realizing Growing Ambitions in Greenport Venlo

Transcriptie

1 s t r a t e g i s c h e a g e n d a b o o m k w e k e r i j realizing Growing Ambitions in Greenport Venlo C o n n e c t e d t o G r e e n p o r t V e n l o

2 Een boeiende en bloeiende toekomst The Green Connection en haar strategische agenda

3 i n h o u d s o p g a v e s a m e n v a t t i n g Pagina 3 Managementsamenvatting Pagina 4 Een boeiende en bloeiende toekomst ~ Voorwoord door Leon Litjens Pagina 6 Inleiding Pagina 10 H o o f d s t u k 1 Feiten en cijfers Greenport Venlo: een bijzondere positie Boomteelt Nederland Boomteelt Greenport Euregio Venlo Duurzaamheid Pagina 22 H o o f d s t u k 2 Unieke boomteeltregio Pagina 28 H o o f d s t u k 3 Visie en ambitie Ambitie Greenport Venlo Pagina 32 H o o f d s t u k 4 Thema s Managementsamenvatting Voor u ligt de strategische agenda van The Green Connection, een samenwerkingsverband van boomkwekers en andere betrokkenen uit de boomteeltsector. Partijen die als doel hebben om, in nauwe samenwerking tussen de Duitse en Nederlandse betrokkenen, de boomteeltsector in de Euregio Greenport Venlo te versterken. De boomteeltsector in Greenport Venlo draagt met een productiewaarde van circa 150 miljoen euro, een clusterwaarde van 250 miljoen euro en een werkgelegenheid van circa arbeidsplaatsen al in belangrijke mate bij aan de Euregionale economie. Daarnaast mogen we stellen dat de boomteelt in de Euregio Greenport Venlo tot een van de belangrijkste productiegebieden van Europa behoort, met een divers en compleet assortiment van hoge toegevoegde waarde. Bovendien is de boomteelt erg belangrijk voor de aantrekkingskracht van het gebied. Al met al is een sterke boomteeltsector dus essentieel voor de regio. Euregio Greenport Venlo onderscheidt zich van andere boomteeltcentra onder andere door haar diverse en complete assortiment en goede logistieke ligging. Eigenschappen die volop kansen bieden voor het vergroten van de toegevoegde waarde van de boomteelt in de regio. The Green Connection streeft naar een verdubbeling van de clusterwaarde van 250 naar 500 miljoen euro in 10 jaar tijd. Dat wordt deels gerealiseerd door een forse groei in het boomteeltareaal en de ontwikkeling van het assortiment, maar vooral ook door een toename van aanverwante activiteiten. Langs een vijftal thema s gaan we dit aanpakken: 1 Ruimte om te ondernemen 2 Euregiomerk en imago 3 Ontwikkelen handel en afzet 4 Kennis en innovatie 5 Euregio Pagina 36 H o o f d s t u k 5 Projecten Deze thema s krijgen concreet vorm door projecten waarbij een grote groep - kwekers en andere belanghebbenden - betrokken wordt. Deze projectinitiatieven worden de komende tijd verder uitgewerkt. Belangstellenden worden van harte uitgenodigd om deel te nemen. Pagina 46 H o o f d s t u k 6 Organisatie Om The Green Connection een vliegende start te geven heeft een brede groep middelen en mens kracht bijeen gebracht om zowel de organisatie te bemensen als om de initiatieven te kunnen starten. Dit document is opgesteld door een brede groep mensen. Mensen die beseffen dat ze elkaar nodig hebben om echt hun ambities te verwezenlijken. De basis hiervoor is gelegd door de boomkwekers van het Platform Boomteelt Greenport Venlo (PBGV). We kunnen dus ook met recht zeggen dat deze strategische agenda is ontstaan in het hart van de boomteeltsector, namelijk bij de kwekers. 3

4 V o o r w o o r d Een boeiende en bloeiende toekomst door Leon Litjens De boom- en sierteelt is een van de meest kansrijke agrarische sectoren binnen Greenport Venlo. Samen met de Duitse Euregio vormt Greenport Venlo het grootste aaneengesloten productiegebied van boom- en sierteeltgewassen ter wereld. Met hun brede assortiment, de in de Euregio Venlo aanwezige logistieke kennis van de agribusiness, kunde en kracht kunnen kwekers en handelspartijen tegemoet komen aan de vaak grillige vraag van de markt en deze in alle opzichten goed bedienen. Behalve het directe economische belang heeft de boom- en sierteelt een belangrijke functie voor de inrichting van het buitengebied en voor de Quality of Life van de Euregio. In dat opzicht draagt de sector ook volop bij aan de duurzame ontwikkeling van Greenport Venlo en aan de recreatieve kwaliteit van de omgeving. Het Platform Boomteelt Greenport Venlo, bestaande uit een negental enthousiaste kwekers en een externe voorzitter, heeft met het rapport De innovatieve boomkwekers een belangrijke bouwsteen geleverd voor verdergaande ontwikkeling van de sector en samenwerking met alle verbonden partijen. Ik heb veel waardering voor de inzet en het doorzettingsvermogen van deze kwekers en hun voorzitter die de eerste stappen op weg naar structuurversterking hebben gezet. Graag wil ik hen daarvoor bedanken. Deze kwekers zullen zich nu samen met Business Support Venlo in The Green Connection verbinden met alle andere partijen die zich in de boom- en sierteelt met handel, toelevering en facilitaire diensten bezig houden. De gemeenten binnen Greenport Venlo en de provincie Limburg willen graag meewerken aan de structuurversterking van de boom- en sierteelt en daarvoor de nodige harde en zachte voorwaarden scheppen. Greenport Venlo wil daarvoor haar Greenportstatus gebruiken en waar nodig samenwerken met Greenport Boskoop om zo het specifieke belang van de boom- en sierteelt binnen Greenports Nederland onder de aandacht te brengen. De boom- en sierteeltsector van Greenport Venlo zal zelfbewustzijn moeten tonen en zich in woord en daad op alle niveaus krachtig moeten gaan manifesteren binnen en buiten de Greenport. De laatste jaren werken kwekers en andere marktpartijen op allerlei manieren aan het verzilveren van de kansen voor de sector in Europa. Kwekers denken na over hun veranderde rol in de keten en werken steeds meer samen met logistieke partners en handelspartijen om de toegevoegde waarde te vergroten en in de Euregio te houden. De nieuwe combinatie van het Nederlandse FloraHolland en het Duitse Landgard met een klokveiling onder de vlag van Rhein-Maas belooft daarbij veel voor de toekomst. Op bestuurlijk niveau zijn de kwekers in de stuurgroep Boomteelt Nederland gestapt. Daarin werken de belangrijkste teeltgebieden met elkaar samen onder de vlag van Greenport Boomteelt Nederland. Samenwerking, visie en uitvoeringskracht zijn belangrijke uitgangspunten die met deze strategische agenda worden uitgedragen. Het bomencluster Greenport Venlo vormt met The Green Connection de verbinding tussen alle partijen die deelgenoot willen zijn van een boeiende en bloeiende toekomst. Leon Litjens Wethouder Horst aan de Maas s a m e n w e r k i n g 4 5

