reglementering worden de brochures in de reeks Wegwijs in... nagenoeg jaarlijks bijgewerkt. Indien u een recht of een voordeel wil doen gelden dat in deze brochure vermeld staat, doet u er goed aan navraag te doen of deze brochure wel degelijk de laatste uitgave is. U kunt zich daarvoor wenden tot de Cel Publicaties van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Deze vulgariserende brochure behandelt een reglementering die soms zeer complex is. Het is dan ook mogelijk dat een aantal specifieke gevallen niet aan bod komt. In geval van twijfel of voor bijkomende inlichtingen over de hier behandelde materies kunt u terecht bij de diensten en instellingen vermeld in het laatste deel van de brochure. Let op: op basis van deze brochure kan geen enkel recht geëist worden. De enige basis daarvoor wordt gevormd door de regelgevende teksten. De redactie van deze brochure werd afgesloten op 31 juli 2008 Coördinatie: Directie van de communicatie Redactie: Algemene Directie Werkgelegenheid en Arbeidsmarkt met de medewerking van de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie, de FOD Sociale Zekerheid, de FOD Financiën, het VLAO en het Participatiefonds Omslag en grafische leiding: Hilde Vandekerckhove Lay-out: Rilana Picard Omslagachtergrond: Isabelle Rozenbaum Druk: Drukkerij Bietlot Verspreiding: Cel Publicaties Verantwoordelijke uitgever: FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Wettelijk depot: D/2008/1205/68 FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Alle rechten voorbehouden voor alle landen. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of enige wijze, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van de Directie van de communicatie van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Indien de verveelvoudiging van teksten uit deze brochure echter strikt niet-commercieel gebeurt, voor informatieve of pedagogische doeleinden, is dit toegestaan met bronvermelding en, in voorkomend geval, met vermelding van de auteurs van de brochure.

4 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Voorwoord Omdat het vaak niet makkelijk is om een job te vinden, creëren bepaalde werkzoekenden liever hun eigen baan en vestigen ze zich als zelfstandige. Afgezien van het vooruitzicht uit de werkloosheid te kunnen stappen, kan eigen baas zijn om vele redenen aantrekkelijk lijken: men kan zijn creativiteit de vrije loop laten, zijn eigen manier van werken kiezen, autonoom alles organiseren,... Maar de zelfstandige arbeid houdt ook risico s in: ondernemingen zijn onderhevig aan de wisselvalligheden van de economie en zelfstandigen hebben niet de relatieve werkzekerheid van werknemers, noch hun sociale verworvenheden. Vaak moet men een lening aangaan om het project uit de grond te kunnen stampen, die terugbetalen, sparen voor het pensioen,... Wie niet waagt, niet wint zegt het spreekwoord, maar de volkswijsheid zegt ook: een gewaarschuwd persoon is er twee waard. Precies daarom heeft de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg deze brochure samengesteld. Ze is vooral bedoeld voor werkzoekenden die bereid zijn hun eigen job te creëren om uit de werkloosheid te kunnen stappen. De brochure stelt eerst de verschillende formaliteiten en verplichtingen voor waaraan de zelfstandigen gebonden zijn. Vervolgens beschrijft ze meerdere steunmaatregelen voor werkloze kandidaat-zelfstandigen. Deze ruggensteuntjes hebben betrekking op de vorming en de voorbereiding op een zelfstandig beroep. Ze maken het ook mogelijk om een goedkope lening te genieten en zorgen ervoor dat men het recht op werkloosheidsuitkeringen krijgt wanneer men beslist het zelfstandig beroep stop te zetten. Ten slotte bevat de brochure ook een lijst van nuttige adressen. 3

5

6 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Inhoudstafel 1 De zelfstandige arbeid in grote lijnen Wat is een zelfstandige? Leeftijdsvereiste Formaliteiten die door elke zelfstandige moeten worden vervuld Het openen van een zichtrekening Erkende ondernemingsloketten Belasting over de toegevoegde waarde (BTW) Vermelding op de documenten van de onderneming Sociale zekerheid Fiscale verplichtingen Bewijs van de basiskennis bedrijfsbeheer Administratieve verplichtingen voor bepaalde activiteiten of bepaalde personen Ondernemersvaardigheden voor een aantal gereglementeerde beroepen Licenties, goedkeuringen of vergunningen Leurkaart Beroepskaart voor vreemdelingen Diverse verplichtingen Een vennootschap oprichten? Bijkomende inlichtingen Het Vademecum van de onderneming Brochures met algemene informatie Andere informatiebronnen Werkloosheid en zelfstandige arbeid Vrijstelling om een opleiding te volgen voor een zelfstandig beroep Voorwaarden voor de vrijstelling Voordelen van de vrijstelling Duur van de vrijstelling Soort opleiding Procedure Toelating om zich op een vestiging als zelfstandige voor te bereiden Toegestane voorbereidingsactiviteiten Voordelen van de toelating Duur van de toelating Procedure

7 Wegwijs in... Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige 2.3 Startlening Begunstigden van de lening Kenmerken van de startlening Begeleiding Het Participatiefonds Procedure Stopzetting van het zelfstandig beroep Hulp aan zelfstandigen Andere leningsmogelijkheden De Solidaire Lening Het Participatiefonds Het Vlaams Waarborgfonds Aanwerving van personeel Hulp bij het beheer, consultancy De pro deo-boekhouder Het Vlaams Agentschap Ondernemen (VLAO) Het plan voor jonge zelfstandigen Doelgroep Zich voorbereiden met de ondersteuning van een professional Het project financieren Onderhoudsschijf Ondersteuning na het opstarten van de activiteit Sectorale beperkingen Het recht op sociale zekerheid na zelfstandige arbeid In het stelsel van de werknemers Algemene regel en verlengingsperiode Het bijzonder geval van de startlening In het stelsel van de zelfstandigen De voortgezette verzekering Bepalingen los van de voortgezette verzekering Bepalingen los van het stelsel van de sociale zekerheid Nuttige adressen Omtrent de zelfstandige arbeid in het algemeen Omtrent het sociaal statuut der zelfstandigen Omtrent de werkloosheidsreglementering Omtrent de financiële steun aan zelfstandigen Omtrent vorming en advies Omtrent de aanwerving van personeel

