3Dontwerp AFSTUDEERVERSLAG. Student:FrankvanLeersum. Opleiding:AvansHogeschoolte shertogenbosch. Werkgever:KdVArchitectuurteEindhoven
|
|
- Ruth Vedder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 AFSTUDEERVERSLAG 3Dontwerp Student:FrankvanLeersum Opleiding:AvansHogeschoolte shertogenbosch Werkgever:KdVArchitectuurteEindhoven Afstudeerbegeleider:Dhr.Schuijl Begeleiderbijwerkgever:PieterEgelmeers Datum:juni2009
2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Voorwoord 1 Proces en aanbevelingen 2 Voordelen 3D ontwerp 4 Gebruik ontwerpsoftware in Nederland 6 3D visualisatie 8 Arkey of Autocad 10 Investering 3D software 13 Advies gebruik 3D mogelijkheden 16 Advies Kdv Architectuur 18 Conclusie 20 Verklarende woordenlijst 21 Bronvermelding Bijlage 1: gemaakt werk Bijlage 2: Het plan van Aanpak
3 Voorwoord Het afstudeeronderzoek begon met het idee 3D detaillering. Dit is geëvolueerd naar een onderzoek over 3D ontwerp, waarbij vooral gewerkt is in de VO en DO fase. 3D bouwtechnisch tekenen, en dus detailleren blijkt simpelweg geen onderwerp wat bij het architectenbureau speelt. Architecten willen weten hoe ze een gebouw goed inzichtelijk kunnen maken. Communiceren en visualiseren is de taak van een 3D afbeelding. Ook de aannemer zit niet te wachten op 3D tekeningen. Dit afstudeerverslag is opgebouwd uit een zevental artikelen en een conclusie. Ik heb voor deze opbouw gekozen omdat het werken met losse artikelen makkelijk werkt bij publicatie in andere media. Zo is bijna alle informatie die u hier leest voor iedereen digitaal beschikbaar op de architectuur weblog Aureon.nl. De artikelen staan op volgorde van grof naar fijn, waarbij geëindigd wordt met mijn advies aan KdV Architectuur. Een conclusie met mijn bevindingen maakt het verslag compleet. In de bijlage vind u het resultaat van het werk wat ik in het halfjaar heb gedaan. Op chronologische volgorde kunt u het proces volgen. U ziet het goed, er is geen samenvatting toegevoegd aan dit afstudeerverslag. Ik heb hiervoor gekozen omdat deze samenvatting in feite hetzelfde zou zijn als het artikel Advies gebruik 3D mogelijkheden op pagina 13. Als u dit artikel leest heeft u een goed inzicht op wat ik het afgelopen half jaar heb onderzocht. In de andere artikelen worden deze bevindingen nader uitgewerkt. Tot slot gaat mijn dank uit naar mijn werkgever, KdV Architectuur, alwaar ik een half jaar van de mogelijkheden en kennis die dit architectenbureau biedt gebruik heb kunnen maken. Eindhoven, 8 juni 2009 Frank van Leersum
4 Afstudeerverslag 3D ontwerp 1 Proces en aanbevelingen Het afstuderen begon voor mij in februari Even daarvoor was ik met KdV Architectuur overeen gekomen dat ik een onderzoek zou gaan doen naar 3D ontwerp, omdat het bureau het idee had dat het op dit vlak nog wel eens kansen liet liggen. Aan mij de taak om te onderzoeken hoe er in welke bouwfase gebruik gemaakt kan worden die 3D beelden en modellen bieden. Hierbij is vooral gekeken naar de softwarematige kant van de zaak. Dit heb ik gedaan omdat dit mij interesseert, en er over maquettes en schetsen weinig nieuws valt te onderzoeken. Het afstudeerproces verliep voor mij redelijk vlekkeloos. Ik had goed contact met de afstudeerbegeleider en de bedrijfsbegeleider. Toch zijn er enkele punten die voor verbetering vatbaar zijn: Het plan van aanpak is nooit officieel goedgekeurd, terwijl van te voren duidelijk naar de studenten gecommuniceerd is dat dit wel de bedoeling is. Hierdoor ga je iets onderzoeken en hoop je maar dat het ergens op uitloopt. In mijn geval ging dat gelukkig goed, maar het had ook anders kunnen lopen. De opleiding heeft nooit les gegeven in het onderzoeken, terwijl verwacht wordt dat de student een afstudeeronderzoek doet. Er wordt gezegd dat het geen veredelde stage mag zijn, maar de opleiding doet er niets aan om de studenten de competentie onderzoeken aan te leren. Men kan tenminste aangeven waar de informatie om dit te leren te vinden is, zodat de student zichzelf kan voorbereiden. In het begin van het traject komt het nog wel eens voor dat de inspiratie op is. Het plan van aanpak is hier een goed vangnet voor. Ook helpt het om met collega s te praten over je onderzoek, er komen dan weer nieuwe ideeën bovendrijven. Aanbevelingen Zoals ik in mijn conclusie aangeef is een half jaar veel te kort om alle facetten van het 3D ontwerp te onderzoeken. Ik heb een hoop punten laten liggen, deze zouden onderzocht kunnen worden door studenten die na mij afstuderen. Enkele onderzoeken op 3D gebied die zij zouden kunnen doen zijn: Het lesgeven van BIM en 3D tekenpakketten op de bouwkunde opleidingen in Nederland. Tot hoe gedetailleerd is er te tekenen met Revit? Arkey, VertorWorks of Autocad, welke softwarepakket kan een architectenbureau het beste aanschaffen?
5 Afstudeerverslag 3D ontwerp 2 Voordelen 3D ontwerp 3D ontwerp lijkt de toekomst te zijn in de bouw. Voor architectonische visualisatie wordt er al veelvuldig gebruik van gemaakt. Tijdens de ontwerpfase komen de mogelijkheden die 3D digitaal ontwerp biedt goed van te pas; in drie dimensies zijn de vooren nadelen van een ontwerp veel sneller duidelijk. Als voordelen van 3D over 2D zou u kunnen denken aan de volgende punten: Door ruimtelijk inzicht is een 3D gebouwmodel vele malen sneller duidelijk als een 2D tekening. Klanten en opdrachtgevers zullen een gebouw sneller snappen en de architect kan zijn plan beter verkopen. De onderlinge communicatie over een gebouwmodel wordt verbeterd. Een 3D model is op één manier te interpreteren. 2D tekeningen kunnen verkeerd gelezen worden. Ontwerpbeslissingen kunnen met een 3D model sneller worden gemaakt dan met een 2D model. De ruimtelijke werking van een gebouw is veel sneller duidelijk. Faalkosten. Met 3D worden fouten voorkomen die met 2D wel gemaakt zouden kunnen zijn, bijvoorbeeld bij aansluitingen van verschillende elementen. Hierdoor worden in de uitvoering kosten bespaard. Leveranciers. Als producenten van bouwmateriaal met 3D gegevens werken zorgt het aanleveren van 3D gegevens ervoor dat zij het product exact zo zullen maken zoals de architect het bedoeld heeft. Ook worden conversie kosten van 2D tekening naar 3D model bij de producent geminimaliseerd, waardoor het eindproduct goedkoper kan worden. 3D printen. Als in de nabije toekomst 3D printen betaalbaar wordt kan het 3D model geprint worden. Het tijdrovende maquette maken is dan bijna niet meer nodig. Elke wijziging die wordt gemaakt in het 3D model wordt direct verwerkt in alle 2D tekeningen. Dit levert een enorme tijdsbesparing op. Elementen hoeven niet op elke tekening opnieuw te worden getekend. Ondanks de vele voordelen die 3D biedt zullen er nog steeds 2D tekeningen moeten worden geproduceerd die de aannemer kan gebruiken; van 3D tekeningen kan niet gemeten worden. 3D ontwerp zal dan ook nooit zo n hoge vlucht nemen als CAD dat deed ten opzichte van traditioneel tekenen met de tekentafel. Wel is er in verscheidene fases in het bouwproces een belangrijke rol
6 Afstudeerverslag 3D ontwerp 3 weggelegd voor 3D tekeningen. In dit afstudeeronderzoek leest u welke. Ontwerp en visualisatie Definitief ontwerp en detaillering Voor de visualisatie sector is er al voldoende software beschikbaar die fotorealistische afbeeldingen kan produceren. Denk hierbij aan software als Sketchup, Maya en 3Ds Max. Omdat deze software al volledig doorontwikkeld is en alle mogelijke vormen ermee te modelleren zijn levert het gebruik van 3D software voor visualisatie geen problemen op. Wat er nog kan verbeterd kan worden aan deze visualisatie software: 1. Het gebruiksgemak kan verhoogd worden. Sketchup is een grote stap in de richting van toegankelijke software die door iedereen gebruikt kan worden. 2. De modelleermogelijkheden worden verder uitgebreid waardoor ingewikkelde vormen sneller gemaakt kunnen worden. 3. De berekening van het licht kan nog natuurgetrouwer worden nagebootst waardoor afbeeldingen van een gebouw (nog meer) fotorealistisch worden. Naarmate architecten verder vorderen in het ontwerp van een gebouw wordt er minder gebruik gemaakt van 3D software. Het gebouw wordt naar het einde van het ontwerpproces gedetailleerder. Op een gegeven moment wordt een gebouw zo ingewikkeld door de vele functies die erin verenigd zijn dat het niet meer met een 3D model weer te geven is; de ontwerper verliest het overzicht. Ook kunnen de huidige computers zulke gedetailleerde (lees: zware) 3D modellen nog niet aan. In de definitief ontwerp en detailleringsfase wordt er weinig gebruik gemaakt van 3D software. Wat er moet verbeteren voordat dit wel zal gebeuren: 1. Een slimme manier van weergeven (bijvoorbeeld met lagen) zodat de ontwerper het overzicht in een 3D model niet verliest. 2. Een goede manier om 2D tekeningen uit een 3D ontwerp te halen. Huidige software slaagt hier nog niet in. 3. Een (Nederlandse) 3D bibliotheek met duizenden architectonische elementen, net zoals dit bestaat voor de 2D software. Dit versnelt het tekenproces aanzienlijk.
