I!E. ,; I ministerie van verkeer en waterstaat rijkswaterstaat. i gp I 11 ;I.I. ;I i 4,I. j I :. ;. I... WWKZ-85.HZ25

Transcriptie

1 ,; ministerie van verkeer en waterstaat rijkswaterstaat :.$ ~! :. ;.... $ 9 fl q ' h >l [!, j 4, ' ;,!. : ;. ' i ; i!e i gp l! ;! : : i : l aan : van : hunelkamp dam: juii 985 onderwerp : Cursus "Overleven op zee" directie waterhuishouding,, en weterbeyeging district kust en zee adviesdienst hoorn WWKZ-85.HZ25

2 rijkswaterstaat behoort bij: notitie datum: juli 985 bladnr: 3 WWKZ nr: 85.H225 2 Cursusprogrma C ; n bijlage is de dagindeling en de te behandelen onderwerpen van de cursus vermeld. Doordat de docenten pas om 9.00 uur arriveerden, vertraging i.v.m. verkeersopstopping, moest het onderdeel "Persoonlijke veiligheid aan boord van kleinere vaartuigen" komen te vervallen. Hierna volgt een globale beschrijving van de, bij de verschillende onderäelen behandelde, onderwerpen. 2. Theoretisch gedeelte 2.. Onderkoeling in water, preventie en behandeling l - 'P B Onderkoeling, het woord zegt het al, ontstaat doordat van buitenaf warmte wordt onttrokken aan het lichaam. Dit kan zowel door lucht als door water gebeuren. Een natuurlijke reactie van het lichaam is, an, als er afkoeling ontstaat, de vitale delen van het lichaam o.a. hart, lever, milt etc. te beschermen. Onderkoeling ontstaat het eerst aan armen en benen. Eerste kenmerken zijn tintelingen, bleek gelaat, zogenaamde dode vingers. Vervolgens wordt het steeds moeilijker armen en benen te bewegen. Een onderkoeld persoon zal geestelijk nog best kunnen reageren op vragen en ook nog wel kunnen praten. Voorerpen, zoals reddingsboei, reddingslijn, zullen echter niet meer gepakt kunnen worden, omdat de armen niet meer bewogen kunnen worden. Als tenslotte het centrale deel van het lichaam onderkoeld wordt, zal bewusteloosheid optreden en tenslotte de dood, als niet snel hulp wordt geboden. op vragen wat de overlevingskansen zijn in water met een temperatuur van bijv. 3OC, luidt het antwoord: na 0 minuten handen en voeten onbruikbaar, na 20 minuten bewusteloosheid en na verloop van een uur zal de dood intreden.

3 8 rijkswaterstaat behoort bij: notitie m z nr. 85.~225 datum: juli 985 bladnr: 4 Onderkoeling kan voorkomen of vertraagd worden door er voor te zorgen voldoende, het liefst wollen, kleding te dragen. n het water kan men het beste de zogenaamde baarmoeder-houding aannemen, dus knieën optrekken tegen het lichaam en de armen om de benen slaan. Dit vertraagt de afkoeling aanmerkelijk. n ieder geval dient men zo min mogelijk te bewegen. i n een reddingsboot of reddingsvlot zoveel mogelijk droge kleding aantrekken en om en om gaan liggen ( zie afb. 2). Zijn er dekens, dan deze zoveel mogelijk gebruiken om iedereen toe te dekken. Natte kleding en dekens zo goed mogelijk uitwringen. Behandeling van onderkoelde personen, betekent het opnieuw verwarmen van het lichaam. Dit moet zo geleidelijk mogelijk gebeuren. Leg de patiënt aan dek, wikkel hem in een overlevingsdeken. n geen geval extra opwarmen in een warm bad of iets dergelijks. Kan de patiënt drinken, geeft hem dan warme (geen hete) bouillon. Beslist geen alcohol geven. Opwarming kan namelijk het beste vanuit het centrale deel van het lichaam gebeuren 2..2 Eigenschappen van, uitrusten van, gebruik van en omgang met het reddingsvlot en overlevingspak, alsmede noodsignaal etc. Reddingsvlot Als voorbeeld had men een op schaal nagebouwd opblaasbaar reddingsvlot meegenomen. Een reddingsvlot moet tenminste de volgende eigenschappen hebben: redelijk stabiel zijn; voldoende draagvermogen hebben en behouden, ook na langere tijd; voldoende sterk geconstrueerd om er in opgeblazen toestand in te kunnen springen; goed waarneembare kleur. De uitrusting van een reddingsvlot bestaat uit: drinkwater in blik, voedsel (de zg. Verkade koekjes), mes, visgerei, seinspiegel, vuurpeilen, handstakellichten, eventueel rooksignalen, hoosvat, drijfanker en verbanddoos (zie foto ).