8 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige 1 De zelfstandige arbeid in grote lijnen Zich vestigen als zelfstandige, starten met een eigen onderneming, is duidelijk tonen dat men z n lot in eigen handen wil nemen. Maar zoiets vergt een goede voorbereiding. In dit hoofdstuk wordt belangrijke informatie gegeven voor iedereen die wil beginnen als zelfstandige. 1.1 Wat is een zelfstandige? Een zelfstandige is een persoon die een beroepsactiviteit uitoefent, zonder onderworpen te zijn aan gezag door een arbeidsovereenkomst of een statuut. De helpers die de zelfstandige bijstaan in de uitoefening van zijn activiteiten, zonder verbonden te zijn door een arbeidsovereenkomst, worden gelijkgesteld met de zelfstandigen. De meewerkende echtgeno(o)t(e): die effectief zijn of haar zelfstandige partner helpt (regelmatig of minstens 90 dagen per jaar), en die geen beroepsbezigheid uitoefent die persoonlijke rechten op uitkeringen opent, of een sociale zekerheidsuitkering geniet die zulke persoonlijke rechten opent, 7

9 Wegwijs in... Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige is verplicht onderworpen aan het sociaal statuut der zelfstandigen. De meewerkende echtgeno(o)t(e ) die geboren is vóór 1 januari 1956 is evenwel slechts verplicht onderworpen aan uitkeringsverzekering en de moederschapsverzekering. De Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid en het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) verstrekken hierover alle nodige informatie (zie adressen in punt 5.1 en 5.2). De categorie zelfstandigen bestaat meer bepaald uit: De ambachtslui (verstrekken van een dienst zonder levering van goederen: tuinman, ruitenwasser, schilder-behanger,...); De handelaars, waaronder de ambulante handel (deur-aan-deur-verkoop, verkoop op de openbare weg of op openbare markten); De vrije beroepen (architect, dokter,...); De landbouwers, de veehouders,...; De werkende vennoten. De beroepen die men als zelfstandige kan uitoefenen, zijn zeer verscheiden: restauranthouder-traiteur-organisator van banketten, brood- en banketbakker, stilist, meubelmaker, schoenmaker, loodgieter, juwelier, verkoper van tweedehandswagens, garagehouder, monteur-hersteller van radio s en televisies, tegelzetter, handelaar in marmer, interieurvormgever, ontwerper, fotograaf, schoonheidsspecialist, prothesemaker, bloemist, muziekinstrumentenbouwer, kleinhandelaar, toeristische gids, marketing consultant, immobiliënagent, thuisopvang van kinderen, etalagist, restaurateur van kunstwerken, Leeftijdsvereiste Om een zelfstandige beroepsactiviteit te mogen uitoefenen moet men meerderjarig zijn, m.a.w. tenminste 18 jaar zijn. Voor het beroep van ambachtsman is de vereiste minimumleeftijd 16 jaar, met machtiging van de ouders of van de voogd. De minderjarige zelfstandige valt echter niet onder het sociaal statuut van zelfstandigen (zie punt 1.3.5) zolang hij onvoorwaardelijk kinderbijslag geniet (m.a.w. tot het derde trimester van het jaar waarin hij 18 jaar wordt).

10 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige 1.3 Formaliteiten die door elke zelfstandige moeten worden vervuld Het openen van een zichtrekening De eerste verplichting is het openen van een zichtrekening bij een bank of een andere financiële instelling. De zichtrekening voor de beroepsactiviteiten moet los staan van de zichtrekening die voor privé-doeleinden gebruikt wordt Erkende ondernemingsloketten Iedere persoon die een handels- of ambachtsactiviteit wenst uit te oefenen is verplicht zich via een ondernemingsloket als handelaar of als ambachtsman te laten inschrijven in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO). Men kiest vrij een ondernemingsloket en legt de nodige documenten voor die toelaten de gekozen activiteit uit te oefenen. Het ondernemingsloket controleert deze documenten en zal een ondernemingsnummer toekennen. De inschrijving moet gebeuren voor de start van de onderneming. Wanneer de inschrijving geweigerd wordt kan men binnen de 30 dagen beroep aantekenen bij de Vestigingsraad van de FOD Economie Belasting over de toegevoegde waarde (BTW) Na de inschrijving in een erkend ondernemingsloket, dient men contact te nemen met het controlekantoor van de BTW, om na te gaan of de activiteiten onderworpen zijn aan de BTW. Het bevoegde controlekantoor is dat van de fiscale domicilie (in principe de woonplaats zoals vermeld in het rijksregister) wanneer het om een natuurlijk persoon gaat en dat van de voornaamste administratieve zetel (in principe de plaats waar de werkelijke dagelijkse leiding van de vennootschap zich bevindt of waar de boekhouding wordt gehouden en gecentraliseerd)wanneer het om een rechtspersoon gaat. Onder de rubriek FOD Financiën in het telefoonboek of op de website: (rubriek Wegwijzer federale belastingadministraties) kan men de adressen van deze diensten terugvinden. Op aanvraag kan het ondernemingsloket tussenkomen om het ondernemingsnummer als identificatienummer bij de BTW te activeren. 9