7 Afstudeerverslag 3D ontwerp 4 Gebruik ontwerpsoftware in Nederland Van de Bond Nederlandse Architecten (BNA) ontving ik een onderzoek naar het gebruik van software op de Nederlandse architectenbureaus. Het onderzoek is eind 2008 gehouden onder 435 architectenbureaus. In dit onderzoek komen enkele opmerkelijke feiten naar voren die waarde hebben voor mijn onderzoek naar 3D ontwerp, wat tegenwoordig veelal met de computer gedaan wordt. Het meest gebruikte 2D tekenprogramma in Nederland is Autocad. Minstens 55% van de architectenbureaus gebruiken dit. Arkey is met ¼ van de markt een goede tweede, gevolgd door Vectorworks (17%), wat vooral door mensen met een Mac gebruikt wordt. 90% van de architectenbureaus maakt gebruik van een 3D programma in de ontwerpfase. Daarvoor worden een aantal verschillende programma s gebruikt, hieronder ziet u de belangrijkste en hoeveel mensen het gebruiken: Opvallen aan deze grafiek is dat alle verschillende programma s ongeveer een gelijk marktaandeel hebben. De markt is op 3D software gebied duidelijk anders verdeeld als de 2D software markt. Sketchup wordt door velen gebruikt omdat het gratis is. Ook is gevraagd waar deze programma s het meest voor worden gebruikt. Communicatie met de opdrachtgever en visualisatie voor eigen gebruik blijken de belangrijkste redenen:
8 Afstudeerverslag 3D ontwerp 5 Uit dit rapport kunnen we concluderen dat de Nederlandse architectenbureaus wel degelijk de mogelijkheden gebruiken die het 3D ontwerpen met de computer biedt. Ik denk dan ook dat het zaak is dat de bouwkundige opleidingen hierop inspelen en hun studenten kennis laten maken met een 3D pakket. Alleen lesgeven in Sketchup is daarbij niet genoeg, iedereen kan zichzelf Sketchup aanleren. Als een student kan tekenen in Revit, ArchiCAD, 3Ds Max of Maya dan is dat een groot pluspunt. Een werknemer die op het bureau zelf moet worden opgeleid kost dat bureau al snel duizenden euro s.
9 Afstudeerverslag 3D ontwerp 6 3D visualisatie In de architectuursector is 3D sterk in opkomst. Architectenbureaus hebben vacatures openstaan voor 3D tekenaars. Bijna elk architectenbureau presenteert de nieuwe ontwerpen met een 3D model. Dit is niet verwonderlijk. 3D is de democratisering van de architectuur. Het gewone volk, de opdrachtgevers en andere gegadigden snappen een 3D tekening vele malen sneller dan zijn 2D variant. Een 2D tekening leeft veel minder. De meeste huis- tuin en keuken renderingen die je tegenkomt maken architectuur tot een cliché plaatje. Blauwe lucht, groene bomen. Vertrouwd voor de opdrachtgever. Er zijn renderingen die eruit springen. Bijvoorbeeld NL architects met hun inzending voor het Tapei Performing Arts Centre en het werk van het Franse bureau Luxigon. Het Tapei Performing Arts Centre een ontwerpvoorstel van NL Architects De vraag is: wat is een goede weergave van een gebouw wat nog gemaakt moet worden? Fotorealistisch kunnen we inmiddels, dus dat is geen uitdaging meer. Daarnaast zijn sommige renderingen zó realistisch dat je ze niet meer van de achtergrond kunt onderscheiden. Dan is het niet meer in één oogopslag duidelijk om welk gebouw het gaat. Renderingen schieten met hun fotorealisme dan hun doel voorbij. Technische 3D tekeningen zien we nog maar weinig. Producenten gebruiken het om hun producten aan te prijzen, maar technische 3D modellen die een compleet gebouw bevatten ben ik nog niet tegen gekomen. Met programma s als Revit, All plan en ArchiCad wordt geprobeerd om deze markt aan te spreken. Architecten die het al gebruiken, doen dit om hun ontwerpen technisch naar een iets hoger niveau te tillen. Het zal nog jaren duren voordat alle partijen die betrokken zijn bij het bouwproces in één 3D model zullen tekenen. Een fotorealistische rendering. Welk gebouw staat er nog niet? Met mooie verkoopplaatjes wordt een gebouw verkocht aan de klant. 3D beelden leveren op die manier geld op. Bij technische 3D beelden is er niet direct een commercieel belang aanwezig. Daar is het belangrijker om een bouwkundig element uit te leggen aan de bouwkundige partijen die deelnemen aan het bouwproces. Meestal gaat het om een ingewikkelde aansluiting die met een 2D tekening niet duidelijk weer te geven is.
10 Afstudeerverslag 3D ontwerp 7 De toekomst Hoe zullen de 3D architectuur tekeningen zich in de toekomst ontwikkelen? Ik denk dat er een vijftal ontwikkelingen zullen zijn: De fotorealistische technieken zullen verder geperfectioneerd worden. Fotorealisme is geen uitdaging meer. Dé manier om je te onderscheiden zal een meer stilistische manier zijn. De uitdaging is om een gebouw zo duidelijk mogelijk weer te geven in 3D. Hoe kan de visie van de architect het best worden overgedragen op de opdrachtgever? Videogame en filmtechnieken beïnvloeden de huidige generatie architecten. Technieken uit deze sectoren van de creatieve industrie zullen geïntegreerd worden in de visualisatie van de architectuur. Gebouwen worden getekend met behulp van een 3D model. Uit dit model worden de blijvend onmisbare 2D tekeningen gedestilleerd. Alle partijen die betrokken zijn bij het bouwproces tekenen in één 3D model. Dit heet een BIM (Bouw Informatie Model). Hierdoor kunnen faalkosten worden voorkomen. Fouten worden voorkomen doordat men deze in een vroeg stadium al aan kan zien komen en voorkomen.
11 Afstudeerverslag 3D ontwerp 8 Arkey of Autocad In de Nederlandse architectuurscene zijn er twee tekenprogramma s die de dienst uit maken: Arkey en Autocad. Welke van de twee kun je als architectenbureau nu het beste aanschaffen? Arkey en Autocad zijn beiden bouwkundig beter te gebruiken met een bouwkundige bibliotheek. In zo n bibliotheek staan duizenden bouwkundige elementen die je rechtstreeks in de tekening kunt plakken. Dit wordt ook wel een applicatie genoemd. Voor Arkey is er de bouwkundige applicatie ASD, ontwikkeld door de Twee Snoeken uit Den Bosch. Autocad kent Alfa, Delta Pi en Architectural Desktop (van maker Autodesk zelf) als applicaties. Beide programma s zijn prima geschikt voor bouwkundig tekenwerk. De verschillen Elk zichzelf respecterend architectenbureau tekent met Autocad. De meeste kleine bureaus tekenen met Arkey. Dit is niet verwonderlijk, Arkey is ongeveer tweemaal zo goedkoop als Autocad. Een Arkey licentie voor één persoon inclusief de ASD bibliotheek kost ongeveer 3000 euro. Autocad met bibliotheek kost ongeveer 6000 euro. Dat is een behoorlijke smak geld voor een startend architectenbureau. Arkey in combinatie met ASD bezit een uitgebreide bouwkundige bibliotheek die specifiek op de Nederlandse situatie is afgestemd. Het grote voordeel van Arkey tegenover Autocad vind ik de verwerking van de lagen, lijndikten en andere randvoorwaarden waar je je als bouwkundig tekenaar eigenlijk niet mee bezig wilt houden. Ik zou willen stellen dat Arkey het best geschikt is voor kleine architectenbureaus die geen spectaculaire architectuur maken. Wil je met ingewikkelde vormen gaan werken, dan kom je toch snel uit bij Autocad. Autocad is namelijk beter geschikt om mee 3D te werken. In die zin dat het beter aansluit bij de bestaande BIM 3D programma s als Revit en ArchiCAD doordat Autocad gebruikmaakt van het DWG bestandsformaat. De beste keus voor de toekomst Ik denk dat iedereen het wel over eens is dat 3D de toekomst heeft. 2D tekeningen werken prima, maar het kan sneller en foutlozer met een 3D model waar je de 2D tekeningen uit haalt. Het voordeel wat Autocad heeft is dat die standaard met het DWG bestandsformaat werkt. DWG bestanden zijn binnen de bouwwereld als standaard geaccepteerd waarmee je tekeningen
12 Afstudeerverslag 3D ontwerp 9 uitwisselt. Dit is een nadeel voor Arkey, want elke keer dat je een tekening opstuurt moet je deze exporteren naar het juiste bestandsformaat. Alle 3D programma s kunnen uitstekend overweg met DWG bestanden. Autocad is als tekenprogramma met een goede 3D koppeling dus klaar voor de toekomst. Ik ben benieuwd hoe het conservatieve Arkey Systems denkt deze voorsprong van de concurrent weer in te gaan halen. Conclusie Als ik later een eigen architectenbureau begin kies ik voor Autocad. De investering is ongeveer twee maal zo hoog als Arkey, maar dat verdient zich terug. Met Autocad ontloop je alle bestandsformaat uitwisselingsproblemen. Met de tijd die je daarmee bespaart is de investering zo terugverdiend. Bovendien scheelt het een hoop kopzorgen. Toch hoop ik dat Arkey niet verdwijnt, want het is een prima tekenprogramma. Daarnaast zal Autocad bijna een monopolie op de markt hebben als Arkey verdwijnt. En dat is niet de bedoeling.
