WINTERNACHTOPVANG KORTRIJK Editie

Transcriptie

1 WINTERNACHTOPVANG KORTRIJK Editie EINDVERSLAG OVER HET (OVER)LEVEN IN DE NACHTOPVANG C EST LA VIE 1 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

2 INHOUDSTABEL DEEL 1: RAPPORTAGE NACHTOPVANG p 2 1. INLEIDING p3 2. SITUERING VAN DE WINTERNACHTOPVANG KORTRIJK p De regiostrategie thuisloosheid : van signaal naar engagement 2.2. Het concept : visie, doelstellingen en functies van de nachtopvang 2.3. De doelgroep 2.4. Middelen 2.5. Samenwerking als sterkte en succesfactor 3. DE ORGANISATIE VAN DE NACHTOPVANG p De locatie 3.2. De logistiek 3.3. Het team, de aansturing en ondersteuning van de werking 3.4. De vrijwilligers 4. DE WERKING VAN DE NACHTOPVANG p Regels als basispijler 4.2. Een georganiseerd verloop van de avond 4.3. De regels van de kunst 5. OVER HET (OVER)LEVEN IN DE NACHTOPVANG p Over de doelgroep: to be or not to be that s the question Werkers aan het woord: recht uit het leven in de nachtopvang 6. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN p24 7. DANK AAN VELEN p27 DEEL 2: DE NACHTOPVANG IN CIJFERS p28 DEEL 3: DIENSTEN, VOORZIENINGEN en ORGANISATIES aan het woord p40 2 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

3 DEEL 1: RAPPORTAGE NACHTOPVANG INLEIDING 7 e editie nachtopvang Kortrijk In China is 7 een geluksgetal. Er zijn 7 werelddelen, 7 schoonheden en 7 kleuren in een regenboog. Vele toonladders hebben 7 tonen. De reus in Klein Duimpje heeft zevenmijlslaarzen, James Bond heet niet toevallig 007 en de som van de tegenover elkaar liggende vlakken van een dobbelsteen is steeds 7. Het kon dus niet anders dan een schoon, kleurig en spannend jaar zijn voor de nachtopvang. Een periode waarin oa. 108 mensen onze zevenmijlslaarzen mochten gebruiken om vooruitgang te maken in het leven. We zagen regenbogen verschijnen en er zijn in veel verschillende combinaties mooie muziekstukken geschreven. Een nachtopvang is het componeren waard! Titel van dit rapport is : Over het (over)leven in de nachtopvang, C est la vie.. Een titel die niet toevallig gekozen is. Onze nachtopvang heeft een missie en vertrekt vanuit een duidelijke visie en doelstellingen. Centraal staat een zeer kwetsbare doelgroep en basis is het respect voor hun overlevingsstrategieën. In essentie zijn we betekenisvol in het leven van wie dakloos is omdat we in een nachtopvang kunnen werken aan zich veilig, gedragen en geborgen voelen. Zo komen (soms traag en vaag) de vragen aan bod die er in hun leven echt toe doen. In een nachtopvang is er tijd, geduld en vertrouwen om in respectvolle dialoog een relatie op te bouwen, op zoek te gaan, helderheid te krijgen en zo opnieuw betekenisvolle wegen in het leven te vinden. Een nachtopvang? C est la vie!, ten voeten uit. In dit rapport laten we u er het verslag van lezen. Na 7 jaar werking ligt ook heel wat ervaring en materiaal op tafel. Dit jaar hebben we op basis van alle praktijk en deskundigheid die voor handen was, geïnvesteerd in het uitwerken van een totaalconcept. Dit rapport wil dan ook de wereld van de nachtopvang in al zijn facetten uitschrijven. Er zijn 7 werelddelen, dus we schreven 7 hoofdstukken. Met diverse insteken, sterk geïnspireerd door de praktijk maar vooral ook geschreven met de stem (en hier en daar de woorden) van de doelgroep zelf. Het werk is niet af. We zien nog uitdagingen en kwesties om voor te gaan! Vanuit de conclusies en aanbevelingen kunnen we nog stevige ambities formuleren voor de toekomst. Ons concept staat hier neergeschreven maar kan nog verbeteren en sterker uitgebouwd worden in samenwerking met velen. De dobbelsteen kan blijven rollen. Volgend jaar krijgt de nachtopvang een vaste stek in de nieuwbouw van CAW Zuid- West-Vlaanderen in de Tuighuisstraat. We hebben een stevig draagvlak en sterke steun van beleidsmensen en politiek verantwoordelijken. Er is intersectorale samenwerking en de gouden steun van heel wat vrijwilligers. Er ligt dus veel op tafel om er volgend jaar met editie 8 weer voor te gaan. Editie 8? 8 is het atoomnummer voor zuurstof. Toepasselijk! Zuurstof is en blijft belangrijk voor een winternachtopvang. Niet in het minst gaat het dan om de middelen om het project duurzaam te blijven organiseren. Nu kunnen we rekenen op een bijdrage in de financiering van de provincie West-Vlaanderen. Niet onbelangrijk. Grote vraag en zorg is of deze onontbeerlijke zuurstof blijft bestaan voor de komende edities. Ergens een 007 van dienst indien nodig? 3 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

4 2. SITUERING VAN DE 7 e editie WINTERNACHTOPVANG KORTRIJK 1. De regiostrategie thuisloosheid: van signaal en experiment naar engagement 2. Het concept: visie, doelstellingen en functies van de nachtopvang 3. De doelgroep 4. De middelen 5. Samenwerking als sterkte en succesfactor 1. De regiostrategie thuisloosheid : van signaal en experiment naar engagement De winternachtopvang kadert binnen een regiostrategie thuisloosheid en is recht uit de praktijk van alledag ontstaan. Aanleiding vormden de vele signalen van veldwerkers uit diverse welzijnsorganisaties en sociale diensten die dagelijks in hun praktijk geconfronteerd worden met mensen in een thuisloze situatie. Onmacht troef bij velen om individuele situaties van mensen op te lossen. Onmogelijk om structureel iets te veranderen? Zo ontstond In Kortrijk in 2005 een Stuurgroep Thuisloosheid met medewerkers uit OCMW Kortrijk, CAW Zuid- West-Vlaanderen, Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen, het Welzijnsconsortium en de Stad Kortrijk. De ambitie was situaties van thuisloosheid te voorkomen en de woonproblematiek aan de onderkant van de woonmarkt beter op te vangen. Zo kwam er een nota met voorstellen voor verschillende acties. De vraag om hierin te investeren kwam op vele beleidstafels. De kracht en succesfactor voor elk mogelijk initiatief was vlug benoemd: Samenwerking en netwerkvorming was telkens het uitgangspunt. Door sector overstijgend en werksoort doorbrekend samen te werken komen we tot meer resultaten. In wat we doen streven we naar een gezamenlijke en integrale aanpak en we mikken op maximaal gedeelde zorg. Samen kunnen we investeren in nieuwe/vernieuwende maar concrete initiatieven wanneer we hiaten of tekorten vaststellen in het bestaande aanbod van hulp- en dienstverlening. Bundelen van middelen en deskundigheden maakt immers mogelijk wat op het eerste zicht onmogelijk lijkt. Sinds 2008 (en tot op heden) leidde deze dynamiek al tot verschillende concrete nieuwe initiatieven, telkens in een samenwerkingsverband tussen private en publieke partners. Met succes en blijvende resultaten. Zo ontstond ook een eerste experiment winternachtopvang in november 2008 tot maart 2009 (3 maand locatie De Korenbloem). Partners toen waren Stad Kortrijk, Provincie West-Vlaanderen, OCMW Kortrijk, CAW Stimulans, CAW Piramide en het Buurt- en Straathoekwerk Kortrijk. Het experiment kreeg een vervolg in (4 maand- locatie De Korenbloem) en (4 maand-locatie voormalig dagziekenhuis AZ Groeninge). 4 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

5 Ook verschillende andere initiatieven kwamen tot stand. De kracht van de samenwerking liet zich voelen. De tijd was rijp voor meer en de verschillende experimenten waren een goede basis om verder beleid te voeren en te ontwikkelen. Zo ontstond in 2011 in de regio Kortrijk een regiostrategie thuisloosheid met 10 speerpunten als uitdaging voor de regio: Kunnen/willen besturen, sectoren en partners een 10 puntenprogramma in de regio waarmaken? Wie werkt op streekniveau mee aan concrete en structurele initiatieven om dak- en thuisloosheid in de regio aan te pakken? Ook de Winternachtopvang kreeg in dit 10 puntenprogramma een plaats. De partners Stad Kortrijk, OCMW Kortrijk, het CAW en de provincie West-Vlaanderen namen het engagement om de nachtopvang te continueren voor de komende 3 jaar, telkens voor 4 maand. De oefening startte om een structurele werking op lange termijn te waarborgen. Zo werd een 4 e jaar op rij een nachtopvang georganiseerd in ( 4 maand locatie voormalig dagziekenhuis AZ Groeninge). Een 5 e editie ging door in (5 maand) en een 6 e in (4 1/2 maand). Telkens in De Cottage het voormalig politiegebouw. Het werkingsjaar is de 7 e editie van de winternachtopvang Kortrijk. De partners zijn nog steeds Stad Kortrijk, OCMW Kortrijk, De Provincie West-Vlaanderen, CAW Zuid- West-Vlaanderen en het Buurt- en Straathoekwerk in Kortrijk. Het engagement is er van CAW Zuid-West-Vlaanderen om vanaf het najaar 2015 een permanente locatie voor de winternachtopvang te voorzien in de Tuighuisstraat. Dit met een capaciteit van 10 tot 15 bedden. 2. Visie, doelstellingen en functies van de nachtopvang VISIE We willen het recht op een bed garanderen zodat niemand tegen zijn wil de nacht op straat moet doorbrengen. Zo willen we de levensomstandigheden van dak- en thuislozen verbeteren en waar gewenst kansen bieden tot oplossingen. DOELSTELLING We bieden 7 dagen op 7 een veilige en gezonde overnachting aan voor (chronisch) thuislozen. Deze opvang is laagdrempelig, direct toegankelijk en kansengericht. De methodiek en werkingsprincipes van de nachtopvang zijn gebaseerd op respect voor de overlevingsstrategieën en de eigen identiteit van de doelgroep. 5 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

6 Laagdrempelig Basisprincipe is zo weinig mogelijk financiële, psychosociale en culturele drempels in de werking. De nachtopvang is dus in de eerste plaats een neutraal en veilig huis waar men aan materiële behoeften kan voldoen. Men kan slapen in een proper en veilig bed, een douche nemen en een maaltijd gebruiken. Iedereen die hieraan behoefte heeft, kan overnachten. Er zijn geen voorwaarden om in aanmerking te komen. Iedereen is welkom, ongeacht zijn origine, situatie, voorgeschiedenis of voorkomen. Enkel moet men bereid zijn om zich aan de regels van het huis te houden en dit ook effectief doen. Belangrijk is ook dat de nachtopvang gratis is. Er is geen enkele financiële drempel. Directe en maximale toegankelijkheid Wie wil overnachten, meldt zich aan op eigen initiatief. Dit kan dagelijks op het inloopmoment tussen 19u30 en 20u. Er is geen vooraanmelding nodig gedurende de dag en men maakt zelf de keuze wanneer men overnacht in de nachtopvang en wanneer niet. Er is geen doorverwijzing of voorafgaande aanmelding door hulp- of dienstverleners nodig. Dit is zelfs niet mogelijk. De nachtopvang staat los van enige hulpverlening of bestaande diensten en organisaties. De nachtopvang is immers een neutrale plaats met een autonome werking. Er is geen intakegesprek en geen vraag naar motivatie of historiek. We werken in relatieve anonimiteit. Er worden geen papieren gevraagd, geen vragen gesteld. We vragen enkel een voornaam te noteren en zich steeds onder dezelfde naam aan te melden. Verdere identiteitsgegevens of uitleg zijn niet nodig. Kansengericht De nachtopvang wil mensen in een zeer kwetsbare en maatschappelijk precaire situatie, kansen bieden op verbetering in hun situatie. We doen dit vanuit 2 verschillende invalshoeken: Wie dakloos is krijgt de kans om in de veilige en minimaal gestructureerde omgeving van de nachtopvang tot rust te komen en krijgt zo de kans om menswaardig te overnachten en mens te zijn onder de mensen. Menselijke aandacht en respectvol begrip voor de beleving en betekenis van het (harde) leven in thuisloosheid, zijn daarbij belangrijk. We zijn open, aanwezig en nabij voor gesprek als men dit wil. We maken ruimte voor onderlinge ontmoeting in een positieve sfeer en we zorgen voor wat ontspanning. Maar vooral nodigen we mensen uit om verantwoordelijkheid te nemen voor zichzelf, het verblijf en de goede gang van zaken in de nachtopvang. Zorg dragen voor elkaar en de goede gang van zaken, maakt de avond en het verblijf voor iedereen aangenaam en rustig. Zo zien we mensen doorheen hun verblijf in de nachtopvang groeien en veranderen. Sommigen omdat ze in een veilige nachtopvang (opnieuw) op een positieve en menswaardige manier kunnen functioneren. Anderen omdat ze door de rust en het normaal functioneren, winnen aan zelfvertrouwen en geloof in zichzelf. Er is in alle rust en vertrouwen tijd voor gesprek, vragen en steun waar nodig. Zo ontstaat soms stapsgewijs wat kracht en motivatie om de eigen situatie onder ogen te zien en te zoeken naar verbetering of oplossingen voor de dakloosheid. 6 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