5 i n l e i d i n g Boomteelt: de stille motor van Greenport Venlo De benaming stille motor is helemaal van toepassing op het bomencluster Greenport Venlo. Want hoewel dit cluster al erg actief is en veel doet voor de Euregio Greenport Venlo, is er nog te weinig aandacht voor de belangrijke rol die zij speelt. Daarvoor ontbreekt nog net dat ene kleine vonkje. Het vonkje dat samenwerking of krachtenbundeling heet en dat kan zorgen voor een echte explosie. Daar komt nu verandering in. Want behalve een krachtenbundeling heeft het cluster tegelijk gekozen voor een krachtige naam. Een naam die niet alleen de lading dekt, maar het cluster direct ook een duidelijk gezicht geeft: The Green Connection, connected to Greenport Venlo. boomteelt de stille motor van greenport venlo Verbinden speelt een grote rol bij die naam. Een ver binding tussen alle Euregionale belanghebbenden uit de boomteelt. Die met het enorme potentieel van Greenport Venlo achter zich de samenwerking met elkaar aangaan, om zowel individuele als gezamenlijke doelen te realiseren. Al deze belanghebbenden weten maar al te goed dat ze elkaar nodig hebben om de boom- en sierteelt (hierna aangeduid als boomteelt ) in de Euregio Venlo uit te laten blinken. Alleen door zo n krachtenbundeling kunnen ze grote doelen realiseren en de boomteeltsector binnen Greenport Venlo stevig op de kaart zetten. Bovendien zal het geluid van Greenport Venlo sterker dan ooit weerklinken binnen de Nederlandse boomteelt en worden ook bestuurders wakker geschud. Met deze samenwerking en de daarbij horende strategische agenda is enkele jaren geleden al gestart in de Euregio Venlo. In sessies met vooral boomkwekers werden de belangrijkste toekomst-thema s vastgesteld. Op initiatief van de gemeente Horst aan de Maas zijn twee jaar geleden een aantal toonaangevende, regionale boomkwekers gebundeld in het Platform Fotografie: Cultus Agro Advies 6 7

6 i n l e i d i n g Kansen benutten en ambitie Voor veel mensen zijn de eerder genoemde getallen misschien verrassend. Want binnen Greenport Venlo neemt de boomteelt niet echt een prominente plaats in. Het is een onopvallendheid die bijna kenmerkend lijkt voor de boomteelt. Deze teelt gaat immers naadloos op in het landschap en past prima bij het open karakter van de streek. Inderdaad: de stille motor van Greenport Venlo: onopvallend, maar wel erg belangrijk! De boomteelt zal zich de komende tijd verder moeten ontwikkelen. Kansen zijn er genoeg. Want door haar uitstekende logistieke ligging in het grensgebied met België en Duitsland is de Euregio niet alleen een belangrijk teeltgebied, maar ook de plaats waar handel en export thuishoren. We zien dat het Nederlandse FloraHolland en het Duitse Landgard hun klokactiviteiten concentreren in een nieuwe organisatie, de veiling Rhein-Maas. Deze samenwerking gaat als een magneet werken bij het aantrekken van handel. Tegelijk zijn er in de directe nabijheid veel sterke innovatieve en economische clusters, zoals Brainport Eindhoven en Food Valley Wageningen. Samenwerken met deze clusters biedt nieuwe mogelijkheden en zorgt voor gezamenlijke stootkracht. ontmoet. Zoveel, dat we de organisatie van The Green Connection nu al kunnen inrichten en projecten met betrokken partners starten. Zelfs de website is er al: Die site gaat een belangrijke rol spelen in de communicatie. Ook de belanghebbenden hebben al toezeggingen gedaan voor de inzet in menskracht en financiering. Kortom: The Green Connection kent een vliegende start. Aan de slag! Doe mee! In dit boek beschrijven we het belang, de visie en de ambitie van The Green Connection en geven we een beeld van de organisatie van het cluster. Daarnaast maakt u kennis met de belangrijkste projectideeën die al in de startblokken staan. Ideeën die inhoud aan het cluster en uitvoering aan de ambities geven. Maar dit is nog maar een begin. Ruimte voor nieuwe deelnemers en nieuwe ideeën is er altijd. Daarom nodigen wij u ook graag uit om deel te nemen aan The Green Connection en daarbinnen uw eigen ideeën aan te dragen. Een kans waarvan wij van harte hopen dat u deze aangrijpt, zodat we door de onderlinge verbinding samen de boomteeltsector in Greenport Venlo internationaal kunnen laten uitblinken en op de kaart zetten. Boomteelt Greenport Venlo (PBGV), met als belangrijkste opdracht om deze thema s en een strategische agenda verder uit te werken. Onder de werknaam Plantregio Rhein-Maas is bovendien door PBGV een stevige basis gelegd voor samenwerking met Niederrhein. Die activiteiten, samen met de inbreng van betrokkenen van Boeiende Bomen en Boomteelt Support Venlo, zijn de basis voor The Green Connection en haar strategische agenda. Eigenlijk stonden de boomkwekers dus aan de basis van deze visie en de agenda. Substantiële bijdrage We mogen het grote belang van de boomteelt in Greenport Venlo niet onderschatten. Met circa hectare boomteelt op zo n 550 bedrijven is de Euregio Greenport Venlo binnen de nationale boomteelt een van de belangrijkste productiegebieden. Deze bedrijven produceren jaarlijks een grote diversiteit aan producten, zoals laanbomen, sierheesters, klimplanten en perkgoed, met een totale waarde van circa 150 miljoen euro. Maar het zijn niet alleen de primaire producenten die voor dat succes zorgen. Het zijn ook de vele bedrijven die aan de boomteelt zijn gelieerd. Denk aan de handel, logistiek en andere dienstverleners. Samen zijn al die belanghebbenden The Green Connection, met een totale productiewaarde van circa 250 miljoen euro en werkgelegenheid voor ongeveer arbeidsplaatsen. Waarmee The Green Connection niet alleen een belangrijke bijdrage levert aan Greenport Venlo, maar ook aan de Nederlandse economie als geheel. Deze kansen en competenties zijn tot nu toe nog te weinig benut. Door de krachten te bundelen vergroten de belanghebbenden in The Green Connection de toegevoegde waarde van de Euregionale boomteeltsector. De ambitie liegt er dan ook niet om: we willen van The Green Connection binnen Greenport Venlo het meest marktgerichte bomencluster van Europa maken, met de hoogste toegevoegde waarde in de keten. Hiermee levert de boomteelt een substantiële bijdrage aan het realiseren van de doelen van Greenport Venlo om een groei in toegevoegde waarde te realiseren van 1 naar 2 miljard euro! Niet alleen denken, ook doen! Vol trots presenteren we als The Green Connection in deze strategische agenda onze ambities. Tegelijk zijn we er trots op dat we zoveel enthousiasme hebben 8 9