13 Afstudeerverslag 3D ontwerp 10 Investering 3D software Wanneer is het voor een architectenbureau verstandig om over te stappen op een 3D pakket? 3D mag dan wel hot zijn, voor een architectenbureau is de aanschaf van een nieuw computerprogramma een dure aangelegenheid. Het programma moet aangeschaft worden, het personeel getraind, en omdat 3D software een stuk meer rekenvermogen vraagt van de computer zal in sommige gevallen de hardware vernieuwd moeten worden. Als het personeel eenmaal opgeleid is, zal in het begin niet zo snel met het programma gewerkt kunnen worden. De eerste paar weken zal er dus geen optimaal rendement uit de investering worden behaald. Als de overstap eenmaal gemaakt is biedt het werken in 3D grote voordelen, vooral voor de ontwerpers. Een muur in drie dimensies is zoveel meer als een paar lijnen die een muur voorstellen op een 2D tekening. Architectuur is het creëren van ruimtes, middels 3D kunnen wij in de ontwerpfase al goed vaststellen wat de ruimte zal worden. Wordt het ontwerp verder uitgewerkt, dan zal de bouwkundige tekenaar dat in 2D doen. 3D bouwtechnische tekeningen zijn immers niet praktisch omdat daarvan door de uitvoerende partij geen maten opgemeten kunnen worden. De in dit artikel besproken 3D software is dan ook bedoeld voor ontwerpers, niet voor de bouwtechnische uitwerking. Wanneer niet overstappen? Niet alle architectenbureaus zouden nu al de overstap naar 3D moeten maken. Daar zijn een drietal redenen voor te noemen: 1. De medewerkers zijn er niet klaar voor. Als er overgestapt wordt op 3D moet iedereen die daar mee gaat werken het ermee eens zijn. Een licentie kopen voor iemand die het programma toch niet gaat gebruiken is geld weggooien. 2. Veel architectenbureaus ontwerpen al jaren in 2D, en dat gaat prima. Als je eenmaal een bepaalde werkmethodiek in 2D hebt kun je daarmee snel werken. Overstappen naar 3D zou geen verbetering brengen. 3. Ontwerpen in 3D is niet nodig omdat de architectuur daar niet om vraagt. Hoe ingewikkelder het bouwwerk, hoe belangrijker en makkelijker het is om in 3D te werken. Als de gebouwen die je ontwerpt weinig ingewikkelde vormen kent is 3D tekenen van minder grote waarde. Het blijft staan dat ruimtes zich beter laten kennen middels een 3D tekening.
14 Afstudeerverslag 3D ontwerp 11 Wanneer wel overstappen? Veel architecten hebben wel het idee dat ze de boot missen als ze niet in 3D gaan werken. Een aantal argumenten om de overstap naar 3D te rechtvaardigen zouden kunnen zijn: 1. Maquettes bouwen om een goed 3D inzicht te krijgen is erg arbeidsintensief. In de nabije toekomst is het mogelijk om met de computer een 3D model te maken en deze vervolgens uit te printen met een 3D printer. 2. Om goed samen te kunnen werken met de constructeur en installateur is het aan te raden om in één 3D model te tekenen. De techniek is inmiddels beschikbaar. 3. De faalkosten van uw ontwerpen zijn hoog. U wilt deze omlaag brengen door de problemen in een vroeg staduim te ondervangen middels een BIM 3D model. Wat kost het? Aan de implementatie van 3D software zijn een aantal kosten verbonden. Hieronder een overzicht op basis van een afname van 10 stuks. Aanschaf tekenpakket. Op het moment van schrijven zijn er twee tekenpakketten op de 3D markt, Revit en ArchiCAD. Beide zijn ongeveer gelijkwaardig qua mogelijkheden. Revit kost 5500 euro en ArchiCAD 3500 euro per licentie. In het geval van Revit is het programma in combinatie met Autocad per onderdeel aanzienlijk goedkoper. Training personeel. Ongeveer 1200 euro per werknemer. Tijdverlies doordat er met een nieuw programma gewerkt moet gaan worden. Dit is erg afhankelijk van de manier van werken van het architectenbureau zelf. Computer upgrades. Omdat 3D software meer van een computer vergt zal in sommige gevallen nieuwe hardware aangeschaft moeten worden. Kosten: ongeveer 200 euro per werkplek. De overstap naar 3D ontwerpen middels de computer zal dus, afhankelijk van de gemaakte keuzes, uitkomen op een bedrag tussen de 5000 en 8000 euro per werknemer. Het tijdverlies komt hier nog bovenop, maar omdat die factor erg variabel is, is deze niet opgenomen in dit bedrag. Overigens is er iets voor te zeggen dat het personeel zich het programma zelf aanleert. In deze tijd van economische crisis is het voor de werknemers belangrijk dat ze onmisbaar zijn voor het bedrijf. Zelf een nieuw computerprogramma aanleren kan hierbij een factor van verschil zijn.
15 Afstudeerverslag 3D ontwerp 12 Conclusie Als u zich kunt vinden in de eerder genoemde punten wanneer wel overstappen? dan biedt de huidige economische crisis een uitstekende kans om aan de slag te gaan met de vooruitgang van uw bureau. De orderportefeuille droogt op, u heeft minder werk en dus meer tijd om op uw gemak een nieuw softwarepakket aan te leren. Tot slot een aantal punten waar u uw keuze van zou laten kunnen afhangen: 1. Is de huidige manier van werken prima of heb ik behoefte aan een 3D tekenpakket? 2. Heb ik het geld ervoor over? 3. Is mijn personeel enthousiast over de mogelijkheden van 3D modelleren? 4. Wat zijn de uitwisselingsmethoden met de andere partijen in het bouwproces? Werken zij met een zelfde soort programma? 5. Hoe werkt de nieuwe software samen met het huidige tekenpakket? Zijn er conversie problemen? 6. Gaat de kwaliteit van mijn architectuur ontwerpen omhoog als ik overstap?
16 Afstudeerverslag 3D ontwerp 13 Advies gebruik 3D mogelijkheden Visualisatie Hoe kan ik de mogelijkheden die 3D biedt het best inzetten op mijn architectenbureau? De visualisatie tak van de boom die architectuur ontwerpen heet is het meest ver doorontwikkeld. De software is al een aantal jaar beschikbaar en wordt door veel mensen gebruikt. De kans dat je het ontwerp niet kunt visualiseren met het geschikte pakket is vrijwel nihil. Omdat er massaal 3D renderingen van te maken gebouwen worden gemaakt is het tegenwoordig de kunst om je te onderscheiden van de massa. Probeer de visualisaties eruit te laten springen door helderheid en duidelijkheid. Als een ander iets fotorealistisch kan visualiseren betekent dat niet dat u dat ook moet. Een gebouw is ook heel goed te verkopen met renderingen die het gebouw op een abstracte manier weergeven. Daarnaast is het goed om van tevoren na te denken hoeveel tijd (en geld) er in een afbeelding gestoken mag worden. Niet elke fase vraagt om een geperfectioneerde afbeelding. Als u zelf wel eens een ontwerp visualiseert is het belangrijk om na te denken over uw manier van werken. Uiteraard willen we bereiken dat we in zo min mogelijk tijd een zo mooi mogelijke afbeelding kunnen maken. Er zijn twee wegen die naar Rome leiden. Ten eerste kunt u een heel mooi 3D model opzetten waarbij de belichting erg goed ingezet wordt. U besteed dan veel tijd aan het 3D model en minder tijd aan het bijwerken in bijvoorbeeld Photoshop. De tweede optie maakt een simpeler 3D model welke vervolgens intensief met Photoshop bewerkt wordt. Zelf ben ik een voorstander van de tweede optie omdat met Photoshop betrouwbare resultaten te bereiken zijn. Met een 3D programma is het altijd maar afwachten of het model er na de rendering goed uit komt te zien. Er zijn ook mensen die de eerste optie handiger vinden. U mag voor uzelf uitmaken wat u het beste bevalt. Mijn advies is: ontwikkel een eigen stijl van visualiseren. Het verbetert uw uitstraling als professional. Iemand ziet een afbeelding van u en weet meteen wie deze gemaakt heeft.
