Geheimen van de dierentuin. Bij de beesten af. Techniek ervaren en beleven in het basisonderwijs.

Transcriptie

1 Geheimen van de dierentuin Bij de beesten af Techniek ervaren en beleven in het basisonderwijs.

2 Onderzoeksrapport

3 Onderzoeksrapport: Techniek in de dierentuin

4 Onderzoeksrapport: Techniek in de dierentuin Maak een kopie van het onderzoeksrapport en vul hierop in wat je ontdekt hebt in de dierentuin. Er is één voorbeeld ingevuld, zodat je kunt zien hoe je het rapport in zou kunnen vullen. Naam dier Beveiliging Klimaatbeheersing Voedselverrijking Speelgoedverrijking Cijfer Gorilla Water, Nee, ze leven Eten in een Touwen, 8 schrikdraad, buiten in de buis met kleine autobanden, glas open lucht gaatjes ballen Wat ben je te weten gekomen over de dierenarts? Welke technische toepassingen voor bezoekers heb je gevonden?

5 Geheimen van de dierentuin Bij de beesten af Techniek ervaren en beleven in het basisonderwijs.

6 DIT IS BAS. WIJ GAAN GRAAG OP PAD. WE GAAN ERGENS NAAR TOE OM TE KIJKEN HOE HET ALLEMAAL WERKT. DAT IS SHARELLA. DOE JE MET ONS MEE? Wil je ook alles weten over de dierentuin? 1 Kies met wie je mee wilt doen. Werk je in de klas? Doe dan mee met Chen en Kim. Lees alleen de blauwe bladzijden. Ga je eerst op pad? Doe dan mee met Bas en Sharella. Lees alleen de groene bladzijden. 2Neem een schrift voor je antwoorden en tekeningen. Schrijf ook de codewoorden in je schrift. DIT IS KIM. 3 4 Maak alle opdrachten van de groene of de blauwe bladzijden. Klaar? Maak een kopie van het onderzoeksrapport en vul in wat je hebt ontdekt. WIJ VINDEN HET LEUK OM VAN ALLES OP TE ZOEKEN EN TE PROBEREN. DAT IS CHEN. DAT DOEN WIJ IN DE KLAS. DOE JE MET ONS MEE? 2

7 Welke techniek is er in de dierentuin? Bas, Sharella, Kim en Chen gaan op schoolreis naar de dierentuin. Ze kijken niet alleen naar de dieren. Ze bekijken ook de techniek die in de dierentuin te vinden is. "De beveiliging van de dieren heeft vast met techniek te maken", denkt Kim. "De dierenarts gebruikt ook techniek", weet Chen. En de verwarming bij de slangen, is dat ook techniek?" vraagt Sharella zich af. Bas, Sharella, Kim en Chen onderzoeken het. Doe jij mee? JOEPIE, WE GAAN NAAR DE OLIFANTEN. WAT EEN BEVEILIGING: IK ZIE ZELFS EEN CAMERA. EN DAT IS SCHRIKDRAAD TOCH? JA, DIE BLIJVEN WEL BINNEN! 3