7 h o o f d s t u k 1 Feiten en cijfers Greenport Venlo: een bijzondere positie Noord-Limburg wordt ook wel eens de tuin van Europa genoemd. Die bijnaam heeft het onder meer te danken aan het feit dat door de combinatie van food & feed en flowers & green Greenport Venlo de meest diverse en complete agro- en foodregio in Nederland is. Daarnaast wonen in een straal van nog geen honderd Grensoverschrijdende Euregio kilometer meer dan 30 miljoen consumenten. Greenport Venlo omvat naast het Limburgse Bovendien is de Euregio, na de havensteden Rotterdam tuinbouwcluster ook het gebied in Oost-Brabant en en Amsterdam, met haar unieke ligging aan snelwegen, Zuid-Gelderland. Maar de tuinbouwketen van Greenport water en spoorlijnen en in nabijheid van verschillende Venlo houdt niet op bij de Nederlandse grens. België internationale luchthavens, het grootste logistieke is met een jaarlijkse import van circa 20 miljoen euro knooppunt van Nederland. Zo is het niet alleen een een belangrijke handelspartner van de Nederlandse belangrijk productiegebied, maar ook een van de boomteelt. En ook aan de Duitse kant, direct ten oosten grootste logistieke knooppunten van ons land. De regio van Venlo, ligt een grootschalig tuinbouwgebied, de regio is benoemd tot logistieke hotspot Duitsland is zelfs al tot logistieke hotspot benoemd! Niet vreemd, inclusief een enorm handelscomplex. Dit hele als je bijvoorbeeld weet dat maar liefst 50% van alle gebied noemen we ook wel de Euregio: het grootste Aalsmeer vervoer naar Duitsland over de weg bij Venlo de grens passeert. Ook de Nederlandse overheid heeft deze bijzondere positie erkend en de regio de status van Greenport gegeven. Hiermee is Greenport Venlo één van de vijf in aaneengesloten productiegebied voor boomteelt in de wereld, met als kenmerk het brede en diepe assortiment dat er wordt geproduceerd. Binnen Greenport Venlo wordt het gebied in en rondom de gemeenten Venlo, Horst aan de Maas, Peel en Maas, Duin & bollenstreek Boskoop Westland Opheusden Nederland Nederland erkende Greenports. De vijf O s Greenport Venlo is een uniek interregionaal netwerk van ondernemers, onderzoek, onderwijs en overheid: de Venraij en Boxmeer daarbij als geografisch kerngebied gezien. Bovendien gaat het om de hele tuinbouwketen. De invloedssfeer van de kernproductie en het handelsgebied rond Venlo strekt zich uit naar andere bedrijvigheid in de keten. Op het kaartje zien we de Zundert Haaren Eindhoven A67 Venlo A40 A52 vier O s. Een netwerk dat met alle ruimte voor innovatie waarde voor de markt van Flowers, Fresh, Food en Logistics creëert, in de vorm van meer innovatief geografische positie van de Euregio Venlo en Greenport Venlo binnen Nederland. A73 A61 vermogen en kritische massa, synergie, slagvaardigheid en zelfgerealiseerde groei. Dat alles zorgt voor een België kwalitatief hoogstaand, duurzaam en gezond klimaat, zowel voor de ondernemers als voor de andere O s. En tenslotte mogen we ook de vijfde O niet vergeten: de omgeving. Die zien we terug in de natuur, de cultuur en de mensen die wonen, leven en werken in Greenport Venlo. De Euregio Venlo en Greenport Venlo 10 11

8 H o o f d s t u k 1 Areaalverdeling De regio streeft daarbij naar een verdubbeling van de Binnen Greenport Venlo ligt de nadruk op voedingstuin- economische (toegevoegde) waarde tot 2 miljard euro, bouw en dan vooral op groenten. Greenport Venlo zorgt binnen 10 jaar te realiseren. Tegelijk wil de boomteelt voor bijna een kwart van de totale opbrengst van de haar eigen ambities realiseren. Daarover later meer. Nederlandse voedingstuinbouw. Het areaal glastuinbouw in Greenport Venlo bedraagt ongeveer hectare, met een totale toegevoegde waarde van zo n 400 miljoen euro. Het areaal vollegrondsteelt, waaronder boomteelt, bedraagt hectare, met een totale toegevoegde waarde van 330 Een enorme groei! En eentje die eisen stelt. Aan de ontwikkeling van modern ondernemerschap, vernieuwing en verduurzaming van de productie en productieomstandigheden, hoogwaardige kwaliteit van arbeid én een versterking van de werk- en leefomgeving. Bovendien zijn daarbij goed onderwijs, een goed functione- Fotografie: Cultus Agro Advies t a b e l 1 miljoen euro. Daarmee komt de totale toegevoegde rende arbeidsmarkt, een dragende kennisinfra structuur waarde van de agroproductie in Greenport Venlo en goede ruimtelijke voorzieningen belangrijke op circa 730 miljoen euro. Samen met o.a. handel, transport, toelevering, verwerking en logistiek komt de toegevoegde waarde van Greenport Venlo op ruim 1 randvoorwaarden. Om de grote, grensoverschrijdende schaalsprong te maken moet intensief worden samengewerkt met partijen in Nordrhein-Westfalen. Beplante oppervlakte [Arealen in ha] Bron: CBS * % miljard euro. Verdeling arealen in teeltsoorten Boomteelt Nederland Nationale verbinding Naast de regionale verbinding aan Greenport Venlo is The Green Connection inhoudelijk verbonden aan de Greenport Boomteelt Nederland ; een samenwerkingsverband van vijf boomteeltgebieden in ons land, ONDER GLAS % Siergewassen % Bloemkwekerijgewassen % snijbloemen % potplanten % ov. bloemkwekerijgewassen % Boomkwekerijgew. en vaste planten % Voedingstuinbouw % Groenten % Fruit % Overig - volle grond Boomteelt - volle grond Groenteteelt - onder glas Boomteelt - onder glas Sierteelt- onder glas Potplanten te weten Greenport Regio Boskoop, Neder-Betuwe, Zundert, Midden-Brabant en de regio Venlo. Elk gebied heeft haar eigen karakteristieken. Zo is Boskoop het oudste productiegebied met een sterke concentratie van handelsondernemingen en staat Neder-Betuwe bekend als hét laanboomcentum. Twee teeltgebieden in Noord-Brabant zijn sterk in opkomst: Midden-Brabant (Haaren e.o.) en Treeport Zundert. Deze twee zijn qua oorsprong, omvang en diversiteit nog het meest met de OPEN GROND % Siergewassen % Bloembollen % Boomkwekerijgew. en vaste planten % pot- en containerteelt % Bloemkwekerijgewassen % Voedingstuinbouw % Groenten % Pit- en steenvruchten % Klein fruit % boomkwekerijregio Venlo te vergelijken. CHAMPIGNONS % Schaalsprong De grote ambitie van Greenport Venlo is het maken van een (internationale) schaalsprong en een verdere (grensoverschrijdende) doorontwikkeling. Daarvoor wil Venlo haar strategische positie benutten, om zich Het boomteeltareaal Met een areaal van hectare vormt de Nederlandse boomteelt bijna 12% van de totale Nederlandse tuinbouw. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de glas- TOTAAL TUINBOUW % Groenten: inclusief uien en groene erwten; exclusief aardbeien Fruit: inclusief aardbeien Klein fruit: inclusief aardbeien *) = Voorlopige cijfers zo door te ontwikkelen tot één van de belangrijkste tuinbouw is het areaal tuinbouw in de open grond de logistieke draaischijven/ regio s in Noordwest-Europa laatste tien jaar toegenomen. Iets wat we goed zien in op het gebied van Flowers, Fresh, Food en Logistics. hiernaast weergegeven overzicht

9 hh o o f d s t u k 1 P a u l a L e e n d e r s > b o o m k w e k e r i j P e t e r L e e n d e r s B. V. i n H e l d e n Wij willen als tuinplantensector gezien worden! En tevens onze regio op de kaart blijven zetten als hét belangrijkste tuinplantengebied in de Euregio. Dat is in mijn ogen de grootste verdienste van The Green Connection. Dit zal elk bedrijf in Noord-Limburg en Noordrijn-Westfalen een enorme boost geven. Bovendien zal samenwerking binnen de branche nog meer voordelen opleveren. Ik denk bijvoorbeeld aan de logistiek. Maar ook door samen kansen te grijpen en hele andere markten te benaderen. Kortom: samenwerken is meer dan een gezonde basis. Minder bedrijven Hoewel het boomteeltareaal de laatste jaren relatief stabiel blijft, neemt het aantal bedrijven af. Dat leidt tot schaalvergroting, verdere specialisatie en professionalisering binnen de boomteelt. Op dit moment zijn er in ons land zo n boomteeltbedrijven, ongeveer 40% van alle sierteeltbedrijven. Behalve de kwekerijen is er nog een groot aantal bedrijven door handel en export aan de boomteelt verbonden. Deze bedrijven combineren vaak verschillende siergewassen in hun aanbod, zoals snijbloemen, potplanten en boomkwekerijproducten. In totaal zijn er zo n van dergelijke aan de boomteelt gelieerde bedrijven geregistreerd. Dat zijn exporteurs, detailhandel en hoveniers. t a b e l 2 Breed assortiment De meeste mensen denken bij boomteelt aan laanbomen. Maar de teelt is veel meer divers en speelt in op trends in de markt, met steeds meer aandacht voor visueel aantrekkelijke producten, terwijl de scheidslijn tussen binnen- en buitenplanten minder scherp wordt. In stedelijk gebied zorgt beplanting voor een groene(re) stad met groenideeën die passen bij de omgeving en haar bewoners. Er is dan ook een breed scala aan producten, zoals laan- en parkbomen, bos- en haagplantsoen, rozenstruiken en sierconiferen en pot- en containterteelt. Deze productgroepen hebben samen een totale productiewaarde van 592 miljoen euro. Aantal teeltbedrijven * SIERGEWASSEN bloemkwekerij onder glas bloemkwekerij vollegrond bloembollen boomkwekerij en vaste planten vollegrond ** boomkwekerij vollegrond vaste planten vollegrond boomkwekerij en vaste planten onder glas * voorlopige cijfers ** in dit totaalaantal zijn de dubbeltellingen in de subcategorieën Boomkwekerij volle grond en Vaste planten volle grond uit gehaald. t a b e l 3 Productiewaarde per sector [productie in miljoenen euro s] Wij willen als tuinplantensector gezien worden! Bron: PT * % 2009 SIERGEWASSEN % W.o. boomkwekerijprod % VOEDINGSTUINBOUW % TOTAAL TUINBOUW % *) Voorlopige cijfers 14 15

10 H o o f d s t u k 1 De afzetmarkten Een groot deel van de Nederlandse boomteeltproducten wordt geëxporteerd, vooral naar Duitsland (circa 40%). Andersom zien we dat Nederland ook verantwoordelijk is voor 75% van de totale import in Duitsland. De handelsrelatie Nederland-Duitsland is dus erg belangrijk. Mede door haar ligging kan Noord-Limburg hierin voor de Nederlandse boomteelt een sleutelrol spelen. Verderop ziet u hoe we deze kans willen verzilveren. De exportwaarde van de boomkwekerijsector bedraagt ongeveer 435 miljoen euro. Uitvoerwaarde boomkwekerijproducten in mln. euro s Duitsland Verenigd Koninkrijk Frankrijk België Overig t a b e l 4 Belangrijkste exportmarkten Boomkwekerijproducten (x mln. Euro), bron CBS * % Duitsland % Verenigd Koninkrijk % Frankrijk % België % Italië % Verenigde Staten % Zweden % Zwitserland % Oostenrijk % Ierland % Boomteelt Greenport Euregio Venlo Greenport Venlo: een grote speler Van het landelijke boomteeltareaal (ca hectare) ligt het grootste deel -bijna hectare -, in Zuid-Nederland. In de Euregio Greenport Venlo wordt ongeveer hectare geteeld. Dat is dus bijna 20% van het landelijk areaal. Het grootste deel hiervan is te vinden in de provincie Limburg (ca hectare), maar ook de aangrenzende gebieden in de provincies Noord-Brabant, Gelderland en Duitsland zijn in de praktijk vooral op de Euregio Venlo georiënteerd. uniek assortiment herfstproducten. In onderstaande diagram is te zien hoe de verschillende cultuursoorten binnen Greenport Venlo verdeeld zijn. Areaalverdeling cultuursoorten Boomteelt Greenport Venlo Totaal % *voorlopige cijfers Hiermee is de Greenportregio Venlo een van de belangrijkste boomteeltregio s van ons land. Tegelijk is zij waarschijnlijk het meest compleet wat betreft de diversiteit aan cultuursoorten. Zo concentreert zich in Noorden Midden-Limburg maar liefst 75% van de nationale rozenproductie en heeft de Duitse Niederrhein een 13 Sierconiferen Rozenstruiken Laan- en parkbomen Buxus 20 Bos en haagplantsoen Sierheesters en klimplanten Overig (niet onderverdeeld) 16 17

11 hh o o f d s t u k 21 Ook heeft de regio een unieke internationale oriëntatie, maar ook aan kennisinstellingen en -instituten. Al deze levert de boomteelt ook een essentiële bijdrage aan de vooral gericht op de Duitse markt. Hoewel deze markt partijen samen zijn The Green Connection. Het aandeel Euregionale werkgelegenheid. voor een belangrijk deel (80-85%) zelfvoorzienend is, komt circa 75% van de in Duitsland geïmporteerde van boomteeltproducten wordt geschat op circa 250 miljoen euro, waarbij de primaire productie de grootste Schaalvergroting boomteeltproducten uit Nederland. bijdrage (150 miljoen) levert. De overige toegevoegde De landelijke trend van schaalvergroting zien we ook Productiewaarde waarde komt vooral van toeleveranciers van deze bedrijven, zoals handel, transport en ondersteunende in deze regio terug. Dit heeft invloed op de aard van de bedrijven. Vroeger waren teeltbedrijven sterk gericht op De totale waarde van de producten die door de Neder- dienstverlening. de primaire teelt, maar nu zijn ze zelf ook steeds meer landse boomteeltsector zijn voortgebracht, is bijna 600 miljoen euro. Deze waarde wordt berekend aan de hand Werkgelegenheid verantwoordelijk voor handel en afzet. De vakman ontwikkelt zich zo meer tot een ondernemer, de ketens van de NGE-waarde, door de cultuursoort te verme- Dat de boomteelt ook gezond is voor de werkgelegen- zijn minder vast en de boomkwekers moeten zelf nigvuldigen met het betreffende areaal. De productie- heid in de Euregio Venlo, moge duidelijk zijn. Van de een actievere rol spelen in de keten. Daarnaast zien waarde van de boomteelt in de Euregio Greenport Venlo boomteeltbedrijven in ons land zitten er zo n 375 we steeds meer vast en tijdelijk personeel, waardoor komt op ongeveer 150 miljoen euro uit. in Limburg. Maar kijken we naar het totale werkgebied kennisontwikkeling en -overdracht steeds belangrijker voordeel dat de kennis en expertise rond die teelten Boomteelt: enorme waarde voor Greenport Venlo Naast de productiebedrijven kent de Euregio ook veel van Greenport Venlo, dan vinden we hier circa 550 bedrijven. Samen zijn deze bedrijven goed voor ruim arbeidsplaatsen. En dan hebben we het nog niet worden. Specialisatie toenemen. Maar bij de afzet zien we steeds vaker combinaties van verschillende cultuursoorten. Om dat te realiseren is samenwerking tussen de verschillende aanverwante economische activiteiten. Denk aan toe- eens over de werkgelegenheid die de boomteelt schept Een andere ontwikkeling is de specialisatie rond een aanbieders nodig, omdat dit op één bedrijf vaak niet leverende, verwerkende en dienstverlenende bedrijven, in de andere, aan haar verbonden sectoren. Hiermee of enkele cultuursoorten. Deze specialisatie heeft als mogelijk is. boomteelt levert essentiële bijdrage aan werkgelegenheid 18 19

12 hh o o f d s t u k 1 Duurzaamheid Het begrip duurzaamheid, wat we steeds vaker tegenkomen als de 3 P s (People, Profit, Planet), wordt vaak gebruikt, maar is moeilijk hard te maken. Want hoe meet je of iets duurzaam is of niet, en in welke mate? Het DPL-systeem (DuurzaamheidsPrestatie op Locatie) is wat dat betreft een nuttig instrument. In deze DPL wordt de duurzaamheid van locaties namelijk kwalitatief én kwantitatief inzichtelijk. Een dergelijke analyse hebben we ook uitgevoerd voor het kerngebied van de boomteelt in Greenport Venlo. Hieruit blijkt dat dit gebied, vergeleken met andere landelijke gebieden, al uitblinkt met hoogwaardige duurzame elementen, zoals de aanwezigheid van water, groen en sociale veiligheid. Resultaten DPL-analyse In onderstaande tabel staan de resultaten van de DPLanalyse. Hierin wordt de impact van boomteelt voor de belangrijkste duurzaamheidselementen onderzocht. Deze elementen worden met cijfers gewaardeerd: een 5 geeft het gemiddelde aan van een regio met een vergelijkbare landelijke ligging als het Greenportgebied. Een hoger cijfer wijst op een hogere duurzaamheidswaarde van dat element, een lager cijfer op een lagere waarde. Boomteelt is duurzaam Duurzaamheid en economische belangen botsen regelmatig. En vaak moet duurzaamheid het afleggen tegen de belangen van de economie. Maar de boomteelt weet zich onder deze druk uit te worstelen, zo blijkt uit onderstaande tabel. Resultaten analyse duurzaamheidsprestatie op locatie (DPL): de duurzaamheidwaarden mét boomteelt zijn minimaal vergelijkbaar of beter dan die zónder boomteelt. Functiemenging Duurzame bedrijven Diversiteit bedrijvigheid Lokale werkgelegenheid Sociale cohesie Kwaliteit van woning en omgeving We zien dat de duurzaamheidwaarden mét boomteelt Naast het op niveau blijven van de duurzaamheids- Water Groen minimaal vergelijkbaar zijn met die zónder boomteelt. De boomteelt is dus een economische activiteit die duurzaamheidselementen behoudt en soms zelfs waarden worden de elementen duurzame bedrijven, diversiteit bedrijven en lokale werkgelegenheid zelfs versterkt door de aanwezigheid van boomteelt. Dat Voorzieningen en winkels versterkt. Dat is bijzonder; als er in plaats van boom- betekent dus dat overheden die voor stevige duurzaam- Verkeersveiligheid Sociale veiligheid teelt een andere economische activiteit plaats zou vinden, pakken de duurzaamheidscores heel anders uit. Ook in vergelijking met andere agrosectoren heidsuitdagingen staan, wel degelijk na moeten gaan denken over het stimuleren van boomteelt! Afvalinzameling steekt de boomteelt hier gunstig af, mede door de lage De boodschap van de duurzaamheidsanalyse is dan Waterbeheer Ruimtegebrek bebouwingsgraad en het natuurlijk gebruik van groen. Glastuinbouw bijvoorbeeld leidt tot een toename van het verhard oppervlakte en scoort lager op groen en ook luid en duidelijk: het stimuleren van de boomteelt in de Euregio Greenport Venlo is erg belangrijk voor de duurzaamheid en voor de ruimtelijke en sociaal-maat water. Iets wat trouwens ook geldt voor industrie en (intensieve) veehouderij. Bovendien mogen we van die schappelijke aantrekkelijkheid van de regio. Zonder boomteelt Met boomteelt sectoren meer hinder richting de omgeving verwachten

13 h o o f d s t u k 2 Unieke boomteeltregio Alles heeft zijn voor- en nadelen, zijn sterke en minder sterke kanten. Dat is niet anders voor de boomteelt in de Euregio Greenport Venlo. Vergelijken we de sterktes en zwaktes en de kansen en bedreigingen van het cluster The Green Connection met die van de andere boomteeltregio s, dan zien we duidelijke verschillen. De Euregio Venlo De Euregio Venlo kent een sterke bundeling van aan de tuinbouw verbonden activiteiten. Tot het hoogwaardige tuinbouwcluster behoren de teelt, productontwikkeling, handel en logistieke dienstverlening, kennis en onderwijs. Al deze onderdelen van de keten zitten vlak bij elkaar, zodat er een intensieve samenwerking en kennisuitwisseling is. De regio Venlo is dan ook aangeduid als een van de vijf landelijke Greenports, waardoor het tuinbouwcluster in de regio landelijke erkenning kreeg. Door deze Greenportstatus wordt de regio nadrukkelijk betrokken in de verdere ontwikkeling van de agro- en foodsectoren. Boskoop Greenport Boskoop is duidelijk gericht op de boomteelt. De verschillende landelijke bomenclusters werken nauw samen met Greenport Boskoop om de landelijke boomteeltsector verder te ontwikkelen. Hierin zien we dat alle vijf de clustergebieden eigen kenmerken hebben. Boskoop is vanouds het centrum van de boomteelt, met daarbij een sterke concentratie van handelsbedrijven. Hierdoor is deze regio dan ook prima in staat om toegevoegde waarde rond boomteeltproducten te realiseren. Daar tegenover zien we wel een flinke druk op de ruimte en veel fileleed in de regio. Opheusden De regio Opheusden heeft zich sterk toegelegd op de teelt en vermarkting van laanbomen. Binnen dit segment zijn veel ketenpartijen geconcentreerd, die zich via het zogenaamde Laanboompact aan elkaar hebben verbonden. De belangrijkste uitdaging van deze regio ligt de komende jaren in het krijgen van voldoende instroom van goede medewerkers en tegelijk om het kennisniveau te behouden of liefst nog verder te ontwikkelen. Fotografie: Cultus Agro Advies i n t e n s i e v e s a m e n w e r k i n g e n k e n n i s u i t w i s s e l i n g 22 23

14 Hh o o f d s t u k 2 Het bomencluster heeft voor mijn bedrijf een heleboel voordelen. Zetten we als cluster samen de regio op de kaart, dan profiteer ik daar als kweker ook van. Een sterke regio zorgt voor veel koopkracht en dus veel afzet. Het trekt handel en goede producten aan, wat de regio nog eens een extra boost geeft. Bovendien kunnen we als cluster gezamenlijk optrekken als het gaat om zaken als de samenwerking met het buitenland en de promotie. De kracht is dat we een plek creëren waar alles gebundeld zit, een kwekersboulevard. Belangrijk daarbij is dat we onze buurman niet als concurrent, maar als een collega beschouwen. Een win-win situatie. Een sterk bomencluster Greenport Venlo leidt tot een versterking van de totale boomteeltsector in Nederland! F r a n k C o e n d e r s > e i g e n a a r F r a n k C o e n d e r s K w e k e r i j e n B V i n G r u b b e n v o r s t Zundert Zundert, een relatief jong teeltgebied, heeft een enorme areaalontwikkeling doorgemaakt. Samen met Treeport Zundert is men de onderlinge verbinding aan het versterken. De gemeente Zundert is hierbij de aanjager en zal de komende tijd proberen om deze rol over te dragen aan andere partijen uit de sector. Midden-Brabant De regio Midden-Brabant heeft zich met het Platform Boomteelt Midden-Brabant georganiseerd. Dit boomteeltgebied kenmerkt zich, net als de regio Venlo, door het diverse assortimentsaanbod. Het Platform hield zich met name met ruimtelijke onderwerpen bezig en met zaken als logistiek en bereikbaarheid. Ondanks de belangrijke verschillen tussen de vijf boomteeltgebieden, zijn er ook veel gezamenlijke belangen en overeenkomsten. Vaak worden deze binnen Greenport Boomteelt Nederland opgepakt, maar daarnaast zijn er ook bilateraal verbindingen te maken. Zo kunnen de producten uit Midden-Brabant en Zundert betrokken worden bij de ambities in Greenport Venlo rond de ontwikkeling van gezamenlijke handels- en logistieke activiteiten. En kunnen ook voor zaken als opleiding en scholing de handen ineen geslagen worden

15 H o o f d s t u k 2 De boomteelt in de Euregio Venlo is bijna 20% van het landelijk areaal. Daarmee is het kwantitatief gezien een belangrijke regio. Tegelijk valt de compleetheid van het assortiment op. Terwijl de meeste boomteeltregio s zich specialiseren in bepaalde cultuursoorten is in de Euregio Venlo het volledige assortiment beschikbaar. Dat biedt voordelen voor het combineren van transportstromen en het combineren van bestellingen. Door haar ligging en eigenschappen kan de boomteeltregio Venlo een grote rol spelen in de verdere ontwikkeling van de boomteelt in Nederland. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het ontwikkelen van handels- en logistieke activiteiten, zodat de exportpositie van de nationale boomteelt versterkt wordt en de collectie en logistiek van producten verbeterd worden. Niet alleen het tuinbouwbelang van de Euregio Venlo is landelijk erkend door de Greenportstatus. Door de unieke logistieke kenmerken wordt de Euregio Venlo ook aangemerkt als logistieke hotspot. De infrastructuur en bereikbaarheid zijn zeer goed. De Duitse markt is voor de boomteeltsector een belangrijke markt en de Euregio Venlo heeft ook een duidelijke oriëntatie op Duitsland. De Euregionale scope wordt ook belangrijk nu FloraHolland en Landgard hun klokactiviteiten in een nieuwe organisatie veiling Rhein-Maas- concentreren, waarmee een grote, internationaal georiënteerde marktplaats ontstaat. Daarnaast zijn deze veilingen sterk in bemiddelingsactiviteiten. Dat is van belang, omdat een groot deel van de handel niet via de klok gaat. De Euregio Venlo kenmerkt zich door ruimte en veel mogelijkheden. Er is grond voor teelt en andere activiteiten en deze kunnen goed ingepast worden bij andere grondgebonden activiteiten. Daarmee heeft de regio voor kwekers, maar ook voor aanverwante activiteiten zoals handel en collectie, volop ontwikkelingsmogelijkheden. Gezien die sterke eigenschappen is het jammer dat we dit niet beter geprofileerd hebben. Zeker, individueel is men succesvol en wordt er hard gewerkt. Maar aandacht voor gezamenlijke ambities was er onvoldoende, net als aandacht voor handel en afzet. Dat verandert nu met The Green Connection! Naast nauwere onderlinge samenwerking van de ketenpartijen verwachten we ook nieuwe activiteiten naar de regio te kunnen halen. Handel en afzet vinden nu vaak nog plaats in het westen van het land, waardoor de toegevoegde waarde ook vaak elders gerealiseerd wordt. De regio Venlo neemt ook binnen de landelijke Greenports een unieke positie in, met als belangrijkste onderscheidende waarden de Euregionale, internationale focus, logistiek en ruimte om te ondernemen. Binnen de landelijke boomteelt onderscheidt de regio zich door de omvang en compleetheid van het beschikbare assortiment. Duin & bollenstreek Boskoop Westland Zundert België Aalsmeer Haaren Opheusden Eindhoven Nederland Venlo A73 A67 A40 A61 A52 Duitsland The Green Connection: sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen > Sterke punten van The Green Connection Internationale oriëntatie Greenportstatus van Venlo en lid van Greenport Boomteelt Nederland Breed en onderscheidend assortiment Veel jonge en ambitieuze kwekers Ruimte en mogelijkheden om te ontwikkelen Logistieke plek en ontsluiting Hoogwaardige productie > Zwakke punten van The Green Connection Profilering regionale boomteelt (identiteit) Toegevoegde waarde wordt vaak elders gecreëerd / verzilverd Samenwerkingsgraad is laag Afzetstructuur onvoldoende ontwikkeld (handel zit elders) Tekort aan gekwalificeerde arbeidskrachten (midden en hoog) Focus op teelt en minder op afzet > Kansen voor The Green Connection Toegevoegde waarde producten vergroten Floriade 2012 Krachtige regionale agrobusiness-structuur Logistiek organiseren Samengaan FloraHolland en Landgard Geografische ligging t.o.v. afzetgebied (Potentieel) beschikbare goede landbouwgrond Groen in steden Mooi landschap en kwaliteit van leven Geografische ligging in relatie tot internationale samenwerking Duurzaam inkopen (overheid) Demotuinen voor consumenten opzetten in de regio Gebruik de milieugunstige eigenschappen, zoals opvang fijnstof Euregionale samenwerking van de hele boomteeltketen Nieuwe werknemers aantrekken en behouden > Bedreigingen voor The Green Connection Beperkte ruimtelijke ontwikkelmogelijkheden overdekte teeltvormen in buitengebied Kennisinfrastructuur in regio (incl. verlies kennis onder huidige telers) Internationale concurrentie Hoge kosten productiefactoren ten opzichte van het buitenland Verschraling van het assortiment door schaalvergroting 26 27

16 h o o f d s t u k 3 Visie en ambitie Zoals we aan het begin van dit boek al zagen, gaat Greenport Venlo in het spoor van Greenport Nederland uit van een uitblinkende tuinbouw. In haar visie 2040 draagt de tuinbouw in het jaar 2040 zelfs nog meer dan nu het geval is bij aan de economie, werkgelegenheid, gezondheid, voedselzekerheid, leefbaarheid en bereikbaarheid van Nederland. Om dat voor elkaar te krijgen moet een vijftal sporen worden bewandeld, de vijf V s : Verbinden, Versterken, Verduurzamen, Vernieuwen en Verdienen. Juist de boomteeltsector en de Euregio Greenport Venlo zijn bij uitstek geschikt om op die gebieden hoge ogen te gooien. Verbinden Bij verbinden gaat het om zaken als transport, logistiek en een gezonde infrastructuur, onderdelen die de nodige verbindingen tot stand moeten gaan brengen. Door haar positie als logistieke hotspot kan de Euregio Venlo gemakkelijk een logistieke sleutelpositie innemen in de export van onze landelijk geproduceerde boomteeltproducten. De Euregio kan een centrale rol spelen in het samenbrengen van zowel regionale producten als elders gekweekte producten. De verbinding met de westelijk gelegen teeltgebieden is hiervoor erg belangrijk. Maar deze verbinding speelt niet alleen nationaal. Ook Euregionaal liggen er veel kansen voor de boomteeltsector. Duitsland is een enorm belangrijk teelt- en afzetgebied. Hand in hand met de Duitse collega s kan massa en kracht gerealiseerd worden, zodat de hoge ambities ook gehaald kunnen worden. In dit opzicht vormt Floriade 2012 een unieke kans om de band te versterken. Verbinden Versterken Verduurzamen Vernieuwen en Verdienen Versterken Het tuinbouwcluster kan flink profiteren van een goede verstandhouding met de samenleving. Bij het versterken gaat het dan ook vooral om het verder aanhalen van de banden met die samenleving en de consument. Door haar groene ruimtelijke uitstraling spreekt de boomteelt mensen aan. Deze verbinding kan sterker 28 29

17 h o o f d s t u k 3 worden door de waarde van de boomteeltproducten beter te benadrukken en door concepten te ontwikkelen, waardoor de boomteelt een nog grotere rol speelt in het straatbeeld en dagelijks leven van mensen. Verduurzamen Een ferme stap maken richting duurzaamheid is zaak voor iedereen, ook voor de tuinbouw. Dat is als het ware ook direct de motor van de Greenport(s) Nederland Visie We zagen eerder dat boomteelt een duurzame sector bij uitstek is, maar ook de producten hebben belangrijke duurzaamheidskenmerken. Denk bijvoorbeeld aan het opvangen van fijnstof. Daarnaast draagt groen bij aan het welbevinden van mensen. Deze eigenschappen moeten beter gecommuniceerd worden en tegelijk zullen we de sector door innovatie en nieuwe logistieke concepten nog duurzamer moeten maken. De unieke meerwaarde van duurzaamheid in de boomkwekerijsector moet ook meer tot waarde gemaakt worden richting de institutionele markt en consumenten. Vernieuwing Stilstand is achteruitgang, dus vernieuwing is geboden. Daarbij zijn kennis en innovatie niet alleen een kans, maar tegelijk een belangrijke randvoorwaarde om de ambitie van Greenport(s) Nederland waar te maken. De concurrentie uit het buitenland neemt toe. Het is daarom erg belangrijk dat we de concurrentie voorblijven in het ontwikkelen en uitdragen van kennis en door te blijven innoveren. Daarvoor is een nauwe samenwerking tussen bedrijfsleven, onderwijs, en onderzoeksinstellingen essentieel. Deze ambitie zal dan ook op landelijk niveau uitvoering moeten krijgen, om als Nederlandse boomteelt Europees concurrerend te blijven. Verdienen Een win-win situatie waar iedereen beter van wordt is een belangrijke pijler voor de tuinbouw en de boomteelt. Er moet hoe dan ook worden verdiend. Door haar hoogwaardige en duurzame producten en productiewijze zit de boomteeltsector hiervoor in een uitstekende uitgangspositie. Maar dan moeten de kansen in de markt wel optimaal worden benut. Een erg belangrijke voorwaarde ligt in het creëren van toegevoegde waarde. De boomteeltregio Venlo is nu vooral nog een productieregio. Door handel, afzet en logistiek meer in de regio te ontwikkelen of naar de regio te halen kan ook hier meer toegevoegde waarde gerealiseerd worden. A m b i t i e G r e e n p o r t V e n l o Vertalen we de landelijke Greenportvisie naar de Euregio Greenport Venlo, dan rollen hier automatisch een aantal ambities uit voort. Allereerst moeten de kansen die er liggen worden benut en moeten er nieuwe producten en diensten worden bedacht die aansluiten bij de vraag van de veranderende markt. Maar er zal ook werk gemaakt moeten worden van slimme oplossingen die praktisch, toepasbaar én goed voor de leefomgeving zijn. Het is de ambitie van Greenport Venlo om onderzoekers, onderwijsinstellingen, ondernemers, overheden en omgeving, alle belanghebbenden, daarbij te helpen door ze met elkaar in contact te brengen. Maar ook door ze een netwerk te bieden waarin ze zelf op zoek kunnen naar geschikte partners. Dit moet in 10 jaar tijd leiden tot een verdubbeling van de clusterwaarde van 1 naar 2 miljard euro. M o o i e t o e k o m s t v o o r T h e G r e e n C o n n e c t i o n Voor The Green Connection ligt er een mooie toekomst in het verschiet. Daar zorgt in de eerste plaats de omvang, diversiteit en kwaliteit van de boomteeltsector voor en daarnaast ook de ligging op de grens van Nederland en Duitsland, vlakbij een grote Nederlands-Duitse handelsorganisatie,. Maar net zo belangrijk zijn de goede logistieke ontsluiting, de Greenportstatus van het gebied en het feit dat veel jonge ondernemers samen verantwoordelijk zijn voor een grote en diverse productie van hoogkwalitatieve boomteeltproducten in een regio waar nog volop ruimte is voor groei. Deze eigenschappen bieden veel kansen die vooral zijn gericht op een vergroting van de toegevoegde waarde in de regio. Daarbij is het motto: niet alleen richten op de ontwikkeling van de teelt, maar ook op de aanverwante activiteiten in de regio, zoals het ontwikkelen en versterken van de handel en logistiek. Hierdoor ontstaat een sterkere boomteeltinfrastructuur, waarvan alle spelers profiteren. Een echte win-win situatie. D o o r d i t t e r e a l i s e r e n k a n T h e G r e e n C o n n e c t i o n h e t m e e s t m a r k t g e r i c h t e b o m e n c l u s t e r v a n E u r o p a w o r d e n m e t d e h o o g s t e t o e g e v o e g d e w a a r d e i n d e k e t e n. Concreet betekent dit dat The Green Connection haar deel van de ambitie van Greenport Venlo realiseert, dus zorgt voor een verdubbeling van de clusterwaarde van 250 naar 500 miljoen euro in 10 jaar tijd. Deels gerealiseerd door een forse groei van het boomteeltareaal en ontwikkeling van het assortiment, maar vooral ook door een toename van aanverwante activiteiten zoals handel en logistiek. Juist deze tweesporen-benadering zorgt voor toegevoegde waarde in de sector en een evenwichtige groei van het bomencluster

18 h o o f d s t u k 4 Thema s De ambities zijn fors, maar de regio beschikt over alle ingrediënten om ze waar te maken. Hiervoor gaan we gericht actie ondernemen op een aantal thema s. Deze thema s zijn afgeleid uit enerzijds de specifieke krachten van de boomteeltsector in de Euregio Venlo en anderzijds uit de vijf actiesporen van Greenport Nederland. Deze thema s vormen de belangrijkste aandachtvelden waarop we activiteiten gaan verrichten. In een figuur ziet dat er als volgt uit: Euregiomerk en imago Naar verwachting zal de boomteelt in Greenport Venlo de komende 10 jaar met circa 300 hectare uitbreiden. Deze groei moet op de juiste locaties plaatsvinden en de grond moet onder concurrerende voorwaarden beschikbaar komen (oftewel de grondprijs moet marktconform zijn). Op deze manier kan de productie in de regio blijven groeien en is er een toekomst voor de bedrijven. Ook de huisvesting van de verschillende ketenpartijen en een goede infrastructuur zijn voorwaarden om ruimte om te ondernemen te verbeteren. Tegelijk is de boomteelt erg belangrijk voor de ruimtelijke kwaliteit van het gebied, want zij is een van de weinige economische activiteiten die de duurzaamheidswaarden in het gebied in stand houdt of zelfs kan versterken. De keuze voor groei van de boomteelt is direct ook een keuze voor een betere leef- en werkomgeving. Ruimte om te ondernemen Euregio Verdienen Vernieuwen Versterken Verduurzamen Verbinden Kennis en innovatie Onwikkelen handel en afzet Binnen Greenport Venlo heeft het onderwerp ruimte een aparte plek gekregen binnen de pijler Klavertje Vier, om zo grootschalige nieuwe vestigingen met ruime mogelijkheden voor bedrijven met ondersteunende voorzieningen in onze regio te realiseren. Daardoor wordt er een substantiële bijdrage geleverd met betrekking tot het bereiken van de gestelde doelen. Ruimte om te ondernemen De boomteelt is vooral een extensieve grondgebonden sector. Maar er is ook een trend van verder gaande intensivering, waarbij er meer behoefte is aan teeltondersteunende voorzieningen. Voor de boomkwekers is het van groot belang dat er op meerdere locaties binnen Greenport Venlo genoeg grond beschikbaar is en blijft voor de teelt. De meer grootschalige nieuwe vestigingen met ruime mogelijkheden voor teelten met ondersteunende voorzieningen zullen binnen Klavertje 4 worden gerealiseerd. Daarnaast moeten bedrijven ook kunnen uitbreiden op bestaande locaties, mits dit past binnen het ruimtelijk ordeningsbeleid van de betreffende gemeente. Nieuwvestiging kan buiten Klavertje 4, maar dan wel binnen de bestaande glasconcentratiegebieden. Daarnaast zijn er ook ontwikkelingsmogelijkheden in bestaande (leegstaande) glasopstanden. Ontwikkelen handel en afzet De Euregio kenmerkt zich door een sterke focus op de teelt. Handel en afzet vinden vaak nog buiten het gebied plaats. Dat is jammer, want hiermee valt een belangrijk deel van de toegevoegde waarde buiten de regio. Dat is ook niet duurzaam, want het zorgt voor extra transportbewegingen. En dat terwijl de belangrijkste ingrediënten voor het regionaal ontwikkelen van deze handelsfunctie aanwezig zijn. Zoals het complete aanbod van een breed en hoogkwalitatief assortiment, de ligging en de logistieke infrastructuur. Door ook de handels- en collectiefunctie verder te ontwikkelen, trekken we nieuwe bedrijvigheid aan, wordt de ketenpositie van de kwekers groter en wordt de regiefunctie van de boomteeltregio sterker. Handelsactiviteiten kunnen naar de regio gehaald worden door een goed vestigingsklimaat en de juiste dienstverlening en ondersteuning te bieden. Daarnaast is van belang dat er zich voldoende (diverse) productie in de omgeving bevindt. In het kader van het thema ruimte om te ondernemen is een eerste aanzet gemaakt voor een model voor een vestigingsmodel voor boomteelt. Hierin wordt de woonfunctie duidelijk gescheiden van de bedrijfsfunctie. Ruimtereservering voor: A Grondgebonden teelten E Ontsluitngswegen (10 meter breed) B Kassenbouw, waterberging F Kavelbeplanting van vrijuitgroeiende inheemse bomen C Loodsbouw, opslag, verharding, woningbouw en struiken in samenhang met bestaande percelering D Arboretum, plantenboulevard, presentatie G Hoofdgebouw, parkeren, tentoonstellingen Schets is vervaardigd door: Integralis Architecten, in opdracht van het Platform Boomteelt Greenport Venlo (PBGV) 32 33