4 ~ rijkswaterstaat behoort blj: notitie WWZZ nr: 85.H225 datum: juli 985 bladnr: 5. Noodrantsoenen in een reddingvlot Het gebruik van het visgerei valt af te raden, omdat er een redelijke kans bestaat het vlot te beschadigen met de haak. Soms is het vlot voorzien van een miniscuul lichtje op de overkapping. Voor men een reddingvlot overboord zet zal men goed moeten bedenken of alles is geprobeerd en gedaan om te voorkomen, dat men het schip moet verlaten. Zolang het schip drijft, biedt het een betere schuilgelegenheid dan welk reddingsvlot ook. Besluit men toch het schip te verlaten, moet men eerst controleren of de activeerlijn van het opblaassysteem aan het schip is bevestigd. Anders zal hët vlot wegdrijven en onbereikbaar worden. Eenmaal in het water kan het vlot in niet-opgeblazen toestand ongeveer een half uur blijven drijven. Daarna zal het zinken. De activeerlijn moet nu strak getrokken worden. Door er nu een flinke ruk aan.te geven, zal het activeermechanisme in werking worden gesteld. Het vlot wordt

5 rijkswaterstaat behoort bij: notitie datum: juli 985 bladnr: 6 WWKZ nr: 85.H225 nu opgeblazen d.m.v. een m2-cylinder. Na * 30 seconden is het vlot zover opgeblazen dat men erin kan springen. Nooit van een hoogte groter dan 4 meter in het vlot springen. Een vlot wat op z'n kop ligt zal eerst gekeerd moeten worden (zie afb. ). Afb. Het omkeren van het reddingvlot Bij "schip verlaten" moet men aan de volgende punten denken: ' zwemvest om 2' Zwemvest opblazen. Alleen in de buitenlucht. Nooit binnen, omdat men dan misschien niet meer door deuren of andere openingen kan. 3' warme kleding aan. Liefst wollen kleding. Katoen en kunstvezels verliezen hun isolerende werking bij nat worden. 4' Hoofddeksel meenemen. 5' Neem eventueel van te voren gepakt zg. "schip-verlaat-pakket'' mee. Hierin kan bijvoorbeeld zitten: wollen trui, wollen sokken, ondergoed etc. 6' probeer wollen deken mee te nemen. 7' Tracht kalm te blijven. 8" Wacht orders af van de vlotcomandant. Spring niet in het wilde weg overboord. go Probeer droog in het vlot te komen. 0' Duik nooit in het water, omdat er misschien wrakhout ronddrijft, waardoor hoofdletsel veroorzaakt kan worden.

6 rijkswaterstaat behoort bil: notitie WWKZ nr: 85.~225 datum: juli 985 bladnr: 7 Drenkelingen, die nog in het water zwemmen worden in het vlot getrokken. Dit dient ruggelings te gebeuren, zodat men dan een betere grip op de kleding heeft. Een aantal handelingen dienen vervolgens verricht te worden: ' Zoveel mogelijk personen aan boord nemen. Namen noteren. 2' Activeerlijn zo hoog mogelijk doorsnijden en proberen van het schip weg te peddelen. s men ver genoeg weg, dan drijfanker uitbrengen. Zijn er meer vlotten in de buurt, dan aan elkaar proberen te bevestigen met de activeerlijnen. 3' Vlot zo droog mogelijk maken van binnen. 4' Wachtschema maken. 5' Zorg voor voldoende ventilatie.,dit~voorkomt condensvorming en maakt: de kans op zeeziekte kleiner. maar aan boord. 8' Probeer er alles aan te doen om energie en warmte te sparen. Hierna werd de instructiefilm "koude kan dodelijk zijn" getoond. Hierin werd uiteengezet wat onderkoeling is en wat er tegen gedaan kan worden. De film maakte duidelijk, dat onderkoeling nooit onderschat mag worden Overlevingspak Er zijn diverse soorten. Getoond worden: a. droog pak. b. nat pak en C. weggooipak. n het droge pak, de naam zegt het al, blijft het lichaam droog, als men in het water terecht komt. Bewegen in dit pak gaat moeilijk., n het natte pak, wordt men nat. Een dunne laag water tussen het pak en de menselijke huid moet opgewarmd worden. Als men zich nu niet zou bewegen, zorgt