11 Wegwijs in... Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Vermelding op de documenten van de onderneming De bovengenoemde elementen (het uniek ondernemingsnummer, het rekeningnummer en de juridische vorm van de onderneming) moeten steeds vermeld worden op de brieven en de officiële documenten van de onderneming (facturen, offertes,ontvangstbewijzen,...). Elke persoon die in het kader van zijn beroepsactiviteit facturen uitgeeft, moet hierbij de voorwaarden en de modaliteiten van de BTW-wetgeving naleven Sociale zekerheid Aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds Iedereen die een zelfstandig beroep uitoefent, hetzij als hoofdberoep, hetzij als bijberoep, moet zich binnen de 90 dagen na het begin van zijn activiteiten aansluiten bij en bijdragen betalen aan een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen van zijn keuze of de Nationale Hulpkas voor sociale verzekeringen der zelfstandigen (zie adressen in punt 5.2). De bijdragen voor een zelfstandige in hoofdberoep Tot het einde van het derde volledige burgerlijk jaar van de activiteiten, zijn de geïnde bijdragen voorlopig. Nadien worden de bijdragen geregulariseerd op basis van het reële beroepsinkomen. Bedrag van de voorlopige trimesteriële sociale bijdragen (in 2008): Voor het eerste volledige burgerlijk jaar en de voorafgaande kwartalen: 585,30 ; Voor het tweede volledige burgerlijk jaar: 599,57 ; Voor het derde volledige burgerlijk jaar: 613,85. Vanaf het vierde jaar worden de bijdragen berekend op basis van het reële beroepsinkomen dat drie jaar voordien werd geïnd. Zo worden de bijdragen voor 2007 berekend op basis van het beroepsinkomen van het jaar 2004; die van het jaar 2008 op basis van het beroepsinkomen van 2005, enz. De bijdrage is dus een percentage van het brutoberoepsinkomen, verminderd met de beroepsonkosten. 10 Jaarlijks bedrag van de definitieve bijdragen: Op de inkomensschijf tussen ,41 en ,46 : 22,00%; Op de inkomensschijf tussen ,46 en ,38 : 14,16%.

12 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Minimumbijdrage per kwartaal: 628,12 ; Maximumbijdrage per kwartaal: 3.539,29. Die bijdragen worden verhoogd met een bepaald percentage om de beheerskosten van het sociaal verzekeringsfonds te dekken. Aansluiting bij een ziekenfonds De zelfstandige werknemer moet zich aansluiten bij een ziekenfonds naar zijn keuze of ingeschreven zijn bij de Hulpkas voor ziekte- en invaliditeitsverzekering om een verzekering voor geneeskundige verzorging te kunnen genieten. De verplichte verzekering dekt de grote risico s (operaties, ziekenhuiskosten,...) en kleine risico s (raadpleging bij de huisarts, tandarts, geneesmiddelen, kinesitherapie, ). Het bedrag van de bijdrage is inbegrepen in de sociale bijdragen. De uitkeringen De aansluiting en het betalen van bijdragen geven recht op: kinderbijslag en kraamgeld; uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid of invaliditeit; moederschapsverzekering; rust- en overlevingspensioen; geneeskundige verzorging; sociale verzekering in geval van faillissement; moederschapshulp ten gunste van vrouwelijke zelfstandigen (uitkering onder de vorm van dienstencheques). De brochure Het sociaal statuut van de zelfstandigen - Uw rechten en plichten van de FOD Sociale Zekerheid (zie adres in punt 5.1) en het RSVZ (zie adres in punt 5.2) geeft een overzicht van de bedragen van deze sociale uitkeringen. Het is belangrijk om weten dat de uitkeringen voor zelfstandigen lager zijn dan die voor werknemers en dat het noodzakelijk kan zijn ze aan te vullen met een persoonlijke bijdrage. De vrijstelling van bijdragen De zelfstandige in hoofdberoep die zich in staat van behoefte bevindt of in een toestand die de staat van behoefte benadert, kan een vraag om vrijstelling van sociale bijdragen indienen. De aanvraag moet ingediend wor- 11

13 Wegwijs in... Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige den bij het sociaal verzekeringsfonds waarbij de zelfstandige aangesloten is, hetzij per aantekende brief, hetzij door het neerleggen van een verzoekschrift ter plaatse. Daarin deelt men zijn naam, adres en aansluitingsnummer mee. Vervolgens moet men binnen de 30 dagen een inlichtingsformulier van het sociaal verzekeringsfonds invullen. Op grond daarvan zal de bevoegde commissie de vrijstelling al dan niet toekennen Fiscale verplichtingen De zelfstandige betaalt pas belastingen op zijn beroepsinkomsten nadat deze werden vastgesteld. Dit is in tegenstelling tot een werknemer, voor wie de werkgever voorschiet via de bedrijfsvoorheffing. De betaling a posteriori door de zelfstandige wordt echter gecompenseerd door een belastingverhoging, die vermeden kan worden door voorafbetalingen te doen. Dat wordt sterk aangeraden, aangezien men daardoor kan genieten van een belastingvermindering. Een zelfstandige die zich voor het eerst vestigt, moet echter geen voorafbetalingen doen gedurende de eerste drie jaar. Voor die jaren wordt geen belastingsverhoging toegepast. Beginnende zelfstandigen kunnen eveneens de vermelde belastingsvermindering genieten. Het jaar waarin men begonnen is met het zelfstandig beroep wordt voor een volledig jaar geteld. Iedereen die een economische activiteit wil uitoefenen waarop de BTWwetgeving van toepassing is, moet hiervan vooraf aangifte doen bij het BTW-kantoor dat bevoegd is voor de plaats waar de activiteit wordt uitgeoefend. Een zelfstandige die aan de BTW-verplichtingen onderworpen is dient maandelijks of driemaandelijks een aangifte in te dienen. In geval van een kleine onderneming (omzet hooguit ) kan men opteren voor een vrijstellingsregeling zodat geen aangifte moet worden ingediend (een jaarlijkse opgave volstaat) Bewijs van de basiskennis bedrijfsbeheer Elke KMO, natuurlijk persoon of rechtspersoon die een activiteit uitoefent waarvoor een inschrijving als handels- of ambachtsonderneming in de KBO nodig is, moet de basiskennis bedrijfsbeheer kunnen bewijzen. Dit kan op basis door het bezit van een diploma of door beroepservaring. Het