7 Anderzijds biedt men in de nachtopvang de kans om de opstap te maken naar verdere hulp- en dienstverlening. We streven ernaar dat mensen meer en beter kunnen gebruik maken van de bestaande hulp- en dienstverlening. We respecteren hierbij de eigen keuze, noden en behoeften van de doelgroep. De brug maken naar verdere hulpverlening is een belangrijke doelstelling in de nachtopvang. We hebben duidelijk een informatieve taak. We maken mensen wegwijs in het aanbod van welzijn en dienstverlening. Ook het vertaalwerk en ondersteunend werken in contacten met (hulpverlenings)diensten is belangrijk. Sommigen herinneren zich slechts flarden van de info die ze kregen van diensten en voorzieningen. Soms krijgt men veel info in korte tijd en wie dakloos is, zit sterk in overlevingsmodus. De rust om het allemaal te horen en te onthouden ontbreekt. Sommigen percipiëren ook de info en wat besproken is, verkeerd. Dit is geen directe oplossing voor mijn vraag, dus helpt men mij niet, men verstaat mij niet, ik ga niet meer terug. Sommigen weten na hun contact met diensten niet wat nu te doen. Ik moet verschillende dingen doen, wat doe ik eerst en hoe krijg ik dit allemaal rond? Soms wordt een traject voorgesteld. Wie op korte termijn een dak boven het hoofd nodig heeft, verwacht directe acties met resultaat. Lange termijn denken en een traject met verschillende tussenstappen motiveert minder tot actie. Wie dakloos is, heeft niet altijd het geloof in zichzelf en de kracht om een lange weg af te leggen en vol te houden. Ondersteunend en motiverend werken om een perspectief te vinden en een traject vol te houden is belangrijk. Ook dit gebeurt in de nachtopvang. Een geëigende methodiek met een eigen functie en meerwaarde In de nachtopvang werken we bewust vanuit nabijheid, vraaggericht en op maat en tempo van de betrokkene. Op niemand wordt ingepraat over wat al dan niet een oplossing zou kunnen zijn in zijn/haar situatie. Wie wil praten, kan dit maar op eigen initiatief en tempo. Wie met vragen zit kan ze stellen, samen zoeken we een antwoord. Wie steun wil om vooruit te raken en naar diensten toe te stappen kan ze krijgen. We volgen op wat de resultaten zijn als de persoon daar zelf om vraagt. Dit is een belangrijk werkingsprincipe in het concept van de nachtopvang. De nachtopvang bereikt immers een doelgroep van mensen die niet direct de vraag stelt naar hulpverlening. Sommigen hebben ook negatieve ervaringen opgebouwd in de hulpverlening of hebben het geloof in de mogelijkheden tot oplossingen verloren. Wie behoefte heeft aan een opstap krijgt vanuit de nachtopvang steun om de stappen te zetten. Het respect voor de belevingswereld, noden en behoeften van de doelgroep zelf zijn daarbij belangrijke elementen om een succesvolle opstap te maken. Dit is een krachtig principe. Door het feit dat er geen vragen gesteld worden, voelt men zich niet bevraagd, beoordeeld of ter verantwoording geroepen. De vragen komen spontaan, men komt op eigen tempo tot verhaal en gesprek. Door het feit dat de eigen belevingswereld centraal staat en het respect voor de eigenheid en het tempo van ieder individu de kern is, voelt men zich gerespecteerd en begrepen. In wederzijdse en gelijkwaardige dialoog groeien zo stap voor stap trajecten en mogelijkheden. Zo is de methodiek van de nachtopvang een zinvolle en aanvullende (ontbrekende?) schakel in het landschap van de hulp- en dienstverlening. We installeren geen parallel hulpverleningscircuit en we nemen de bestaande hulp- en dienstverlening niet over. Wel maken we opnieuw bruggen en bouwen we trajecten op voor een doelgroep die het moeilijk heeft met verbinding of verbinding verloren heeft. De nachtopvang betekent zo voor een aantal gebruikers een hefboom naar verdere zorg en hulp. 7 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

8 Zo kan je stellen dat het concept van de nachtopvang een geëigende methodiek is om de levensomstandigheden van dak- en thuislozen te verbeteren. We bieden een bed een bad en brood aan. We werken aan empowerment en bieden mensen kansen om vooruit te raken. Dit voor een doelgroep die traditioneel door de hulp- en dienstverlening moeilijker tot niet bereikt wordt. FUNCTIES Bed, Bad Brood maar ook Belangstelling, Betrokkenheid en Begrip Kernfunctie van de nachtopvang is bed, bad, brood Hotelfunctie Voorzien van een gezonde, menswaardige en veilige slaapplaats. Materiële dienstverlening Voorzien van was- en douchegelegenheid en mogelijkheid tot persoonlijke verzorging. Refterfunctie Aanbieden van een avondmaal en ontbijt. Flankerende functies zijn Empowerend werken en emancipatorisch werken De medewerkers van de nachtopvang staan open voor de leef- en gevoelswereld van mensen in dakof thuisloosheid. Ze staan open voor gesprek en dialoog vanuit een sterk wederzijds respect en gelijkwaardigheid. Het opbouwen van een vertrouwensrelatie is belangrijk en vanuit nabijheid gaan we mee op weg naar verbetering of oplossingen bij moeilijkheden of kwesties. Dialoog, ontmoeting en ontspanning voorzien. Verbinding maken naar het bestaande aanbod van hulp- en dienstverlening wanneer gewenst. Bestaande aanbod van hulpverlening en dienstverlening voorstellen, informatie geven en duiden waar je voor wat terecht kan en onder welke voorwaarden Mensen begeleiden en ondersteunen in het uitwerken van hun eigen traject via gesprek en dialoog, vraag en antwoord Ondersteunen bij het zetten van de eerste concrete stappen naar de hulpverlening, contacten helpen leggen, vertaalwerk opnemen of de brug maken wanneer nodig Opvolgen van de resultaten en de motivatie helpen hoog houden wanneer iets niet direct lukt Behartigen van de belangen wanneer dit nodig is Nieuw dit jaar: voorzien van een dagopvang op zondagnamiddag Het is een feit dat de weekends een zeer moeilijke periode zijn voor dak- en thuislozen. Diensten en voorzieningen zijn gesloten en dit betekent voor velen 2 dagen zonder mogelijkheden overdag, dus een leven op straat. Dit jaar nam het straathoekwerk initiatief om op zondagnamiddag van 16u tot 19u soep te voorzien in het 8 uren-huis. Dit gebeurde samen met een ploeg vrijwilligers. Een initiatief dat sterk geapprecieerd werd door de gebruikers. 8 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

9 3. Doelgroep De nachtopvang is er voor iedereen die: Dak- en thuisloos is Niet (meer) terecht kan of wil in het bestaande aanbod van opvanginitiatieven Nood heeft aan een veilige, toegankelijke en laagdrempelige slaapplaats Dak- en thuisloos zijn? Leven op de straat of in een openbare ruimte of zonder vaste verblijfplaats (Ethos typologie FEANTSA) Fysiek aspect Sociaal aspect Wettelijk aspect geen voldoende huisvesting hebben die je eigen is geen voldoende privacy hebben en onvoldoende een eigen leven en sociale relaties kunnen uitbouwen geen wettelijke aanspraak kunnen maken op de plaats waar je onderdak bent. Diversiteit troef In de praktijk zien we dat de groep die gebruik maakt van de nachtopvang een zeer diverse groep is. Gemeenschappelijk is de dakloosheid of thuisloosheid. Verschillend zijn de vele levenssituaties waardoor men in deze dakloosheid terecht gekomen is. We zien in de nachtopvang mensen die chronisch met dakloosheid kampen maar evengoed mensen die acuut of situationeel en tijdelijk dakof thuisloos zijn. Er zijn bv. mensen die door relatiecrisissen of echtscheidingsproblemen acuut dakloos worden. We zien mensen die door het verlies van werk de huur niet meer kunnen betalen en in een negatieve spiraal terechtkomen. We hadden personen in huis die een faillissement meemaakten, een meisje dat geconfronteerd werd met een gedwongen huwelijk, een bejaarde man die na verblijf in Duitsland tevergeefs dacht bij de kinderen terecht te kunnen voor onderdak Na vele verhalen gehoord te hebben ontdek je de gelijkenissen of wat bij meerderen aan de basis ligt van de huidige dakloosheid. Velen kwamen plots in een kwetsbare situatie in het leven terecht, dachten een langere tijd dat er op termijn wel oplossingen uit de bus zouden komen, maar moesten tot hun schade en schande ondervinden dat dit niet zo was. Meerderen vertellen dan op een zeker punt de kracht te verliezen om nog wat te ondernemen. Het geloof in zichzelf en het vertrouwen valt weg. De neerwaartse spiraal gaat enkel nog naar beneden. Tekenend is ook dat velen aangeven dat ze op dat moment in hun leven geen netwerk hadden om op terug te vallen. Ze stonden er alleen voor, verloren de moed om te blijven werken aan oplossingen en raakten op de dool. We zagen tal van mensen die kampten met psychische problemen door de aanhoudende druk en stress van de situatie. Bij enkelen vermoedden we een mentale handicap. 9 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

10 Sommigen worden ook geconfronteerd met een combinatie van meerdere factoren. Wie dan soelaas zoekt en vindt in alcohol en drugs.raakt vlug vast in een neerwaartse spiraal. Noot: In deel 2 cijfergegevens, vind je een aantal tabellen die de diversiteit van de groep en hun problematieken in beeld brengen. 4. Middelen Dit jaar ging de winternachtopvang door van 17 november 2014 tot en met 29 maart Dit betekent dat we voor 19 weken of 133 nachten een aanbod deden. Dit jaar bood de nachtopvang 15 bedden aan per nacht. Bij winternoodplan (vriestemperaturen) kon de capaciteit verhogen tot 20 bedden. Budget Er is een minimaal budget voorzien van OCMW Kortrijk/Stad Kortrijk Provincie West-Vlaanderen Daarnaast zijn er extra middelen voorzien voor het versterken van de werking indien nodig. Hier gaat het dan om de versterking van de omkadering of het verlengen van de periode van de winternachtopvang. Ook zijn er via OCMW Kortrijk middelen voorzien voor medische zorgen. Om aan de vraag naar noodzakelijke medische zorgen tegemoet te komen, kan de nachtopvang beroep doen op een dokter en apotheker. Dit gebeurt via een samenwerking met een dokters- en apothekerspraktijk in Kortrijk. Deze kunnen ingeschakeld worden wanneer alle reguliere middelen van zorg niet mogelijk zijn. 5. Samenwerking als sterkte en succesfactor Een belangrijke factor in de Winternachtopvang te Kortrijk is de samenwerking tussen de verschillende dragende partners. Er is de samenwerking tussen de dragende partners OCMW Kortrijk en het CAW en die is sterk. Er is een gedeelde visie, open en directe dialoog en een drive om elk jaar gezamenlijk de schouders onder dit project te zetten. No nonsens en aanpakken wat moet aangepakt worden, is het motto. Dit op alle niveaus, ook het beleid van het CAW en de OCMW Voorzitter volgen immers het project op en steunen waar nodig onder hetzelfde motto. Ook de grote inzet van de Lionsclub Kortrijk, Lionsclub Kortrijk-Leie en Lionsclub Mercurius is een succesfactor in de werking. Maar liefst 37 leden waren op 37 avonden vrijwilliger. Hun warme belangstelling en betrokkenheid (en de menige huishoudelijke kwaliteiten) maken indruk, zowel op ons als op de gebruikers. Mee dankzij hun systematische inzet heeft de nachtopvang een sterk draagvlak en sterke vrijwilligerswerking. 10 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

11 3. DE ORGANISATIE VAN DE NACHTOPVANG 1. De locatie 2. De logistiek 3. Het team, de aansturing en ondersteuning van de werking 4. De vrijwilligers 1. De locatie Dit jaar organiseerden we de nachtopvang in de voormalige materniteit van AZ Groeninge. Deze is gelegen in de Reepkaai als apart gebouw op de parking bij het algemeen ziekenhuis. Er is geïnvesteerd in het technisch operationeel krijgen van deze locatie. De nodige technische klussen zijn uitgevoerd door de ploeg van het CAW en de technische dienst van De Poort. De brandveiligheid is op punt gesteld door het ziekenhuis en de klusjesdienst van het CAW pakt de nodige herstellingen gedurende de ganse periode aan. Er is ook geïnvesteerd (CAW) in het noodzakelijke materiaal en meubilair. Vaststelling was immers dat een gedeelte van het materiaal uit de vorige locatie verdwenen is. In een samenwerkingsovereenkomst tussen het ziekenhuis AZ Groeninge en het CAW werden de gebruiksmodaliteiten vastgelegd en de gebruiksvergoedingen bepaald. In de praktijk was het ziekenhuis een goede buur en dichte vriend. We kregen warme steun (en pralines als welkom) uit alle geledingen en we konden in een open dialoog alle kwesties bespreken en oplossen. Samenwerking dus avant la lettre en niet enkel op papier. In deze locatie beschikten we over: 20 bedden 3 kamers van 2 bedden, 2 kamers van 3 bedden en 1 kamer van 8 bedden. Dit bleek in de praktijk een goede formule te zijn. Bij volle bezetting (15 personen) konden we werken met een maximale bezetting van 3 personen per kamer. Wanneer er geen volle bezetting was, konden we ruimte maken om de groep doordacht over de verschillende kamers te verspreiden. Wanneer mensen bv. ziek waren, moeilijke dagen achter de rug hadden of snakten naar wat rust, kon dit belangrijk zijn. Beurtelings lieten we mensen soms eens alleen slapen. Zalig voor hen. Bij winternoodplan gebruikten we de kamer van 8 personen. Deze had bij volle bezetting eerder een slaapzaal sfeer. Wat zorgde voor de nodige ambiance op de zaal! Een keuken met eetruimte/ontspanningsruimte. Dit is een centrale plaats in de nachtopvang. Hier eten we samen, doen we samen het huishouden, leven we samen en ontspannen (gezelschapsspelletjes en muziek)we samen. Dit was dan ook de plaats waar de vrijwilliger en professionele medewerker aanwezig waren. Je meet op waar er spanning zit, wie er in zijn nopjes is of er even door zit, wie nood heeft aan een schouderklopje of wat (bij)sturing. Je kan meedoen aan de tafelgesprekken, meelachen en de sfeer maken/bewaken. Proactief horen, zien en aanpakken, is hier de boodschap en opdracht. Een doucheruimte en een aparte was- en toiletruimte. Dit jaar waren de meeste kamers voorzien van een lavabo en aparte toiletruimte. Een goudmijn en luxe voor de meeste mensen. De aparte doucheruimte werd volop gebruikt. De badfunctie is een belangrijk gegeven in de nachtopvang. Op enkele uitzonderingen na, hecht de doelgroep veel belang 11 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