7 rijkswaterstaat ~ behoort blj: notitie WWKZ nr: 85.H225 datum: juli 985 bladnr: 8 het pak ervoor, dat st,eeds hetzelfde water om het lichaam sluit. Gaat men bewegen, dan wordt koud water uitgewisseld tegen het relat'ief warmere water, wat tegen het lichaam zit en moet weer verwarmd worden. Het is dus zorg zo min mogelijk te bewegen of indien mogelijk zo rustig mogelijk. Het natte pak geeft meer bewegingsvrijheid dan het droge. Bij de Engelse marine is een droog pak in gebruik, dat in principe eenmalig gebruikt kan worden. Het is een dunne kunststoffen overall, die over de kleren aangetrokken wordt. Het is zaak om, welk pak men ook aan heeft, altijd te zorgen, dat men ook een zwemvest om heeft Organisatie en werking van reddingsdiensten langs de Noordzeekust Schipbreukelingen in een reddingboot of -vlot kunnen er zeker van zijn, dat er naar hen gezocht zal worden. Al naar gelang de positie van het vlot of de boot en de nauwkeurigheid waarmee die is opgegeven zal het zoeken kortere of langere tijd in beslag nemen. Er zijn voorschriften waarin staat, dat gezagvoerders van schepen elke 24 uur hun positie door moeten geven. Bij ontvangst van een noodbericht is iedere zeeman verplicht om direct een zoekaktie naar schipbreukelingen te beginnen. Er moet een reddingcoördinator worden benoemd. Deze coördineert de reddingacties en draagt zorg voor een vlot verloop ervan. Vliegtuigen gaan volgens een vaste procedure in het rampgebied zoeken. Handstakellichten kunnen ontstoken worden om de positie van het vlot kenbaar te maken (Altijd aan lijzijde ontstekenl). Ook valschermsignalen kunnen gebruikt worden. Seinmiddelen dienen echter alleen dan gebruikt te worden als er een redelijke kans bestaat, dat ze gezien zullen worden. Bij redding met een helicopter kan men het beste bij nadering van de heli een drijvend rooksignaal of handstakellicht ontsteken, zodat de piloot de windrichting goed kan bepalen. Probeer de overkapping van het vlot omlaag te doen, zodat de kans, dat het vlot wordt weggeblazen door de wind veroorzaakt door de rotor, verkleind wordt.

8 - C t rijkswaterstaat behoort bij: notitie wwm nr: 85.~225 datum: juli 985 bladnr: 9 Tijdens de redding at;ijd zwemvest om houden en aanwijzingen van de redders opvolgen. 2.2.Praktijk voor de praktijkproeven bleven er van de 27 cursisten slechts 2 vrijwilligers over, die met een overlevingspak het water in wilden gaan. Er werden duidelijke afspraken gemaakt over het verdere doen en laten. Slechts de instructies van de instructeurs dienden opgevolgd te worden en niet anders. Mocht er toch iets mis gaan, dan diende met dit kenbaar te maken d.m.v. hand opsteken. Plaats van handeling was het ms. Noordvaarder, die in het Malzwin ten anker was gegaan. De 2 vrijwilligers hadden ondertussen een overlevingspak aangetrokken Te water laten reddingsvlotten (zie foto 2) De eerste aktie was het te water laten van de beide opblaasbare reddingvlotten (een 5- en een 0-persoons vlot). Het kleine vlot bleef op z n kop drijven. Het werd door één man, die het water in ging, gekeerd nstruktie afsteken handschakellicht etc. (zie foto 3) Deze werden op het achterdek ontstoken. Het licht in de ene hand en de andere hand aan het ontstekingsmechanisme. Vervolgens de arm met het licht strekken, licht naar boven richten, gezicht afwenden en de ontsteking activeren. Voor men een licht ging ontsteken keken de meesten erg bedenkelijk, maar na afloop bleek, dat, als de instrukties welke op de verpakking staan, goed opgevolgd worden er weinig gevaar aan verbonden is. Niet werkende of niet goed werkende lichten dient men ogenblikkelijk in het water te gooien.

9 ~ ; 4: m rijkswaterstaat behoort bij: notitie WWKZ nr: 85.H225 datum: juli 985 bladnr: 0 2. Reddingvlot zojuist gelanceerd.

10 rijkswaterstaat behoort bij: notitie WwKz nr: 85.H225 datum: juli 985 bladnr: 3. Handstakellichten.