8 In de klas Hoe zorg je ervoor dat een dier niet ontsnapt? Konijnen zitten in een kooi. Koeien grazen in een wei met een sloot eromheen. Al deze dierenverblijven zijn beveiligd. Zo kunnen de dieren niet ontsnappen. Niet alleen in de dierentuin is het verblijf van een dier beveiligd. Ook buiten in de wei zijn er hekken of sloten. Schrijf in je schrift hoe de dieren hieronder worden beveiligd. Dier Koe Paard Hond Cavia Parkiet Beveiliging hek Er is nóg een reden waarom dierenverblijven worden beveiligd. Lees het krantenbericht hiernaast. Limburgse kangoeroes gepikt Limburg vandaag: De Noord-Limburgse politie is op zoek naar negen Waarom worden verblijven nog kangoeroes die uit hun verblijfplaats zijn verdwenen. De rode reuzen - kangoeroes zijn gestolen. Door Sandy Stevens meer beveiligd? Schrijf het antwoord in je schrift. Loop rond in de school en schrijf zo veel mogelijk beveiligingen op. Schrijf ook op waar de beveiliging voor is. Doe het zo: Negen rode reuzenkangoeroes - allemaal vrouwtjes - zijn spoorloos ver dwenen. Vijf van de negen dames zijn zwanger van een kleintje. Het is een raadselachtige diefstal. De kangoeroedieven moe - ten goed geweten hebben hoe ze het aan - pakten, want een rode reuzenkangoeroe is heel sterk en kan flinke trappen met de achterpoten uitdelen. NOU, HIER ZIJN DE TRALIES. DIT IS DE SLOOT. DAAR IS HET SCHRIKDRAAD. EN DIT IS DE SLEUTEL VOOR HET SLOT. Plaats De buitendeur De kluis Soort beveiliging slot cijferslot WEL VEILIG! Op school is genoeg beveiliging, maar hoe zit dat met jouw huisdier? Bedenk een nieuw soort beveiliging speciaal voor huisdieren. Maak een ontwerp in je schrift. Een dier ontsnapt niet als je het verblijf _ 4 Codewoord: _

9 Hoe zorg je ervoor dat een dier niet ontsnapt? Zebra s lopen achter een hek. Slangen zitten achter glas. Alle verblijven van de dieren zijn beveiligd. De dieren kunnen niet ontsnappen. En dat is wel zo veilig. In de dierentuin Er zijn allerlei verschillende beveiligingen. Loop rond door de dierentuin. Onderzoek de beveiliging van de verblijven. Schrijf zoveel mogelijk verschillende soorten beveiliging op in je schrift. Beveiliging is er niet alleen om te zorgen dat dieren in hun verblijf blijven. Ook mensen mogen niet in het verblijf van de dieren komen. Want stel je voor dat een kind bij de leeuwen in het verblijf valt! NATUURLIJK, DAAR BEGRIJPEN ZE TOCH NIKS VAN! IS DAT WEL VEILIG, ZO N CIJFERSLOT? Welke beveiliging bij de leeuwen en de olifanten is bedoeld om de dieren binnen te houden? En welke beveiliging is bedoeld om de mensen buiten te houden? Als de dierentuin is gesloten, lopen er vaak bewakers rond. Soms zelfs met honden. Waarom is dat? Bedenk twee redenen. Een dier ontsnapt niet als je het verblijf _ Codewoord: _ 5

10 In de klas Hoe maak je een verblijf bewoonbaar voor de dieren? IJsberen houden van koud. Vlinders houden van vochtig en heet. In de dierentuin zorgen ze ervoor dat elk dier zich prettig voelt. Dit doen ze met klimaatbeheersing. Welke klimaatbeheersing hebben jullie op school voor de winter? En welke in de zomer? Heb jij wel eens kassen gezien? Deze glazen huizen zijn een perfecte plek voor planten om goed te kunnen groeien. Noem minimaal drie dingen die de tuinders automatisch regelen in een kas? Welke producten worden in Nederlandse kassen gekweekt? Waarom worden deze producten in kassen gekweekt? Het regelsysteem van de kassen komt ook op plaatsen in een dierentuin voor. Bedenk drie dieren die in hun verblijf zo n regelsysteem hebben. Als je het zelf niet weet, zoek dan eens op internet. Geef aan wat er precies voor hen geregeld wordt. BRRRR, IK HEB HET KOUD. MAG HET RAAM DICHT? NEE, HET MOET EVEN OPEN. IK HEB FRISSE LUCHT NODIG. Een verblijf is bewoonbaar voor dieren en planten als er _ is. 6 Codewoord: _