12 aan de persoonlijke hygiëne. We bepaalden elke avond, op basis van de grootte van de groep, tot hoe lang er kon gedoucht worden en waakten erover dat iedereen aan de beurt kon komen. We voorzien ook allerlei was- en scheergerief in de nachtopvang. Wie zelf niets heeft, kan het nodige krijgen. Hier werd volop gebruik van gemaakt. Misschien ook vermelden dat er regelmatig ondergoed en sokken gewassen werden (behoefte!) en dat we soms als kapsalon fungeerden. Een bergruimte. Nodig voor alle materiaal en voedingsvoorraad. Een kamer voor de professionele medewerker en een kamer voor de vrijwilliger. Deze ruimtes fungeerden meteen ook als administratieve ruimte en gespreksruimte bij nood aan een individueel gesprek. Wel misschien ook vermelden dat de voordeur het meest fungeerde als gespreksruimte. Dit jaar was er geen rookruimte in huis voorzien, roken gebeurde buiten aan de voordeur. Wie wou roken verwittigde de medewerker en vrijwilliger. Zij waren immers nodig om de toegangsdeur van buiten af te openen met een badge. Tal van avondlijke gesprekken zijn hier gevoerd (en tal van sigaretten bewust gerookt). Positief aan de locatie dit jaar was dat alle ruimtes op één verdiep gelokaliseerd waren. Alle ruimtes waren ook gespreid rond een brede open gang die als centrale as fungeerde. Zowel de gebruikers als medewerkers vonden dit rustgevend en veilig. Alles was overzichtelijk, open en ruim. Dit werkte positief in op het veiligheidsgevoel en gaf rust. 2. Logistiek Een goed werkende nachtopvang heeft nood aan een goede logistiek. We konden ook dit jaar beroep doen op heel wat diensten en partners om dit geolied te laten verlopen. De coördinator volgt dit aspect van de werking quasi dagdagelijks op in nauwe samenwerking met de professionele medewerkers, draagt de eindverantwoordelijkheid voor de logistiek en neemt zelf een aantal logistieke taken op zich. De logistiek bestaat uit : Dagdagelijks onderhoud van de gebruikte ruimtes. Een professionele schoonmaakfirma staat hier voor in. Opmerkelijk is dat de medewerkers van deze firma schoonmaakten met hart en ziel. We kunnen zorgen voor een proper verblijf voor wie dakloos is en dit vinden we belangrijk. Wekelijkse bestellingen en aanlevering van was- en bedlinnen. Dit gebeurde ook dit jaar in samenwerking met het OCMW van Kortrijk. We konden inschuiven in hun overeenkomst met een industriële wasserij. Een medewerker van de technische dienst van het OCMW, stond in voor het ophalen van het vuile linnen en het aanleveren van de nieuwe bestelling. Voorzien van dagelijkse voeding en producten voor het huishouden. Dit gebeurde door de coördinator en de klusjesdienst van het CAW. Dit jaar werd alles aangekocht. Dit in tegenstelling tot vorig jaar, waar er voor een groot deel beroep werd gedaan op de Voedselbank. De soep werd ook dit jaar wekelijks aangeleverd door de Nieuwe Lente van het OCMW Kortrijk en 2X per week leverde Food Act een volume aan brood. Een bakker leverde wanneer nodig het resterende dagdagelijkse brood. 12 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

13 Opnemen van kleine herstellingen en klusjes. Een lekkende kraan, een defect toiletkraantje, een afgebroken douchekop.werd telkens kort op de bal hersteld door de klusjesdienst van het CAW. Misschien ook vermelden dat de doelgroep zelf verschillende keren mee instond voor de noodzakelijke klusjes in huis. Men ontstopte lavabo s, herstelde een sifon, zorgde voor de aansluiting van een nieuwe doucheslang, gaf de keuken een grondige onderhoudsbeurt, dweilde de douche na uitbundig douchen, zorgde voor de vuilnisbakken en dit met heel veel graagte, zorg en verantwoordelijkheidszin voor hun nachtopvang. Afval beheren. We konden rekenen op de technische dienst van Stad Kortrijk voor wekelijks ophalen van het restafval en schoven mee in met de afhaalkalender van IMOG voor de rest van het afval. 3. Het team, de ondersteuning en de aansturing van de werking. Team nachtopvang editie ? 2 medewerkers: Shary Vancauwenberghe (vrijwilliger en extra medewerker vorige edities) Loïc Vandewiele (voormalig stagiair mannenopvang CAW Zuid-West-Vlaanderen) 1 coördinator: Annemie Vanhooren (voormalig teamcoördinator CAW Zuid-West-Vlaanderen : onthaal, preventie uithuiszettingen, financiële hulpverlening, Inloop, Woonclub) Vrijwilligers: Dagelijkse ondersteuning in de werking van een vaste groep van ongeveer 28 vrijwilligers Reservelijst van vrijwilligers (op afroep beschikbaar) voor ondersteuning van 19u tot 23u of voor vervanging bij overnachting. Inzet 37 vrijwilligers Lionscub Kortrijk, lionsclub Kortrijk-Leie en Lionsclub Mercurius wekelijks op woensdag en vrijdag. Dagelijks Bestuur: Rudy Schollaert (verantwoordelijke thuislozenzorg CAW Zuid-West-Vlaanderen) Wim Delabie (verantwoordelijke werking maatschappelijk kwetsbare jongvolwassenen en forensische werking CAW Zuid-West-Vlaanderen) Caroline Verhaeghe ( coach straathoekwerk/projecten) Stuurgroep Nachtopvang pol.verhaeghe@pzvlas.be; <pascal.heytens@cawzuidwestvlaanderen.be>; <rudy.schollaert@cawzuidwestvlaanderen.be>; <Bjorn.VanHamme@kortrijk.be>; <corry.deschamps@azgroeninge.be>; <geert.debolle@ocmwkortrijk.be>; <Philippe.DeCoene@ocmwkortrijk.be>; <Evelyn.Ghequiere@ocmwkortrijk.be>; guido.haezebrouck@telenet.be; <piet.lareu@ocmwkortrijk.be>; louis.raets@pzvlas.be; mpmeert@hotmail.com; <nathalie.deschacht@gmail.com>; loic.vandewiele@gmail.com; <nele.hofman@ocmwkortrijk.be>; <rita.wietendaele@beschutwonendebolster.be>; <caroline.verhaeghe@ocmwkortrijk.be>; <wim.delabie@cawzuidwestvlaanderen.be>; Liesbet Benoit <Liesbet.Benoit@cawzuidwestvlaanderen.be> 13 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

14 De professionele medewerkers Ook dit jaar bestond het team van de nachtopvang uit 2 professionele medewerkers en een coördinator. De professionele medewerkers werken 29u/week en de coördinator 19u/week. De medewerkers nemen de avond- en nachtpermanentie op. Zij werken in een week-weeksysteem telkens van maandagavond tot maandagochtend. Zij staan in voor het uitbouwen en opvolgen van de dagdagelijkse werking. Zo zijn zij de basispijlers waarop de werking steunt. De opdracht en het takenpakket van de medewerkers is uitgeschreven in een draaiboek. Zij coachen de aanwezige vrijwilliger, zorgen voor een goede gang van zaken in huis, ondersteunen de doelgroep waar nodig en nemen de registratie van de werking op zich. Ze zijn de centrale aanwezige figuur in de werking en dan ook het aanspreekpunt voor de gebruikers van de nachtopvang. Zij zorgen voor voldoende aanwezigheid en ruimte voor gesprek en dialoog. LOÏC VANDEWIELE Medewerker Dit is mijn werknacht Mijn werkdag start om19 uur. Dan staan enkele huishoudelijke taken op mijn programma : brood uithalen, kijken of de soep die ik s morgens uit de diepvries heb gehaald ontdooid is, de deuren van de kamers openen Meestal hangen er rond dat tijdstip al enkele gasten voor de deur, zeker als het koud is buiten. Eens mijn logistiek werk achter de rug is, ga ik ze vergezellen. Ik rook een sigaretje mee en neem poolshoogte van de mindset van wie aanwezig is. Ik fungeer dan als het ware als barometer. Het is namelijk van groot belang om spanningen zo veel mogelijk uit de nachtopvang te weren. Indien dat toch het geval is, ga ik een persoonlijk gesprek aan met al wie zich niet goed voelt. En dan is het volgens Loic vooral belangrijk om de eigenwaarde van die personen te respecteren. Ik werk met volwassen mannen en vrouwen, die komen hier niet om de les gespeld te worden. Ze worden op straat al genoeg voor schut gezet, daar krijgen ze hun hele omgeving op hun kap. Hier mogen ze zijn wie ze zijn en als ze met iets zitten, wordt erover gepraat. Dialoog is ons sleutelwoord. Iedereen moet zich veilig voelen in de nachtopvang. Binnen de muren van de nachtopvang moet het rustig zijn. We doen er dus alles aan om dat te bekomen. Om uur gaan de deuren open. Wie binnenkomt mag zijn naam noteren, maar is dat niet verplicht. Hij of zij mag ook een schuilnaam noteren, maar die wordt dan wel gedurende het hele verblijf in de nachtopvang gehanteerd. Op hetzelfde moment arriveert ook een vrijwilliger. We beschikken over 28 personen, zonder hun inzet zou de nachtopvang niet kunnen bestaan. Tegen 20 uur is duidelijk hoeveel mensen gebruik willen maken van de nachtopvang. Er is plaats voor 15 personen. Als er meer volk is, moeten we onze enveloppen bovenhalen. Die bevatten dan 15 groene en enkele rode kaarten, afhankelijk van het aantal mensen dat zich in totaal heeft aangemeld. De kaarten worden vervolgens uitgedeeld. Wie groen heeft mag blijven, wie rood heeft moet vertrekken. Dat is telkens erg hard. Let wel, er zijn uitzonderingen. Zo geven we voorrang aan gezinnen met kinderen en als er op nieuwjaarsdag 16 personen om een bed vragen, zullen we die ene persoon niet wegsturen. Het winternoodplan is ook een uitzondering. Dan mogen we vijf extra bedden plaatsen en stijgt onze capaciteit van 15 naar 20 bedden. Het winternoodplan treedt in werking bij barre weersomstandigheden. We zijn daar eerlijk gezegd vrij soepel in.het moet niet per se vriezen opdat het plan in werking treedt, koude temperaturen, felle regenbuien en harde rukwinden zijn al voldoende. Daarna licht Annemie enkele huisregels toe. Zelfs al bestaat de groep uit mensen die al 20 keer in de nachtopvang verbleven,houden we eraan om die regels te herhalen. Hoe langer je hier verblijft, hoe 14 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

15 meer je je gaat nestelen, om vervolgens al eens buiten de lijntjes te kleuren. Dat is erg menselijk, maar om de rust en de orde te bewaren, kunnen we dat niet toelaten. Vervolgens wordt er gegeten en tijd doorgebracht in de leefruimte. Om 23 uur gaat het licht uit, besluit Loic. De coördinator De coördinator staat in voor alles wat nodig is om de werking goed te laten verlopen en neemt de eindverantwoordelijkheid voor de dagdagelijkse werking van de nachtopvang. Dit betekent dat de coördinator systematisch aanwezig is op de werkvloer om de werking te ondersteunen, de medewerkers te coachen en de logistiek op te volgen. Wanneer nodig of gewenst is ook de coördinator aanspreekpunt voor de doelgroep en diensten en voorzieningen. Een greep uit het takenpakket Logistiek : alles van bestellingen en beheer van de logistiek Vrijwilligerswerking : organisatie en opvolging van de inzet van de vrijwilligers Support in de dagelijkse werking en werkers/vrijwilligers ondersteunen via systematische aanwezigheid van 4/7 ochtenden en 6/7 avonden Ondersteunen doelgroep bij vragen en problemen en ondersteunen trajecten doelgroep. Coaching bij dringende vragen of problemen op afroep of telefonisch. Voorbereiden teamagenda en organiseren teamwerking en stuurgroep Registratie en rapportage Signaleren van noden en behoeften van de doelgroep op basis van de praktijk De coördinator werd in een eerste fase ingezet voor een aanwezigheid van 6 op 7 avonden en van 4 op 7 ochtenden. Na verloop van tijd werd dit bijgestuurd naar 3 tot 4 avonden en 3 ochtenden omwille van het beschikbare urenpakket van slechts 19u. Dit in tegenstelling tot vorige jaren waar 24u coördinatietijd ingezet werd. De teamwerking samen met het dagelijks bestuur We investeren in een systematisch teamoverleg op tweewekelijkse basis. Het team bestaat uit de medewerkers, 2 afdelingsverantwoordelijken van het CAW en de verantwoordelijke van het straathoekwerk van OCMW Kortrijk en de coördinator van de nachtopvang. De teamwerking is een belangrijk onderdeel van de werking. Doel is de coaching van de medewerkers maximaal mogelijk maken, de werking met de vrijwilligers opvolgen, werkafspraken maken, kwesties uitklaren en logistieke punten kort op de bal aanpakken. Zo willen we een goede ondersteuning, opvolging en bijsturing van de werking garanderen. Uitwisseling, ondersteuning en samenspraak zijn immers belangrijk. De medewerkers werken in een week-week systeem en zien elkaar enkel op de teamvergadering. Gedragen werkafspraken en de neuzen in dezelfde richting zetten; zijn belangrijke elementen om de werking op een goede en sterke manier uit te zetten. 15 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

16 De coördinator is de verbindende figuur tussen de medewerkers en kan door de quasi dagdagelijkse aanwezigheid op de werkvloer de noodzakelijke punten voor overleg en afspraak agenderen. Het dagelijks bestuur is onze scherpe bril en gezond verstand van op afstand. Zij kunnen vanuit een brede kijk mee coachen en ondersteunen en bijsturen waar nodig. Dit is een goede zaak. Wie dagdagelijks in de praktijk van een nachtopvang staat heeft hier nood aan. Werken in een nachtopvang betekent werken met mensen in een zeer precaire situatie vanuit een sterke nabijheid en (menselijke) betrokkenheid. Wie mee volgt vanop afstand kan bij kwesties de blik scherp zetten en verbreden en de professionele aanpak voeden. Een boeiende en sterke combinatie met sterk overleg! De stuurgroep De stuurgroep is de brug naar de partners en het beleid. De stuurgroep komt een aantal keer samen en volgt de resultaten en bevindingen van de werking op. 4. De vrijwilligers De werking van de nachtopvang steunt in grote mate op de inzet van de vrijwilligers. Dagelijks is een vrijwilliger aanwezig die samen met de medewerker in duo de werking waarborgt. We hadden dit jaar in een korte tijdsspanne het schema voor dagelijkse inzet van vrijwillige nachtpermanenten rond. We beschikken over een ploeg van ongeveer 28 vrijwilligers, aangevuld met een reserveploeg die klaarstond om bij uitval van een vrijwilliger te vervangen. Na 7 jaar is er duidelijk een groep die jaarlijks opnieuw meewerkt met vol enthousiasme. Ook de Lions leveren een belangrijke bijdrage. Zij zetten op weekbasis 2 vrijwilligers in op woensdag en vrijdag. De vrijwilliger staat samen met de medewerker in voor het praktische reilen en zeilen. Het gaat dan om huishoudelijke taken (maaltijden klaarzetten, helpen met afwas en opruimen, klaarzetten van linnen) maar evengoed om het samenzijn met de doelgroep. Ook zij zijn dikwijls een menselijk luisterend oor, steunen positief waar nodig en zorgen mee voor een ontspannen en rustige avond. Dit jaar hadden we meesterlijke kaarters en UNO-spelers in huis. Boeiende wedstrijden! Er is een draaiboek voor de vrijwilliger ter ondersteuning. De vrijwilliger is aanwezig voor de avond start en krijgt coaching van de medewerker bij de taken die verwacht worden. De coördinator is aanwezig voor vragen of kwesties en volgt op hoe de inzet van de vrijwilliger verlopen is. De coördinator is ook het aanspreekpunt voor de vrijwilligers bij vragen of problemen en zorgt voor vervangingen en wissels van vrijwilligers. Dit jaar hebben we ook geëxperimenteerd met een dubbele aanwezigheid van vrijwilligers. 1 vrijwilliger als nachtpermanent en 1 vrijwilliger ter versterking tot 23u. Dit zagen we als oplossing gedurende de periode met grote instroom in de nachtopvang. De werkdruk voor de medewerker kon op die manier afnemen en de grote groep aanwezigen werd zo hanteerbaar. 16 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

17 4. DE WERKING VAN DE NACHTOPVANG 1. Regels als basispijler voor een stabiele werking 2. Een georganiseerd verloop van de avond 3. De regels van de kunst 1. Regels als basispijler Over de zin van regels Om de werking van de nachtopvang in goede banen te leiden zijn er regels. We zien goede regels en werkafspraken als een belangrijke basis om een goed gestructureerde, duidelijke en stabiele werking uit te bouwen. Onze ervaringen van de afgelopen maanden leren ons dat een goed uitgewerkt en duidelijk gecommuniceerd kader van regels kan bijdragen tot : respectvol gedrag van iedereen (doelgroep, medewerkers, vrijwilligers) in huis. Wat dé belangrijkste basis is voor de werking van de nachtopvang. een leefbare groep. Wat nodig is om onze doelstellingen waar te maken een werkbare werking. Wat nodig is om ons werk maximaal goed te kunnen doen. Daarom investeerden we dit jaar in het onder de loepe nemen van de regels. Vooral het waarom van de regels en hoe we ze toepassen was een belangrijk gespreksonderwerp: GO! voor regels in een nieuw (collectie ) kleedje De eerste doelstelling van een nachtopvang is mensen een veilige, warme en rustige avond en nacht aanbieden. Respect is daarom het eerste en belangrijkste woord. Zonder respect kan de nachtopvang niet bestaan. Respect betekent respect van iedereen die hier komt overnachten en werken voor elkaar. We zijn met een groep, willen we het goed doen samen, dan heeft iedereen wederzijds respect voor elkaar. Een veilige, warme en rustige avond houdt ook in dat er geen conflicten, spanningen, ruzies of discussies zijn in huis. We laten deze buiten of als je met iets zit of er ontstaat een probleem dan spreek je de medewerkers aan. Wij zijn er om te luisteren naar het probleem en samen een oplossing te zoeken. Dit zijn 2 fundamentele punten waarop we iedereen willen aanspreken. We gaan ervan uit dat iedereen zijn verantwoordelijkheid hierin kan nemen en neemt. Om dit goed te laten verlopen zijn er 3 regels/afspraken : 1. Geen drank en drugs in huis. Wie iets bij heeft laat dit buiten of geeft dit af. Gebruik in huis tolereren we niet (veiligheid). 2. Geen nachtlawaai, we respecteren elkaars rust (rust). 3. Iedereen blijft in de eigen kamer en gaat niet in de kamer van een ander (zekerheid voor jezelf dat je kamer veilig is). 17 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

18 2. Een georganiseerd verloop van de avond Hoe werkt het in de nachtopvang? Wat kan je als gebruiker verwachten? Je kan toekomen in de nachtopvang tussen 19u30 en 20u. Je schrijft je naam op. Om 20u gaat de deur dicht en begint je verblijf in de nachtopvang. Wie later toekomt kan niet meer binnen. Wie later op de avond weer vertrekt kan 3 nachten niet meer slapen in de nachtopvang. Kom dus alleen als je echt wil blijven slapen. Anders bezet je een bed zonder dat het nodig is. s Morgens vertrekt iedereen ten laatste om 8u30. Dan gaan de deuren dicht. Je neemt al je gerief mee en laat niets achter. We kunnen hier niets van gerief stockeren, dus iedereen neemt alles weer mee. Je kan hier in een periode van 8 nachten 5 nachten slapen. Als je 5 nachten op zijn, krijg je van ons duidelijk de boodschap dat je aan je 5 nachten zit en je krijgt een briefje mee met de datum waarop je opnieuw kan komen slapen. Je kiest je 5 nachten zelf, je kan ze spreiden over de acht dagen. Na 8 dagen staat je teller weer op 0 en kan je weer in de komende 8 dagen voor 5 nachten bij ons terecht. We hebben regels en afspraken. We gaan ervan uit dat iedereen volwassen en verantwoordelijk genoeg is om alles goed te laten verlopen en onze minimale regels te volgen. Wie deze duidelijk niet wil nakomen of niet voor rede vatbaar is, riskeert een schorsing van 3 nachten. Die drie nachten kan je niet slapen in de nachtopvang. Is je gedrag totaal erover of blijf je de regels niet respecteren dan kunnen wij zelfs langer of definitief schorsen. Je krijgt van ons een briefje mee met de datum waarop je opnieuw kan komen slapen in de nachtopvang. Gouden tip: is er een probleem om de regels na te komen? Spreek ons aan. We kijken dan wat er kan gebeuren of hoe we het oplossen. Spreken en zoeken naar een oplossing is beter dan buitenvliegen! Hoe verloopt ons huishouden? De medewerker zegt je in welke kamer je slaapt. Je kan je gerief in de kamer laten en je installeren. Heb je iets dat achter slot en grendel moet, spreek ons aan. We hebben kasten die kunnen afgesloten worden. Wij zorgen daarna voor eten en drinken. Eigen eten en drinken breng je niet mee. We eten ook samen in de leefruimte, niemand eet apart in de kamer. Iedereen helpt mee in het huishouden : iedereen doet de eigen afwas, iedereen ruimt wat op en heeft oog voor de properheid in huis. Na het eten kies je wat je doet : je kan naar de kamer of in de living blijven of je kan douchen Vraag maar als je iets nodig hebt om te douchen, we hebben van alles in huis. We zorgen er wel voor dat het rustig blijft in huis om mensen die vroeg willen gaan slapen niet te storen. Wie wil roken, doet dit buiten. Je verwittigt ons zodat we je ook weer binnen kunnen laten. Je kan roken tot we gaan slapen en s morgens gaat de deur open om 7u voor de vroege rokers. Om 23 u ten laatste gaat iedereen slapen en is het stil in huis. Morgens wekken we je om 7u30 en kan je ontbijten en douchen. Iedereen ruimt zijn eigen kamer op voor hij vertrekt en brengt beddengoed, handdoeken en wasgerief naar de keuken. 18 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

19 3. De regels van de kunst Een goed doordacht pakket aan regels en werkafspraken zegt ook welk gewicht we aan welke regel geven en welk gevolg we geven aan overtredingen. Hier bestaat geen pure rechtlijnigheid. Wat is er aan de orde als iemand de regels overtreedt? Wat willen we met ons optreden bereiken en wat zal het effect zijn van ons optreden? We vertrekken van de situatie en een gesprek met de betrokkene daarover. We werken met waarschuwingen en duidelijke boodschappen : wat is mis, wat verwachten we. En belangrijk: we geven de kans om het gedrag bij te sturen. Pas wanneer dit geen effect heeft gaan we over tot schorsing van het verblijf. Om te leren nadenken heeft men geen regels nodig maar denkstof (Jean-Paul,Duits dichter, 1763-) Denken lernt man nicht an Regeln zum Denken zonder am Stoff zum Denken Schorsing Wie de regels niet respecteert, krijgt een schorsing. We zijn hierin heel duidelijk. Bij het toelichten van de regels elke avond wordt dit duidelijk gecommuniceerd! Er is geen onderhandeling mogelijk en we keren niet terug op een uitgesproken schorsing. Wie de grenzen wil verkennen of één en ander wil uittesten, is bij ons niet aan het goede adres. Daartegenover staat dat een schorsing pas effectief uitgesproken wordt wanneer er ernstige feiten zijn en betrokkene duidelijk het eigen gedrag niet wil bijsturen. Een schorsing wordt steeds voorafgegaan door een waarschuwing, een gesprek over de feiten en een kans tot herpakken en bijsturen. We hebben vastgesteld dat dergelijke aanpak positief werkt en op lange termijn effecten boekt. Herhaling komt niet vaak voor en men voelt zich verantwoordelijk voor zijn/haar gedrag. Meermaals gehoord van de overtreders : Fuck jullie regels, maar ok, we zullen ze wel toepassen omdat we uitleg krijgen, jullie erop vertrouwen dat we het kunnen en we respect krijgen. Materiaal en kledij van de bezoekers Regel is dat niemand materiaal achterlaat in de nachtopvang. Wie wou, kon dit jaar zijn gerief achter slot en grendel opbergen voor de nacht en s ochtends terug meenemen. Wel hebben we dit jaar een aantal uitzonderingen gemaakt op deze regel. Wie met zijn hebben en houden in de nachtopvang terecht kwam en overdag te voet naar heel wat diensten en voorzieningen moest, mocht uitzonderlijk de valiezen in de nachtopvang laten. Er zijn immers weinig mogelijkheden voorhanden om ergens overdag (gratis) bagage achter te laten. Rode en groene kaarten Wanneer zich meer mensen aanmelden dan het maximumaantal van 15 bedden, wordt er gewerkt met een lotingsysteem. Wie een groene kaart heeft, kan blijven. Wie rood trekt, vertrekt. 19 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

20 De uitzonderingen : Ouders met minderjarigen krijgen automatisch (en eerst) groen Koppels laten we bij voorkeur samen blijven maar sowieso moeten ze elk een kaart trekken. Indien de ene een rode kaart trekt, beslist de ander om al dan niet te blijven vooraleer we doorgaan met de loting. Bij winternoodplan wordt een rode kaart de volgende dag automatisch een groene kaart. Noot: Wie rood krijgt tijdens het winternoodplan (of bij zeer koud weer) bieden we een deken aan. We vragen of ze de dekens terug willen brengen de ochtend of avond erop. Dit jaar hebben we het lotingsysteem niet moeten gebruiken. Dit wordt verder toegelicht in deel 2 cijfers. Medische zorg In de nachtopvang is een dokter en een apotheker voorzien voor wie geen middelen of mogelijkheden heeft om op reguliere zorg beroep te doen. We bellen zelf de dokter op en bespreken de aanmelding. We maken een standaard doorverwijsbrief, gedateerd en 1 dag geldig. Dokter en apotheker werken in een samenwerkingsafspraak met de nachtopvang en factureren aan de nachtopvang. Zelf dienen we nooit geen verzorging of medicijnen toe. Wie hulp nodig heeft, leiden we toe naar de eigen dokter of in acute situaties naar de spoedafdeling van het ziekenhuis. Wanneer nodig bellen we een ambulance. De 5/8 regel Men kan beroep doen op een overnachting in de nachtopvang voor 5 nachten in een periode van 8 kalenderdagen. Dit betekent dat de gebruiker voor 3 nachten zelf instaat voor een oplossing voor de overnachting. Deze regel is er omwille van de tijdelijkheid van de nachtopvang. Wie permanent gedurende een aantal maanden in de nachtopvang verblijft, doet geen beroep meer op zijn eigen oplossingen of mogelijkheden tot overnachten. Wie een aantal maanden zich nestelt in een quasi vast verblijf, zoekt soms niet meer verder naar verbetering in zijn/haar situatie. De nachtopvang is tijdelijk. Het zou geen goede zaak zijn om mensen niet meer te stimuleren om verder te zoeken naar andere en betere oplossingen. Deze regel is er ook omwille van de beschikbare middelen. Er is een capaciteit voorzien van 15 bedden. Wanneer we een permanente overnachting continu toelaten, dan zou wellicht de capaciteit van 15 bedden niet voldoende zijn. Je ziet in de cijfers dat een 8 tot 10 tal mensen langdurig tot maximaal gebruik maken van de nachtopvang. Bij bv. permanent verblijf van alleen al deze groep zou dit betekenen dat er slechts 5 tot 7 bedden overblijven om de resterende 100 op te vangen. 20 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