11 rijkswaterstaat behoort bij: notitie WWKZ nr: 85.~225 datum: juli 985 bladnr: Bemannen van het reddingsvlot - De mensen gingen één voor &'en het water in. De eerste, die in het vlot klom, maakte het vlot aan de binnenkant ruim en hielp met het ruggelings aan boord trekken van zijn "mede-schipbreukelingen" (zie foto 4). 4. Het ruggelings aan boord nemen van schipbreukelingen. Vervolgens werden de mensen aan boord van het vlot ingedeeld zoals beschreven in De vlotten werden losgegooid en dreven langzaam op de stroom weg. 'Ondertussen was op een afstand van 400 rn. een boeitje gedropt met daarin een radiozender, welke een noodsignaal uitzendt, dat wordt opgevangen door een heli van de vliegbasis Leeuwarden. Deze pikte het signaal op bij Terschelling en vond zonder veel moeite de positie van de boei. Helaas konden geen verdere

12 ~~., - 8 ; rijkswaterstaat behoort bij: notitie WWKZ nr: 85.~225 datum: juli 985 bladnr: 3 De reddingvlotten werden met een sloep terug gehaald, hetgeen nogal wat tijd kostte, omdat ze vrij ver afgedreven waren. 5. De reddinghelicopter Het keren van een op z'n kop gelegen vlot Twee man gaan het water in. Ze draaien het vlot zodanig, dat de COZ-cilinder aan de lijzijde zit. Vervolgens aan lijzijde op het vlot klimmen, de cinkeerband pakken, rechtop gaan staan met de voeten zo ver mogelijk naar buiten en achterover gaan hangen (zie foto 6). Het vlot gaat dan, met behulp van het gewicht van de twee mensen en vervolgens meegeholpen door de wind, kantelen. Zo snel mogelijk onder het vlot vandaan zwemmen, Alle handelingen dienen zo snel mogelijk uit te worden gevoerd. Over het aïgemeen genomen vond men dit het moeilijkste gedeelte van de praktijkoefeningen.!

13 rijkswaterstaat behoort bij: notitie WWKZ nr: 85.H225 datum: juli 985 bladnr: 4 P a 0 o 6. Het keren van het vlot 3.O Conclusies - Alle deelncmerc, vooral degenen, di.e ook de praktijkproeven aktief hadden meegedaan, waren enthousiast over de opzet van de cursus. - Het doel van deze cursusdag was de deelnemers meer kennis bij te brengen omtrent het handelen bij schip verlaten en het omgaan met de reddingmidde-

14 PROGRAMMA CURSUSDAG "OVEFGEVEN OP ZEE" De cursus zal gehouden worden op 03 mei 985 zowel in het magazijn te Den Oever als aan boord van de Noordvaarder. v.a h.: aankanst, koffie h.: ontvangst, welkom, introductie h.: persoonlijke veiligheid aan boord van kleinere vaartuigen (docent: J. Spelthan) - inleiding boordveiligheid - relatie tot persoonlijke veiligheid - aspecten van preventie - noodprocedures h.: koffiepauze h.: onderkoeling in water, preventie en behandeling bij de eigen persoon en bij slacht- offers (docent: B. Kleipooi, arts) 0.05 h.: korte pauze O. 0 h.: eigenschappen van, uitrusten van, gebruiks- toepassingen van en omgang met: - het reddingsvlot, alsmede inventaris; - het overlevingspak; - noodsignaal- en seinmiddelen;.5 h.: koffiepauze.25 h.: de organisatie van en de werking van reddingsdiensten langs de Noordzeekust ( docent: J. van Alphen) - de helicopterredding - redding door grotere schepen - redding door reddingsboten

15 aansluitend: instructiefilm: "Koude kan dodelijk zijn" (28 min.) 2.30 h.: lunch 3.00 h.: na korte instructie en laatste check materieel: aan boord oefenschip Vervolgens opstomen naar punt 4 mijl buitengaats (zodat geen landverkenning mogelij k is), alwaar: - praktijkoefeningen reddingvlotten: - lanceren; - keren en richten; - bemannen; - verblijf: - omgang uitrusting; - praktij koefeningen overlevingspakken: - aantrekken; - springen van hoogtes; - verrichten handelingen; - ärij fhoudingen; - combinatie met reddingsvesten; - praktij koefeningen : met pyrotechnische signai ai!len: parachutefakkels, vuurpijlen en handschakellichten. - veiligheidsnaatregelen; - stabiele houding; - de afvuurhandeling. Geschatte tijd terug haven: 6.30 H., waarna rondvraag met betrekking tot de oefening, en de nabespreking daarvan. Wellicht is het mogelijk om één en ander zo te organiseren, dat bij terugkeer hete soep of dergelijke geserveerd kan worden (de deelnemers zullen daar dan onderhand h'ard aan toe zijn).

16 volledigheidshalve vermelden wij hier nog even wat deelnemers aan de training zéker zouden moeten medebrengen: - handdoek, een volledige set reservekleding, laarzen of sportschoenen met enig profiel, handschoenen (die nat moeten mogen worden), één en ander bij voorkeur in stevige, waterafstotende tas. te dragen: warme, bij voorkeur: wollen kleding, voor bril/contactlensdrageïs: zogenaamde "sportbril". Alle cursisten zijn vanwege het instituut volleding verzekerd.