17 Afstudeerverslag 3D ontwerp 14 Ontwerp Ontwerpen wordt al eeuwenlang middels 3D tekeningen gedaan. Betreft het een eenvoudig gebouw dan volstaat één 3D weergave en kan de rest weergegeven worden in 2D plattegronden, doorsnedes en aanzichten. Naarmate het gebouw ingewikkelder wordt zullen er meer 3D tekeningen gemaakt moeten worden om duidelijk te zien waar de knelpunten zich bevinden. Ontwerpen doen we het liefst met de hand. Het feit dat we een computer gebruiken doet daar niets aan af. De computer is slechts de vervanging van het potlood en papier. Architecten van de oudere generatie snappen niet dat jongere mensen direct op de computer kunnen ontwerpen. Ik denk dat het gewenning aan het digitale medium is. Ouderen staan daar eerder huiverig tegenover dan jongeren. Het is slechts een andere manier om het ontwerp uit het hoofd op papier te krijgen, waarbij het primaire verschil ligt in de motorieke verhouding van muis versus potlood. Veel digitale ontwerpers komen in het scheppingsproces al snel uit bij Sketchup. Dat is een simpel, gratis programma waarmee direct in drie dimensies getekend wordt. Nadeel van Sketchup is dat je meteen ziet dat een tekening met dit programma gemaakt is. De manier van weergeven is beperkt. Hoewel de stijl van het programma zelf prima is, komt het wat knullig over omdat iedereen zijn tekeningen op deze manier maakt. Dit is te voorkomen door meer tijd in een model te steken en het op een fatsoenlijke manier te renderen, maar dan is het al snel verstandig om over te stappen op een geavanceerder 3D tekenpakket als 3Ds Max, Maya, Rhino, Cinema 4D of Blender. Bij eenvoudige 3D vormen biedt een geavanceerd 3D programma weinig meerwaarde ten opzichte van Sketchup. Die meerwaarde wordt pas zichtbaar als u met ingewikkelde vormen wilt gaan werken of een groot gebouwmodel op wilt zetten en het overzicht niet wilt verliezen. Mijn advies: gebruik Sketchup om snel wat hoofdvormen op te zetten. Het is heel handig om hier een print van te maken en daar vervolgens overheen te tekenen. Wilt u met serieuzere vormen gaan werken is het slim om een model in 3Ds Max te tekenen. Definitief ontwerp Tot voor kort was er geen mogelijkheid om een goed definitief ontwerp in een 3D programma uit te tekenen. De ontwikkeling is doorgegaan; men kan rustig stellen dat met de huidige bouw-
18 Afstudeerverslag 3D ontwerp 15 kundige 3D tekensoftware het detailniveau kan bereiken wat voor de DO fase benodigd is. Er zijn twee grote spelers op de markt: Revit en ArchiCAD. Beide programma s zijn gelijkwaardig qua mogelijkheden, het hangt van de voorkeur van de gebruiker af welke gekozen wordt. Een andere optie is All plan, wat door een aantal architectenbureaus in Nederland gebruikt wordt. Mijn advies: Probeer eens een plan met Revit of ArchiCAD uit te werken. Als het u bevalt kunt u ermee doorgaan en zoniet kunt u zonder problemen verder met het huidige 2D tekenpakket. Schaf niet teveel licenties in één keer aan, maar begin met een aantal proeflicenties. Als blijkt dat uw personeel er niet mee overweg kan heeft u geen geld verspild. Werktekeningen en uitvoeringsfase Hoe verder we in het bouwproces komen, hoe minder noodzakelijk 3D is. Omdat de aannemer uiteindelijk toch 2D tekeningen wil, heeft het 3D uitwerken hier dan ook minder zin. Veel architectenbureaus zullen ervoor kiezen om het bouwtechnische tekenwerk in 2D te blijven doen. Als de architectuur niet ingewikkeld is en de ontwikkelde werkmethodiek naar behoren werkt is er geen reden om over te stappen op een 3D pakket. Zoals ik in een ander artikel uiteen heb gezet is het voor de minder conservatieve architectenbureaus wel een goede keuze om 3D te gaan werken. Mijn advies: stap nog niet meteen in de 3D boot, maar wacht tot er een goede, uitgebreide Nederlandse bibliotheek beschikbaar is. Gebruik tot die tijd alleen 3D voor de (definitief) ontwerpfase. De implementering van 3D in de Nederlandse bouwsector gaat langzaam, dus u mist niets als u een paar jaar wacht.
19 Afstudeerverslag 3D ontwerp 16 Advies Kdv Architectuur KdV is een middelgroot architectenbureau met ongeveer 20 medewerkers. Het bouwkundige tekenwerk wordt uitgevoerd met Arkey/ASD. Het advies van Frank van Leersum op 3D gebied. Zoals ik elders in dit afstudeerverslag uiteen zet heeft het voor mij de voorkeur om met Autocad te werken in plaats van Arkey. Hiermee worden bestands uitwisseling problemen voorkomen en kan goed worden samengewerkt met de huidige 3D software. Mijn ideale bouwkundige tekenomgeving zou er dan ook als volgt uitzien: Gebruik Revit vanaf de ontwerpfase tot en met de DO fase. Exporteer de 2D tekeningen uit Revit naar Autocad om daarin de tekeningen bouwkundig correct te maken voor de uitvoeringsfase. Het visualiseren kan met Revit of 3Ds Max gebeuren. Omdat op dit architectenbureau niet met Autocad gewerkt wordt zal er een andere 3D ontwerpmogelijkheid moeten worden gevonden. Advies Mijn advies is tweezijdig: Geven we geld uit aan een nieuw 3D pakket of niet. Ik denk dat het sowieso handig is om de Arkey 3D cursussen af te wachten om te weten of daarmee te ontwerpen is. 1. Koop Revit en leer de ontwerpers daarmee ontwerpen. Teken alle gebouwen daarmee tot de VO fase uit, exporteer het naar Arkey en teken daarmee de DO en gedetailleerde fases. Laat de ontwerpers eerst met het programma kennismaken, en bekijk per persoon of het zinnig is om voortaan met Revit te tekenen. Het is ook goed mogelijk om niet iedere ontwerper met Revit te laten tekenen, maar alleen de mensen die dat willen. Ik denk dat er een behoorlijke tijdwinst mee te behalen is. Deze tijdwinst kan behaald worden om de volgende redenen: Makkelijker en sneller renderen van een afbeelding van het gebouw (één druk op de knop, en geen instellingen hoeven wijzigen), niet alle tekeningen aan hoeven te passen als er één ding wijzigt. Ik denk dat het heel handig is als iedereen die Revit gebruikt voortaan een rendering kan maken, en niet alleen de mensen die Max onder de knie hebben. Kosten per persoon: euro. Dit geld kan terug verdiend worden doordat men sneller kan werken. Ik denk dat de ontwerpers als ze eenmaal met het programma kennis hebben gemaakt het best kunnen aangeven in hoeveel maanden dit
20 Afstudeerverslag 3D ontwerp bedrag terugverdiend kan worden. Als de architecten/ontwerpers ook goed met Arkey 3D en/of Sketchup kunnen werken en het ontwerpproces bij de medewerkers bevalt dan is het niet nodig om te veranderen van ontwerpomgeving. Met de hand kan ook nog heel goed 3D worden getekend. Concluderend kan ik zeggen dat een omschakeling afhangt van drie factoren: 1. De bereidheid om geld te investeren door het architectenbureau. 2. Of er 3D te ontwerpen is met Arkey. 3. Of de architecten effectief met Revit kunnen tekenen. Wat in welke fase? De hoofdvraag van dit afstudeeronderzoek was, zoals gesteld in het plan van aanpak: Hoe maak ik gebruik van 3D in de verscheidene fases en met welke programma s doe ik dat? Deze vraag heb ik voor het architectenbureau beantwoord middels het volgende schema: In plaats van Revit zou er ook gebruik gemaakt kunnen worden van een ander pakket als All Plan of ArchiCAD. Ik heb het meeste ervaring met Revit, weet dat dit pakket goed werkt, en raad dit dus aan. Voor meer informatie over wat te gebruiken in welke fase kunt u het artikel Advies gebruik 3D mogelijkheden lezen op pagina 13.
21 Afstudeerverslag 3D ontwerp 18 Conclusie Een half jaar is te kort om alle facetten van bouwkundig gebruik van 3D te onderzoeken. Wel heb ik zelf na dit onderzoek een goed inzicht gekregen in de mogelijkheden op dit gebied. Ik hoop dat u dat ook heeft na het lezen van dit verslag. Heeft u nog vragen, schroom dan niet om contact met mij op te nemen. Al 20 jaar wordt er geroepen dat 3D de toekomst heeft en we allemaal in één 3D model gaan tekenen. Inmiddels leven we in die toekomst en wordt er nog steeds op de oude vertrouwde manier getekend. Ik denk dat dit zo zal blijven, alleen de zeer ingewikkelde projecten zullen op een BIM manier worden opgezet. Iedereen zal pas met BIM gaan werken als de medewerkers op school al worden voorbereid en er een goed BIM pakket beschikbaar is. Werkmethode 3D tekenen Bij mijn werkgever KdV Architectuur heb ik aangeraden om 3D te gaan werken met Revit. Het is de bedoeling om daar bouwkundig 3D te mee ontwerpen, in de VO en DO fase. Na deze fases worden de 2D tekeningen geëxporteerd naar Arkey om deze daarin verder bouwtechnisch uit te tekenen. Omdat BIM nog niet echt leeft in Nederland en het nog maar op kleine schaal voor complexe projecten wordt toegepast raad ik niet aan om nu al met BIM te beginnen. Het voordeel van werken met Revit is dat het programma daar wel uitstekend voor geschikt is en er dus op een later moment makkelijk op een BIM manier gewerkt kan gaan worden. Carl-Peter Goossen, een adviseur bij Bouwquest heeft de voordelen van het werken met BIM in Revit mooi verwoord: De voordelen op rij: Door toepassing van een speciaal voor de bouw ontwikkeld 3D model wordt de kans op ontwerpfouten veel kleiner. Wanneer ook het ontwerp van installaties en constructies met Revit wordt gedaan, zullen ook deze kosten verder worden gereduceerd. Het gehele project is in iedere bouwfase 3-dimensionaal te bekijken en te presenteren. Flexibiliteit: wijzigingen in het ontwerp kunnen relatief snel aangepast worden Een goede communicatie met AutoCAD-tekeningen is verzekerd. Zodoende kan ook de afstemming met andere adviseurs of (onder)aannemers op een goede manier plaatsvinden. Ruimtetabellen en hoeveelheden bouwmaterialen zijn vanuit dit programma op te stellen en te berekenen.