21 5. OVER HET (OVER)LEVEN IN DE NACHTOPVANG 1. Over de doelgroep: To be or not to be that s the question Werkers aan het woord: recht uit het leven in de nachtopvang 1. To be or not to be that s the question Veel gehoord in menig gesprek : Jullie weten niet wat het is, het leven op straat, jullie gaan straks naar huis naar jullie eigen warme nest Ook de uitdaging toegeworpen gekregen: Doe het eens zelf, je houdt het geen 3 dagen vol En vooral veel onmacht gehoord: Niemand begrijpt het, iedereen be- en veroordeelt maar, hoe kan ik dan in godsnaam vooruit raken, niemand snapt hoe moeilijk het is voor mij Repliek was steeds: Vertel het mij dan maar Hier dan ook enige reflecties over het leven en overleven op straat, opgebouwd uit de vele verhalen van de doelgroep zelf. Niet wetenschappelijk onderbouwd, maar geschreven uit de buik. Een poging om zichtbaar en tastbaar te maken wat het is, leven en overleven op straat. Met veel respect voor de overlevingsstrategieën die nodig zijn om het hoofd te bieden aan de moeilijke omstandigheden van het precaire leven in dakloosheid en wat dit met een mens doet. Met veel respect ook voor het vertrouwen van de gasten in de nachtopvang. Sommigen hebben hun verhaal verteld, ons toegelaten in hun leven en gevoel. Niet altijd gemakkelijke gesprekken, confronterend zelfs soms, zowel voor hen als voor ons. Een aantal hebben uitdrukkelijk de vraag gesteld : Ga je dit ook vertellen in je rapport? Het is goed dat anderen ook weten wat het is. Vandaar dit luik in het eindrapport: een hoofdstuk van hen en voor hen. Hun vraag aan de lezer : hoe zou je zelf zijn? Hun uitdaging voor een nachtopvang is: laat ons hier zijn wie we zijn, respecteer ons en bouw een werking uit met begrip voor en kennis van ons (over)leven. Velen vertellen over de voortdurende stress en niet aflatende druk die het leven op straat met zich meebrengt: Angst en een voortdurende alertheid voor risico s behoren tot de standaarduitrusting: geen veiligheid op straat. Echte vrienden heb ik niet, vrienden kunnen onvoorspelbaar zijn. Ik word dagdagelijks geconfronteerd met drank, drugs, criminaliteit en agressie. Ook de normale omgeving is niet veilig. Mensen kunnen je als dakloze onheus behandelen omdat ze schrik hebben van je, sommigen kunnen ook agressief uit de hoek komen. Ik word geconfronteerd met racisme en minachting van andere mensen. Mijn leven voelt aan alsof er voortdurend een zwaard van Damocles boven mijn hoofd hangt. Het kan elk moment mis gaan. En toch slaag ik er meestal in om alles op te lossen. Weet je wel hoe sterk ik daarvoor moet zijn? 21 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

22 Ik ben overgeleverd aan veel onvoorspelbaarheid: wat zal er vandaag weer gebeuren en zal ik het aankunnen. Er gaat veel energie naar het alleen al vermijden dat het slechter met mij gaat. De situatie is niet goed, en ik heb weinig energie over om er iets aan te doen. Al mijn energie is weg aan vermijden dat ik verder afzak. Ik ben er dikwijls zo moe van, het onophoudelijk moeten voortstrijden om enkel en alleen maar te overleven maakt mij doodop. En toch sta ik hier. Weet je wel hoe volhardend ik ben, ik geef niet op. Mijn levensomstandigheden zijn slecht en ongezond: Ik leef in koude en vochtigheid. Mijn lichaamshygiëne en kleding laat soms te wensen over want de mogelijkheden om me te verzorgen zijn schaars. Denk je dat ik dit leuk vind? Mijn trots en fierheid krijgen zo een knauw. Waar vind ik voeding en vooral hoe kom ik aan gezonde voeding? Ik kan niets zelf koken, ik ben aangewezen op wat er te vinden of te krijgen is of kan in het beste geval bij diensten terecht tijdens de week voor soep en een maaltijd. Hoe bewaar ik de voeding die ik krijg? Ik moet leren leven met een voortdurende schaarste aan alle basic dingen. En toch lukt dit, weet men wel hoe creatief ik ben? Ik ben voortdurend bezorgd en alert voor mijn gezondheid, ik voel fysieke en mentale vermoeidheid. Er is het risico op besmettingen en ziektes omdat mijn levensomstandigheden zo slecht zijn. Bij verslaving ben ik bang voor intoxicatie. Ik leef met een allesomvattend gebrek aan comfort en ik voel dat dit doorweegt op mijn fysieke toestand. Mijn lichaam functioneert niet zoals het hoort. Ik heb slaapmoeilijkheden omdat ik niet veilig kan slapen, ik waak immers continu tijdens mijn slaap want ik moet alert blijven voor mogelijke gevaarsituaties. Ik hoor alles en bij het minste geringste zuchtje word ik wakker. Onderhuids blijven alle spanningen en negatieve ervaringen van de dag doorwegen, ik ontspan mij zelden tot nooit. Ik heb soms last van nachtmerries, slechte dagen dan. Er is continu waakzaamheid nodig, overdag en s nachts en daardoor is er een aanhoudende spanning in mijn lijf. Ik heb soms maag- en darmproblemen omdat mijn voedingspatroon verstoord is. Ik eet wanneer er eten is en wanneer het kan. Bij kleine kwaaltjes ben ik bang dat er veel meer aan de hand is en ik maak me voortdurend zorgen hierover. Ik voel me honderd jaar oud en versleten en eigenlijk ben ik nog maar. Ik probeer mijn leven op orde te houden. Ik zoek naar een dag structuur om niet ontredderd te raken. Wat kan ik doen vandaag? Hoe krijg ik de tijd gevuld, de tijd lijkt soms eindeloos traag vooruit te gaan. Hoe hou ik mijn papieren bij, hoe maak ik dat ik niets verlies. Wat zijn voor mij waardevolle dingen, ik wil mijn foto s niet kwijt en hoe kan ik maken dat ik ze goed kan bewaren. En wat doet een mens dan? Je ontwikkelt strategieën om het hoofd te bieden aan deze soms onmenselijke omstandigheden. Je hebt geen keus. Het is dit of ten onder gaan aan de druk. To be or not to be, that s the question Maar dit is niet zonder gevolgen. De effecten zijn niet mis. Ik voel me geen mens meer, Ik vind mezelf geen normaal persoon meer. Wie ben ik? Kijk naar mijn leven! Ik was iemand, hoe kon dit gebeuren met mij, ik herken mezelf niet meer. Ik kan stilaan het onderscheid niet meer maken tussen de slechte situatie waarin ik leef en de persoon die ik ben. Leven in een slechte situatie = een slechte persoon zijn. Mijn zelfwaarde gevoel verdwijnt beetje bij beetje en het geloof in mijn eigen mogelijkheden is weg. Zelfvertrouwen nul komma nul. Een sterk gevoel van falen vreet af en toe aan mij. Dat gevoel van onmacht om iets aan de situatie te veranderen, terwijl ik weet dat dit eigenlijk het beste zou zijn. Ik vrees dan ook voor de toekomst en voel me zo gelaten dat ik niet aan de toekomst bouw. Ik heb angst voor het onbekende en pak niets aan. Ik wacht gewoon op wat nu weer zal gebeuren en heb geen controle 22 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

23 hierover.. Het schuldgevoel, de schaamte en het innerlijk gevecht met mezelf, zijn nooit ver weg en knap lastig om mee om te gaan. Had ik maar, moest ik maar.ik zie het en ik weet het Mijn mentale en psychische toestand lijdt onder dit alles. Mijn gedrag en hoe ik functioneer raken op den duur een beetje misvormd of vervormd. Wat is nog normaal? Ik weet het zelf niet meer en raak soms wel eens verward. Ik ben daarom niet altijd even sociabel in mijn denken en doen. Ik heb al werk genoeg met mijzelf, laat staan dat ik dan nog eens de zorg voor een ander erbij moet nemen. Dit is relatief normaal voor de abnormale situatie waarin de doelgroep leeft. Dergelijke levensomstandigheden ondermijnen langzaam maar zeker de emotionele, psychische en fysieke weerstand en veerkracht. Sommigen trekken zich terug in zichzelf en stralen apathie en onverschilligheid uit tegenover al wie nabij is en nabij probeert te komen. Anderen zijn voortdurend prikkelbaar, zijn bruusk in emoties en reageren op kleine dingen met agressieve reacties. Een mug wordt in geen tijd een olifant. De reactie is op het eerste zicht totaal niet in verhouding tot de feiten en niet verklaarbaar. Bij gesprek hierover blijkt dan dat de voortdurende stress en spanningen die onderhuids blijven sluimeren en niet verwerkt raken, de oorzaak zijn. Kleine dingen kunnen deze oprakelen en de bom ontploft. Een eerste reactie is agressiviteit en ontploffing. In tweede instantie, als men beseft hoe men nu weer de zaken verkeerd aangepakt heeft, volgt vermoeidheid, apathie of verdriet. Anderen vluchten weg van alles, vluchtgedrag is ook een oplossing. Apathie, zich isoleren van alles en immobilisme zie je regelmatig. C est la vie Ik wil dit niet maar het is nu eenmaal zo. Maar uiteindelijk: Denk je echt dat ik het niet anders zou willen? Wrok en negativisme zijn soms ook aanwezig. Wrok tegenover al wie wel een thuis heeft, wrok tegenover een omgeving die niet weet wat het is, wrok tegenover een maatschappij of een dienst die mensen zo laat leven en niet helpt. Sommigen percipiëren daardoor alles rondom zich negatief. Ik krijg geen respect, niemand wil mij helpen. Ik kan niet anders dan iedereen wantrouwen, alles zal toch misgaan waarom dan iets ondernemen, alles is miserie, niemand weet wat het is en veroordeelt mij zonder mij te kennen. Idioten! Positieve perspectieven en een positieve beleving ontbreken en gaan er moeilijk in. Erkenning en herkenning bij anderen ontbreken soms ook. Wie heeft begrip voor onze overlevingsstrategieën? Wie ziet mij als de persoon die ik echt ben en kijkt door mijn moeilijkheden en mijn soms moeilijk gedrag heen? Wie toont hiervoor respect? Als ik zeker weet dat men mij begrijpt en mij respecteert dan kan ik geloven in de steun die men mij geeft. En deze steun is belangrijk voor mij, want alleen los ik dit niet op. Maar hulp zal ik niet vragen want ik geloof er toch niet in. Dit was dikwijls een moeilijke en harde noot om te kraken. Zeer confronterend ook, als werker. Je goede bedoelingen, openheid en respect blijken precies niet altijd te arriveren! Zeker ook moeilijk voor diensten en voorzieningen die hulp aanbieden. Ook in de nachtopvang hebben wij bij velen een test moeten doorstaan : Wie ben jij? Ben jij te vertrouwen? Heb jij respect voor mij en begrijp jij waar het voor mij over gaat, Kan ik mezelf zijn of zal jij mij ook veroordelen op wat je van buiten ziet? Eens geslaagd in de test keert gelukkig (voor beide partijen) het tij. 23 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

24 Een conclusie? Velen vertellen dat zij verlangen naar een ander en beter leven. Velen zijn door levensomstandigheden en keuzes die nadien verkeerd bleken te zijn, in deze situatie terecht gekomen. Met gepaste hulp en steun op maat kan er zeker voor een aantal mensen opnieuw stapsgewijs aan oplossingen gewerkt worden. Een probleemgerichte kijk is daarbij zeker uit de boze. Problemen genoeg en inzicht genoeg bij velen over de eigen problemen. Daar moet het niet over gaan. Ruimte voor gelijkwaardige dialoog, een positieve benadering en een oplossingsgerichte kijk helpen meer en echt! Naast de drie B s van Bed, Bad en Brood zijn Belangstelling, Betrokkenheid en Begrip de drie B s met belangrijke toegevoegde waarde. En voor wie door dit hoofdstuk even de draad zou kwijt zijn: Onder de bolster van de buitenkant, hebben wij in alle rust en de veiligheid van de nachtopvang warme, gevoelige, creatieve, intelligente en sterke mensen ontmoet. Wezenlijk is openheid, menselijkheid, begrip en respect de kern van de zaak. Dit is wat gewerkt heeft in de nachtopvang en de sleutel tot veel. 6. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Een nachtopvang is dienstverlening en geen hulpverlening Ook dit jaar hebben we gemerkt dat we dit uitgangspunt goed moeten bewaken. Feit is dat we binnen een nachtopvang het spanningsveld tussen dienstverlening en hulpverlening voortdurend tegenkomen. Bewust en kritisch hierover reflecteren is zeer belangrijk. De grens tussen wat we zelf doen en waar we doorverwijzen naar verdere hulp is niet altijd duidelijk. Dit aftoetsen en bespreken in het team is voortdurend aan de orde! Evengoed is het belangrijk om de vrijwilligers voldoende te ondersteunen om niet in de valkuil van persoonlijke hulpverlening te trappen! Een groot hart mag, maar voor hulp verwijzen we door naar de hulpverlening. Leerpunt dit jaar of belangrijke vraag voor de toekomst is wel hoe de brugfunctie naar de hulpverlening maken. We merken in heel wat trajecten dat hier de moeilijkheidsgraad zit. Wanneer vanuit nabijheid vertrouwen opgebouwd wordt, komt de hulpvraag. Eens de persoon voldoende gesteund is om bewust de stap naar hulpverlening te zetten, is het een kunst om de brug te maken naar verschillende diensten. In de vorige editie nam Marie-Pascale deze functie op als vrijwilliger van het straathoekwerk. Nu moeten wij de brug maken (kost tijd en middelen) of moet de persoon zelf de brug maken (en dit lukt dan niet). Toekomstgericht denken we dat het een goede zaak kan zijn dat straathoekwerkers en hulpverleners dichter betrokken/aanwezig zouden zijn in de nachtopvang. Dit jaar zorgden wij in een aantal individuele situaties voor het eerste contact met diensten en hulpverlening. We begeleidden soms de persoon maar steeds met de bedoeling dat de diensten het traject zo vlug mogelijke overnamen. 24 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

25 Zorg is ook steeds dat we naar de einddatum van de nachtopvang toewerken. Een kunst, want trajecten opbouwen en uitzetten vraagt tijd. De methodiek is werken op maat en tempo van de doelgroep en dit laat zich niet altijd onder scherpe deadlines zetten. Een uitloopfase voorzien of opbouwen is dan ook belangrijk. Anderzijds kan je ook stellen dat 4 maand werking kort is om vertrouwen te laten groeien en op tempo en maat van betrokkene aan trajecten te bouwen met resultaat. Het zou sterker zijn als er meer tijd zou zijn om hierin te investeren. We denken dat er meer positieve trajecten op te leveren zijn als er gedurende een langere periode met deze methodiek kan gewerkt worden. Nu verdwijnen een aantal mensen uit de doelgroep na de winterperiode uit het vizier om terug op te duiken in de nachtopvang volgende winter. We denken dat we meer kunnen realiseren (met instroom van een minder aantal in de winter tot gevolg) als we gedurende een langere periode instroom van daklozen kunnen opnemen. Idealiter is de nachtopvang permanent. Realistischer gedacht, misschien een langere periode. Voedsel en kledij. Ook dit jaar bleef er een aanbod voor voedsel en kledij komen vanuit veel verschillende kanten. Afspraak is en bleef dat dit niet kan. We verwezen door naar de opvangcentra en Poverello. Alle goeie bedoelingen zien we en respecteren we, maar we nemen zelf niets aan. Nachtopvang Roeselare Dit jaar was het duidelijk van bij de opstart dat de werking van de nachtopvang in Roeselare (de Noorderbrug) een invloed had op onze werking. We stellen vast dat een aantal mensen uit onze nachtopvang 3 nachten (5 op 8 regel) overbrugt in Roeselare. Ook omgekeerd vinden mensen uit Roeselare de weg naar onze nachtopvang. Ze blijven dan meestal 5 nachten bij ons. Medische zorgen Dit blijft een aandachtspunt in de werking. Velen van de doelgroep kampen met fysische problemen of gezondheidsproblemen. We zijn dan ook blij met de samenwerking met een dokter en apotheker op kosten van de nachtopvang. Dit jaar hadden we ook een positieve samenwerking met de spoedafdeling van AZ Groeninge. Bij aanmeldingen en problemen konden we in overleg en samenwerking rekenen op een goede opvang en zorg. Blijft wel een feit dat een vervolg op de eerste zorgen van spoed niet altijd evident is. Een gebroken arm moet nadien op (privé) consultatie van de behandelend arts opgevolgd worden en dit is niet evident voor de doelgroep. Wie wenst opgenomen te worden voor psychiatrische zorg of ontwenning, botst soms op muren. Wie therapie nodig heeft, heeft zijn dakloosheid niet mee. Niet mogelijk als er geen stabiele woon- en leefsituatie is, hebben we meegekregen. Therapie heeft geen nut als er geen ondersteunend netwerk aanwezig is. Misschien toch eens signaleren dat wij ons hierin niet kunnen vinden. Signaal is ook dat we in de nachtopvang dikwijls de vraag kregen naar huis-tuin en keukenmiddeltjes voor eenvoudige kwalen en problemen. Hoofdpijn, maagpijn, spierpijn.. Ander signaal is dat medicatie van categorie D niet terugbetaald wordt door een OCMW binnen het kader van dringende medische steun. Antabuse betaal je zelf, anti- psychotica soms ook en vitamines of medisch materiaal ook. 25 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

26 Uitdaging? We zien mogelijkheden om met het concept van de nachtopvang en de methodiek nog meer te realiseren. Ondertussen ligt na 7 jaar werking een stevig concept op tafel en is de methodiekontwikkeling zijn kinderschoenen ontgroeid. Dit biedt de kans om dit concept als een geëigend concept een plaats te geven binnen het welzijnslandschap. Meteen zien we ook een kans om een totaalconcept te ontwikkelen in goede samenhang, samenwerking en verbinding met de vele andere diensten en voorzieningen die als opdracht of functie hebben om te investeren in de problematiek van dak- of thuisloosheid. Er is de wooncirkel die ontwikkeld is binnen de stuurgroep thuisloosheid. Deze toont aan dat een sector- of dienst overschrijdende samenwerking nodig is en werkt. De wooncirkel laat zien dat er mogelijkheden ontstaan om trajecten af te leggen met mensen als we gezamenlijk verschillende schakels aanbieden met een goede verbinding en onderlinge samenhang. Dit maakt het voor daklozen mogelijk om voortdurend te schakelen, op eigen tempo en stapsgewijs vooruit te raken op weg naar een stabiele woonsituatie. De nachtopvang hierin een plaats geven en nagaan hoe er met de andere diensten en voorzieningen kan verbonden worden, zou een goede zaak zijn. Uitdaging kan ook zijn om de samenhang tussen een nachtopvang en wat bestaat aan dagopvang en dienstverlening te versterken. Hoe kunnen we komen tot een samenhangend geheel waar vlot heen en weer kan geschakeld worden? We denken immers dat we met sterkere oplossingen of meer aanbod uit de bus kunnen komen, als we dag en nacht kunnen samenwerken en doorwerken op individuele situaties. Dit jaar keken we ook naar de mogelijkheden die op tafel liggen dankzij het project Huis Inclusief. Vooral het experiment Housing First leek ons nauw aan te sluiten bij de werking van een nachtopvang. We zagen immers een 17 tal mensen in de nachtopvang die volgens ons kandidaat zouden kunnen zijn voor dit experiment. Het is dan ook interessant om hier een samenwerking uit te bouwen. 26 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

27 7. DANK AAN VELEN Als dankwoord een persoonlijke getuigenis van Johnny en zijn vriendin. Johnny schreef dit uit voor het rapport en gaf zijn toestemming voor publicatie in het rapport. Hallo Bij deze zou ik de begeleiding plus de slapers plus iedereen van bij de nachtopvang willen hartelijk bedanken voor mij door een heel moeilijke tijd te loodsen. Ik wens jullie allen meer geluk toe dan ik heb gehad. Kop op en rechtdoor en zeker jullie trots en respect niet verliezen. Als ik het kan jullie ook. Ik zou ook jullie willen geven de definitie van normaal. Dingen die je doet of zegt en die jezelf en anderen niet hinderen. Dat is normaal. De definitie van respect moeten jullie zelf maar opzoeken. Hartelijke dank aan iedereen. Johnny + vriendin. 27 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

28 DEEL 2: DE NACHTOPVANG IN CIJFERS De winternachtopvang startte op 17 november 2014 en eindigde op 29 maart Dit betekent dat we voor 19 weken of 133 nachten een aanbod deden. Dit jaar kond de nachtopvang 15 bedden aanbieden per nacht. Bij winternoodplan (vriestemperaturen) kon de capaciteit verhogen tot 20 bedden. Belangrijk: het opvragen van info door de medewerkers zelf van de nachtopvang gebeurt niet uit principe. Individuele info is steeds ter beschikking op basis van wat mensen zelf aan informatie geven. INHOUDSTABEL 1. WERKING VAN DE NACHTOPVANG IN BEELD 1.1. Bereik 1.2. Bezettingsgraad algemeen 1.3. Bezettingsgraad per week 1.4. Winternoodplan 1.5. Weigeringen door overbezetting Hoeveel nachten maken mensen gebruik van de nachtopvang? 1.8. Aantal schorsingen 2. PROFIEL VAN DE GEBRUIKERS 2.1. Geslacht 2.2. Leeftijd 2.3. Multiculturaliteit troef 2.4. Instroom: regionaal en buiten de regio 2.5. Hoe komt de gebruiker in de nachtopvang terecht, 2.6. Waarom verblijft men in de nachtopvang, 2.7. Medische en psycho-sociale problematieken 3. RESULTATEN 3.1. Trajecten en de resultaten 28 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

29 1. WERKING VAN DE NACHTOPVANG IN BEELD 1. Bereik Werkingsjaar Aantal unieke personen Bezettingsgraad algemeen Werkingsjaar Aantal nachten Aantal overnachtingen Gemiddelde bezetting , , , Bezettingsgraad per week November Week 17/11 24/11 Aantal personen Aantal overnachtingen Gemiddelde bezetting December Week 01/12 08/12 15/12 22/12 29/12 Personen Overnachtingen Gemid. bezetting Januari Week 05/01 12/01 19/01 26/01 Personen Overnachtingen Gemid. bezetting Februari Week 02/02 09/02 16/02 23/02 Personen Overnachtingen Gemid. bezetting bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

30 Maart Week 02/03 09/03 16/03 23/03 Personen Overnachtingen Gemid. bezetting Winternoodplan Maand Aantal nachten Aantal personen Gemiddelde/ week December 27/ ,1 28/ / / Januari 04/ / / / / ;5 18/ / / / / / / / Februari 01/ / / / / / / TOTAAL 24 nachten 6X meer dan 15pers Gemiddeld 14 pers 5. Weigeringen door overbezetting Dit jaar zijn we geen enkele keer met overbezetting geconfronteerd. Het systeem van loting met groene en rode kaarten bij overbezetting hebben we dus niet moeten toepassen. Wel hebben we 4X 16 mensen laten overnachten en zo het maximum van 15 personen overschreden.. Dit gebeurde 1X op nieuwjaarsdag (nieuwjaarscadeau), 1X de nacht na een acuut en zwaar incident (compensatie voor de slapeloze nacht van sommigen) en 2X in de laatste dagen. Toen waren 2 kinderen aanwezig die we maar voor 1 persoon telden, zo konden alle aanwezigen overnachten. Het is ook 4X gebeurd dat mensen zelf vertrokken toen ze merkten dat we met meer dan 15 personen waren. Ze gaven aan dat ze het grote aantal mensen te druk vonden en dan ook liever niet overnachtten. Zo kwam het aantal weer op het maximum van 15 personen We kunnen dus concluderen dat dit jaar de capaciteit van 15 bedden, met uitbreiding naar 20 bedden tijdens winterweer, volstond. 30 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

31 De cijfers tonen wel aan dat we regelmatig het aantal van 10 personen overschreden. Dit stelde zich in 64 van de 133 nachten, zoals onderstaande tabel aantoont. De uitbreiding dit jaar naar 15 bedden, in vergelijking met 10 bedden vorig jaar, was een terechte keuze MAAND NOV DEC JAN FEB MRT TOTAAL Totaal aantal keer 10+ = 64 nachten van de 133 nachten Totaal aantal keer 15+ = 10 nachten, waarvan 6 nachten tijdens de 24 nachten van het winternoodplan 7. Hoeveel nachten maken mensen gebruik van de nachtopvang? pers % 2% 1% 2,5% 0 2% 0 5,5% 16% 46% 23% Het merendeel van de gebruikers (108) verblijven een korte periode in de nachtopvang. 69% van de mensen blijft niet langer dan 10 dagen. Je ziet een groep (21,5%) die een langere periode verblijft in de opvang. En zeker valt op dat een aantal mensen de winternachtopvang gebruikt als een min of meer vaste verblijfplaats in deze periode. Het gaat hier om een 10 tal mensen. Uit de praktijk kunnen we een aantal zaken duiden : Vooral wie chronisch dakloos is verblijft een langere periode in de nachtopvang. Er was dit jaar een duidelijke samenhang met de nachtopvang in Roeselare. Door de 5/8 regel bij overnachting maakten sommigen gebruik van beide. Zo kon men quasi permanent overnachten in een nachtopvang. Een aantal mensen ziet de nachtopvang als een noodoplossing. Men overnacht om een acute crisissituatie te overbruggen of een periode van crisis. Dit in afwachting van een oplossing. Ondersteunen en motiveren in deze trajecten was een belangrijk gegeven. Er is ook een duidelijke groep met wisselende verblijfsperiode. Men overnacht een periode, blijft even weg en komt dan terug. Dit is een groep die de nachtopvang nodig heeft, wanneer de bestaande oplossingen voor de dakloosheid uitgeput zijn. Het gaat dan om oplossingen bij diensten en voorzieningen (RCK, crisisopvang Brugge ) maar ook om oplossingen in het eigen netwerk (terug naar ouders voor even, overnachten bij vrienden, tijdelijke huur van een kamer )Voor sommigen waren de barre weersomstandigheden de aanleiding om beroep te doen op de nachtopvang. Wie buiten slaapt is weergevoelig/weerafhankelijk. Opmerkelijk is ook dat een aantal mensen uit de doelgroep gedurende hun verblijf in opname (tot verschillende keren)gingen in een ziekenhuis. Een algemeen ziekenhuis of een psychiatrisch ziekenhuis. Ook dit kenmerkt de doelgroep. 31 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