11 Hoe maak je een verblijf bewoonbaar voor de dieren? Woestijnratjes leven in de woestijn. Zij hebben overdag een droog en warm verblijf nodig. s Avonds en s nachts moet het donker en kouder zijn. In de dierentuin bootsen ze dit klimaat na. Dat noemen we klimaatbeheersing. In de dierentuin Kijk naar plaatjes. Noem bij elk plaatje vijf dieren die van dat klimaat houden. Het klimaat gaat onder andere over regen, zon en temperatuur. In een tropisch klimaat is het heel warm en vochtig. Ga naar een tropische kas of een tropisch verblijf. Bekijk de techniek. Hoe komt de lucht zo vochtig? Hoe komt het dat het zo licht is? Hoe wordt het zo warm? Zie jij nog meer handige technische zaken in deze kas? Let op deuren en ramen. In de dierentuin leven ook nachtdieren. Als het donker is worden ze wakker. En wordt het in de morgen licht, dan gaan ze slapen. Voor de bezoekers in de dierentuin is dat maar saai. Daarom heeft de dierentuin dag en nacht omgedraaid. Als jij het licht zou moeten instellen in het nachtdierenverblijf, hoe zou jij dat doen? Maak een tijden overzicht zodat je het licht kunt programmeren. Vraag na in de dierentuin op welke tijden het licht en donker wordt gemaakt. Is er ook een schemerperiode? IK BEN KLAAR VOOR HET NACHT- DIERENVERBLIJF. IK OOK! Een verblijf is bewoonbaar voor dieren en planten als er _ is. Codewoord: _ 7

12 In de klas Welke technieken gebruikt de dierenarts in de dierentuin? Breek je een been, dan ga je naar het ziekenhuis. Breekt een kangoeroe zijn poot, dan gaat hij ook naar een soort ziekenhuis. Een röntgenfoto is een foto waarop je de binnenkant van je lichaam kunt zien. Voor de foto gebruiken ze geen gewoon licht, maar speciale röntgenstraling. Wat kun je op de foto zien? Hoe komt dit, denk je? Je kunt ook op internet zoeken naar het antwoord. Wanneer is het handig om een röntgenfoto te maken? Sommige dingen zijn in het ziekenhuis voor dieren hetzelfde als in een gewoon ziekenhuis. Maar sommige dingen gaan heel anders. Doet u even uw mond open? vraagt de dokter in het ziekenhuis. Dat doe jij wel. Nu kan de dokter je goed onderzoeken. In de dierentuin gaat dat anders. Een leeuw doet niet even zijn mond open! De dieren worden eerst verdoofd. Ze raken in een soort slaap. Bedenk wat voor techniek er in een operatiekamer te vinden is. Bedenk drie verschillen die anders zijn voor een dierenarts dan voor een dokter. GAAT U HIER MAAR LIGGEN MEVROUW. Een dierenarts in de dierentuin gebruikt de meeste techniek in de _. 8 Codewoord: _

13 Welke technieken gebruikt de dierenarts in de dierentuin? Bij de tandarts of in het ziekenhuis maken ze soms speciale foto s: röntgenfoto s. Daarmee kunnen ze je botten en tanden bekijken. Ook in de dierentuin maken ze soms röntgenfoto s. In de dierentuin Welke dieren staan op de foto? Wat is er aan de hand met ze? Olifanten in de dierentuin moeten soms naar de dokter. Ze hebben een gat in hun kies of hun nagels moeten worden geslepen. De meeste olifanten houden niet van zo n onderzoek. Vroeger werden de olifanten daarom helemaal verdoofd. Nu weten we dat een gehele verdoving niet goed voor ze is. Gelukkig hebben ze een apparaat uitgevonden: de olifantenkantelaar. Kijk naar de foto. Hoe werkt de olifantenkantelaar? Zo n olifantenkantelaar is een prachtig apparaat, maar ook heel duur. Niet elke dierentuin heeft er één. Zoek in de dierentuin naar de operatiekamer. Of de werkplaats van de dierenarts. Kijk naar binnen of lees de papieren die op de buitenkant geplakt staan. Schrijf drie dingen op die je te weten bent gekomen. HET LIJKT WEL EEN SPEELTUIN HIER. JOEPIE! Een dierenarts in de dierentuin gebruikt de meeste techniek in de _. Codewoord: _ 9