14

15 Wegwijs in... Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige ondernemingsloket gaat bij de aanvraag tot inschrijving in de KBO na of de onderneming aan de voorwaarden voldoet. Het loket levert geen papieren document af. De inschrijving in de KBO zelf vormt het bewijs. 1.4 Administratieve verplichtingen voor bepaalde activiteiten of bepaalde personen Ondernemersvaardigheden voor een aantal gereglementeerde beroepen Voor het uitoefenen van sommige activiteiten, moet naast de basiskennis bedrijfsbeheer (zie punt ) ook de (inter-)sectorale beroepsbekwaamheid bewezen worden. Ook hier is het ondernemingsloket (zie adressen in punt 5.1) bevoegd. De lijst van de activiteiten in kwestie en verdere uitleg vindt u op de website van de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie ( Licenties, goedkeuringen of vergunningen Voor bepaalde activiteiten zijn er licenties, goedkeuringen of vergunningen nodig (milieuvergunning, drankvergunning, zuivelvergunning, vergunning als ondernemer van openbare werken,...). De uitoefening van bepaalde beroepen vereist een voorafgaande toelating om hygiënische en gezondheidsredenen. Om bepaalde hinderlijke of ongezonde beroepen uit te oefenen moet bovendien een bijzondere exploitatievergunning worden verkregen bij de gemeente waar men dit beroep zal uitoefenen Leurkaart Om een ambulante activiteit, dit wil zeggen de verkopen ten huize van de consument, verkopen op de openbare weg, op de openbare en private markten, te kunnen uitoefenen, moet men houder zijn van een machtiging ambulante activiteiten afgeleverd door een erkend ondernemingsloket. Bijkomende inlichtingen zijn te verkrijgen bij de erkende ondernemingsloketten of bij de Dienst economische vergunningen van de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie (zie adres in punt 5.1).

16 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Beroepskaart voor vreemdelingen Personen die de Belgische nationaliteit niet bezitten en die een zelfstandige beroepsactiviteit in ons land wensen uit te oefenen, moeten een beroepskaart hebben. Bepaalde categorieën vreemdelingen zijn vrijgesteld van de verplichting houder te zijn van een beroepskaart, hetzij wegens de aard van de activiteit, hetzij wegens de aard van het recht op verblijf, hetzij wegens de uitvoering van internationale verdragen. Ziehier de lijst: De vreemdelingen die titularis zijn van een geldige identiteitskaart voor vreemdelingen (IKV) of van een geldig BIVR (bewijs van inschrijving in het vreemdelingenregister) voor onbeperkte duur; De onderdanen van een lidstaat van de Europese Economische Ruimte (Europese Unie + Noorwegen, Ijsland en Liechtenstein), en, op voorwaarde dat ze zich met hen vestigen: a) hun echtgenoot; b) hun bloedverwanten in dalende lijn of die van hun echtgenoot, onder de 21 jaar of ten laste; c) hun bloedverwanten in opgaande lijn of die van hun echtgenoot, te hunnen laste, met uitzondering van de bloedverwanten in opgaande lijn van een student of die van de echtgenoot; d) de echtgenoten van de personen in b) en c); De echtgenoot van een Belg en, op voorwaarde dat zij zich met hem vestigen: a) zijn bloedverwanten in dalende lijn of die van zijn echtgenoot, onder de 21 jaar of te hunnen laste; b) zijn bloedverwanten in opgaande lijn of die van zijn echtgenoot, te hunnen laste; c) de echtgenoten van de personen in a) en b); De door België erkende vluchtelingen; De echtgenoten die hun echtgenoot of echtgenote bijstaan of vervangen bij de uitoefening van hun zelfstandige beroepsactiviteit; De vreemdelingen die zakenreizen ondernemen, voor zover de duur van het verblijf, nodig voor de reis, geen drie opeenvolgende maanden overschrijdt. Onder zakenreizen dient verstaan te worden : de verplaatsingen gedaan in België, door een vreemdeling die hier geen hoofdverblijfplaats heeft, voor eigen rekening of voor rekening van zijn vennootschap, en met als doel: a) professionele partners te bezoeken; b) professionele contacten te onderzoeken en te ontwikkelen; 15

17 Wegwijs in Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige c) te onderhandelen over en het afsluiten van contracten; d) deel te nemen aan salons, beurzen en tentoonstellingen om er zijn producten of deze van zijn vennootschap voor te stellen of te verkopen; e) deel te nemen aan de raden van bestuur of algemene vergaderingen van vennootschappen; De vreemdelingen, die geen hoofdverblijfplaats hebben in België en die hier conferenties geven, voor zover de duur van het verblijf, nodig voor hun prestaties, geen drie opeenvolgende maanden overschrijdt ; De buitenlandse journalisten, die geen hoofdverblijfplaats hebben in België en er prestaties verrichten in het kader van hun beroep, voor zover de duur van het verblijf, nodig voor deze activiteiten, geen drie opeenvolgende maanden overschrijdt; De buitenlandse sportlui evenals, in voorkomend geval, hun buitenlandse zelfstandige begeleiders, die geen hoofdverblijfplaats in België hebben en die hier prestaties verrichten in het kader van hun respectievelijk beroep, voor zover de duur van het verblijf, nodig voor deze activiteiten, geen drie opeenvolgende maanden overschrijdt; De buitenlandse artiesten evenals, in voorkomend geval, hun buitenlandse zelfstandige begeleiders, die geen hoofdverblijfplaats hebben in België en die hier prestaties verrichten in het kader van hun respectievelijk beroep, voor zover de duur van het verblijf, nodig voor deze activiteiten, geen drie opeenvolgende maanden overschrijdt; De buitenlandse studenten, gemachtigd om in België te verblijven, die hier een stage verrichten in het kader van hun studies, voor de duur van hun stage; De vreemdelingen die in België een stage verrichten die werd goedgekeurd door de bevoegde overheid in het kader van ontwikkelingssamenwerking of van uitwisselingsprogramma s gebasserd op wederkerigheid, voor de duur an hun stage; De vreemdelingen ingeschreven op het tableau van de Orde van advocat en of op de lijst van de stagiairs in toepassing van het koninklijk besluit van 24 augustus 1970 tot invoering van de afwijking van de voorwaarde van nationaliteit gesteld bij artikel 428 van het Gerechtelijk Wetboek betreffende de titel en de uitoefening van het beroep van advocaat; Het zelfstandige kaderpersoneel en de zelfstandige vorsers in dienst van coördinatiecentra bedoeld in het koninklijk besluit nr. 187 van 30 december 1982 betreffende de oprichting van coördinatiecentra;