32 8. Aantal schorsingen MAAND aantal Toelichting November 0 / December 3 3X verlaten van de nachtopvang na intrekken in de kamer Januari 12 10X verlaten van de nachtopvang na intrekken in de kamer 2X overtreden van de regels Februari 5 3X verlaten van de nachtopvang na intrekken in de kamer 2X overtreden van de regels Maart 2 2X verlaten van de nachtopvang na intrekken in de kamer TOTAAL 22 18X na verlaten van de nachtopvang 4X overtreden van de regels Het aantal schorsingen vraagt om wat toelichting. In totaliteit zijn er 22 schorsingen en dit voor 13 verschillende personen. Het aantal schorsingen ligt dit jaar hoog. We kozen er immers voor om mensen die zich aanmeldden, introkken in de kamer, aten, douchten en in de loop van de avond vertrokken te schorsen voor 3 nachten. 10 verschillende personen kregen op die manier een schorsing en dit voor een totaal van 18 keer. We gingen steeds in dialoog en polsten naar het waarom van het plotse vertrek. Voor 1 persoon was de psychiatrische problematiek 4X de oorzaak. We zochten samen naar oplossingen om het verblijf toch mogelijk te maken, maar 4X is dit niet gelukt, meerdere andere keren wel. 1 persoon vertrok 4X om s nachts te gaan werken. Een warme douche en een maaltijd vooraf, hielden hem op de been. Dit werd pas na een tijd duidelijk, eerst was vertrouwen nodig, daarna kwam het gesprek en vanaf dan kreeg de persoon onze steun erbij. Verschillende andere keren vertrokken mensen omdat vrienden op de laatste knip een plaatsje aanboden om te overnachten. Bij vrienden kan je ook een deel van de ochtend doorbrengen, de nachtopvang is dicht om 8u30. De keuze was voor sommigen dan ook vlug gemaakt. Slechts 4X zijn we naar aanleiding van feiten en het overtreden van de regels zelf overgegaan tot schorsing. Dit ging om 3 verschillende mensen. Dit gebeurde steeds na een stevige en open dialoog over het gebeuren. Er was steeds gesprek over wat wij vinden dat niet kan en wat wij anders verwachten. Telkens boden we ook kansen tot herpakken. 4X lukte dit niet, met schorsing tot gevolg. Vele andere keren lukte dit wel. 32 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

33 2. PROFIEL VAN DE GEBRUIKERS 1. Geslacht MAN 95 88% VROUW 13 12% Totaal Leeftijd (indicatief) % ,5% % ,5% % % % Totaal Multiculturaliteit troef: verschillende culturen op basis van land van herkomst Cultuurregio s Arabische cultuur 25 Oostbloklanden 9 Afrikaanse cultuur 10 Europese cultuur 64 In de nachtopvang is multi culturaliteit troef. Er verbleven mensen uit verschillende landen van origine en er waren zo verschillende culturen aanwezig. In een nachtopvang zie je een grote verscheidenheid aan mensen. Niet alleen op basis van origine en cultuur maar evenzeer op basis van leeftijd, achtergrond, geslacht en levenservaring. Een boeiende mix en een getrouwe weerspiegeling van onze maatschappij. Spreekt vanzelf dat dit geen gegevens zijn over het al dan niet Belg zijn. Een aantal mensen met oorspronkelijk een ander land van origine hebben de Belgische nationaliteit, een aantal zijn vervat in een asielprocedure en een aantal zijn einde procedure of in afwachting van het al of niet opstarten van een procedure. 33 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

34 4. Instroom : regionaal en buiten de regio (indicatief) Regio Domicilie of verblijfplaats Aantal Centrumstad Kortrijk 43 Kortrijk 43 Regio Kortrijk 18 Kuurne 2 Harelbeke 3 Wevelgem 2 Waregem 3 Menen 2 Moen 1 Her en der in de regio verblijven 5 Regio Roeselare 16 Regio Antwerpen 1 Wallonië 1 Spanje 2 Servië 3 Onbekend Hoe komt de gebruiker in de nachtopvang terecht? Hoe Aantal Kent de nachtopvang van verblijf vorige jaren 14 Via politie 20 Via CAW 7 Via OCMW 4 Via mensen die dit jaar overnachten in de nachtopvang 12 Via mensen uit het eigen netwerk, van horen zeggen 7 Via Poverello 2 Via het ziekenhuis 2 Via het stadhuis van Kortrijk 1 Via de nachtopvang Roeselare 12 Onbekend Waarom verblijft men in de nachtopvang? Oorzaak Aantal Chronische dakloosheid 38 Dakloos tijdens asielprocedure 3 Jongvolwassene op de dool, thuis buitengezet 5 Omwille van familiale problemen huis verlaten 4 Omwille van faillissement woning kwijt 1 Woning kwijt na langdurig verblijf in buitenland 1 Uit woning van ouders gezet (volwassene inwonend bij ouders) 1 Dreigende uithuiszetting of effectieve uithuiszetting 4 Intrafamiliaal geweld met contactverbod t.o.v. de partner 2 Relationele problemen met partner 4 Uit opvangstructuur vertrokken 2 Uit opvangstructuur gezet 2 Woning onbewoonbaar verklaard na brand en in afwachting van sociale woning 1 Verblijf bij vrienden is op 3 Pas gearriveerd in België 5 In crisis thuis weggelopen omwille van gedwongen huwelijk 1 Onbekend bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

35 7. Medische en psycho-sociale problematieken Problematiek Aantal Chronische maag- en darmklachten 3 Verstoord eetpatroon dus moeilijkheden om te eten 4 Hartproblemen - medische diagnose 5 Diabetes 5 Hersenletsel met NAH tot gevolg 1 HIV positief 1 Levercirrose 1 Longaandoening 1 Nabehandeling TBC 1 Rug-,spier- en gewrichtsproblemen 6 Maag bypass 2 Heupprothese 2 Ernstige voetproblemen 2 Oogletsel 2 Psychiatrische problematiek (met diagnose) 8 Personen met een mentale handicap 3 Verslavingsproblematiek (alcohol, drugs, medicatie) 17 Slaapproblemen Veel De gegevens in deze rubriek zijn op basis van de informatie die wij zelf rechtstreeks van de doelgroep kregen. Zelf maken wij de inschatting dat de problematieken in aantal nog veel hoger liggen. In de praktijk stellen we vast dat er nood is aan een aanbod van (medische) zorg voor deze groep. De doelgroep zelf geeft aan dat het niet evident is om gepaste zorg te vinden voor hun problemen. Ze verwoorden zelf tal van drempels: Taalproblemen : uitleg geven en uitleg verstaan is niet eenvoudig Schaamte en weerstand: iedereen vraagt je adresgegevens, je moet kleur bekennen over je dakloosheid. Heb je propere kleren, ben je kunnen gaan douchen voor je naar de dokter gaat? Wat zal men vragen over je situatie? Zal men je met respect behandelen? Hoe werkt dat in een ziekenhuis? Betalingsproblemen: wie betaalt de dokter, het ziekenhuis en waar haal je de centen voor medicatie? Ben je in orde met de mutualiteit? Opmerkelijk is ook het aantal dubbel, tot zelfs triple diagnoses. In de nachtopvang horen we van deze groep dat zij op zoek zijn naar opname of zorg voor hun problemen, maar dikwijls tegen een muur botsen of van punt a naar punt b doorverwezen worden. Een aantal mensen vertellen ook dat zij niet meer welkom zijn in de ziekenhuizen/ambulante diensten in Kortrijk. Bij vorige opnames en begeleidingen hebben ze afgehaakt of problemen veroorzaakt. Een nieuwe kans krijgen bij een nieuwe vraag naar hulp is dan niet evident. Om aan de vraag naar noodzakelijke medische zorgen tegemoet te komen, voorziet de nachtopvang in een dokter en apotheker. Dit gebeurt via een samenwerking met een dokters- en apothekerspraktijk in Kortrijk. Deze kunnen ingeschakeld worden wanneer alle reguliere middelen van zorg niet mogelijk zijn. Wanneer er zich acute problemen stellen gedurende de avond of nacht, reageren we direct ter plaatse. Veelal betekent dit een opname in de spoedafdeling van het ziekenhuis. Onderstaande tabellen geven weer hoeveel keer we op eigen initiatief in de nachtopvang medische zorgen activeerden. 35 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

36 Medische zorgen via aanbod nachtopvang MAAND Dokter nachtopvang Apotheker nachtopvang November 0 0 December 2 2 Januari 1 1 Februari 1 1 Maart 1 1 Interventies spoed op initiatief van de nachtopvang MAAND Spoed Ambulance November 1 0 December 0 0 Januari 1 3 Februari 1 0 Maart 2 0 Toelichting 2 personen consulteerden eigen dokter n.a.v. tandontsteking (antibiotica) 1 persoon tussenkomst dokter + apotheker nachtopvang omwille van aanslepende bronchitis 1 persoon tussenkomst dokter+ apotheker nachtopvang omwille van oogontsteking op enige oog na operatie glaucoom 1 persoon tussenkomst dokter + apotheker nachtopvang omwille van ontbreken noodzakelijke antipsychotica met risico op psychose 1 persoon tussenkomst dokter + apotheker nachtopvang omwille van hartklachten, aanslepende infecties en ernstige vochtophoping benen. 1 persoon tussenkomst dokter + apotheker nachtopvang omwille van ernstige maag- en slokdarminfectie. 1 persoon hospitalisatie 10 dagen na spoedopname met hartklachten, onverzorgde diabetes, levercirrose en maag- en darmklachten door complicaties maag by-pass. Verdere langdurige opname aangewezen voor verslavingsproblematiek en ontwenning maar geen aanbod meer via Kortrijkse ziekenhuizen. Verantwoordelijk specialist medische problematiek neemt eerste zorg op zich i.f.v. ontwenning gedurende de opname algemeen ziekenhuis. 1 persoon hospitalisatie 5 dagen na spoedopname omwille van uitdrogingsverschijnselen na aanslepende virale darminfectie. Risico gezien hoge leeftijd van betrokkene, diabetes en hartklachten. 1 persoon ambulance opgeroepen en spoedopname/ EPSI na acute suïcidepoging in de nachtopvang met politie interventie. Geen aanbod meer via Kortrijkse ziekenhuizen i.f.v. langdurige opname ontwenning en psychiatrische zorg. Via straathoekwerk opname psychiatrisch ziekenhuis Menen 1 persoon ambulance opgeroepen i.f.v. oogletsel door vechtpartij overdag 1 persoon ambulance opgeroepen i.f.v. psychotisch gedrag, dronkenschap suïcidaal gedrag in de nachtopvang. Melding aan politie en interventie politie en justitie i.f.v collocatie. 1 bejaarde persoon chronische medische problematiek met na verblijf in nachtopvang langdurige ziekenhuisopname in gespecialiseerd ziekenhuis in Brussel. 1 persoon medische check up (ribben en schouder) op spoed op eigen initiatief na val 1 persoon medische tussenkomst DVZ geregeld omwille van dringende medische hulp. Hulp via huisdokter regio Kortrijk. meerdere personen verkoudheden, maagpijn en hoofdpijn: bestreden met huis-tuin- en keukenmiddeltjes 36 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

37 3. RESULTATEN Resultaten die in de werking van de nachtopvang geboekt zijn, laten zich niet altijd in tabellen weergeven. Veel van wat in de mensenlevens van deze doelgroep relevante resultaten zijn, zijn onmeetbaar. Niet meetbaar misschien maar wel zichtbaar. Veilig kunnen overnachten, positieve contacten kunnen opbouwen, opnieuw wat aarding zoeken en vinden vinden wij een stevig resultaat met betekenis. Boek dan, als je het ons vraagt, maar 108 resultaten. Toch een aantal feitelijke gegevens op een rij. In een uitgebreide tabel vind je de inhoud terug van de trajecten die afgelegd zijn in de nachtopvang. Zeker is dit een underscore. Wat binnen tal van andere diensten en de hulpverlening gebeurt, weten wij enkel wanneer de betrokkene hierover communiceert. We geven hier dan ook enkel de trajecten weer waarbij de nachtopvang actief betrokken was. 1. Trajecten en resultaten # TRAJECT RESULTAAT Betrokken DVO s 1 Nederlands leren gezondheid statuut Actief traject Straathoekwerk wonen straathoekwerk Basiseducatie 2 Opnames psychiatrie toeleiding opvangcentra toeleiding RCK melding collocatie 3 Vertaalwerk en brugfunctie asielprocedure medische regularisatie Asielprocedure 4 Toeleiding opvangcentra Opname opvangcentrum CAW 5 Acute medische zorg ontwenning- wonen Crisisstudio Toeleiding straathoekwerk OCMW Kortrijk 6 Bemiddeling relatie ouders steunen en motiveren onthaaltraject jongvolwassenen CAW motiveren ontwenning materiële hulp 7 Ondersteuning medische problematiek en psychische problematiek toeleiding straathoekwerk asielprocedure 8 Ondersteuning relationele problematiek en IFG AZ + huisarts? CAW Mannenopvang AZiekenhuis RCK Politie en justitie Advocatuur Aziekenhuis CAW onthaal en Mannen opvang A ziekenhuis Psychiatrie OCMW Kortrijk - SHW? CAW jongvolwassenen Poverello Actief traject straathoekwerk Woning OCMW Oplossingen woonproblematiek Kortrijk 9 Steun medische problematiek en familiale Opname problemen. Woonvraag. Toeleiding CAW ziekenhuis onthaal opvang en RCK Traject RCK 10 Ondersteuning relationele problematiek IFG Relatiebemidde- Toeleiding relatiebemiddeling CAW in Izegem ling. Terug naar huis. 11 Toeleiding opvangcentra Wenst niet in te gaan op aanbod 12 Materiële hulp toeleiding opvangcentra Opname CAW opvangcentrum Aziekenhuis Huisarts Straathoekwerk OCMW Kortrijk AZiekenhuis Brussel OCMW Kortrijk RCK Justitie CAW Midden West- Vlaanderen CAW Mannenopvang CAW Mannenopvang 37 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