22 Afstudeerverslag 3D ontwerp 19 Het onderzoek Zoals u kunt zien als u het plan van aanpak leest, is dit afstudeer onderzoek begonnen met het idee 3D detaillering en is dit vervolgens verworden tot een onderzoek over 3D ontwerp. 3D detaillering is alleen bruikbaar om een bepaalde ingewikkelde aansluiting te verduidelijken. Op de bouw wordt er toch gewerkt met 2D tekeningen. Bij het architectenbureau heb ik het advies gegeven wat u in dit verslag kunt lezen. Dit heb ik gedaan middels een presentatie aan het bureau van mijn onderzoek tot nu toe en de manier van tekenen in de verschillende pakketten. Aan de hand daarvan gaf ik mijn advies om goed gebruik te maken van 3D. Het komt erop neer dat ik aanraad om voortaan met Revit te gaan ontwerpen. Omdat dit geen goedkope oplossing is (ongeveer 6000 euro per werknemer) is het aan de directeuren om te beslissen of mijn advies ook daadwerkelijk opgevolgd wordt. Overigens is het een kwestie van tijd en inzet om het geïnvesteerde geld terug te verdienen met tijdwinst. Leerproces Ik heb erg veel geleerd in deze afstudeerperiode. Ik denk dat het erg zinnig is om een half jaar met één onderwerp bezig te zijn. Mits op de juiste manier aangepakt is een onderzoek wat dieper gaat dan wat oppervlakkige algemene kennis heel leerzaam. Bij KdV Architectuur hield men rekening met mijn afstudeerproces en kreeg ik alle tijd om nieuwe dingen te leren en het geleerde op te schrijven. Dingen die ik dankzij dit afstudeeronderzoek kan zijn onder andere: Tekenen en renderen met 3ds Max, een verbeterde kennis van Photoshop, meer inzicht in de werking van een architectenbureau, de kennis om een gebouw uit te werken met Revit, en veel algemene kennis op het gebied van 3D en BIM.
23 Afstudeerverslag 3D ontwerp 20 Verklarende woordenlijst Arkey: 2D technisch tekenprogramma Autocad: 2D technisch tekenprogramma Revit: 3D bouwkundig tekenprogramma. Er wordt één gebouwmodel getekend en daaruit haalt men de aanzichten, doorsneden en plattegronden. All Plan: Gelijk aan Revit ArchiCAD: Gelijk aan Revit 3ds Max: 3D tekenprogramma waarmee men kan tekenen en renderen. Maya: Gelijk aan 3ds Max. Photoshop: Programma om afbeeldingen mee te bewerken. Sketchup: Eenvoudige 3D modeller waarmee snel een ontwerp te schetsen is. VO: Voorlopig ontwerp DO: Definitief ontwerp BIM: Bouw Informatie Model. Alle partijen in het bouwproces tekenen in één 3D model. Alle informatie die beschikbaar is over het gebouw wordt in dit model verwerkt. Hierdoor zijn bouwfouten en verwante faalkosten te voorkomen.
24 Afstudeerverslag 3D ontwerp 21 Bronvermelding Het BNA branche onderzoek uit november 2008 naar het ICT gebruik in het ontwerpproces. Een Slide-share presentatie van Carl-Peter Goossen over de implementatie van BIM op het architectenbureau.
25 Afstudeerverslag 3D ontwerp 1 Bijlage 1: gemaakt werk Op chronologische volgorde vind u hier het werk wat ik verricht heb om tot mijn uiteindelijke afstudeerconclusie te komen, en het advies wat ik aan het architectenbureau kon geven. Algemeen 3D onderzoek Om het programma 3ds Max aan te leren heb ik een aantal presentatie afbeeldingen gemaakt. Starterswoningen Valkenswaard, gemodelleerd en gerenderd met 3ds Max
26 Afstudeerverslag 3D ontwerp 2 Starterswoningen in Nuenen, gemodelleerd en gerenderd met 3ds Max Twee-onder-één-kapwoningen in Nuenen, gemodelleerd en gerenderd met 3ds Max
27 Afstudeerverslag 3D ontwerp 3 Twee-onder-één-kapwoningen in Nuenen, gemodelleerd en gerenderd met 3ds Max Patiowoningen in Nuenen, gemodelleerd en gerenderd met 3ds Max
28 Afstudeerverslag 3D ontwerp 4 Een ontwerp analyse heb ik gemaakt voor een basisschool in Weert. Een doorzichtig 3D model waarop de binnenwanden zijn te zien Een rendering voor de toekomstige bewoners en de welstandscommissie
29 Afstudeerverslag 3D ontwerp 5 De ruimtelijke werking van de gang tussen de twee gebouwen gevisualiseerd Ontwerpvarianten gevisualiseerd voor een tweetal scholen in Weert en Stramproy
30 Afstudeerverslag 3D ontwerp 6 Koppeling Arkey Max onderzocht met een 3D model. De 3D conversie blijkt niet bijster handig tussen deze programma s.
31 Afstudeerverslag 3D ontwerp 7 Bouwbord afbeelding gemaakt aan de hand van een Revit model met 3ds Max. Een aantal ontwerpvarianten gevisualiseerd met Sketchup. Een uitbreiding voor een school. In dit geval koos ik voor Sketchup omdat het snel moest.
32 Afstudeerverslag 3D ontwerp 8 Bouwbord afbeelding gemaakt van een school. Blob gemodelleerd om de typologie van een te ontwerpen school weer te geven. Het idee is gebaseerd op een vallende waterdruppel.
33 Afstudeerverslag 3D ontwerp 9 Appartementen complex met Revit uitgetekend tot VO/DO fase om te bekijken hoe goed dat mogelijk is.
34 Afstudeerverslag 3D ontwerp 10 Isometrische weergave Aanzicht Aanzicht
35 Afstudeerverslag 3D ontwerp 11
36 Afstudeerverslag 3D ontwerp 12
Interieur met potlood of met de computer tekenen?
Interieur met potlood of met de computer tekenen? Het blijft een telkens terugkerende vraag, die slechts beantwoord kan worden door te doen. Het presentatiemiddel dient zo gekozen te worden dat het het
Nadere informatieSlim bouwen met BIM 11 juni 2014
Bouwlokalen initiator Theo Peekstok projectcoördinator / partner multidisciplinair architectenbureau ? (afkomstig van hetnationaalbimplatform.nl ) BIM is gebaseerd op werken middels één model (database)
Nadere informatiePRINTING ARCHITECTURE INHOUDSOPGAVE. Onderzoek naar het gebruik van 3D-printen binnen de architectuurwereld
PRINTING ARCHITECTURE INHOUDSOPGAVE Onderzoek naar het gebruik van 3D-printen binnen de architectuurwereld 1. 3D-PRINTEN ALS TOEKOMSTIGE SLEUTEL ELEMENT 2.... 3.... Najib Amali 7X660 Product Presentation
Nadere informatieHet Digitale Huis. Samenwerkende software voor de bouw
Het Digitale Huis Samenwerkende software voor de bouw Het Digitale Huis is het eerste en grootste BIM-software project in Nederland. Uniforme Bouwdeelbibliotheek Het is bovendien het enige project dat
Nadere informatie3D-printen. van idee tot tastbaar model. 3D-printen
van idee tot tastbaar model 3D prints zijn gemakkelijk te transporteren en nemen weinig ruimte in beslag, terwijl het detailniveau verrassend hoog is. Voor een chique presentatie worden de modellen vaak
Nadere informatieBIM Laatste BIM ontwikkelingen efficiency, kwaliteit en euro s. A.M. Slockers Admea / Smits van Burgst
BIM Laatste BIM ontwikkelingen efficiency, kwaliteit en euro s A.M. Slockers Admea / Smits van Burgst Voorstellen Anton Slockers Directeur Admea / Smits van Burgst Admea is onderdeel van de Smits van Burgst
Nadere informatieacademy INNOVEREN MET BIM Praktische training Dome
INNOVEREN MET BIM Praktische training Dome-X Academy De wereld is in hoog tempo aan het veranderen. Vertrouwde modellen en denkbeelden maken plaats voor nieuwe inzichten. Sleutelwoorden daarbij zijn technische
Nadere informatieSolid Edge Training. White paper
Solid Edge Training White paper Hörchner & Hammersma Engineering biedt een groot aantal trainingen aan voor bedrijven die met Solid Edge werken. Wij doen dit niet zomaar. Onze trainingen en de volgorde
Nadere informatieInhoud. Subject: Taak 1.2.16 Wat is een portfolio? Paul van der Linden MT1a Periode 2 School Docoments, user 9994 Year 2007-2008
Inhoud Taak 1.2.16 Inhoud... 1 Voorwoord... 2... 3 Wat is de inhoud van een portfolio?... 3 Persoonlijk CV... 3 Persoonlijke Competenties... 4 Dossier... 4 Persoonlijk Ontwikkelingsplan... 4 Hoe kan ik
Nadere informatieADOMI-ASD 3D BIM én 2D technische tekenkracht
ADOMI-ASD 3D BIM én 2D technische tekenkracht 3D BIM én 2D technische tekenkracht Met ADOMI en ASD beschikt u over een softwarecombinatie die helemaal is afgestemd op de Nederlandse bouw. ADOMI-ASD is
Nadere informatiePersoonlijk opleiding plan
Persoonlijk opleiding plan Een opdrachtgever adviseren Hem vertellen wat jou de beste optie lijkt. Het klopt dat ik deze competenties zo had ingevuld. Ik heb hiermee ervaring doordat ik vaak op forums
Nadere informatiePORTFOLIOPLAN 1/5. Student: Tim van Dartel Student nr: 0720444. Datum: Maart 2011 Plaats: Eindhoven
1/5 Student: Tim van Dartel Student nr: 0720444 Datum: Maart 2011 Plaats: Eindhoven Dit portfolioplan is gemaakt in het kader van het vak 7PF03 (Masterportfolio) aan de Technische Universiteit Eindhoven.