18 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige De Zwitserse onderdanen, begunstigden van het akkoord van 21 juni 1999 tussen de Europese Unie en de Zwitserse Bondsstaat over het vrij verkeer van personen. De aanvraag van een beroepskaart gebeurt bij het gemeentebestuur van de woonplaats in België. Indien men niet over een geldige verblijfsvergunning beschikt, moet men de aanvraag richten tot de diplomatieke dienst of het Belgisch consulaat in het land waar men legaal verblijft Diverse verplichtingen De zelfstandige is eveneens onderworpen aan bepaalde verplichtingen betreffende boekhouding en BTW. De uitoefenaars van een vrij beroep moeten zich aansluiten bij een Orde (bv. geneesheren, advocaten,...). De vennootschappen moeten ook aan specifieke verplichtingen voldoen: financieel plan, oprichtingsakte, Een vennootschap oprichten? De activiteiten die men uitoefent, vereisen misschien dat enkele vennoten en kapitalen zich verenigen. Dat kan de oprichting van een echte vennootschap noodzakelijk maken. Vooraleer men zich vestigt, is het belangrijk goed na te gaan welke formule het best beantwoordt aan de situatie: het zelfstandig beroep uitoefenen als natuurlijk persoon of een vennootschap oprichten. In het kader van deze brochure is het niet mogelijk alle verplichtingen en voordelen te herhalen die de oprichting van een vennootschap met zich brengt; deze inlichtingen kunnen worden verkregen in andere documenten (zie punt 1.6). 17

19 Wegwijs in... Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige 1.6 Bijkomende inlichtingen Vademecum van de Onderneming Het Vademecum van de onderneming is een praktische gids die inspeelt op de vragen van bedrijfsleiders en particulieren in verband met de formaliteiten en de reglementeringen die moeten worden nageleefd om een onderneming op te richten of een beroep als zelfstandige uit te oefenen. Dit werk beoogt inzonderheid de formaliteiten die moeten worden vervuld om in België een ambachtelijke, commerciële of industriële bedrijvigheid uit te oefenen. Het behandelt ook de fiscale wetgeving, de sociale wetgeving, de hulp aan de ondernemingen en de openbare instellingen (instellingen voor aanmoediging en hulp). Men kan dit vademecum gratis raadplegen op de website van de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie: onder de rubriek Ondernemen Brochures met algemene informatie De Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie publiceert verscheidene brochures met algemene informatie voor kandidaat-ondernemers (over de stappen die moeten worden gedaan om zich als zelfstandige te vestigen, over de BVBA, over de keuze tussen een individuele onderneming en een vennootschap). U kunt ze bestellen bij het enige contactpunt: (groen nummer) of raadplegen op de website onder de rubriek Ondernemen. Een brochure over de diverse aspecten van het sociaal statuut van zelfstandigen is verkrijgbaar bij het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (zie adressen in punt 5.2): Andere informatiebronnen Zelfstandigen kunnen vanaf de start van hun activiteiten, maar ook gedurende de verdere ontwikkeling van hun onderneming, nuttige en kostbare praktische inlichtingen en diensten vinden bij de verschillende interprofessionele organisaties van zelfstandigen (zie adressen in punt 5.1).

20 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige 2 Werkloosheid en zelfstandige arbeid In dit hoofdstuk worden drie maatregelen toegelicht die specifiek tot doel hebben de werklozen te steunen die zich als zelfstandige willen vestigen. 2.1 Vrijstelling om een opleiding te volgen voor een zelfstandig beroep Men wordt maar zelden toevallig een zelfstandige. Om als zelfstandige te slagen moet men over de nodige beheerskennis en technische beroepsbekwaamheid beschikken (die kwalificaties worden trouwens soms vereist: zie punt en 1.4.2). Wanneer men zich als werkloze wenst voor te bereiden op de uitoefening van een zelfstandig beroep kan men via een vrijstelling een middenstandsopleiding volgen, met behoud van werkloosheidsuitkeringen. 19

21 Wegwijs in... Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Voorwaarden voor de vrijstelling De werkloze die de vrijstelling geniet moet: ofwel sedert tenminste twee jaar zijn studies of leertijd hebben beëindigd en tenminste 312 dagen uitkering hebben genoten in de loop van de twee jaar voorafgaand aan het begin van zijn opleiding; ofwel tenminste 624 dagen uitkering hebben genoten in de loop van de vier jaar voorafgaand aan het begin van de opleiding Voordelen van de vrijstelling De werkloze die de vrijstelling geniet: mag een passende betrekking weigeren; moet niet langer beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt; moet niet werkzoekend zijn en als dusdanig ingeschreven blijven; De financiële voordelen die de werkloze in het kader van de middenstandsopleiding ontvangt, worden niet als loon beschouwd en zijn dus cumuleerbaar met werkloosheidsuitkeringen Duur van de vrijstelling De vrijstelling wordt toegekend voor de duur van de opleiding, met inbegrip van de vakantieperiodes, maar is beperkt tot één jaar. Ze kan worden verlengd wanneer de werkloze één jaar van de opleiding heeft gevolgd en geslaagd is. De werkloze kan die vrijstelling slechts eenmaal krijgen. De vrijstelling kan ingetrokken worden indien blijkt dat de werkloze de activiteiten van het opleidingsprogramma niet regelmatig volgt. De cursussen waarvoor vrijstelling kan worden gevraagd zijn dagcursussen tijdens de week. De avond- of weekendcursussen kunnen zonder vrijstelling, op vrijwillige basis worden gevolgd Soort opleiding De gevolgde opleiding moet ofwel een door de VDAB of Opleiding Brussel (het IBFFP) georganiseerde of gesubsidieerde beroepsopleiding zijn, ofwel een individuele beroepsopleiding in een onderneming of in een onderwijs-

22 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige inrichting, erkend door de VDAB of Opleiding Brussel en aanvaard door de directeur van het werkloosheidsbureau. Voor inlichtingen over de opleidingen en de centra waar deze worden verstrekt, kan u terecht bij de VDAB ( of bij Opleiding Brussel Procedure 1. Vooraleer te beginnen aan de opleiding, moet de werkloze een aanvraag tot vrijstelling indienen bij de directeur van het werkloosheidsbureau. De werkloze moet meer bepaald een formulier C92 bij zijn uitbetalingsinstelling halen en laten invullen door het centrum voor middenstandsopleiding. 2. Gedurende de opleiding is de werkloze in het bezit van een controlekaart C3C die hij bij zijn uitbetalingsinstelling indient samen met een attest van aanwezigheid op de cursussen. Hij verliest zijn recht op werkloosheidsuitkeringen voor de dagen waarop hij ongewettigd afwezig is. 3. Indien de werkloze na het einde van de opleiding beslist zich niet als zelfstandige te vestigen en zijn recht op uitkeringen wenst te behouden, moet hij zich aanmelden bij zijn uitbetalingsinstelling, zich binnen de acht dagen opnieuw als werkzoekende inschrijven bij de plaatselijke tewerkstellingsdienst. 2.2 Toelating om zich op een vestiging als zelfstandige voor te bereiden Men wordt niet zomaar van de ene dag op de andere zelfstandige. Er valt veel voor te bereiden alvorens men echt aan de slag gaat... en alvorens men de eerste inkomsten ziet. Om gedurende deze voorbereidingsperiode over een toereikend inkomen te beschikken, kan de betrokkene, mits toelating, zijn werkloosheidsuitkeringen blijven ontvangen. 21

23 Wegwijs in... Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Toegestane voorbereidingsactiviteiten Al wie werkloos is en zich als zelfstandige wil vestigen, kan de toelating vragen om de volgende activiteiten uit te voeren: studies betreffende de haalbaarheid van het vooropgestelde project; het inrichten van lokalen en de installatie van materiaal; het leggen van de nodige contacten voor de inwerkingtreding van het project; het vervullen van administratieve formaliteiten. Bijgevolg zijn ondermeer de volgende activiteiten toegestaan: het maken van marktstudies; het huren of het kopen van een handelszaak of van kantoren; het zoeken van vennoten, leveranciers en geldschieters; het aanwerven van personeel (dat men echter nog niet mag tewerkstellen); het aanschaffen van productiegoederen; het ondernemen van de nodige stappen met betrekking tot het handelsregister, de BTW en de sociale zekerheid Voordelen van de toelating De toegestane voorbereidingsactiviteiten voor de vestiging als zelfstandige hebben geen schorsing tot gevolg van: de wachttijd van de werkzoekende die nog geen uitkeringen geniet; de uitkeringen van de uitkeringsgerechtigde volledig werkloze Duur van de toelating De werkloze kan zich gedurende maximum zes maanden voorbereiden op de vestiging als zelfstandige en wordt maar één maal toegekend. Gedurende deze periode dient hij beschikbaar te blijven voor de arbeidsmarkt. Vanaf het ogenblik dat de werkloze effectief zijn zelfstandige activiteit uitoefent, verliest hij het recht op uitkeringen. De mogelijkheid om zich op deze manier op een zelfstandige activiteit voor te bereiden, wordt slechts eenmaal toegestaan en is niet van toepassing op de werkloze die helper van een zelfstandige wenst te worden. 22

24 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Procedure Om de toelating te bekomen moet een formulier C45E, dat beschikbaar is bij de uitbetalingsinstelling, worden ingevuld. Dit moet gebeuren voor men begint aan de voorbereidingsactiviteiten. Wanneer men dit verzuimt, loopt men het gevaar het recht op uitkeringen te verliezen. Als de werkzoekende na verloop van de voorbereiding beslist zich niet als zelfstandige te vestigen, blijft zijn recht op werkloosheidsuitkeringen behouden. 2.3 Startlening Een project zonder geld realiseren kan zeer lastig worden en voor werklozen is het vaak niet gemakkelijk om krediet te krijgen. Daarom stelt het Participatiefonds een startlening voor aan de niet-werkende werkzoekenden die een zelfstandige activiteit willen opstarten. 23

25 Wegwijs in... Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Door die lening kan men onder optimale economische voorwaarden beschikken over een gedeelte van het kapitaal dat nodig is om zich als zelfstandige te vestigen Begunstigden van de lening Om een startlening te verkrijgen moet men: niet werkende werkzoekende zijn sinds ten minste 3 maand, uitkeringsgerechtigde volledig werkloze zijn of wachtuitkeringen of het leefloon genieten; zelfstandige in hoofdberoep willen worden door ofwel alleen te werken; ofwel vennoot te worden van andere partners (al dan niet werkzoekend) om samen een onderneming op te richten of over te nemen; ofwel werkende vennoot van een bestaande vennootschap te worden; voldoen aan de voorwaarden die betrekking hebben op de vooropgestelde beroepsactiviteit (zie punt 1.4); zijn project laten goedkeuren door het Participatiefonds dat oordeelt over de bekwaamheid van de kandidaat en over de haalbaarheid van het project: de leefbaarheid van de onderneming en de terugbetalingscapaciteit; zelf één vierde van het bedrag van de gevraagde lening inbrengen Kenmerken van de startlening De startlening heeft tot doel de niet-werkende werkzoekenden aan te moedigen om als zelfstandige een onderneming op te richten of over te nemen, door hen een achtergestelde lening toe te kennen die de kosten gedeeltelijk dekt. 24 De achterstelling van de lening De startlening is een achtergestelde lening. Wanneer de begunstigde nog andere schuldeisers heeft en hij problemen ondervindt om die terug te betalen, maakt het Participatiefonds in principe pas als laatste aanspraak op de terugbetaling, dus nadat de andere schuldeisers werden terugbetaald. Dit is een interessante onderhandelingspositie om eventueel andere leningen aan te gaan die nodig zijn voor de onderneming, aangezien de

26 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige startlening quasi gelijkgesteld kan worden met de eigen middelen van de begunstigde. De geleende bedragen Het bedrag van de startlening bedraagt maximaal De Raad van bestuur kan hierbinnen een effectief plafond bepalen, bijvoorbeeld op basis van het concrete dossier. De begunstigde van de lening brengt zelf een vierde in van het bedrag van de gevraagde lening, met eigen middelen of door een bijkomende lening toegekend door een financiële instelling naar zijn keuze. De lening loopt over 5, 7 of 10 jaar, volgens de aard van het project. De rentevoet is vast en bedraagt 4%. Hij kan teruggebracht worden tot 3% tijdens de eerste twee jaar als de begunstigde de begeleiding aangeboden door het Fonds volgt. Er is geen enkele waarborg vereist. Er bestaat een terugbetalingsfranchise voor het kapitaal. De duur van de franchiseperiode bedraagt 1 tot 3 jaar naargelang de aard van het project. Dit betekent dat gedurende deze periode enkel de intresten van het geleende bedrag driemaandelijks verschuldigd zijn. Theoretisch voorbeeld van een terugbetaling voor een lening van op 10 jaar met een vrijstelling van 3 jaar: Jaar Bedrag terug te betalen Jaar Bedrag terug te betalen In dit voorbeeld moet de begunstigde zelf inbrengen, die evenwel zijn eigendom blijven. 25

27 Wegwijs in... Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Begeleiding Het Participatiefonds draagt eveneens bij tot de begeleiding van de werkzoekende aan wie een startlening werd toegekend. Daarom heeft het Participatiefonds een samenwerkingsovereenkomst ondertekend met verscheidene KMO-organisaties en steunpunten voor starters. Ze zorgen enerzijds voor bijstand van de aanvrager bij het doen van zijn kredietaanvraag. Eens het krediet van het participatiefonds toegekend kan de begunstigde een begeleiding volgen die over de eerste 18 maand van de zelfstandige activiteit loopt. De begeleidingsorganisatie helpt hem met name bij de start van de zelfstandige activiteit Het Participatiefonds Het Participatiefonds is een instelling van openbaar nut. De voornaamste doelstelling bestaat erin de eigen middelen van de zelfstandigen en van de KMO s te versterken. In zijn strijd tegen de werkloosheid wordt het Participatiefonds eveneens gesteund door de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. 26

28 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige In de praktijk deelt het Participatiefonds zijn financiële producten niet rechtstreeks uit, maar realiseert zijn opdracht via erkende KMO-organisaties en steunpunten voor starters evenals financiële instellingen (de meeste Belgische banken). De Start-updesk van het Participatiefonds (fax , de erkende KMO-organisaties en steunpunten voor starters of een bankagentschap zijn de eerste gesprekpartners om een aanvraagformulier voor een Startlening in te vullen. De volledige lijst van de partners van het Participatiefonds is verkrijgbaar bij het Fonds Procedure 1. De kandidaat richt zich tot de Start-updesk van het Participatiefonds, tot één van de erkende KMO-organisaties en steunpunten voor starters (begeleidende instelling) of een bankagentschap naar zijn keuze. 2. De kandidaat vraagt het OCMW, de RVA of de bevoegde dienst van de VDAB/ Actiris het attest startlening aan als bewijs dat hij niet-werkende werzoekende is. 3. De kandidaat vult het formulier in met de hulp de begeleidende instelling; 4. De kandidaat bezorgt zijn ingevuld dossier aan de beleidende instelling, die het doorzendt naar de Raad van bestuur van het Participatiefonds die de beslissing neemt; 5. De begeleidende deelt de beslissing mee aan de betrokkene. Wanneer de beslissing gunstig is, ontvangt hij een kredietofferte van het Participatiefonds. 6. De begunstigde keert terug naar de begeleidende instelling waar hij de documenten ter toekenning van de lening ondertekent en er de nodige stukken aan toevoegt Stopzetting van het zelfstandig beroep Zelfstandige zijn, is noch evident noch simpel. Integendeel, om te slagen is er heel wat volharding en professionele ingesteldheid nodig. Maar soms gaat er iets verkeerd: de statistieken tonen aan dat er jammer genoeg een aantal mislukkingen zijn. 27