38 13 Ondersteunen werk via interim toeleiding OCMW Waregem, sociale huisvesting, opvangcentra. Toeleiding woonclub 14 Steun bij uithuiszetting, vertaalwerk administratie en werking OCMW s, toeleiding OCMW s 15 (2) 16 (2) 17 (2) Toeleiding bemiddeling familiale problemen uitzoeken verblijfsstatuut België steun vrijwillige terugkeer emotionele opvang vader en kind - babyverzorging Toeleiding psychiatrische zorg motiverend werken begeleiding OCMW Kuurne toeleiding wonen inschrijving SVK De Poort en SHM regio Kortrijk. Aanmelding Huis Inclusief Dringend medische zorgen uitwerken traject terugkeer Duitsland i.f.v. verblijf en operatie bij familie materiële hulp 18 Toeleiding naar RCK- opvangcentra OCMW en materiële hulp 19 Acute crisis opvangen, opname spoed, toeleiding opname psychiatrie, samenwerking met straathoekwerk 20 Steunen in overbrugging naar langdurige opname ontwenning 21 Ondersteunen en motiveren onthaaltraject jongvolwassenen CAW 22 Ondersteunen bij familiale problemen zoektocht wonen toeleiding straathoekwerk toeleiding OCMW Harelbeke toeleiding Huis Inclusief toeleiding opvangcentra CAW onthaal CAW 23 Ondersteunen nieuwkomers bij wegwijs (3) Toeleiding straathoekwerk en materiële hulp 24 Opvang acute crisissituatie, uitzoeken mogelijkheden traject toeleiding CAW onthaal i..fv vluchthuis samenwerking straathoekwerk 25 (2) Ondersteuning traject ontwenning ondersteuning administratie en statuut toeleiding straathoekwerk, OCMW en MSOC 26 Ondersteunen traject wonen ontwenning toeleiding straathoekwerk, OCMW en MSOC Inschrijving De Poort en toeleiding woonclub Materiële hulp 27 Ondersteunen traject wonen toeleiding opvangcentra toeleiden OCMW Waregem - toeleiden woonclub inschrijving SHM en SVK 28 Motiveren herstellen afgebroken begeleiding CAW begeleid wonen jongvolwassenen steunen bij familiale problemen toeleiding OCMW Wervik Tijdelijk werk Tijdelijk woonst Opvangcentrum OCMW Sociale woning OCMW Izegem Terugkeer land van herkomst Relatiebemiddeling CAW Gent Sociale woning Kuurne Actief traject OCMW Kuurne Korte opname psychiatrie Terugkeer naar Duitsland Actief traject RCK Opname Actief traject straathoekwerk Opname Actief onthaaltraject Opname CAW Mannenopvang Actief traject SHW Start asielprocedure DVZ Vluchthuis Roeselare MSOC ontwenning actief traject SHW MSOC Actief traject straathoekwerk en studio CAW Ieper mannenopvang Actief traject begeleid wonen Tijdelijk verblijf bij moeder OCMW Waregem opvang SHM SVK Woonclub OCMW Wevelgem, Zwevegem, Harelbeke, Izegem Straathoekwerk Stad Kortrijk CAW Gent CAW Onthaal OCMW Kuurne AZiekenhuis OCMW Kortrijk Straathoekwerk De Kier Dokter nachtopvang CAW mannenopvang CAW onthaal RCK Spoed AZiekenhuis Politie Psychiatrie Menen Straathoekwerk De Sleutel Gent CAW jongvolwassenen CAW Onthaal en mannenopvang Straathoekwerk OCMW Harelbeke OCMW Kortrijk Straathoekwerk Poverello Straathoekwerk CAW onthaal Vluchthuis MSOC Straathoekwerk OCMW Kortrijk OCMW Roeselare MSOC OCMW Kortrijk Straathoekwerk Poverello CAW Midden West- Vlaanderen, CAW Mannenopvang, OCMW Waregem CAW begeleid wonen CAW jongerenopvang OCMW Wervik 38 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

39 31 Uitwerken tijdelijk traject wonen in afwachting van toewijzing sociale woning 32 (3) 33 (2) Uitzoeken verblijfsmogelijkheden voor moeder en 3 kinderen asielprocedure Samenwerking met straathoekwerk Steun bij traject wonen Sociale woning Mijn Huis Opstart begeleid wonen CAW OCMW Waregem CAW onthaal-begeleiding RCK Mijn Huis? CAW onthaal OCMW Kortrijk Straathoekwerk Crisiswoning OCMW Roeselare 34 Steun bij traject wonen en werk Werk in Brussel wonen? OCMW Roeselare Geen SAMENGEVAT We waren actief in een 34 tal trajecten waarin 43 mensen uit de doelgroep vervat zijn. In een aantal gevallen ging het immers om een koppel of een gezin/familie. Hoofdthema s zijn: wonen, gezondheidszorg, materiële hulp, motiveren tot begeleiding en ondersteunen van actieve begeleidingen, verslavingszorg en psychiatrische zorg. We vermelden ook de betrokken diensten. Er is een breed veld van verschillende diensten en disciplines betrokken. Terugkerend is de betrokkenheid van CAW s (zowel ambulant als residentieel), OCMW s (zowel sociale diensten als diensten gericht naar wonen), gezondheidszorg en psychiatrische hulp. Ook de betrokkenheid van het straathoekwerk keert in veel situaties terug. De belangrijkste inzet van de nachtopvang is: Belangstelling, Begrip, Betrokkenheid Courage geven om de eigen situatie onder ogen te zien en te geloven in oplossingen. Tijd en ruimte voorzien om tot een traject te komen, informatie geven over de mogelijkheden bij diensten, organisaties en voorzieningen en ondersteunen bij het maken van keuzes. De brug maken naar andere diensten en opvolgen van de resultaten hiervan. We blijven ondersteunen tot andere ondersteuners van start gaan en waar reeds trajecten opgestart zijn, gaan we positief ondersteunen en motiveren om vol te houden. 39 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

40 DEEL 3: DIENSTEN, VOORZIENINGEN en ORGANISATIES In het kader van de evaluatie van de nachtopvang gebeurde een schriftelijke bevraging bij verschillende diensten en verenigingen. In totaal werden de antwoorden van 17 diensten verwerkt. 1. CAW Zuid West - Vlaanderen (algemeen onthaal, mannen- vrouwen- en jongerenopvang, JAC, Begeleid wonen, Ak-trac-tie, RCK) 2. OCMW Kortrijk (Sociale dienst, woonbegeleiding, infobalie antennepunten, SHW) 3. Stedelijke preventiedienst 4. OCMW Anzegem 5. OCMW Wevelgem 6. OCMW Harelbeke 7. OCMW Lendelede 8. OCMW Spiere Helkijn 9. OCMW Avelgem 10. OCMW Menen 11. VZW De Kier 12. AZ Groeninge Sociale dienst 13. Begeleid wonen DE BOLSTER 14. PZ H. Familie 15. VZW De Poort 16. Groep UBUNTU 17. Justitiehuis Kortrijk INHOUDSTABEL 1. Aantal doorverwijzingen naar de nachtopvang 2. Waarom doorverwijzen naar de nachtopvang 3. Begeleiding ambulant en residentieel na het verblijf in de nachtopvang 4. Reflecties van de verschillende diensten 40 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

41 1. Aantal doorverwijzingen naar de nachtopvang Totaal Organisatie Organisatie Totaal doorverwijzingen doorverwijzingen CAW Zuid-West-Vlaanderen: OCMW Harelbeke 5 Algemeen onthaal 42 OCMW Lendelede 0 Mannenopvang 5 OCMW Spiere-Helkijn 0 Jongerenopvang 8 OCMW Avelgem 0 JAC 0 OCMW Menen 0 Begeleid wonen 0 OCMW Wevelgem 14 Ak-trac-tie 0 AZ GROENINGE SD 5 RCK 9 Begeleid wonen DE BOLSTER 1 OCMW Kortrijk Sociale dienst en woonbegeleiding V geen registraties bij gehouden PZ H. Familie 0 Infobalie Antennepunt OCMW Kortrijk 3 De Poort vzw 7 Straathoekwerk (OCMW Kortrijk) 7 Groep UBUNTU 0 Stedelijke preventiedienst (gemeenschapswachten) 40 Justitiehuis 0 OCMW Anzegem 8 De Kier V Geen registratie bijgehouden ALGEMEEN TOTAAL 154 orverwijzingen en X aantal onbekend 41 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

42 2 Waarom doorverwijzen naar de nachtopvang? ORGANISATIE Andere geschikte opvang volzet Wil niet terecht in andere opvangvormen Time out Kan niet terecht in andere op - vangvormen Niet beschikken over Andere eigen opvang of deze is volzet CAW Zuid-West-Vlaanderen: Algemeen onthaal 42 (geen specificering) Mannenopvang 3 2 (begeleiding afgebroken) Jongerenopvang JAC Begeleid wonen OCMW KORTRIJK SD en woonbegeleiding Geen specificering Infobalie Antennepunt 3 Straathoekwerk/OCMW 7 Stedelijke preventiedienst 40 OCMW Anzegem OCMW Wevelgem 5 1 (koppelopvang) 2 ( # problemen.) OCMW Harelbeke 1 4 OCMW Menen 5 De Kier X - aantal X - aantal RCK AZ GROENINGE SD 5 Begeleid wonen DE BOLSTER 1 De Poort vzw 2 5 Men verwijst vooral door omdat men niet beschikt over opvang, de geschikte opvang ontbreekt of de opvang volzet is bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

43 3. Begeleiding ambulant en residentieel na het verblijf in de nachtopvang Organisatie Ambulante ondersteuning Residentiële begeleiding Aantal wordt niet geregistreerd CAW Zuid-West-Vlaanderen: Algemeen onthaal 6 1 Mannenopvang 3 (1) Jongerenopvang 0 1 JAC Begeleid wonen OCMW Kortrijk Sociale dienst en woonbegeleiding X aantal x- aantal V Infobalie Antennepunt Niet van toepassing Niet van toepassing Straathoekwerk/OCMW 6 vervolgtrajecten (2) Niet van toepassing Stedelijke preventiedienst (gemeenschapswachten) Niet van toepassing Niet van toepassing OCMW Anzegem OCMW Wevelgem x-aantal 0 v OCMW Harelbeke 0 1 OCMW Menen 5 X aantal De Kier x- aantal Niet van toepassing RCK 6 AZ GROENINGE SD x-aantal 3 De Poort vzw x-aantal x-aantal v (1) 16 mensen hebben zich vanuit de nachtopvang aangemeld voor opname. Drie mensen werden effectief residentieel opgenomen. (2) Het straathoekwerk werkte actief samen met de nachtopvang in 11 trajecten. Na het verblijf in de nachtopvang zijn er nog 6 vervolgtrajecten actief. In realiteit gaat het om een groter aantal, het straathoekwerk was immers ook actief in toeleiding naar de nachtopvang (deze trajecten zitten niet in deze cijfers vervat) en de doelgroep klopt soms pas na verloop van tijd terug aan met vraag tot ondersteuning (deze cijfers zijn een momentopname) De nachtopvang biedt dienstverlening aan en geen hulpverlening. Er is duidelijk een doorstroming van de nachtopvang naar de reguliere hulpverlening. 43 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

44 2. Reflecties van de verschillende diensten - Tijdens periode van de winteropvang zijn er minder meldingen in het ziekenhuis van dakloze patiënten dit in vergelijking met vroeger toen de winteropvang niet bestond. - Een aantal regionale ocmw s die zelf over geen of onvoldoende opvangcapaciteit beschikken, residentiële opvangcentra voor thuislozen, vinden de winteropvang zeker een meerwaarde. Graag hadden ze mogelijkse pistes willen bekijken voor een langere periode van nachtopvang tot een permanent systeem. Zo blijkt dat als een persoon niet onmiddellijk opvang vindt omwille van wachtlijsten, er toch vanuit de nachtopvang een traject opgestart kan worden met deze persoon. Er is een blijvend contact. De persoon verdwijnt niet. De winteropvang is a.h.w. een back up voor de hulpverleners. Een laatste vangnet indien andere residentiële voorzieningen en eigen capaciteit volzet is. - De manier waarop de nachtopvang werkt - de onvoorwaardelijkheid - maakt dat mensen rust en klaarte vinden om alles op een rij te zetten en zo de stap zetten naar de reguliere hulpverlening. Dit blijkt tevens uit de cijfergegevens. - Indien er bedden vrij zijn, geen voorstander van 5 nachten op 8 regel - Een aantal diensten polsen naar de mogelijkheid voor een nog breder in uren - glijdend systeem van uur van aanmelding (Bijvoorbeeld: van 19u 20u30) - Positief over dagopvang op zondag - Uit de bevraging bleek dat de regionale diensten de winteropvang Kortrijk belangrijk vinden voor de Zuid-West-Vlaamse regio - Diensten zijn tevreden over de sturing van de nachtopvang. De werking van de winteropvang is intussen goed gekend waardoor er een vlotte samenwerking is tussen de diverse diensten (-> Bijvoorbeeld: de bevoegdheid van de betreffende Ocmw s). 44 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

45 45 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip

46 De winternachtopvang Kortrijk is een sterk samenwerkingsband tussen En krijgt steun van de Provincie West-Vlaanderen 46 bed bad brood belangstelling betrokkenheid begrip