Nadere informatieWat is BIM. BIM model
Sacon en BIM Bij Sacon worden sinds 2009 projecten ontworpen, uitgewerkt en virtueel gebouwd in een Bouwwerk Informatie Model of BIM met behulp van de software Revit van Autodesk. Met de opgebouwde ervaring
Nadere informatieIngenieurs & BIM. 27 januari 2012
Ingenieurs & BIM 27 januari 2012 Even voorstellen Dik Spekkink adviesbureau voor bouwprocesinnovatie Kwaliteitszorg Bouwprocesinnovatie ICT-beleid in de bouw Veiligheid & Gezondheid BIM Spekkink C&R en
Nadere informatieBIM in de bouwkolom. Inhoud opgave: 1 Wat is BIM en moet ik er nu al wat mee doen?: 2. 2 BIM vereist een andere wijze van samenwerken: 2
. Inhoud opgave: 1 Wat is BIM en moet ik er nu al wat mee doen?: 2 2 BIM vereist een andere wijze van samenwerken: 2 3 Hoe was het ook al weer vóór BIM: 2 1 / 18 3.1 Nadelen. 2 4 Hoe gaat samenwerken met
Nadere informatieDe SolidWorks QuickStart Module
SolidWorks 3D CAD software biedt intuïtieve oplossingen voor alle aspecten van uw designproces. De SolidWorks producten kunnen worden toegepast binnen de hele organisatie. De SolidWorks QuickStart Module
Nadere informatieBIM ervaringen. Naam presentator: Patricia van Leeuwen
BIM ervaringen Naam presentator: Patricia van Leeuwen Inhoud Wie is Unica Mijn rol binnen Unica Unica en BIM Start met BIM Verloop na eerste BIM project Conclusie Wie is Unica Grootste zelfstandige installateur
Nadere informatieSlim samenwerken in de bouw ABB omarmt Bouw Informatie Modellering (BIM)
Slim samenwerken in de bouw ABB omarmt Bouw Informatie Modellering (BIM) Tijdens grote bouwprojecten werken installateurs steeds vaker samen met andere partners, zoals architecten, aannemers en constructeurs.
Nadere informatieWebdesign voor ondernemers
e-boek Webdesign voor ondernemers Veelgestelde vragen over het laten maken van een website Bart van den Bosch Inhoud 1. Zelf doen of uitbesteden? 4 2. Webdesigners 7 3. Wat is Wordpress 10 4. Maken van
Nadere informatieSamenwerken met MMX architecten
Samenwerken met MMX architecten 1: waarom eigenlijk een architect inschakelen? De architect zorgt voor een juiste vertaling van regelgeving en voorschriften zoals bouwbesluit, burgerlijk wetboek, plaatselijke
Nadere informatieDe ontwikkelingen bij Stabiplan ondersteunen onze doelstellingen tot procesverbetering...
KLANT aan het woord 4 De ontwikkelingen bij Stabiplan ondersteunen onze doelstellingen tot procesverbetering... BIM denken, doen en delen met Stabicad Megens Installaties over een grotere orderportefeuille
Nadere informatieDE BIM WERKMETHODIEK. Gezocht: BIM-Partners. De toekomst is NU!
Gezocht: BIM-Partners Waarom zou u aan ons BIM-proces deel willen nemen? Lees deze brochure en ontdek de mogelijkheden. Wacht niet langer en maak gebruik van ons uniek aanbod: Wordt BIM-partner van BolwerkWeekers.
Nadere informatieSolidWorks QuickStart Algemene informatie
SolidWorks QuickStart Algemene informatie SolidWorks 3D CAD software biedt intuïtieve oplossingen voor alle aspecten van uw designproces. De SolidWorks producten kunnen worden toegepast binnen de hele
Nadere informatieINNOVATIEF (SAMEN)WERKEN: BIM: BOUW INFORMATIE MODEL. De standaard van de toekomst! Guido Leenders, Arno Vonk
BIM: Bouw Informatie Model De standaard van de toekomst! Guido Leenders, Arno Vonk Binnen de bouw is BIM inmiddels een op zichzelf staand begrip geworden. Tegenwoordig willen we projecten BIM-men of er
Nadere informatie1. Algemene productinformatie... 3 1.1 Wat is de Autodesk Building Design Suite 2013?... 3
Autodesk Building Design Suite 2013 Vragen en antwoorden Autodesk Building Design Suite is een uitgebreide softwareoplossing waarin Building Information Modeling (BIM) en CAD tools worden gecombineerd
Nadere informatieWaarom 3D Visualisatie?
Portfolio BlomMedia BlomMedia visualiseert of animeert allerlei verschillende soorten projecten waaronder exterieur, interieur, panorama's, plattegronden en diverse producten of apparatuur uit fabrikageprosessen.
Nadere informatieDoel ITANNEX: Verbeteren van de kwaliteit van de bebouwde omgeving en van het proces waarmee het ontworpen, gerealiseerd en beheerd wordt
Doel ITANNEX: Verbeteren van de kwaliteit van de bebouwde omgeving en van het proces waarmee het ontworpen, gerealiseerd en beheerd wordt Aannemers Architectenbureaus Ingenieurs- en Adviesbureaus Installateurs
Nadere informatieElectronisch zaken doen in de bouw anno 2013 Feiten uit onderzoeken USP & BouwKennis
Electronisch zaken doen in de bouw anno 2013 Feiten uit onderzoeken USP & BouwKennis Voor de S@les in de Bouw dag, september 2013 Jan Paul Schop, managing partner September 2013 USP Marketing Consultancy:
Nadere informatieM3H Werkwijzer Het bouwen
M3H Werkwijzer Het bouwen 1/7 Het bouwen M3H ontwerpt en bouwt al zeventien jaar in opdracht van woningcorporaties, ontwikkelende partijen en particulieren. M3H ontwerpt en begeleidt het gehele ontwerp-
Nadere informatieKuijpers Installaties in de OK Leerjaar 2, schooljaar
Kuijpers Installaties in de OK Leerjaar 2, schooljaar 2017-2018 1. De opdrachtgever In het Rijksmuseum worden de installaties van de nachtwacht continue gecontroleerd. Er mag niet te veel licht op schijnen,
Nadere informatieTuinen, landschappen ontwerpen met SketchUp Pro
Tuinen, landschappen ontwerpen met SketchUp Pro Inhoud Wat is SketchUp Pro en waarvoor? 2 Wat is LayOut? 2 Presentatie ontwerp combineren 3 Creatief programma 4 Bundel aktie aanbieding 5 Galerie tuinen
Nadere informatieGemaakt door: Lysanne Wolbers Menno Akkerman Tessa Heijerman
Gemaakt door: Lysanne Wolbers Menno Akkerman Tessa Heijerman FSU Oktober 2011 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Verantwoording...4 Conclusies...5 De cijfers op een rij.9 Knelpunten/oplossingen 15 Positieve punten.16
Nadere informatieEbook Nooit Meer Afgeleid. Auteur: Mark Tigchelaar. Nooit Meer Afgeleid. 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1
Nooit Meer Afgeleid 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1 Delen uit dit E-BOOK zijn afkomstig van de site van www.mtcompany.nl en het boek Haal meer uit je hersenen. MTcompany 2012 Auteur: Mark Tigchelaar
Nadere informatieVeel voor weinig. Ir A.W. Jansen MBA, Deerns raadgevende ingenieurs
Veel voor weinig Ir A.W. Jansen MBA, Deerns raadgevende ingenieurs 1 Inleiding Introductie Innovatie in de bouw? Traditioneel werkproces Modern werkproces 2 bouwbranche Kenmerken Traditionele ambachtelijke
Nadere informatieBen je uitgekeken op je badkamer? Wil je hem eens flink aanpakken? Maar vind je het lastig om een nieuwe indeling te maken voor de ruimte?
Checklist InLEIDING Ben je uitgekeken op je badkamer? Wil je hem eens flink aanpakken? Maar vind je het lastig om een nieuwe indeling te maken voor de ruimte? Bij het verbouwen van een badkamer komt heel
Nadere informatieKaderwoningen. Wijnen Architectuur bouwt met WoonConnect voor de toekomst
Kaderwoningen Wijnen Architectuur bouwt met WoonConnect voor de toekomst De tijd dat je een Ford in alle kleuren kon kopen als het maar zwart was, ligt gelukkig ver achter ons. In de huidige tijd wil de
Nadere informatieBsc4 bk4100 - TOI. ICT in de bouwkunde. Informatie en communicatie technologie. Technisch Ontwerp & Informatica
ICT in de bouwkunde Informatie en communicatie technologie 1 Technisch Ontwerp & Informatica Informatica 4. Het integraal ontwerpproject BK4100 2 Technisch Ontwerp & Informatica Informatica 4. Het integraal
Nadere informatieTekenen met Floorplanner
Overzicht Het scherm 1. Zoom 2. Opslaan 3. Verdieping tab 4. Undo / Redo 5. Constructiemenu 6. Bibliotheek 7. Tekenvlak Eigenschappenmenu s De plattegrond wordt opgebouw uit verschillende elementen: ruimtes,
Nadere informatieSocial Media in de Tuinbouw. Social media in de Tuinbouw
Social media in de Tuinbouw Inleiding: Dit onderzoek is uitgevoerd door Jan-Peter Steetskamp, in opdracht van Mariëlle van Leeuwen, zelfstandig professional op het gebied van marketing en online communicatie
Nadere informatieSCRATCH KLANT AAN HET WOORD
4... lessons learned in Nederland zijn vliegwiel BIM-projecten in het buitenland... Internationale BIM-uitdaging bij Deerns Partnership belangrijker dan ontwerptools 5 BIM is geen doel op zich je hoort
Nadere informatieDe bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld,
De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, heeft wel de toekomst. Over vijf jaar zal één op de vijf bouwwerken in Nederland volgens een concept gebouwd worden. Wat is dat en wat betekent het voor
Nadere informatieTuinen, landschappen ontwerpen met SketchUp Pro
Tuinen, landschappen ontwerpen met SketchUp Pro Inhoud Wat is SketchUp Pro en waarvoor? 2 Wat is LayOut? 2 Presentatie ontwerp combineren 3 Creatief programma 4 Bundel aktie aanbieding 5 Galerie tuinen
Nadere informatieBusiness Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!
Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:
Nadere informatieVirtueel Bouwen met BIM Serge Lefevere (BOECKX. architecture & engineering)
Virtueel Bouwen met BIM 1 2 ++ CAD: COMPUTER AIDED DESIGN 2D / 3D ++ Van dom model 3 ++ Naar intelligent model Een Bouwwerk Informatie Model is een informatiemodel dat gemaakt en gebruikt wordt bij een
Nadere informatieInterieurs ontwerpen en visualiseren met SketchUp Pro
Interieurs ontwerpen en visualiseren met SketchUp Pro Inhoud Wat is SketchUp Pro en waarvoor? 2 Wat is LayOut? 2 Presentatie ontwerp combineren 3 Creatief programma 4 Super E-Bundel aktie aanbieding 5
Nadere informatieBuilding Information Modeling Informatie in een digitaal prototype van het ontwerp kostenmanagement bbn adviseurs juni 2013
Building Information Modeling Informatie in een digitaal prototype van het ontwerp kostenmanagement bbn adviseurs juni 2013 bron: Ector Hoogstad Architecten BIM BIM is een term die in het vakgebied bouw
Nadere informatieImplementatie BIM in Nederlandse civiele- en infrabouw
Implementatie BIM in Nederlandse civiele- en infrabouw Bijdrage voor Ronde tafel gesprek BIM voor infra en civieltechniek Brussel, 25 maart 2015 Jan-Hein Poodt Hoofd Havens, Vaarwegen & Tunnels Grontmij
Nadere informatieRobert van Tuel Portfolioplan april 10
Portfolioplan Met dit portfolioplan wil ik een duidelijk beeld geven van mijn competenties, zowel de competenties die ik al bezit, als de competenties die ik nog wil ontwikkelen. Allereerst zal ik mijn
Nadere informatieVerslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING
Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die
Nadere informatieBureau Bouwkunde: omdat het beter kan
Bureau Bouwkunde: omdat het beter kan Herkent u dit? U, als architect, heeft inspirerende ideeën maar wilt technisch en procesmatig ondersteund worden. U, als opdrachtgever, wilt vroegtijdig weten wat
Nadere informatieProduct informatie. Pagina 1 van 5
Pagina 1 van 5 Product informatie Pagina 2 van 5 SMARTBoards: Voor een leerkracht is het schoolbord een van zijn belangrijkste gereedschappen. Hoe vaak gebruik je niet even het bord om een aantekening
Nadere informatieTon van t Hoff architect directeur. Edwin Buis projectcoördinator. Slim Bouwen met BIM. praktijkervaring met BIM
Ton van t Hoff architect directeur Edwin Buis projectcoördinator Slim Bouwen met BIM praktijkervaring met BIM 1. keuze voor BIM 2. implementatie BIM in bureau 3. voorbeeldprojecten met BIM 4. voorbeeldproject
Nadere informatie20/9/2011 NULMETING COSTIAN. Leerjaar 2011 propedeuse blok 1.1 Costian de Jonge
20/9/2011 COSTIAN NULMETING Leerjaar 2011 propedeuse blok 1.1 Costian de Jonge Dit verslag heeft als functie de basiskennis van de startende student vastleggen, het moment van de meting is begin september
Nadere informatieHet BIM procesin het kort. U als fabrikant bent heel belangrijk in dit proces. Zowel voor de civiele-,bouwkundige-, constructieve-en
1 Het BIM procesin het kort. U als fabrikant bent heel belangrijk in dit proces. Zowel voor de civiele-,bouwkundige-, constructieve-en installatietechnischedisciplines is de fabrikant van onschatbare waarde
Nadere informatieBIM bij Schüco. Hilvarenbeek, 22-05-2013
Hilvarenbeek, 22-05-2013 Definities BIM: proces of product? Ontwikkelingen in de bouw Ontwikkelingen, software, werkwijze Ondersteuning voor architecten Schüco Revit Families Ondersteuning voor klanten
Nadere informatieVragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden
Verslag Studenten Evaluatie Videoproject Door Tonny Mulder, a.b.mulder@uva.nl, 26 sept 213 De studenten van de opleidingen Biologie, Biomedische Wetenschappen en Psychobiologie krijgen in het 1 ste jaar
Nadere informatie18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid
18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je
Nadere informatieTekenen met een potlood
Met SketchUp creëert men zeer snel en eenvoudig 3D oppervlakmodellen en visualiseert deze met texturen en animaties. U kunt schaduwen van de zon evalueren, landschappen creëren, snel uw tekening opsieren
Nadere informatieInmeting en Opname. Voorlopig Ontwerp& Definitief Ontwerp. (Bouw)vergunning aanvraag. 2D, 3D en BIM tekenwerk. Maatvoering.
Inmeting en Opname Voorlopig Ontwerp& Definitief Ontwerp (Bouw)vergunning aanvraag 2D, 3D en BIM tekenwerk Maatvoering Projectmanagement Wie zijn wij? Van Zaal Bouwtechniek is een onafhankelijk projectmanagementbureau
Nadere informatieNotulen van dinsdag 14 februari 2006
Notulen van dinsdag 14 februari 2006 Softwareproject MassAnalyst Aanwezig: Michel, Marilou, Steven, Joris, Roeland, Albert Jan, Marnix, Arne. Afwezig: Taco. De punten komen niet helemaal overeen met de
Nadere informatiewww.intericad.eu 3D visualisaties voor interieurs
www.intericad.eu 3D visualisaties voor interieurs Maak het verschil architecturale opbouw Teken met specifieke gereedschappen een ruimte uit op een minimum van tijd, zonder enige beperking. Enkele gereedschappen
Nadere informatieBK Introductie. Technisch Ontwerp en Informatica
BK2070 - S - BK2070 2/29 2D Tekeningen S - BK2070 3/29 3D Model S - BK2070 4/29 Analyse en Berekeningen S - BK2070 5/29 Parametrisch ontwerpen S - BK2070 6/29 Visualisatie S - BK2070 MIR.no 7/29 Rapid
Nadere informatieIn revit 2013 een slim knopje (building story) ingebouwd om een onderscheid te maken tussen vloerniveaus en overige zaken. Deze knop is te vinden
IFC uitwisseling De 3D CAD software van vandaag en morgen vereisen een standaard bestandsformaat die door elke partij gebruikt kan worden. De standaardisatie ontwikkeling gaat vooral de laatste tijd erg
Nadere informatieHet Digitale Fundament van de Bouw Bibliotheek. BouwConnect is powered by
Het Digitale Fundament van de Bouw Bibliotheek BouwConnect is powered by BouwConnect: Sneller, Slimmer en Schoner BouwConnect is een samenwerking tussen KPN en De Twee Snoeken met als doel: Alle partijen
Nadere informatieSpecialist in full color 3D-printing
Specialist in full color 3D-printing Full color 3D-printen De mogelijkheden van 3D-printen zijn bijna onbegrensd, maar velen zijn zich hier nog niet van bewust. Wij hebben ons gespecialiseerd in het full
Nadere informatieConnect Social Business
Connect Social Business Joey Kaan September 2014 Inhoudsopgave 1 Achtergronden 4 2 Probleemstelling & Doelstelling 5 2.1 Leren Professioneel Functioneren.................. 5 2.2 Facebook API leren door
Nadere informatieGrafisch ontwerp. Referenties. https://developers.google.com/webmasters/mobile-sites/ http://www.bluetrainmobile.com/mobile-showcase
Mobiel Datanose Op dit moment is mobiel datanose niet goed gedaan; je krijgt gewoon de site te zien zoals je het te zien krijgt op pc's of laptops. Maar vaak heb je het probleem dat je op je mobiel moet
Nadere informatie1. Een van mijn collega s, liet een mooi verhaal zien: De opgave was: Los op ln(x + 2) ln(x + 1) = 1.