29 Wegwijs in... Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Wat gebeurt er wanneer de begunstigde van een startlening zijn activiteiten als zelfstandige stopzet alvorens de lening volledig is terugbetaald? In principe is hij ertoe gehouden zijn verbintenissen inzake terugbetaling van kapitaal en betaling van interesten na te leven. In de werkelijkheid kan die verplichting echter worden aangepast naargelang de stopzetting in hoofde van de begunstigde vrijwillig of onvrijwillig is. Voor de eventuele rechten inzake werkloosheid: zie punt De stopzetting is onvrijwillig Het Participatiefonds eist het saldo van de lening niet op wanneer: De redenen van de stopzetting onvrijwillig zijn, dit wil zeggen dat de stopzetting te wijten is: hetzij aan een faillissement, aan een gerechtelijk akkoord met boedelafstand, aan een in vereffeningstelling of aan het overlijden van de begunstigde; hetzij aan overmacht (onvoorzienbare en onafwendbare gebeurtenis, die volledig onafhankelijk is van de wil van de debiteur waardoor deze laatste van zijn verplichting wordt ontheven), of aan het gebrek aan levensvatbaarheid van de zelfstandige activiteit van de begunstigde; De begunstigde van de lening binnen een termijn van drie maanden vanaf de stopzetting van de activiteiten het Participatiefonds op de hoogte brengt van de stopzetting en het bewijs levert van de datum en van de reden van de stopzetting. Het eventueel gebrek aan levensvatbaarheid van de zelfstandige activiteit moet met alle middelen (balansen, fiscale documenten,...) en over een significante periode worden bewezen. De stopzetting van de activiteiten plaatsvindt binnen de vijf jaar na de start. De stopzetting is vrijwillig De begunstigde van de lening is in dit geval verplicht de intresten te betalen en het verschuldigde kapitaal. 28

30 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige 3 Hulp aan zelfstandigen 3.1 Andere leningsmogelijkheden De Solidaire Lening De solidaire lening, ontwikkeld in 1997 door de Koning Boudewijnstichting, richt zich tot personen die een eigen economische activiteit willen ontplooien, maar die geen toegang hebben tot het bankkrediet en moeilijkheden ondervinden om het startkapitaal te bekomen wegens hun persoonlijke financiële toestand. Het gaat bijvoorbeeld om mensen die sociale steun, een leefloon of een werkloosheidsvergoeding ontvangen. Kenmerken: vaste rentevoet van 5%; looptijd van 4 jaar; geen enkele waarborg vereist; maximum ; uitbreiden is mogelijk met de Solidaire lening+. Professionele begeleiding Voor de begeleiding werkt het Participatiefonds samen met Hefboom vzw. Zij helpen de kandidaat-zelfstandige voor de voorbereiding en de indiening van de aanvraag. Hefboom begeleidt de begunstigde ook gedurende de eerste 2 jaar van de activiteit. 29

31 Wegwijs in... Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige Solidaire lening aanvragen? De solidaire lening wordt verdeeld via een netwerk van steunpunten, die het dossier indienen bij Hefboom. Eenmaal het krediet is toegekend, wordt het opgevolgd en ondersteund door Hefboom tijdens de eerste twee jaar van de activiteit. Deze diensten gratis voor de starter hebben als doel de slaagkansen van het project te verhogen. De aanvragen voor een Solidaire lening kunnen ook rechtstreeks bij Hefboom worden ingediend: Hefboom v.z.w. Vooruitgangsstraat 333/ Brussel telefoon: 02/ Het Participatiefonds Naast de startlening zoals beschreven in hoofdstuk 2, stelt het Participatiefonds andere soorten leningen voor, waaronder: De Starteo- en Optimeo- lening. Deze leningen richten zich tot zelfstandingen, zaakvoerders of bestuurders van een onderneming die hun activiteiten in hoofdberoep uitoefenen. Deze leningen zijn bedoeld voor de financiering van materiële, immateriële en financiële investeringen, of ook de financiering van de behoefte aan bedrijfskapitaal die gepaard gaat met de start van de activiteit of de realisatie van het betrokken investeringsproject. Deze leningen kunnen eveneens de overname van een activiteit door starters ondersteunen, en op die manier de overname vaan een handelsfonds of de verwerving van een meerderheidaandeel in een KMO gedeeltelijk financieren. Om meer informatie over deze leningen te vekrijgen, kan u contact op nemen met het Participatiefonds (zie adres in punt 5.4) Het Vlaams Waarborgfonds Doelstelling is de toekenning van beroepskredieten aan personen en ondernemingen uit de KMO-sector te vergemakkelijken. Wanneer een onderneming niet over voldoende waarborgen beschikt, kan een krediet geweigerd worden. Het Vlaams Waarborgfonds heeft als opdracht, onder bepaalde voorwaarden, de waarborgen die aangeboden

32 Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige worden door de onderneming aan te vullen. Het Fonds waarborgt ten overstaan van de kredietinstelling de terugbetaling in hoofdsom en intresten van het kredietgedeelte dat door haar tussenkomst wordt gedekt. Zo kan een krediet dat door een gebrek aan waarborgen zou geweigerd zijn, toch nog worden toegestaan. De kredietnemers die in aanmerking komen, zijn de startende en bestaande kleine ondernemingen uit de privé-sector, de vrije beroepen en de zelfstandigen. Deze dienen wel gevestigd zijn in het Vlaamse Gewest. Meer informatie kan ingewonnen worden bij het Vlaams Waarborgfonds (zie adres in punt 5.4). 3.2 Aanwerving van personeel Van zodra de eerste loontrekkende werknemer wordt aangeworven, is de werkgever onderworpen aan verschillende verplichtingen, vooral op sociaal vlak. Inlichtingen hieromtrent kan men verkrijgen bij de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid en vooral bij de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) (zie adres in punt 5.6). De sociale secretariaten kunnen al deze inlichtingen eveneens verstrekken. Het zijn diensten (vzw s) die werden opgericht om alle of een deel van de formaliteiten te vervullen betreffende de aanwerving van personeel door de aangesloten werkgevers. Een zelfstandige is niet verplicht een beroep te doen op een sociaal secretariaat; hij kan al deze formaliteiten ook zelf vervullen. De adresgegevens van de door de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid erkende sociale secretariaten kunnen worden aangevraagd bij de Unie van de erkende sociale secretariaten van werkgevers (zie adres in punt 5.6). Wat betreft de steun bij indienstnemingen, die een vermindering van de arbeidskosten en vooral van de sociale bijdragen voor de werkgevers mogelijk maakt, kan verwezen worden naar de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg ( 31