14 In de klas Welke technische hulpmiddelen worden gebruikt in de dierentuin? Vroeger waren mensen veel tijd kwijt met eten zoeken. Tegenwoordig niet. De supermarkt zit meestal om de hoek. Waar besteed jij je tijd aan? Schrijf op wat je op een gewone woensdag doet. Hoeveel tijd ben jij vrij op een dag? Wat voor speelgoed heb jij? Wat leer je ervan? In het wild besteden dieren ook veel tijd aan het zoeken van eten. Of ze rusten uit van de jacht. Huisdieren hebben alle tijd van de wereld. Het eten komt vanzelf. Daarom krijgen huisdieren vaak speelgoed. Welk speelgoed ken jij voor huisdieren? Schrijf het op of teken het speelgoed na. Schrijf erachter voor welk dier het bedoeld is. TJEE... IK WOU DAT IK ZO VEEL SPEELGOED HAD! Ook in de dierentuin verzinnen ze dingen om dieren te vermaken. Dit noemen ze verrijking. Je vindt van alles in de verblijven, zoals ballen, stro of een klimrek. De dieren zijn er dol op. Bekijk de tekening van deze kleinste aapjes van de wereld: de dwergoeistiti s. Ze zijn kleiner dan een hand. Het zijn echte klimmers. Ze houden ook van water en achter elkaars staarten aanrennen. Ontwerp een verblijf met speelgoed voor deze aapjes. De kleinste aapjes van de wereld: dwergoeistiti. Techniek wordt ook gebruikt om te zorgen dat de dieren zich niet vervelen. Dat noemen we. 10 Codewoord:

15 Welke technische hulpmiddelen worden gebruikt in de dierentuin? Dieren in het wild zijn uren en uren bezig om voedsel te zoeken. Een blaadje hier, een grasje daar. Het kost veel tijd. Ook het vangen van een prooi duurt lang. In de dierentuin staat het eten gewoon klaar. De dieren hebben veel tijd over. En daarom vervelen ze zich soms. In de dierentuin In de dierentuin doen ze veel moeite om de dieren bezig te houden. Ze noemen dat gedragsverrijking. Dieren krijgen bijvoorbeeld speelgoed in hun verblijf. De panters krijgen hun eten vaak aan een elastiek. En de ijsberen krijgen hun vis in een blok ijs. Waarom doen ze dat? Een prachtig staaltje techniek zijn de voer-apparaten. Dat zijn apparaten die het voer op een andere manier uitdelen. Geen brokjes in een bakje, maar wormen die in het hok worden geschoten. Hierdoor weten de dieren nooit wanneer en waar ze te eten krijgen. Net als in het echt. Zo gaan ze zich niet vervelen en ze worden niet lui. Hoe werkt het apparaat hieronder? Waarom is het een verrijking? IK HEB EEN BAL VOOR DE APEN, KNUFFELKONIJN VOOR DE LEEUWEN EN EEN DUIKBRIL VOOR DE VISSEN. GAAF HE? Ga nu zelf op zoek naar voorbeelden van gedragsverrijking. Dat kan speelgoed zijn of een speciale manier van voeren. Schrijf dit op je onderzoeksrapport. Techniek wordt ook gebruikt om te zorgen dat de dieren zich niet vervelen. Dat noemen we. Codewoord: 11

16 In de klas Welke techniek is er in de dierentuin voor de bezoekers? Vroeger leerden de kinderen alleen uit boeken. Ze schreven alles op in hun schrift. Nu kan het ook anders. Op welke manieren leer jij nu in de klas? Welke techniek gebruik jij daarbij? Waar kun je meer techniek in jouw klas gebruiken? Een ander woord voor onderwijs is educatie. In jouw educatie op school gebruik je voor een deel nog pen en papier. Verzin een nieuw apparaat dat jou helpt om iets te leren. Hoe werkt het apparaat precies? Wat leer je ervan?...terwijl DE BEER UIT ZIJN VERBLIJF KLOM EN RECHT OP DE BEZOEKERS... HEERLIJK HÈ ZO N ZELFLEZEND BOEK. Techniek voor bezoekers wordt ingezet bij plezier, veiligheid en. 12 Codewoord:

17 Welke techniek is er in de dierentuin voor de bezoekers? Dames en heren, willen de ouders van Jaap zich melden? De omroep installatie klinkt. Techniek in de dierentuin is er niet alleen voor de dieren. Ook voor de bezoekers is er veel techniek. In de dierentuin Kijk rond in de dierentuin. Welke technische toepassingen zijn er speciaal voor de bezoekers? Schrijf vijf dingen op. Ga je een dagje naar de dierentuin, dan heb je veel plezier. De dierentuin wil jou ook iets leren over de dieren. Dat noemen we educatie. Kijk naar de voorbeelden die je hierboven hebt gevonden. Welke voorbeelden zijn bedoeld voor educatie? Zet daar een kruisje achter. Ga naar het verblijf van jouw lievelingsdier. Welke techniek is er voor jou als bezoeker? JA, GELUKKIG HOEF JE NU ALS BEZOEKER NIET MEER TE LOPEN. Welke techniek kun je hier ook nog gebruiken? KIJK, DEZE TECHNIEK MISTE IK NOG EEN BEETJE. Techniek voor bezoekers wordt ingezet bij plezier, veiligheid en. Codewoord: 13

18 Wat weet je nu over een dierentuin en de techniek in een dierentuin? Nu je zoveel weet over de dierentuin is het tijd om zelf een verblijf te ontwerpen en te maken. Denk hierbij goed aan wat je hebt onderzocht en ontdekt in dit boekje. Beantwoord eerste de volgende vragen: Voor welk dier maak je een verblijf? In wat voor omgeving leeft het dier in het wild? Het stokstaartje Voedsel: insecten Klimaat: woestijn De vliegende gekko Voedsel: insecten Klimaat: tropisch regenwoud De ratelslang Voedsel: knaagdieren hagedissen Klimaat: woestijn Waar houdt het dier van: bomen, gras, stenen of iets anders? Hoe ga je het verblijf inrichten? Hoe beveilig je het verblijf? Houd rekening met het dier. Een vogel heeft een andere beveiliging nodig dan een slang. Welk klimaat is er nodig voor het dier? Hoe kun je dit klimaat namaken? Hoe zorg je voor verrijking bij het eten? En hoe voor spelen? Wat voor educatie kun je bij het verblijf bedenken. 14

19 En nu zelf Maak eerst op papier een ontwerp van je eigen verblijf. Zet met pijltjes en woorden erbij wat alles voorstelt. Schrijf ook op waarom je het verblijf zo ontworpen hebt. WAT VIND JE VAN DIT ONTWERP? DEZE AAP PAST PRECIES IN MIJN VERBLIJF. MAAR HOE KUNNEN DE DIEREN NAAR BINNEN? DAN ZORG IK DAT DIE AAP WAT TE DOEN HEEFT. Je hebt nu getekend en opgeschreven hoe het verblijf eruit komt te zien. Nu kun je het verblijf in het echt gaan maken. Succes met bouwen. Maak ook een informatiepaneel waarop de bezoekers meer kunnen lezen over het dier en zijn verblijf. Misschien weet je nog wat meer activiteiten voor educatie te bedenken. 15

20 Onderzoek de dierentuin en de verblijven Sharella, Bas, Chen en Kim gaan op onderzoek uit. Ze werken bij de technische dienst van de dierentuin. Ze hebben het boekje over de dierentuin meegenomen. De uitkomsten van hun onderzoek vullen ze in op het onderzoeksrapport. WIJ MOETEN DE BEVEILIGING ONDERZOEKEN. MAAR DIE IS TOCH ALTIJD HETZELFDE: HOKKEN MET TRALIES? Beveiliging NEE JOH. JE HEBT SOMS OOK GLAS EN SCHRIK- DRAAD. ER ZIJN OOK ANDERE BEVEILIGINGEN. DEZE ZEELEEUWEN HEBBEN EEN MUUR. JA, EN DIE IS VOOR DE VEILIG- HEID VAN... DE BEZOEKERS! Welke soorten beveiliging zie jij? Zijn er ook camera s? Is er ook beveiliging voor de bezoekers? Klimaatbeheersing IK ZIE NIKS. WAAROM IS HET LICHT UIT? WE ZIJN IN HET NACHTDIERENVERBLIJF. DEZE DIEREN ZIJN S NACHTS WAKKER. SLANGEN HOUDEN VAN 30 GRADEN. YEP, PRECIES GOED. MAAR HOUDEN ZE NIET VAN FRISSE LUCHT? Hoe is de klimaatbeheersing geregeld? Is het donker of licht in het nachtdierenverblijf? 16