Tentamen-wiskunde?. De basiswiskunde. Een van mijn collega s, liet een mooi verhaal zien: De opgave was: Los op ln(x + 2) ln(x + ) =. Oplossing : ln(x + 2) = + ln(x + ) x + 2 = ln + x + 3 = ln dus x =
Nadere informatieTuinen, landschappen ontwerpen met SketchUp Pro
Tuinen, landschappen ontwerpen met SketchUp Pro Inhoud Wat is SketchUp Pro en waarvoor? 2 Wat is LayOut? 2 Presentatie ontwerp combineren 3 Creatief programma 4 Bundel aktie aanbieding 5 Galerie tuinen
Nadere informatieProjectplan. Elektronica-ICT Artesis. Auteur: Coopman Tom Interne Promotor: Peeters Tom Externe Promotor: Delepierre Bruno, Adforce
Elektronica-ICT Artesis Projectplan Auteur: Coopman Tom Interne Promotor: Peeters Tom Externe Promotor: Delepierre Bruno, Adforce Projectplan ter voorbereiding van de bachelorproef en stage Academiejaar
Nadere informatieLes 3: Het maken van pagina s, het menu en het schrijven van een blogpost Pagina s
Les 3: Het maken van pagina s, het menu en het schrijven van een blogpost Bij het maken van een blog is het belangrijk dat je er inhoud op plaatst. Dit noemen we content. Alles wat je openbaar op je blog
Nadere informatieWIE. MSc. GIJS KAPER 1973 MASTER OF SCIENCE. MSc. RICK EIJSBOUTS 1976 MASTER OF SCIENCE, ARCHITECT
BUROPRESENTATIE WIE MSc. RICK EIJSBOUTS 1976 MASTER OF SCIENCE, ARCHITECT Studeert in 2003 af in Architectuur & Theorie aan de TU/e te Eindhoven. Na gewerkt te hebben bij architectenburo s DDVW en JMW
Nadere informatieatworkshops Live online & interactief Experts in live, online & interactief leren en samenwerken
atworkshops Live online & interactief Experts in live, online & interactief leren en samenwerken Hoe zorg je er in deze turbulente tijden voor dat mensen zich blijven ontwikkelen en relevant blijven voor
Nadere informatieleertraject voor werkzoekenden in de elektrotechniek
Galvanistraat 51 6716 AE Ede T 0318-631 670 E info@elektroraad.nl www.elektroraad.nl leertraject voor werkzoekenden in de elektrotechniek een initiatief van Elektroraad auteur: Peter Treffers gewijzigd:
Nadere informatie10 SUCCESFACTOREN VAN VIP-DAGEN
10 SUCCESFACTOREN VAN VIP-DAGEN SNEL GOED VERDIENEN MET WERK DAT JE LEUK VINDT DOOR LAURA BABELIOWSKY WWW.BOUWEENBLOEIENDBEDRIJF.NL WAT IS EEN VIP-DAG PRECIES? Je gaat een dag met de klant aan het werk
Nadere informatiePas op voor de besmettelijke PORTFOLIOSIS!
Pas op voor de besmettelijke PORTFOLIOSIS! Nadenken Voorbereiding Maken Presenteren NADENKEN Nadenken Voorbereiding Maken Presenteren Soul-searching Persoonlijkheid Ervaring Doelen Waarden Sterktes en
Nadere informatieNieuwsbrief#1. En dit gaat gepaard met resultaten: reeds 10% van de woningen is verkocht, wetende dat de verkoop pas half september is opgestart
Nieuwsbrief#1 Oktober 2015 - Voorwoord - Openbaar domein groenaanleg - Voorstelling van de architect - Reeds in uitvoering: lot 01-11, 91 en 92-93 - Alle loten volgens E-peil 54 Voorwoord We hebben het
Nadere informatieWij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.
Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat
Nadere informatie1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule
Werkboek Inhoudsopgave: 1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule 2. Het H.A.R.T. model 2.1. H.A.R.T. staat voor: 2.1.1. Mijn verhaal over oprechte communicatie 2.1.1: Hoofd Gebruik de rest van deze
Nadere informatieSerious gaming in het basisonderwijs Adviesnota
2012 Serious gaming in het basisonderwijs Adviesnota Carolien Popken SAB Schoolvereniging Aerdenhout- Bentveld 14-6-2012 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Onderzoek... 4 Voorwoord... 4 Antwoord op de deelvragen
Nadere informatieHoe maak je een HDR-foto?
Hoe maak je een HDR-foto? De eerste vraag is natuurlijk; wat is HDR. HDR staat voor High Dynamic Range en betekent niets meer en minder dat je gewoon een heel groot verschil van donker naar licht in je
Nadere informatieOrganiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye
Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina
Nadere informatieStappenplan. U (ver)bouwd uw huis niet zomaar. U wilt dat uw huis mooier wordt en beter bij u past. Daar heeft u ongetwijfeld al ideeën over.
Introductie U (ver)bouwd uw huis niet zomaar. U wilt dat uw huis mooier wordt en beter bij u past. Daar heeft u ongetwijfeld al ideeën over. Het idee omzetten in werkelijkheid is voor velen een grote stap.
Nadere informatieNaam medewerker:.. Fokke Kingma. Functie: verkoper, inkoper, ontwerper, marketeer. Afdeling: sales, inkoop, studio, marketing.
Naam medewerker:.. Fokke Kingma. Functie: verkoper, inkoper, ontwerper, marketeer. Afdeling: sales, inkoop, studio, marketing. Datum vorige functioneringsgesprek: eerste functionering gesprek. Verslag
Nadere informatieConcept: Opgewekt! Visualisatie van het concept Op de volgende pagina s zijn enkele schetsen te zien die het concept visualiseren.
Omgevingsanalyse Doelgroep: starters en zzp ers Zoals aangegeven in de briefing van Enexis zijn starters een groep waar nog (bijna) geen tools zich specifiek op richten. Dit gat wil ik opvullen met mijn
Nadere informatieReluxSuite. Welcome to the simulation world. Informatie trainingsprogramma 2015
ReluxSuite Welcome to the simulation world Informatie trainingsprogramma 2015 2/9 INHOUD Inhoud... 2 Relux Access... 3 Relux Interior I... 4 Relux Interior II & Upgrade... 5 Relux Road & Exterior... 6
Nadere informatieHoe ga ik dit verwerken? (Begrip maken) Dit volume is goed, dit moet ik zo houden.
Wie Citaat feedback Wat? (Interpreteren) Hoe ga ik dit verwerken? (Begrip maken) Wat & waarom? (Vervolg vraag) Goed volume in je stem. Het volume van mijn stem is zodanig dat de informatie goed te horen
Nadere informatiewww.bouwformatie.nl Bouwformatie
www.bouwformatie.nl Bouwformatie Tarieven voor kennis, inspiratie en communicatie 2014 Tarieven voor kennis, inspiratie en communicatie 2014 Architectuur 3 Bouwtechniek 4 Bouwdetails 5 Bouwkosten 6 Communicatie
Nadere informatieSPEELWIJZE WERKPLEZIER SPEL - Bladzijde 1 / 11
SPEELWIJZE WERKPLEZIER SPEL - Bladzijde 1 / 11 SPEELWIJZE Werkplezier Spel Heb je plezier in je werk? Dat is een vraag die regelmatig wordt gesteld. Is je antwoord ja, dan is de kunst dit zo te houden.
Nadere informatieArtikel / Parametrisch ontwerpen en rekenen. Een hype of de toekomst?
Artikel / Parametrisch ontwerpen en rekenen Een hype of de toekomst? De manier waarop gebouwen ontworpen worden is in de basis al heel lang hetzelfde. Veranderingen in de werkwijze van constructeurs gaan
Nadere informatieRijnboutt. en de BIM basis ILS. Mariëlle Vissers. kwaliteitscoördinator en BIM specialist
Rijnboutt en de BIM basis ILS Mariëlle Vissers kwaliteitscoördinator en BIM specialist Rijnboutt architectuur stedenbouw landschap en strategie Rijnboutt werkt met een multidisciplinair team van 70 mensen.
Nadere informatieTips voor Succesvolle Productlancering
Tips voor Succesvolle Productlancering Door Welmoet Babeliowsky 2015-2016 Hallo! Ben je zelfstandige, coach, trainer of adviseur? Dan heb ik gelijk een vraag aan je! Stel je eens voor: Dat je een nieuw
Nadere informatieSLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12
SLB eindverslag Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 Eindverslag De afgelopen periode heb ik een aantal lessen SLB gehad. Hierover ga ik een eindverslag schrijven en vertellen hoe ik de lessen
Nadere informatieTuinHulp.com, Nieuwe Webservice voor Hoveniersbedrijven 2014
Even voorstellen: Mijn naam is Marcel van Leeuwen, ben van oorsprong hovenier, en tuincentrum deskundige. Sinds eind jaren negentig ontwerp en publiceer ik ook websites. Nadat ik ben overgestapt naar Wordpress
Nadere informatieVoortgangsverslag 1.2
Voortgangsverslag 1.2 Leon van Luijk Koudekerk a/d Rijn december 2011 Haagse Hoge School Voorwoord In het kader van de HBO opleiding werktuigbouwkunde duaal is dit het voortgangsverslag van het tweede
Nadere informatieSALARISADMINISTRATIE
SALARISADMINISTRATIE Zelf doen of uitbesteden? Leuk dat je ons partner kennisdocument hebt gedownload. In kennisdocumenten in samenwerking met horecabranche experts brengen wij je op de hoogte van de voor
Nadere informatieSTAGE DESIGN / PRODUCT ONTWIKKELING
STAGE DESIGN / PRODUCT ONTWIKKELING Een absolute design job met uitdaging én aansluiting bij de studie Industrial Design! Sluban Europe b.v. biedt een stage traject aan waarbij zeer zelfstandig een nieuw
Nadere informatieBuilding Information Modelling (BIM)
Building Information Modelling (BIM) Nederland - Duitsland - Ghana - Ierland - Polen - Turkije www.bartels.nl De Van Heek parkeergarage in Enschede, in BIM uitgewerkt in Revit met architect en installatieadviseur
Nadere informatieONTWERPER IN UITVOERING Kansen voor middelgrote architectenbureaus in de rol van bouwend architect
Kansen voor middelgrote architectenbureaus in de rol van bouwend architect Uitkomsten enquête het profiel van de 'bouwende architect' binnen middelgrote architectenbureaus in Nederland Uitgevoerd door:
Nadere informatie