21 Bij de dokter EERST GAAT DE OLIFANT HIERIN. DAARNA DRAAIEN ZE HEM AUTOMATISCH OM EN NU KAN DE ARTS ZIJN NAGELS KNIPPEN. Verrijking ZIJ MOETEN OOK MOEITE DOEN OM HUN ETEN TE KRIJGEN. DIEREN IN HET WILD ZIJN VEEL TIJD KWIJT AAN ETEN ZOEKEN. HOE ZIT DAT BIJ DEZE STOKSTAARTJES? Welke techniek gebruikt de dierenarts in de dierentuin? Wat doen ze aan gedragsverrijking: is er speelgoed? Hoe geven ze het voedsel? Gebruiken ze er apparaten voor? Bezoekers (educatie) HMMM, WAT EET EEN ZEELEEUW? VIS? GOED GEBRUIK VAN TECHNIEK BIJ EDUCATIE. Bezoekers (veiligheid) BOVEN DE DEUR STAAT HET BORDJE UIT. GOEDE VEILIGHEIDS- MAATREGELEN. WAAR IS DE UITGANG ALS HIER BRAND IS? Hoe wordt techniek ingezet bij de educatie van de bezoekers? Gebruiken ze techniek voor de veiligheid van de bezoekers? 17

22 Wist je dit al? WaarMaarRaar.nl de opmerkelijkste krant van Nederland Orang oetans achter een computer? Orang oetans op de Apenheul gaan chatten met hun soortgenoten op Borneo. Van orang oetans is bekend dat ze gek zijn op techniek. De apen op de Apenheul kunnen al met elkaar communiceren via de compu ter. Nu komt er ook nog een internetverbinding tussen Borneo en Apeldoorn. Tropische vissen zwemmen in ander water dan Noordzeevissen. Het water moet in ieder aquarium aan andere eisen voldoen. Achter de schermen lopen kilometers buizen die zorgen voor de aanvoer van schoon water en de afvoer van vies water. Het zeewater in Blijdorp komt zelfs echt uit de Atlantische Oceaan. Met een groot schip komt het naar Rotterdam. Het laatste stukje gaat door een buis van 300 meter. Er zijn nu niet veel geheimen meer over de dierentuin. Wil je meer weten? Kijk dan op de volgende internetsites: Over dieren: Alles over alle Nederlandse dierentuinen: Ontwerp je eigen dierentuin: Bekijk het Klokhuisfilmpje over het vervoer van dierentuindieren: Meer weten over gedragsverrijking en de olifantenkantelaar: 18

23 colofon 2008, Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch Installatiebedrijf (OTIB), Woerden Idee: Tekst: Eindredactie: Grafisch ontwerp: Druk: C. van de Graaf & Partners BV, Amstelveen Karin Janssen OTIB, Woerden Accentdesign, Mijdrecht Verweij Printing, Mijdrecht Meer exemplaren? Dit boekje is te bestellen en te downloaden. Ga naar Dit boekje maakt deel uit van een reeks themaboekjes over techniek ervaren en beleven in het basisonderwijs. Eerder verscheen in deze reeks: Geheimen van het schooltheater Geheimen van het aquarium Geheimen van de schoolbel Geheimen van de centrale verwarming Geheimen van de kopieermachine Geheimen van het pretpark Geheimen van de camping Geheimen van de buitenverlichting Geheimen van de koelkast Geheimen van de oven Geheimen van het verkeerslicht Geheimen van het brandalarm Geheimen van de tijdmeting Geheimen van de dierentuin is een uitgave van OTIB. Techniek ervaren en beleven in het basisonderwijs

24 OTIB Postbus AK Woerden Bezoekadres: Korenmolenlaan GG Woerden info@otib.nl In OTIB zijn vertegenwoordigd: